4

TEMAT NUMERU

koncepcja Halliwick

fo

t. m

a

re

k z

a

w

a

d

k

a

Koncepcja Halliwick

nie realizuje w pełni

programów usprawniania,

ale stanowi doskonałe

uzupełnienie terapii

psychoruchowej

i edukacji pedagogicznej

Pozwala nauczać

niezależnego poruszania

się w wodzie i pływania.

Dziesięciopunktowy Program Halliwick
określany był tam jako Logiczne Podej-
ście do Ćwiczeń w Wodzie.

Ogólne zasady

Nauka odbywa się według dziesięcio-
punktowego programu, który obejmuje
trzy fazy: przystosowanie psychiczne do
wody, kontrolę równowagi i przemiesz-
czanie się. Stanowi to istotę nauczania
motorycznego.

Dziesięciopunktowy program jest

ułożony w  logicznym porządku, gdzie
wyćwiczenie kolejnych punktów gwa-
rantuje poczucie bezpieczeństwa, zado-
wolenie oraz osiągnięcie niezależności
w wodzie.

W zajęcia wplata się dużo gier

i  zabaw zarówno w  przypadku dzieci,
jak i dorosłych. Wpływają one korzystnie
na psychikę pływaków poprzez odwró-
cenie uwagi od stawianych im celów.
Wprowadzenie elementu zabawy uroz-
maica zajęcia oraz dodatkowo moty-
wuje do pracy. Zabawy dostosowane są
do poziomu grupy, do wieku oraz indy-
widualnych umiejętności pływaków.
Zawsze kładzie się nacisk na możliwo-
ści, a nie na niepełnosprawność.

Zajęcia odbywają się w  grupach

5-, 6-osobowych. Na początku pływakom
towarzyszą opiekunowie-instruktorzy.

»

Krzysztof MiłKowsKi

Certyfikowany instruktor Halliwick (HiC)
www.aquaterapia.hekko.pl

w

szystko zaczęło się
w  roku 1949, kiedy
nauczyciel wychowa-
nia fizycznego James
McMillan (1913-1994)

opracował zasady nauczania pływania
osób niepełnosprawnych. Pracował on
w  szkole dla dziewcząt w  Londynie –
The Halliwick School for Girls. Właśnie
od imienia tej szkoły pochodzi nazwa
koncepcji. McMillan, bazując na pod-
stawowych prawach hydrodynamiki
i  hydrostatyki oraz mechaniki ciała,
umożliwił swoim uczniom osiągnię-
cie stabilności i kontrolowanego ruchu
w wodzie. W roku 1950 opracował dzie-
sięciopunktowy program nauczania.
Efekty były nadzwyczajne. W ciągu kilku
tygodni dzieci nie tylko nauczyły się pły-
wać, ale zademonstrowały widoczną
poprawę kontroli utrzymania głowy,
stabilności tułowia, kontroli oddechu
oraz aktywności własnej. W 1963 roku
McMillan został zaproszony do współ-
pracy przez Centrum Medyczne w Bad
Ragaz w  Szwajcarii, gdzie doskona-
lił swoją metodę przez dwanaście lat.

koncepcja Halliwick

TEMAT NUMERU

5

fo

t. m

a

re

k z

a

w

a

d

k

a

â

1. Przystosowanie psychiczne
2. Niezależność

Przystosowanie Psychiczne

3. kontrola rotacji wzdłuż osi poprzecznej
4. kontrola rotacji wzdłuż osi strzałkowej
5. kontrola rotacji wzdłużnej
6. kontrola rotacji łączonej
7. wypór
8. Unoszenie się w bezruchu

Kontrola równowagi

9. Ślizg w turbulencjach

10. Prosty napęd i podstawowy styl pływacki

Kontrola ruchu

dziesięcioPunktowy

PrOgram (wg. J. mcmillana)

TEMAT NUMERU

koncepcja Halliwick

6

fo

t. a

rc

h

iw

U

m

fo

t. m

a

re

k z

a

w

a

d

k

a

sobie w  wodzie lub ma mniejsze umie-
jętności niż pozostali. Tam, gdzie jest
niezbędna pomoc, instruktor stosuje
różne dyskretne techniki podtrzymywań.
Należy pamiętać, że w  wodzie wszyscy
jesteśmy równi, nie ma lepszych, ani
gorszych. Osoby uzależnione od różnych
pomocy na lądzie powinny poczuć się
niezależne i wolne od nich w wodzie.

wykOrzystanie

kOncePcJi w teraPii

Terapeuci prowadzący zajęcia w  wodzie
z  osobami niepełnosprawnymi, zapo-
znając ich z  właściwościami środowiska
wodnego, takimi jak: czynnik termiczny,
hydrostatyczny wypór wody, ciśnienie
hydrostatyczne czy lepkość, często korzy-
stają z technik i zasad nauczania Koncepcji
Halliwick. W szczególności wykorzystują
do ćwiczeń efekt metacentryczny, który
warunkuje zachowanie równowagi ciała
utrzymującego się na wodzie. Umożliwia
on samodzielne wytrącanie i  odzyskiwa-
nie równowagi. Na przykład wynurzanie
określonej części ciała wywołuje rotację
w kierunku ponownego jej zanurzenia.

Stosując odpowiednie podtrzymywa-

nia i  stymulując określone części ciała,
możemy uzyskać zamierzony efekt tera-
peutyczny. Pozwala to w bezpieczny spo-
sób, bez narażania pacjenta na upadki,
doskonalić reakcje równoważne, kory-
gować nieprawidłowe ustawienie ciała,
zwiększyć zakres ruchomości stawów.

Koncepcja umożliwia prowa-

dzenie zajęć w wodzie z:

»

dziećmi z  porażeniem mózgowym,
chorobami dystroficznymi, przepu-
kliną oponowo-rdzeniową,

»

osobami z zespołem Downa,

»

osobami po wylewach, urazach rdze-
nia kręgowego,

»

osobami z  upośledzeniem umysło-
wym oraz innymi chorobami pocho-
dzenia neurologicznego,

»

osobami starszymi, które nie mają
odpowiednich nawyków ruchowych
w wodzie.

º

POmOce

wyPOrnOściOwe

W czasie zajęć nie używa się żadnych
pomocy wypornościowych, ponieważ
mogą być one niebezpieczne. Dają fał-
szywe poczucie bezpieczeństwa, mogą
się wymknąć, przedziurawić i zatrzymać
pływaka pod wodą. Pomoce wyporno-
ściowe stwarzają również problemy
związane z  kontrolą ruchów rotacyj-
nych, uniemożliwiają uczenie i doskona-
lenie takich umiejętności jak nurkowanie
i kontrola równowagi. Utrudniają naukę
kontroli oddychania, powodując brak
styczności twarzy z  wodą. Utrzymując
głowę w górze, często prowadzą do nie-
prawidłowej pozycji całego ciała i słabej
techniki pływania. U pływaków z wadami
postawy pomoce wypornościowe nie
kompensują asymetrii, a wręcz ją pogłę-
biają. Podczas zajęć zwraca się uwagę
na integrację oraz dobrą zabawę i  dla-
tego warto nie „naznaczać” pływaka np.
skrzydełkami pokazując, że nie radzi

Zapewniają oni poczucie bezpieczeń-
stwa stosując różne techniki wsparcia
i  asekuracji, dostosowane do rodzaju
niepełnosprawności, oraz pomagają pły-
wakom odkryć ich potencjał ruchowy,
który niejednokrotnie jest większy
w środowisku wodnym niż na lądzie.

Pływacy uczeni są kontroli oddechu,

kiedy twarz jest zanurzona, przyjmowa-
nia pozycji bezpiecznej do oddychania
oraz powrotu do niej z innych pozycji.
Zapoznają się ze wszystkimi możli-
wymi rodzajami rotacji ciała w wodzie
oraz sposobem ich zapoczątkowania
a następnie zatrzymania.

W pierwszym etapie, poprzez zabawy

oswajające z  wodą, pływacy uczą się
czerpać przyjemność z  przebywania
w wodzie. Następnie zaznajamiają się
z  zachowaniem ciała w  środowisku
wodnym, uczą się kontroli równowagi,
a  dopiero później zdobywają umie-
jętność niezależnego poruszania się
i pływania.

â

linki

www.halliwickpolska.fora.pl

Polskie forum dyskusyjne halliwick,

watsu, ai chi

www.halliwick.org

international halliwick association

www.halliwick.org.uk

halliwick association of Swimming

therapy in the Uk

koncepcja Halliwick

TEMAT NUMERU

7

fo

t. a

rc

h

iw

U

m

fo

t. m

a

re

k z

a

w

a

d

k

a

niezależności oraz absolutnego poczu-
cia zaufania i  bezpieczeństwa, które
oparte są na gruntownej znajomości
środowiska wodnego i  zdolności kon-
trolowania w nim swoich ruchów.

co w sytuacji, kiedy dziecko boi się

wody?

Przyczyny obaw i lęków mogą mieć

różne podłoża. Źródłem lęku mogą być
np. strach przed nieznanym, nieprzy-
jemne poprzednie doświadczenia zwią-
zane z  nauką pływania czy nieumie-
jętność kontroli oddechu w  wodzie.
Najważniejszą fazą w  Halliwick jest
przystosowanie psychiczne, a zaprzyjaź-
nianie z wodą zaczyna się już w domu.
W  bezpiecznym otoczeniu, jakim jest
domowa wanna z  wodą, dzieci mogą
ćwiczyć podstawowe elementy kontroli
oddychania, mogą bez lęku zanurzyć
twarz, a  nawet zanurkować. Biorąc
prysznic, przyzwyczajają się do spada-
jących na twarz kropel, czasem woda
wpada do buzi, ale łatwo jest ją wypluć.
To tutaj, w domu, dziecko może zacząć
nabywanie poczucia psychologicznego
bezpieczeństwa w  wodzie. Zdarza się,

osoby oraz jej natychmiastowym reak-
cjom na ruchy ciała pływaka nie uży-
wamy pomocy wypornościowych typu:
rękawki, koła czy pasy wypornościowe.
Wszystkie sesje w wodzie prowadzone są
w 5-osobowych grupach (5 par pływak-
-instruktor) taka bowiem forma zajęć
daje niepowtarzalną możliwość nauki
poprzez zabawę, a najważniejsze w Hal-
liwick są radość i  przyjemność, tzw.
water happiness. Te pokrótce wymie-
nione przeze mnie założenia stanowią
o unikatowym podejściu do osoby uczą-
cej się i całego procesu nauki niezależ-
nego poruszania się w wodzie.

W nauce wykorzystywane są róż-

nego rodzaju techniki wspomagań
w  zależności od rodzaju i  stopnia nie-
pełnosprawności. Umiejętnie stoso-
wane przez instruktorów techniki mają
na celu naukę m.in. prawidłowego
wchodzenia do basenu i  opuszczania
go, różnych sposobów zmian pozycji
z  wykorzystaniem rotacji, kontrolowa-
nia równowagi swojego ciała, osiągania
bezpiecznych pozycji do oddychania
i  kontrolowania oddechu. Nauka pro-
wadzi do osiągnięcia jak największej

co to jest Koncepcja halliwick i na

czym ona polega?

„Koncepcja Halliwick jest sposobem

uczenia innych uczestniczenia w zaba-
wach w wodzie, niezależnego porusza-
nia się w niej i pływania” – to współcze-
sna definicja określająca, czym zajmuje
się Halliwick.

Założenia metody, stworzone pod

koniec lat 50. w Londynie przez Jamesa
McMillana, trenera pływania w  szkole
dla niepełnosprawnych dziewcząt (Hal-
liwick School for Girls – stąd pochodzi
nazwa koncepcji), a z zawodu hydroin-
żyniera, opierają się na najprostszych
zasadach hydrostatyki, hydrodynamiki
i mechaniki ciała.

Ten specyficzny sposób nauki oce-

niony jest jako bezpieczny dla osób
w  każdym wieku, zarówno niepełno-
sprawnych, jak i sprawnych. Przez cały
czas trwania zajęć każdy pływak, takim
mianem określamy dzieci lub dorosłych
uczestniczących w  zajęciach, pozostaje
pod ścisłą opieką i  w kontakcie fizycz-
nym z  indywidualnym instruktorem,
osobą przeszkoloną na kursach Halli-
wick. Dzięki wsparciu i pomocy drugiej

rozmowa z…

mgr Anną Olasińską,

fizjoterapeutą NDT-Bobath,
wykładowcą Halliwick (IHA
Rec. Lecturer), członkiem
Zarządu International
Halliwick Association

Daje pacjentowi

stosunkowo dużo

czasu na dochodzenie

do momentu, kiedy

czuje się w wodzie

bezpiecznie i buduje

pewność siebie –

koncepcja halliwick

â

TEMAT NUMERU

koncepcja Halliwick

8

fo

t.

a

rc

h

iw

U

m

ności i  zaawansowania; zawsze można
stworzyć własną, zgodną z założeniami
tej bardzo kreatywnej koncepcji.

Jakich pomocy terapeutycznych

można używać, pracując z dzieckiem?

W Halliwick używamy w  czasie

zajęć tylko zabawek, które uatrakcyj-
niają zajęcia, zachęcają i  motywują
dzieci do nauki nowych umiejętności,
a  przede wszystkim są naturalnym
elementem zabawy na tym etapie roz-
woju psychoruchowego. Najważniejszą
„pomocą” jest instruktor, który umiejęt-
nie stosując wspomagania i dostosowu-
jąc je do możliwości pływaka, pozwala
mu na pełne wykorzystanie pozytyw-
nych aspektów zabawy oraz osiągnięcie
jak największej niezależności.

Kto może prowadzić zajęcia metodą

halliwick?

Do prowadzenia zajęć upraw-

nione są osoby, które mają Certyfikat

i  pokrótce przedstawić, na czym będą
polegały zajęcia, można nawet przepro-
wadzić jedną sesję w wodzie. Tak przygo-
towani rodzice będą stanowili doskonałe
wsparcie dla nas i oczywiście pływaków.

czy praca z dzieckiem metodą halli­

wick odbywa się według określonego
schematu i planu?

i to lekarz decyduje ostatecznie o moż-
liwości wejścia do wody.

czy rodzic dziecka może brać

aktywny udział w zajęciach?

Jak najbardziej. Rodzice są nieoce-

nionymi pomocnikami. Warto zachęcić
rodziców do udziału w szkoleniach bądź
kursach podstawowych, a na pewno przed
pierwszymi zajęciami spotkać się z nimi

Zarówno cała nauka, jak i plan każ-

dej sesji Halliwick przebiegają na pod-
stawie logicznie ułożonego dziesięcio-
ciopunktowego programu (patrz s. 5).

Gry i zabawy, odpowiednio dobrane

do umiejętności dzieci w wodzie (a nie na
lądzie!, co jest ogromną różnicą), zawie-
rają wszystkie elementy programu. Halli-
wick w swym repertuarze ma ogromną
ilość zabaw o  różnym poziomie trud-

czy istnieją przeciwwskazania do

pracy tą metoda z dzieckiem niepełno­
sprawnym?

Przeciwwskazania są takie same

jak w  przypadku osób sprawnych,
m.in. ciężkie alergie, choroby skóry
i widoczne jej zmiany. Każda osoba nie-
pełnosprawna musi mieć zgodę lekarza
na uczestnictwo w zajęciach na basenie

że na pierwszych zajęciach na basenie
dzieci, które obawiają się wody, długo
siedzą na brzegu, obserwują innych
w  wodzie i  po jakimś czasie nabie-
rają nieprzepartej chęci dołączenia do
zabawy. Najważniejsze jest poznanie
źródła lęku i  umiejętne zachęcenie do
wejścia do wody. Te pierwsze wspólne
spotkania będą decydowały o tym, czy
dziecko będzie chciało przystosować
się psychicznie do sytuacji wejścia
i przebywania w takiej olbrzymiej wod-
nej przestrzeni.

czym różnią się zajęcia metodą

halliwick od zajęć rehabilitacyjnych
w wodzie?

Halliwick to przede wszystkim

zabawa w  grupie, niosąca ogromną
radość, a mająca wpływ terapeutyczny
na wszystkie sfery rozwojowe dziecka.
Terapia w  wodzie m.in. koncentruje
się na wybranym, konkretnym proble-
mie ruchowym i  z  reguły jest indywi-
dualna.

â

koncepcja Halliwick

TEMAT NUMERU

9

fo

t.

a

rc

h

iw

U

m

również w innych miejscach takich jak
jezioro czy rzeka?

Każdy akwen wodny może być miej-

scem zdobywania nowych doświad-
czeń, nauki zachowania się w  wodzie,
nabywania nowych umiejętności czy
sprawdzenia i  doskonalenia już posia-
danych. Jednak zaczynamy zawsze na
basenie, tam, gdzie możemy stworzyć
najbezpieczniejsze i  najbardziej kom-
fortowe warunki do zabawy i  nauki.
Jezioro, a w szczególności rzeka ze swo-
imi wartkim nurtem, prądami i wirami,
zmienną temperaturą czy nieznanym
dnem są akwenami wymagającymi od
pływaka pewnego stopnia zaawansowa-
nia czy wręcz całkowitej niezależności
w poruszaniu się w wodzie.

gdzie można zdobyć uprawnienia,

aby prowadzić zajęcia według Koncep­
cji halliwick.

Obecnie w Polsce regularnie orga-

nizowane są kursy (spełniające wszyst-
kie warunki i  uznawane przez IHA)
w Krakowie – kolebce Halliwick, Gdyni
i Katowicach. Zainteresowanych odsy-
łam na nasze forum internetowe (www.
halliwickpolska.fora.pl), gdzie znajdą
najświeższe informacje o  terminach
kursów. Natomiast jeśli ktoś chciałby
zorganizować kurs w  swojej miejsco-
wości – bardzo proszę o  kontakt mej-
lowy, wówczas prześlę informację jakie
warunki należy spełnić.

º

wszystkim fizjoterapeuci, nauczyciele
wychowania fizycznego, instruktorzy
i  trenerzy pływania, ale także nauczy-
ciele kształcenia specjalnego, ratownicy
WOPR czy rodzice dzieci niepełno-
sprawnych.

Jakich efektów terapeutycznych

można oczekiwać i po jakim czasie są
one widoczne?

Systematyczne uczestniczenie w zaję-

ciach na basenie może przynieść bar-
dzo wymierne korzyści. Rekreacyjne
i  terapeutyczne efekty aktywności
i  zabaw prowadzonych według Kon-
cepcji Halliwick często wspomagają
proces terapii psychoruchowej i eduka-
cji psychopedagogicznej. Każda sesja
Halliwick w  naturalny sposób wpływa
na wszystkie sfery rozwoju człowieka
– rozwój ruchowy i  poznawczy, emo-
cjonalny i  społeczny, a  także językowy
i  porozumiewanie się. Tempo uczenia
się i  nabywania nowych umiejętności
zależne są m.in. od rodzaju i stopnia nie-
pełnosprawności zarówno fizycznej, jak
i intelektualnej, dlatego nie można jed-
noznacznie stwierdzić, które i po jakim
czasie są widoczne. Należy również
pamiętać o realnym celu, jaki stawiamy
pływakowi, i o sposobach jego realizacji,
które są kluczowe w procesie nauki.

czy metodą tą można pracować

tylko na zamkniętym basenie, czy

Uczestnictwa w Kursie Podstawowym
Halliwick z  logo Międzynarodowego
Stowarzyszenia Halliwick (Interna-
tional Halliwick Association) oraz
nadanym numerem porządkowym.
Kurs musi być poprowadzony przez
wykładowcę Halliwick uznanego
przez IHA (IHA Rec. Lecturer) – mię-
dzynarodowa lista wykładowców jest
zamieszczona na stronie internetowej
tej organizacji.

od kiedy ta metoda jest stosowana

w Polsce i czy cieszy się zainteresowa­
niem wśród terapeutów i rodziców
dzieci?

Pierwszy kurs odbył się w  1997

roku, ale o  rozwoju Koncepcji Halli-
wick w  Polsce, czyli m.in. regularnym
organizowaniu kursów, spotkań infor-
macyjnych czy przedstawianiu założeń
szerszemu gronu profesjonalistów na
sympozjach i  konferencjach, możemy
mówić od 1999 roku. Koncepcja cie-
szy się dużym zainteresowaniem wśród
profesjonalistów pracujących z  oso-
bami niepełnosprawnymi, nie tylko
dziećmi, ale również dorosłymi. Obec-
nie na terenie kraju jest około 270 osób,
które ukończyły Kurs Podstawowy
Halliwick, i około 50 – Kurs Zaawanso-
wany. Uczestnikami kursów są przede

r e k L a m a

linki

Stowarzyszenia:

Ü 

 

www.halliwick.org

strona international halliwick
association (iha), na której znjadują
się linki do narodowych organizacji
halliwick

Szkolenia w Polsce:
Prowadzenie:

Ü 

 

[e-mail]

anna olasińska, wykładowca halliwick
(iha rec. Lecturer)

Obecni organizatorzy:

Ü 

www.swimtest.pl

– kraków, Swim

teSt kordian Lach

Ü 

 

www.fundacjawroc.pl

Gdańsk/Gdynia, fundacja „wrÓĆ”

Ü 

www.kursy-fizjoterapia.pl

–

katowice, GwSh

Zdjęcia z zajęć:

Ü 

http://picasaweb.google.pl/

HalliwickPolska

Forum na temat metody:

Ü 

www.halliwickpolska.fora.pl