Klasyfikacje, typologie i
porządkowanie
porządkowanie
Metodologia badań naukowych
Zakład Socjologii, AWF Warszawa
Klasyfikacje, typologie i
porządkowanie
porządkowanie
Metodologia badań naukowych
Zakład Socjologii, AWF Warszawa
Podział logiczny zakresu pojęcia
•
Wymienienie niepustych pojęć podrzędnych
względem danego pojęcia, dobranych tak, że
każdy desygnat dzielonego pojęcia należy do
jednego i tylko jednego z pojęć podrzędnych;
jednego i tylko jednego z pojęć podrzędnych;
musimy wyodrębnić co najmniej 2 podzbiory.
•
Pojęcie nadrzędne – pojęcie dzielone
•
Pojęcia podrzędne – człony podziału
Podział logiczny - definicja
„Ciąg zbiorów E1, E2, E3, …, En jest podziałem
logicznym zbioru E wtedy i tylko wtedy, gdy:
a) każdy Ei (i przebiega od wartości 1 do n) jest zbiorem
niepustym;
b) suma logiczna (połączenie) wszystkich Ei jest
tożsama z E
[W]
;
c) iloczyn (przecięcie) każdego Ei i każdego Ej (gdzie i
oraz j są różnymi liczbami o wartościach od 1 do n)
jest zbiorem pustym
[R]
.
Filozofia z nauka. Zarys encyklopedyczny (1987) Zakład Narodowy im. Ossoli
ń
skich, Wydawnictwo PAN, Wrocław, s. 287.
Pojęcie puste
•
Pojęcie nie posiadające desygnatu:
•
„syn bezdzietnego ojca”
•
„człowiek nieśmiertelny”
•
„pegaz”
•
„pegaz”
•
„Narnia”
Zasady poprawności logicznej
klasyfikacji
•
Wyczerpalność – zasada spełniona, gdy suma
zakresów, na które podzieliliśmy zakres danej
nazwy, równa się całemu temu zakresowi;
[W]
.
•
Rozłączność – spełniona, gdy każdy element
dzielonego zbioru należy tylko i wyłącznie do
jednej klasy;
[R]
.
Metodologia bada
ń
naukowych - Dr Michał Lenartowicz, Zakład Socjologii, AWF Warszawa
Klasyfikacja
•
Klasyfikacja to systematyczny (logiczny)
podział przedmiotów, ludzi lub zjawisk
dokonany ze względu na pewną zmienną
(cechę, kryterium), w wyniku którego
(cechę, kryterium), w wyniku którego
otrzymujemy szereg klas (podzbiorów)
szczegółowych.
•
Definicje nazw wyznaczają ich (nazw) zakresy.
•
Klasyfikacje stanowią podziały zakresu nazw.
Klasyfikacja
•
Rzeczowa – gdy fizycznie segregujemy
klasyfikowane elementy
•
Logiczna – gdy teoretycznie przygotowujemy
•
Logiczna – gdy teoretycznie przygotowujemy
w myśli wykonanie klasyfikacji rzeczowej
Klasyfikacje wielostopniowe
•
Podział dychotomiczny
•
Podział kontradyktoryczny
Typologie
•
Zabieg metodologiczny lub efekt tego zabiegu
polegający na grupowaniu przedmiotów na zasadzie
ich podobieństwa do pewnego przedmiotu zwanego
typem.
- - -
•
Typologia to schemat klasyfikacyjno-porównawczy, lub czynność, która
polega na wyodrębnieniu dwu lub więcej typów (typów idealnych) i
porządkowaniu elementów danego zbioru lub odnoszeniu jednostkowych
zjawisk, obiektów i procesów do cech oraz charakterystyk wyróżnionych w
ramach konkretnej typologii.
Metodologia bada
ń
naukowych - Dr Michał Lenartowicz, Zakład Socjologii, AWF Warszawa
Typ idealny – idealizacja Maxa
Webera
•
Weberowska metoda typów idealnych (idealizacja) ma służyć w
humanistyce systematyzacji danych empirycznych.
•
„Typ idealny jest utworzony przez jednostronne zaakceptowanie jednego
lub więcej punktu widzenia i przez syntezę wielkiej liczby (…) mniej lub
bardziej obecnych i okazjonalnie nieobecnych konkretnych indywidualnych
bardziej obecnych i okazjonalnie nieobecnych konkretnych indywidualnych
zjawisk, które są zorganizowane zgodnie z tymi jednostronnie
podkreślonymi punktami widzenia w jednolity analityczny konstrukt”
•
Typy idealne stanowią punkty odniesienia poprzez porównania z którymi
można porządkować zjawiska rzeczywiście istniejące; są „instrumentami
intelektualnego opracowania danych empirycznych”.
Cytaty z Weber M. (1949) The Methodlology of the Social Sciences, Glencoe, Ill, Z: Filozofia z nauka. Zarys
encyklopedyczny (1987) Zakład Narodowy im. Ossoli
ń
skich Wydawnictwo PAN, Wrocław, s. 209-210.
Metodologia bada
ń
naukowych - Dr Michał Lenartowicz, Zakład Socjologii, AWF Warszawa
Typ idealny
•
Typ idealny – konstrukcja modelowa, na którą składa
się zbiór wzajemnie powiązanych, znaczących,
typowych i charakterystycznych dla danego zjawiska,
obiektu czy procesu cech i elementów.
obiektu czy procesu cech i elementów.
•
Typ idealny nie ma najczęściej odpowiednika w
rzeczywistości empirycznej
Metodologia bada
ń
naukowych - Dr Michał Lenartowicz, Zakład Socjologii, AWF Warszawa
Porządkowanie
•
Porządkować zbiór to znaczy tyle, co ustalić
następstwo jego elementów według pewnej przyjętej
zasady (tzw. stosunków porządkujących).