Uniwersytet Łódzki 

 

Wydział Nauk O Wychowaniu 

Instytut Psychologii 

 

Rok I 

Semestr II 

 

Emocje I Motywacja 

[wykłady] 

 

Prof. Dr hab. Lucyna Goli

ń

ska 

Lucyna Goli

ń

ska 

 

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI 

 

wykład 1 

Rozum czy emocje – rys historyczny 

Biologiczne podło

Ŝ

e emocji  

LITERATURA DO EGZAMINU 

•

  Diener E.; Lucas R. (2005) Dobrostan emocjonalny  

–

  [ w:] red. M. Lewis, J. M. Haviland –Jones Psychologia emocji  

Gda

ń

skie Wydawnictwo 

Psychologiczne ss. 415-426 

 

•

  Franken R.(2005) Psychologia motywacji. Gda

ń

skie Wydawnictwo   Psychologiczne, Gda

ń

sk.  

–

  Rozdz. 10 Emocje niespójne z celem ss.353-392 

–

  Rozdz. 11 Emocje spójne z celem ss. 393-414 

 

•

  Maruszewski T; 

Ś

cigała E. (1998) Emocje Aleksytymia Poznanie.   Wydawnictwo Fundacji 

Humaniora, Pozna

ń

 - 

–

  Rozdz. 2   Psychiczna reprezentacja emocji ss. 49-96 

 

•

  Psychologia (2000) red. J. Strelau, GWP, Gda

ń

sk 

–

  Dział VI – Emocje i motywacje s. 317- 510            

 

LITERATURA DO EGZAMINU  c.d 

 

•

  Natura emocji (1998) red. P. Ekman, R.J. Davidson GWP, Gda

ń

sk  

–

  rozdz.3. Jak

ą

 funkcj

ę

 pełni

ą

 emocje 

 

•

  Wróbel M. (2005) Emocje i nastrój. Podstawowe zagadnienia.  

•

  [ w:] L. Goli

ń

ska (red.) Skuteczniej, sprawniej, z wi

ę

ksz

ą

 satysfakcj

ą

  Wydawnictwo Naukowe Wy

Ŝ

szej 

Szkoły Kupieckiej. Łód

ź

 

 
Literatura uzupełniaj

ą

ca: 

 

Goli

ń

ska L (2002) Emocje- wróg czy przyjaciel.  

 

 

Wydawnictwo Instytutu Psychologii Zdrowia, Warszawa.  

Rozum czy emocje – rys historyczny 

Biologiczne podło

Ŝ

e emocji  

 

 

•

  1. Krótki przegl

ą

d historyczny pogl

ą

dów na temat 

ź

ródeł, istoty i roli procesów emocjonalnych 

•

  2. Okre

ś

lenie emocji 

•

  3. Cztery poziomy ujawniania emocji  

 

 

a) zmiany somatyczne 

 

 

b) tendencje do podejmowania okre

ś

lonych działa

ń

 

 

 

c) my

ś

li towarzysz

ą

ce sytuacji która doprowadziła do powstania emocji, zwi

ą

zane z odczuciami 

somatycznymi i dotycz

ą

ce wzbudzanej tendencji do działa

ń

 

 

 

d) ekspresja twarzy i reszty ciała 

•

  4. Biologiczne mechanizmy wzbudzania emocji- koncepcja  

 

Mc Leana 

 

 

Rola ciała migdałowatego i i hipokampa.  

 

 

 

Rola kory mózgowej. Płaty czołowe.  

 

 

Emocje prekognitywne 

PRZEGL

Ą

D HISTORYCZNY

 – 

EMOCJE W KONCEPCJACH 

FILOZOFICZNYCH 

 
Metafora „pana i niewolnika” dla pokazania relacji rozum i emocje 
Podwójne załoŜenia-  
 

niŜszy status emocji (prymitywny, zwierzęcy, niebezpieczny) 

 

dwa ścierające się aspekty duszy 

Emocje czasem traktowane jako gorszy gatunek rozumu, zaburzone spostrzeganie 
Obrazoburcze stwierdzenie Hume „rozum jest i powinien być sługą namiętności”  
  
PLATON  
•

 

wyróŜnił trzy aspekty duszy to były: rozum, duch i apetyt /popęd/.  

 

 

miłość traktowana była jako element rozumu 

PRZEGL

Ą

D HISTORYCZNY

 – 

EMOCJE W KONCEPCJACH 

FILOZOFICZNYCH 

ARYSTOTELES /384-322pne/ 
 

W Retoryce definiuje emocje „prowadzą do takiej transformacji osoby, Ŝe wpływają na jej osądy, którym towarzysza 
przyjemność lub ból 

•

 

Powiązał emocje z działaniem i ich zaleŜność od naszych przekonań  

•

 

Złość jest zawsze skierowana na konkretny obiekt i towarzyszy jej fizyczna niedola i są spowodowane czyjąś pogardą , 
draŜnieniem przez kogoś lub bezczelnością. Koncentracja na behawioralnym aspekcie emocji. „tylko głupcy nigdy nie 
wpadają w gniew.  

•

 

Arystoteles traktował emocje jako esencje dobrego Ŝycia  

SENEKA (stoicy)  emocje to błąd poznawczy prowadzący do cierpienia.  
•

 

Emocje to są sądy (ocena poznawcza)  na temat świata i własnego miejsca w nim. Świat w którym Ŝyli był racjonalnie 
nieprzewidywalny Emocje narzucają takie oczekiwania wobec świata i czynią ludzi sfrustrowanymi Pokazywali 
konsekwencje emocji Np. podatność na zranienie w miłości, 

WIEKI ŚREDNIE

 – 

chrystianizm. Niektóre emocje uznane za grzeszne np.. gniew, zazdrość, pycha. Ścisły związek emocji z 

problematyka etyczną ; - miłość nadzieja i wiara nie traktowano jako emocji  

 

PRZEGL

Ą

D HISTORYCZNY

 – 

EMOCJE W KONCEPCJACH 

FILOZOFICZNYCH 

•

 

KARTEZJUSZ – emocje wzmacniają i czynią trwałymi w duszy myśli. Emocje wywołują fizyczną agitację, ale takŜe 
wpływają na percepcję, poŜądania i przekonania. Miejsce kontaktowe namiętności i rozumu to szyszynka. Namiętności 
powodują, Ŝe nasze oceny staja się bałamutne i niejasne.. Wymienia sześć namiętności to: zdumienie, miłość, nienawiść, 
poŜądanie, radość i smutek  

 

SPINOZA- większość emocji jest rezultatem na nieuzasadnione oczekiwania wobec świata prowadzi do frustracji , jednakŜe 
są teŜ emocje „czynne ”, które wzmagają poczucie aktywności 

•

 

HUME

 

podkreśla wagę namiętności deprecjonując częściowo rolę rozumu Podstawowa rola emocji w etyce stąd róŜnicował 

emocje na dobre i złe 

 

Duma jest dobrą emocją ale pokora i uczucia zrodzone z idei, Ŝe my mamy spełnić coś jest złym uczuciem  

 

KANT 

„ 

nic wielkiego na świecie nie powstało bez udziału namiętności”  

•

 

NIETZSCHE  -uznawał, Ŝe pasje maja więcej rozumu niŜ rozum. 

 

Niektóre pasje  „prowadza nas w dół /pogrąŜają nas ze swoja głupotą, a inne „niewolnicy moralności” są kręte i sprytne ale 
prowadzą do nieszczęśliwego końca”  

 

CHARAKTERYSTYKA PROCESU EMOCJONALNEGO 

•

  EMOCJA JEST ZWYKLE WYNIKIEM 

Ś

WIADOMEJ LUB NIE

Ś

WIADOMEJ OCENY ZDARZENIA 

JAKO ISTOTNIE WPŁYWAJ

Ą

CEGO NA CELE LUB INTERESY PODMIOTU 

 

•

  EMOCJA JEST ODCZUWANA JAKO POZYTYWNA, JE

ś

ELI ZDARZENIE JEST ZGODNE ZE 

WSPOMNIANYMI CELAMI LUB INTERESAMI, A NEGATYWNA JE

Ś

LI JEST Z NIMI NIEZGODNA 

 

•

  ISTOT

Ą

 EMOCJI JEST URUCHOMIENIE GOTOWO

Ś

CI DO REALIZACJI PROGRAMU DZIAŁANIA -

emocja uruchamia priorytet dla okre

ś

lonego działania, któremu nadaje status pilnego 

 

•

  EMOCJA JEST ZWYKLE DO

Ś

WIADCZANA JAKO SZCZEGÓLNY RODZAJ STANU 

PSYCHICZNEGO  

 

KOMPONENTY (PRZEJAWY) EMOCJI 

•

 

SPECYFICZNE DO

Ś

WIADCZENIA O CHARAKTERZE SOMATYCZNYM 

 
2. TENDENCJE DO PODEJMOWANIA OKRE

Ś

LONEGO DZIAŁANIA 

 
3. MY

Ś

LI TOWARZYSZ

Ą

CE SYTUACJI, KTÓRA WZBUDZIŁA TO CO WY

ś

EJ 

 
4. EKSPRESJA TWARZY I RESZTY CIAŁA 
 

Ekspresja

  

•

  Darwin- funkcja przystosowawcza emocji 

np. łzy. Zauwa

Ŝ

ył, 

Ŝ

e pojawiaj

ą

 si

ę

 u dzieci w pewnym wieku  i 

wi

ą

zał je z ze zmniejszaniem napi

ę

cia wokół oczu, które towarzyszy do

ś

wiadczaniu smutku, bólu lub piszczenia.  

•

  Zdaniem Fraya 

łzy s

ą

 wydalaniem niekorzystnych toksyn wytwarzanych w trakcie do

ś

wiadczania stresu.  

•

  Współczesne badania Zajonca (kontynuacja pomysłu Waynbauma), 

Ŝ

e ekspresja słu

Ŝ

y ochłodzeniu mózgu, 

dopływ krwi do mózgu, szczególnie hypothalamusa  

•

  Przestrogi mam-” 

nie wykrzywiaj się tak bo zostanie Ci to na zawsze” – prawda czy straszak?

  

•

  Badania Malatesty – grupie osób ok. 70r

Ŝ

. polecono wyrazi

ć

 „twarz neutralna oraz 4 podstawowe emocje (zło

ść

, 

smutek, szcz

ęś

cie i l

ę

k). Rejestracja fotograficzna. Wypełniali tak

Ŝ

e Differental Emotions Scale (DES). Grupa 

diagnozuj

ą

ca- korelacja z DES 

 

BUDOWA I FUNKCJE MÓZGU  

wg  PAULA MacLEANA 

 

 

•

  KORA NOWA 

Płaty czołowe 

lewy- funkcje kontrolne   

prawy- emocje negatywne 

 

 

 

MÓZG LIMBICZNY 

Funkcje rodzicielskie 

Wokalne porozumiewanie si

ę

  

zabawa 

 

 

•

  CIAŁO MIGDAŁOWATE       

HIPOKAMP 

•

  Ewaluacja sygnałów 

zapis znaczenia  

 

zapami

ę

tywanie sytuacji 

 

 

 

 

 

MÓZG GADZI /najstarszy/ 

( Podstawowe czynno

ś

ci 

Ŝ

yciowe)  

 

BIOLOGICZNE PODŁO

ś

E EMOCJI 

UKŁAD LIMBICZNY

  

•

  HIPOKAMP /Konik morski/  pami

ęć

 wyra

ź

na o sytuacji emocjonalnej  

 

pami

ęć

 deklaratywna, po

ś

redniczy w niej płat skroniowy 

•

   

Uszkodzenie hipokampa u szczurów (skojarzenie d

ź

wi

ę

ku i ra

Ŝ

enia pr

ą

dem). Wcze

ś

niej reakcja 

znieruchomienia (l

ę

kowa) w odpowiedzi na umieszczenie w klatce, gdy uszkodzony .hipokamp reakcja 

l

ę

kowa na klatk

ę

 zanikała, ale reakcja l

ę

kowa na d

ź

wi

ę

k /ciało migdałowate / pozostawała.  

 

CIAŁO MIGDAŁOWATE  

•

  ocenia znaczenie emocjonalne bod

ź

ców i uaktywnia reakcj

ę

 emocjonalna /ukryta pami

ęć

 emocjonalna 

np. d

ź

wi

ę

k klaksonu 

•

  Poło

Ŝ

enie-s

ą

 dwa ciała migdałowate po obu stronach ukryte w gł

ę

bi płata skroniowego, koło podstawy 

okr

ę

gu limbicznego 

•

  Je

Ŝ

eli odetnie si

ę

 poł

ą

czenie CM z reszt

ą

 mózgu to 

Ś

LEPOTA UCZUCIOWA = niemo

Ŝ

no

ść

 oceny 

znaczenia zdarze

ń

  

 

BIOLOGICZNE PODŁO

ś

E EMOCJI 

•

  Sprytny mechanizm wzmacniaj

ą

cy 

•

  Pod wpływem silnej emocji AUN uruchamia wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny . te hormony 

pobudzaj

ą

 akcje nerwu bł

ę

dnego który przenosi do mózgu informacje o wzmo

Ŝ

onym poziomie 

hormonów . Głównym o

ś

rodkiem odbiorczym jest Ciało Migdałowate /CM / które poprzez neurony 

sygnalizuje innym o

ś

rodkom w mózgu, 

Ŝ

e trzeba to zapami

ę

ta

ć

 

•

   Im silniejsze pobudzenie CM tym silniejsze utrwalenie prze

Ŝ

y

ć

 Brak precyzji mózgu emocjonalnego w 

rozeznaniu sytuacji / projekcja , reakcja na zapach skojarzony z rannymi  

 

 

 

Zalety reakcji natychmiastowych – ochrona 

Ŝ

ycia, ale tez wady- np. mało precyzyjne rozpoznanie Te 

pomyłki gdy emocja wyprzedza my

ś

l- EMOCJE PREKOGNITYWNE 

•

  Rola kontrolera i managera to KORA- Płaty czołowe  

BIOLOGICZNE PODŁO

ś

E EMOCJI 

ROLA KORY

  

 

•

  ROLA PÓŁKUL  

 

•

  Przednia cz

ęść

 PRAWEGO PŁATA CZOŁOWEGO siedlisko negatywnych emocji /strach agresja/  

•

  natomiast lewy płat „trzyma te emocje w ryzach”- obni

Ŝ

aj

ą

c pobudzenie  

•

  Wylew w prawej półkuli – symptomy manii, za

ś

 lewostronne uszkodzenie płatów czołowych - depresja 

•

  PRZEDNIA CZ

ĘŚĆ

 LEWEGO PŁATA CZOŁOWEGO – centralny wył

ą

cznik emocji  

•

  Je

Ŝ

eli brak poł

ą

cze

ń

 PCZ i CM to niemo

Ŝ

no

ść

 dokonana wyborów (Damasio)- utrata dost

ę

p do wiedzy 

emocjonalnej  

KORA MÓZGOWA 

•

  Kora (cortex) warstwa zewn

ę

trzna 80% mózgu, grubo

ść

 1,5-3 mm, pow. 24,4m2 

•

  Zró

Ŝ

nicowanie funkcji półkul: 

–

  prawa półkula silniej zwi

ą

zana z przetwarzaniem emocjonalnym 

Badania nad osobami o braku poł

ą

cze

ń

 mi

ę

dzy półkulami -nie potrafi

ą

 nazwa

ć

 sytuacji ale do

ś

wiadczaj

ą

 

emocji (np. strachu )– atrybucja logiczna sytuacyjna 

Rozpoznawanie ekspresji twarzy je

Ŝ

eli wyraz jest  niespójny to diagnoza w oparciu o przekaz do prawej 

półkuli 

Wra

Ŝ

liwo

ść

 na „ton emocjonalny” osób z afazj

ą

  

 

(afazja to utrata mo

Ŝ

liwo

ś

ci rozumienia słów, jej przeciwie

ń

stwem jest agnozja – utrata uchwycenia 

ekspresji wypowiedzi)-  

opowie

ść

 O.Sacksa 

Lucyna Goli

ń

ska 

 

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI 

 

Wykład 2 

MECHANIZMY WZBUDZANIA EMOCJI 

 

 

2.  TEORIE EMOCJI I MECHANIZMY WZBUDZANIA EMOCJI 

 

TEORIE EMOCJI 

•

 

klasyczne teorie emocji /teoria Jamesa-Langego, Cannona –Barda,  

•

 

aktywacyjne teorie emocji,  

•

 

dwuczynnikowa teoria Schachtera i Singera 

•

 

poznawcze koncepcje emocji 

 
MECHANIZMY WZBUDZANIA EMOCJI 
podej

ś

cie integracyjne  (biologiczno-poznawcze) 

 C. Izarda- cztery systemy aktywacji emocji 
 

TEORIE     EMOCJI- KONCEPCJA JAMESA-LANGEGO 

- emocje jako „zmiany w ciele” 

OBWODOWA TEORIA EMOCJI -poniewa

Ŝ

 za jej 

ź

ródło uwa

Ŝ

ane jest działanie, zmiany napi

ę

cia 

mi

ęś

ni i zmiany w narz

ą

dach wewn

ę

trznych 

„Jestem smutny bo płacz

ę

” 

1. WYDARZENIE  

 

2. REAKCJA INSTRUMENTALNA —REAKCJA WISCERALNA 
3. INTERPRETACJA REAKCJI FIZJOLOGICZNO- BEHAVIORALNEJ 
4. EMOCJA  
Emocje powstaj

ą

 - pobudzenie eksteroceptorów, potem prioprioreceptory i interoceptory 

Uczucia   (np. w wyniku prze

Ŝ

y

ć

 estetycznych)  jest to 

spostrze

Ŝ

enie pobudzenia interoceptorów – podstawa tworzenia indywidualno

ś

ci i osobowo

ś

ci.  Siła 

dynamizuj

ą

ca zachowanie  

TEORIE     EMOCJI- KONCEPCJA JAMESA-LANGEGO 

- emocje jako „zmiany w ciele” 

•

  Krytyka koncepcji Jamesa –Langego:  

 

zmiany w narz

ą

dach wewn

ę

trznych  z opró

Ŝ

nieniem, słabo zró

Ŝ

nicowane, działania inspirowane emocjami byłyby 

opró

Ŝ

nione w stosunku do bod

ź

ca emocjogennego 

•

  James Laird ( współczesny kontynuator koncepcji Jamesa)  

•

  Wyja

ś

nia „zmiany cielesne (1884) to  

–

  zachowania ekspresyjne, ( np.płacz)    

–

  działania instrumentalne oraz  

–

  zmiany fizjologiczne (np. dr

Ŝ

enie r

ą

k jako efekt zmiany poziomu pobudzenia organizmu) 

–

  Współczesna interpretacja „zmian cielesnych” to zmiany wisceralne to zmiany aktywno

ś

ci sympatycznego układu-

najwa

Ŝ

niejsza  konkluzja z takiego odczytywania koncepcji to, 

Ŝ

e zmiany w postawie, ekspresji, wprowadzaj

ą

 nas w te 

emocje . Wynikaj

ą

ce st

ą

d konsekwencje dla samokontroli 

 

Krytyka koncepcji Jamesa –Langego: 

 

 
•

 

Krytyka koncepcji Jamesa –Langego: 

–

 

Totalna separacja doznań wisceralnych od CUN  

–

 

Podobne wisceralne zmiany przy róŜnych emocjach i stanach nieemocjonalnych 

–

 

Organizm jest względnie niewraŜliwa struktura  

–

 

Zmiany wisceralne są zbyt wolne by mogły być źródłem emocji  

–

 

Wprowadzenie zmian wisceralnych typowych dla silnych emocji nie wywołuje je

   

 

 

 
•

 

Badania na kotach pozbawionych kory- mimo to ataki agresji stąd konkluzja: emocje  powstają w jądrach wzgórza (thalamus), 
kora pełni funkcje kontrolne 

TALAMICZNA TEORIA UCZU

Ć

 

 TEORIA CANNONA-BARDA- (2) 

•

  Emocje s

ą

 wył

ą

cznie poznawczymi zdarzeniami-

 „

boj

ę

 si

ę

 bo wiem, 

Ŝ

e tygrysy s

ą

 niebezpieczne” 

 
 

 

 

WYDARZENIE (spotkanie z bykiem) 

 

•

  INFORMACJA PRZETWARZANA PRZEZ WZGÓRZE 

•

  I przekazywana do kory i do ciała 

 
REAKCJA INSTRUMENTALNA  

OCENA WYDARZENIA  

 

 

 

 

PRZEZ KOR

Ę

  

 
 

 

 

 

EMOCJA 

Pó

ź

niejsze badania popieraj

ą

ce koncepcje Jamesa-Langego 

 

•

  Czy emocje mog

ą

 by

ć

 wzbudzone sztucznie? 

•

 

Późniejsze badania Maranonsa – podanie adrenaliny powodujące zmiany wisceralne ( bez poinformowania badanych o 
efektach)  

•

 

tylko 30% badanych miało doznania emocjonalne , pozostali „tak jakby” (czułem się jakbym się czegoś obawiał) 

•

  Konkluzja koncepcji Cannona zmiany wisceralne s

ą

 konsekwencj

ą

 ale nie przyczyn

ą

 emocji. 

•

 

JednakŜe badania przeprowadzone przez AXA (1953r) poprzez wywołanie prawdziwych emocji (lęku i złości) i kontrolę 
wskaźników wisceralnych wskazuje na odmienność symptomów wisceralnych. Potwierdzone przez Averilla 

Badania Hohmana (1966), powtórzone przez Bermonda (1991) nad doznaniami emocji przez osoby z uszkodzeniami 

rdzenia kręgowego- ograniczenie dopływu informacji wisceralnych spowodowało spadek intensywności emocji 
(złość, lęk, seksualna ekscytacja), ale zaleŜało to od miejsca lezji.   

 

 

pojawienie się „zimnych” emocji 

 
 

 
 

AKTYWACYJNE TEORIE EMOCJI  

•

 

EMOCJE SĄ STANEM PODWYśSZONEGO POBUDZENIA  

•

 

OZNAKOWANEGO AFEKTYWNIE (

przykład z Corneliusza- wyprawa Ŝaglówką) 

O ich intensywności decyduje poziom pobudzenia ośrodkowego układu nerwowego (poziom aktywacji) 
E. Duffy- wpływ PA na funkcjonowanie jednostki 
Aktywność narządów wewnętrznych moŜe wzrastać lub zmniejszać się wraz ze wzrostem poziomu aktywacji  
 
Hebb- emocje korelują z PA, ale nie są z nią identyczne. 
 ISTOTĄ EMOCJI SĄ PROCESY MYŚLOWE 
Związek znaku emocji od intensywności PA. Ekstremalny PA – emocje o znaku ujemnym 
Zmiany w poziomie aktywacji dotyczą emocji pozytywnych jak i negatywnych (wzrost PA: strach, radość 

spadek PA smutek, ukojenie 

 

 

POZNAWCZE  TEORIE EMOCJI koncepcja Magdy Arnold (2) 

 

Magda Arnold- Emocje i osobowo

ść

 (1960)  

Bł

ę

dem Jamesa była nadmierna generalizacja przeszłych do

ś

wiadcze

ń

 (przykład z 

nied

ź

wiedziem) 

„

sercem” ka

Ŝ

dej emocji jest specjalny rodzaj os

ą

du, który Arnold nazwała oszacowaniem  „by nast

ą

piło 

pobudzenie emocji osoba musi oszacowa

ć

 zdarzenie jako bezpo

ś

rednio j

ą

 dotycz

ą

ce oddziaływuj

ą

ce 

na ni

ą

 osobi

ś

cie i indywidualnie poprzez szczególne jej do

ś

wiadczenia i szczególne cele (1960,s. 171) 

 
Oszacowanie jest os

ą

dem na temat znaczenia zdarzenia, ale nie jest os

ą

dem intelektualnym

  

koncepcja Magdy Arnold  

 
•

 

Dwojaka rola „odpowiedzi cielesnej” (zmian w organizmie)  

 

–

 

„cielesna” odpowiedz jest motywowaniem (przygotowaniem) organizmu do określonej reakcji  

•

 

„unikanie jako natychmiastowa „podpowiedź „ w lęku oznacza nie tylko ucieczkę z zagroŜenia ale takŜe wyjście 
z nieprzyjemnego wewnętrznego doznania.  

–

 

Są odmienne wzorce reakcji cielesnej róŜne dla róŜnych emocji „ róŜne fizjologiczne sensacje w róŜnych 
emocjach  

•

 

Podobnie jak oszacowujemy sytuacje tak tez cielesne doznania  

koncepcja Magdy Arnold     

•

  NEUTRALNA RECEPCJA (ODBIÓR STYMULACJI) 

 

•

  OCENA STYMULACJI  (DOBRA/ ZŁA,   KORZYSTNA/ NIEKORZYSTNA) 

 

•

  POJAWIENIE SI

Ę

 TENDENCJI DO DZIAŁANIA (MOTYWACYJNE DZIAŁANIE 

STYMULACJI) 

 

•

  WYST

Ą

PIENIE EMOCJI  czyli PRZE

ś

YCIA SUBIEKTYWNEGO 

 

•

  POJAWIENIE SI

Ę

 DZIAŁANIA STEROWANEGO PRZEZ EMOCJ

Ę

 

 

Dwuczynnikowa teoria  

Schachtera i Singera (1962) 

•

 

Emocja powstaje w wyniku dwóch powiązanych ze sobą lecz niezaleŜnych operacji 
poznawczych : oceny zdarzenia i oceny reakcji fizjologicznych 

ABY POWSTAŁA EMOCJA MUSZĄ BYĆ SPEŁNIONE NASTĘPUJĄCE WARUNKI 

 

 

•

  podmiot musi: 

–

 

1.Znaleźć się w stanie pobudzenia 

–

 

2.Dokonać procesu poznawczej analizy zmian fizjologicznych oraz sytuacji zewnętrznej w której to 
wystąpiło 

 

     3. Nazwać (oznaczyć werbalnie) stan w jakim się znajduje 

POBUDZENIE + POZNANIE= EMOCJA 

EKSPERYMENT SCHACHTERA -SINGERA 

•

 

Oficjalny cel badań wpływ witamin (suproxin) na widzenie 

•

 

Losowo os.b przydzielone do  

–

 

(1) grupy- iniekcja z epinefryny ( substancja powodująca pobudzenie SUN 

–

 

2. gr iniekcja z substancji obojętnej 

•

 

Wszyscy podzieleni na 3 grupy 

–

 

A) informacja o iniekcji jako powodującej sensacje wisceralne (zaczerwienie twarzy, suchość w gardle..) 

–

 

B) informacja o iniekcji:  jest bez nastepstw 

–

 

C) nieprawdziwe informacje o konsekwencjach (ból głowy, drętwienie palców)   

•

 

Następnie faza czekanie na działanie suproxinu w towarzystwie pomocnika eksperymentatora, który zachowywał się 

euforycznie lub demonstrował złość (komentując intruzyjny kwestionariusz ) 

•

 

O reakcjach emocjonalnych badanych świadczyły ich wypowiedzi ( ocena samopoczucia) oraz obserwacja.  

EKSPERYMENT SCHACHTERA -SINGERA 

•

 

Rezultaty 

•

 

Gr A najmniejsze emocje (euforia) bo usprawiedliwione doznania i najmniej zachowań euforycznych 

•

 

Gr B i C brak istotnych róŜnic natomiast wyŜszy poziom emocji ( subiektywna ocena )  i zachowań  

•

 

Wyniki w doświadczaniu złości skomplikowane poniewaŜ gr A doświadczała najmniej euforii w takiej sytuacji i 
najwięcej w sytuacji gniewu.  

•

 

Zmiany cielesne są niezbędne ( zgodnie z Jamesem) dla doświadczania emocji ale nie wystarczą do ich 
doświadczania- potrzebne jest „zaetykietowanie” powstania 

Dwuczynnikowa teoria  

Schachtera i Singera 

 

 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

•

wydarzenie 

 

 

•

Poznawcza  

•

ocena  

•

wydarzenia 

 

Reakcja  

instrumentalna 

Poznawcza ocena  

reakcji 

fizjologicznych 

 

 
 

•

EMO 

•

CJA 

 
 
 

•

Nieinterpretowalne  

•

reakcje fizj. 

 

CZTERY SYSTEMY AKTYWACJI EMOCJI wg. CARROLLA 

IZARDA 

 

SYSTEMY AKTYWACJI EMOCJI wg.  IZARDA  - system 

neuronalny (2) 

 
 S.N. jest nie tylko biologiczna podstaw

ą

 generowania emocji, ale te

Ŝ

 aktywizuje 

emocje (aktywacja neurotransmiterów i struktur mózgowych)  

–

  Substancje chemiczne 

–

  Stymulacja pewnych struktur neuronalnych (reakcje aktywacyjne ( niezale

Ŝ

ne od informacji 

pochodz

ą

cych z zewn

ą

trz i motoryczne (atak lub ucieczka- wykorzystanie inf.zew.) 

–

  Temperatura mózgu (ochłodzenie +  napi

ę

cie mi

ęś

ni twarzy (Zajonc) 

–

  U.N nieustannie zmienia sw

ą

 aktywno

ść

 -eksploracja otoczenia nie jest zachowaniem 

adaptacyjnym  

SYSTEMY AKTYWACJI EMOCJI wg.  IZARDA

 -

SYSTEM 

SENSOMOTORYCZNY 

•

  W systemie SM. emocje s

ą

 aktywowane przez informacje eferentne lub 

czynno

ś

ciowe 

–

  Centralna aktywno

ść

 eferentna 

–

  Ekspresja twarzy 

–

  Wygl

ą

d sylwetki 

–

  Zachowania instrumentalne 

–

  Napi

ę

cie mi

ęś

ni 

 

–

  Badania S. Duclos nad wpływem postawy ciała na identyfikacje odczuwanej emocji  

oraz badania Riskinda nad wpływem spójnej  ekspresji na efektywno

ść

 czł w radzeniu sobie z 

sytuacj

ą

 .stresow

ą

   

SYSTEMY AKTYWACJI EMOCJI wg.  IZARDA SYSTEM    AFEKTYWNY 

(MOTYWACYJNY) 

 

•

  Zawiera emocje i pop

ę

dy fizjologiczne – emocje wywoływane przez bod

ź

ce 

zmysłowe 

 

•

   ból (u dzieci wzorzec niezadowolenie, zło

ść

, czasami smutek, w pó

ź

niejszym 

okresie dominuje zło

ść

 ( b. adekwatna reakcja radzenia sobie)  

procesy 

 neuronalne 

Do

ś

wiad 

czenie 

emocjonalne 

Procesy sensomotoryczne 

 

Procesy afektywne 

 

Procesy poznawcze 

 

•

  skojarzenie emocji – smutek (depresja) jako generator zło

ś

ci (Finman i 

Berkowitz) 

SYSTEMY AKTYWACJI EMOCJI wg.  IZARDA – SYSTEM 

POZNAWCZY

 

 

•

 

Ź

RÓDŁEM EMOCJI S

Ą

 PROCESY KOGNITYWNE – oceny poznawcze, 

porównania, atrybucje, kategoryzacje, inferencje 

•

  Nadmierna koncentracja na tym 

ź

ródle  

((psychologia poznawcza) 

•

  Wzajemne zale

Ŝ

no

ś

ci poszczególnych systemów- SP-  ze wzgl

ę

du na 

nieustann

ą

 aktywno

ść

 SN  

nigdy nie działa w umy

ś

le „czystym” 

 

Lucyna Goli

ń

ska 

 

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI 

 

Wykład 3 

POZNAWCZE KONCEPCJE  

EMOCJI 

POZNAWCZE KONCEPCJE EMOCJI

 (3) 

 
•

 

1. Koncepcja Lazarusa-  

 

 

emocje jako wynik specyficznej relacji miedzy organizmem i   środowiskiem 

     

- Ocena pierwotna 

-

 

Ocena wtórna 

-

 

2. Funkcjonalne ujęcie emocji w koncepcji Nico Frijdy- 

-

 

określa emocje ze względu na pełnione funkcje – emocje = mechanizm sygnalizujący, Ŝe zdarzenie jest 
waŜne dla interesów jednostki 

- 2 a. Prawa  

KONCEPCJA LAZARUSA 

OCENA POZNAWCZA 

•

  Emocje – rezultat specyficznej relacji mi

ę

dzy organizmem i 

ś

rodowiskiem. 

•

  Zało

Ŝ

enia wyj

ś

ciowe: 

•

  1. Podstawowy ewolucyjno-adaptacyjny system podmiotu . Jednostka analizuje wydarzenie pod 

k

ą

tem ich wpływu na stan psychobiologiczny 

 

2. Wa

Ŝ

no

ść

 zdarzenia to tzw. temat relacyjny dotyczy stopnia dopasowania podmiotu do 

warunków danej sytuacji 

 

3. zwi

ą

zek mi

ę

dzy emocj

ą

 a znaczeniem relacyjnym jest wrodzony; podobna interpretacja ( 

ró

Ŝ

ne osoby) wywołuje do

ś

wiadczanie takiej samej emocji 

 

4. Procesy zaradcze mog

ą

 zmienia

ć

 tre

ść

, znak i nat

ęŜ

enie prze

Ŝ

ywanej emocji 

 

5. Zró

Ŝ

nicowanie emocji  zale

Ŝ

y od zró

Ŝ

nicowania procesu oceny relacji 

KONCEPCJA LAZARUSA 

OCENA POZNAWCZA 

•

  OCENA POZNAWCZA

  

•

 

TO ROZPOZNANIE PRZEZ PODMIOT DANEGO ZDARZENIA JAKO 
ZNACZĄCEGO Z PUNKTU WIDZENIA JEGO WŁASNYCH CELÓW I 
INTERESÓW 

 

•

  OCENA PIERWOTNA  

–

  DECYDUJE O TYM CZY EMOCJA  SI

Ę

 POJAWI I JAKA B

Ę

DZIE JEJ WALENCJA 

 

•

  OCENA WTÓRNA –  

–

  ROZWA

ś

ENIE PRZEZ PODMIOT  MO

ś

LIWO

Ś

CI UPORANIA SI

Ę

 Z ZAISTNIAŁYM 

PROBLEMEM, A TAK

ś

E Z PRZE

ś

YWANYMI WŁA

Ś

NIE EMOCJAMI 

 

OCENA    WTÓRNA 

•

  Ocena wtórna to ocena mo

Ŝ

liwo

ś

ci poradzenia sobie ze zdarzeniem  

•

   

dokonywana na czterech wymiarach : 

•

   

1.  odpowiedzialno

ś

ci 

•

   

2. potencjału radzenia sobie - skoncentrowania na problemie 

•

   

3. potencjału skoncentrowania na emocjach 

•

   

4. przewidywania przyszło

ś

ci  

 

TENDENCJA DO DZIAŁANIA 

•

  Nico Frijda (1986) wprowadza poj

ę

cie „tendencji (do) działania  

 
„ - to oznacza wszystko od ekspresji twarzy (np. przy wstr

ę

cie) podwy

Ŝ

szone bicie serca powinno by

ć

 

traktowane jako adaptacyjna odpowied

ź

 na zdarzenia, które s

ą

 dla nas wa

Ŝ

ne poprzez ewolucyjne 

do

ś

wiadczenia lub bie

Ŝą

ce zdarzenia” 

 

•

  Te tendencje s

ą

  centralne dla tego czym s

ą

 emocje 

 

•

  Te tendencje działania s

ą

 

ś

ci

ś

le zwi

ą

zane z ró

Ŝ

nymi emocjami i w bliskim zwi

ą

zku ze sposobem w jaki 

osoba percypuje i oszacowuje (ocenia) zdarzenia z jej 

ś

rodowiska   

Zwi

ą

zek miedzy tendencj

ą

 do aktywno

ś

ci, funkcj

ą

 i emocj

ą

 

działanie 

funkcja 

emocja 

zbliŜenie 

przyzwolenie na 
dopełnienie 

poŜądanie 

unikanie 

opieka 

lęk 

bycie z  

przyzwolenie na 
aktywność dopełniającą  

przyjemność, zaufanie 

dąŜenie 

orientacja na stymulację  zainteresowanie 

unikanie 

ochrona 

wstręt 

nie zbliŜanie się  

selekcja 

obojętność 

udręka 
(atak/przeraŜenie) 

odzyskanie kontroli 

złość /gniew 

przerwanie  

reorientacja 

szok, zdziwienie 

dominacja 

generalizowanie kontroli  arogancja 

podporządkowanie 

wtórna kontrola 

pokora, rezygnacja 

 

RELACYJNY ASPEKT EMOCJI

 

 

DUMA-  Podbudowanie poczucia własnej warto

ś

ci dzi

ę

ki dokonaniom lub osi

ą

gni

ę

ciu cenionego obiektu 

samodzielnie lub przez kogo

ś

 z kim si

ę

 uto

Ŝ

samiamy 

GNIEW - zniewaga pomniejszaj

ą

ca ja i moje 

L

Ę

K       - stanie w obliczu niepewnego, zagro

Ŝ

enia egzystencjalnego 

MIŁO

ŚĆ

  - Pozostawanie w zwi

ą

zku z inna osob

ą

 lub takie pragnienie/ zwykle, ale nie zawsze 

odwzajemnione 

NADZIEJA - obawa 

Ŝ

e b

ę

dzie gorzej i pragnienie by było lepiej 

POCZUCIE WINY  - złamanie nakazu moralnego 
SMUTEK - do

ś

wiadczanie nieodwracalnej straty 

STRACH - konkretne, bezpo

ś

rednie i zniewalaj

ą

ce zagro

Ŝ

enie fizyczne 

 

RELACYJNY ASPEKT EMOCJI

 

 

 
SZCZ

ĘŚ

CIE - dokonywanie post

ę

pów w osi

ą

ganiu jakiego

ś

 celu 

ULGA -  Zanik stresuj

ą

cej niezgodno

ś

ci mi

ę

dzy rzeczywistym a po

Ŝą

danym stanem rzeczy 

WSPÓŁCZUCIE - Poruszenie z powodu cudzego cierpienia i pragnienie niesienia pomocy 
WSTR

Ę

T- Blisko

ść

 lub wchłoniecie /metaforycznie/ odstr

ę

czaj

ą

cego obiektu lub idei 

WSTYD -  Wypa

ść

 poni

Ŝ

ej osobistego ideału 

ZAWI

ŚĆ

-  pragnienie posiadania tego co ma kto

ś

 inny 

ZAZDRO

ŚĆ

- niech

ęć

 do osoby trzeciej z powodu szkodzenia przez ni

ą

 naszej relacji z inn

ą

  

 

 

FUNKCJONALNE UJ

Ę

CIE EMOCJI  wg  NICO FRIJDY- ZAŁO

ś

ENIA

 

 

 

•

  EMOCJE POWSTAJ

Ą

, NARASTAJ

Ą

 I ZNIKAJ

Ą

 ZGODNIE Z PEWNYMI REGUŁAMI W 

Ś

CI

Ś

LE 

OKRE

Ś

LONY SPOSÓB 

 

•

  PRAWA EMOCJI MAJ

Ą

 SWE 

Ź

RÓDŁO W MECHANIZMACH , KTÓRE TYLKO CZ

ĘŚ

CIOWO 

PODLEGAJ

Ą

 KONTROLI WOLICJONALNEJ 

 
 

EMOCJE PEŁNI

Ą

 FUNKCJE ADAPTACYJNE  

 
 Dwa podstawowe aspekty emocji to: 

•

  1. Ocena zdarze

ń

 jako istotnych b

ą

d

ź

 nieistotnych , przyjemnych lub nieprzyjemnych 

•

  2. wzbudzanie pewnych reakcji fizjologicznych, zachowa

ń

 i prze

Ŝ

y

ć

  

 

 

FUNKCJONALNE UJ

Ę

CIE EMOCJI  wg  NICO FRIJDY- PRAWA EMOCJI 

 

 

1. PRAWO ZNACZENIA SYTUACYJNEGO 

•

  emocje powstaj

ą

 w odpowiedzi na struktury znaczeniowe danych sytuacji 

•

  Zdarzenia zgodne z d

ąŜ

eniami- emocje pozytywne, przynosz

ą

ce szkod

ę

 lub zagra

Ŝ

aj

ą

ce- negatywne, 

nowe tak

Ŝ

e 

ź

ródłem emocji /nadzieja, obawa, ciekawo

ść

/  

2. PRAWO ZAANGA

ś

OWANIA 

•

  emocje powstaj

ą

 w odpowiedzi na zdarzenia , które s

ą

 wa

Ŝ

ne dla celów, motywów czy zaanga

Ŝ

owa

ń

 

danej osoby 

•

  Emocja efekt interakcji znaczenia sytuacyjnego i zaanga

Ŝ

owa

ń

  Znak nat

ęŜ

enie emocji wskazuje jaka 

relacja wyst

ę

puje mi

ę

dzy podmiotem a sytuacj

ą

 .  

•

  Je

Ŝ

eli ta sama sytuacja znaczy co innego gdy odnoszona do dwóch ró

Ŝ

nych celów to w efekcie 

powoduje równoczesne do

ś

wiadczanie ró

Ŝ

nych emocji  

 
 

FUNKCJONALNE UJ

Ę

CIE EMOCJI  wg  NICO FRIJDY- PRAWA EMOCJI 

 

 

3.PRAWO BEZPO

Ś

REDNIO SPOSTRZEGANEJ RZECZYWISTO

Ś

CI 

 

 

emocje s

ą

 wywoływane przez zdarzenia uwa

Ŝ

ane za rzeczywiste a ich intensywno

ść

 odpowiada 

temu , do jakiego stopnia s

ą

 za takie uwa

Ŝ

ane 

Bod

ź

ce odbierane jako rzeczywiste obejmuj

ą

 : 

•

  bezwarunkowe bod

ź

ce afektywne takie jak ból  

•

  bod

ź

ce nieoczekiwane i nagłe Np. /hałas/oraz zauwa

Ŝ

alne zachowania ekspresyjne 

•

  bod

ź

ce zmysłowe silnie zwi

ą

zane z bod

ź

cami bezwarunkowymi 

•

  zdarzenia wskazuj

ą

ce na nieskuteczno

ść

 działa

ń

  

 
Emocja pojawia si

ę

 w odpowiedzi na zdarzenia uwa

Ŝ

ane za rzeczywiste , cho

ć

 faktycznie takimi nie s

ą

 (otyły obraz siebie u 

anorektyków) 

Ale te

Ŝ

 sytuacje gdy emocja si

ę

 nie pojawia mimo istnienia zdarze

ń

 o emotywnym charakterze /zamro

Ŝ

enie uczu

ć

, brak emocji na 

symboliczny komunikat sygnalizuj

ą

cy niebezpiecze

ń

stwo /Np. informacja o wojnie/  

 

FUNKCJONALNE UJ

Ę

CIE EMOCJI  wg  NICO FRIJDY- PRAWA EMOCJI 

 

 

4

. PRAWO ZMIANY PRZYZWYCZAJENIA I ODCZUWANIA POZNAWCZEGO 

•

  emocje powstaj

ą

 nie tyle wskutek korzystnych lub niekorzystnych warunków, co wskutek aktualnych lub 

oczekiwanych zmian w korzystnych lub niekorzystnych warunkach 

•

  Układem odniesienia dla emocji jest poziom adaptacji oraz wizje przyszło

ś

ci 

•

  Im wi

ę

ksza zmiana tym silniejsza emocja. .  

•

  sprowadza si

ę

 do tego co uwa

Ŝ

amy za mo

Ŝ

liwe 

5. PRAWO HEDONISTYCZNEJ ASYMETRII

  

•

  przyjemno

ść

 jest zawsze zale

Ŝ

na od zmiany i zanika wraz z ci

ą

gło

ś

ci

ą

 zaspokojenia. przykro

ść

 mo

Ŝ

e si

ę

 

utrzymywa

ć

 na stałe w utrzymuj

ą

cych si

ę

 złych warunkach 

Zgodnie z działaniem tego prawa bilans emocjonalny jako

ś

ci 

Ŝ

ycia jest negatywny chyba 

Ŝ

e strategie 

samooszukiwania si

ę

  Np. przywoływanie w pami

ę

ci zdarze

ń

 negatywnych by przez kontrast do

ś

wiadczy

ć

 

pozytywnych 

Przyj

ę

cie refleksyjnej postawy mo

Ŝ

e uwolni

ć

 podmiot od przyzwyczajenia i zaniku emocji pozytywnych 

Szcz

ęś

cie jest mo

Ŝ

liwe gdy pami

ęć

 i wyobra

ź

nia wpływaj

ą

 na percepcje zdarze

ń

  

 

FUNKCJONALNE UJ

Ę

CIE EMOCJI  wg  NICO FRIJDY- PRAWA EMOCJI 

 

 
6. PRAWO ZACHOWANIA EMOCJONALNEGO MOMENTU 

•

  zdarzenia emocjonalne zachowuj

ą

 swoj

ą

 sił

ę

 wywoływania emocji na czas nieokre

ś

lony, chyba, 

Ŝ

e spotkaj

ą

 si

ę

 z 

przeciwdziałaniem innych , powtarzaj

ą

cych si

ę

 zdarze

ń

, które mog

ą

 spowodowa

ć

 wygaszenie tamtych lub 

przyzwyczajenie si

ę

 do nich  

•

  Dawne cierpienia nie bł

ę

dna i nie znikaj

ą

 tyle 

Ŝ

e odnosz

ą

 si

ę

 do przeszło

ś

ci 

 

7. PRAWO ZAMKNI

Ę

CIA SI

Ę

 W SOBIE 

•

  emocje wykazuj

ą

 skłonno

ść

 do zamkni

ę

cia si

ę

 przed s

ą

dami o wzgl

ę

dno

ś

ci bod

ź

ca, który je spowodował i przed 

wymaganiami celów innych ni

Ŝ

 ich własny 

Rozwini

ę

ty proces emocjonalny  

tendencja do absolutyzacji – emocjonalna gotowo

ść

 do działania, zdominowane przetwarzanie informacji 

 koncentracji uwagi i  działania  
 

FUNKCJONALNE UJ

Ę

CIE EMOCJI  wg  NICO FRIJDY- PRAWA EMOCJI 

 

  8. PRAWO ZWA

ś

ANIA NA KONSEKWENCJE 

 

ka

Ŝ

dy emocjonalny impuls powoduje impuls wtórny, który zmierza do zmodyfikowania tamtego zgodnie 

z przewidywanymi konsekwencjami 

 

 

Tendencja do kontroli /wyra

Ŝ

ania lub hamowania/ emocji jest nieodł

ą

cznym elementem emocji . 

Szczególnie to wida

ć

 gdy ona zawodzi np. 

ś

lepy gniew.  

•

  Bod

ź

cami dla kontroli s

ą

 sygnały o mo

Ŝ

liwo

ś

ci niepo

Ŝą

danych konsekwencji niepohamowanej reakcji 

emocjonalnej 

•

  Emocjonalna spontaniczno

ść

 jest funkcja przyzwolenia społecznego 

 

FUNKCJONALNE UJ

Ę

CIE EMOCJI  wg  NICO FRIJDY- PRAWA EMOCJI 

 

 

 

 

9. PRAWO MINIMALNEGO OBCI

Ąś

ENIA 

ilekro

ć

 mo

Ŝ

na oceni

ć

 sytuacje na wi

ę

cej ni

Ŝ

 jeden ze sposobów, pojawia si

ę

 skłonno

ść

 do takiego jej 

ujmowania, które minimalizuje jej negatywne obci

ąŜ

enia emocjonalne 

Poniewa

Ŝ

 ocena sytuacji to jej czynniki zewn

ę

trzne ale te

Ŝ

 interpretacja to tendencja do takiej interpretacji 

by łatwiejsza do zniesienia.  

•

  Minimalizacja obci

ąŜ

enia na poziomie percepcji bod

ź

ców / obronno

ść

 percepcyjna czy wyparcie/  

•

  Wyci

ą

ganie wniosków pół –prawda (middle knowledge) /racjonalizacja, obronne atrybucje/  

•

  Ofiara gwałtu przypisuj

ą

c odpowiedzialno

ść

 sobie zabezpiecza si

ę

 przed poczuciem bezradno

ś

ci 

•

  Bergman – poczucie rzeczywisto

ś

ci wymaga talentu, a niektórzy s

ą

 go pozbawieni i to jest ich wybawienie 

 

 

FUNKCJONALNE UJ

Ę

CIE EMOCJI  wg  NICO FRIJDY- PRAWA EMOCJI 

 

 

10. PRAWO MAKSYMALNEGO ZYSKU 

ilekro

ć

 mo

Ŝ

na oceni

ć

 sytuacje na wiele sposobów, to pojawia si

ę

 tendencja do ujmowania jej w sposób 

maksymalizuj

ą

cy emocjonalny zysk 

 
Prze

Ŝ

ywanie emocji daje podmiotowi okre

ś

lone zyski psychologiczne zwrotnie wpływaj

ą

c na jego poczucie własnej 

warto

ś

ci 

•

  To prawo o relacyjnej naturze emocji np. smutek= sygnał straty 

•

   ale te

Ŝ

 do otoczenia „oczekuj

ę

 waszego wsparcia i pomocy”. 

 
Emocje s

ą

 funkcjonalne , ale s

ą

 te

Ŝ

 emocje AFUNKCJONALNE 

 

Pewne przejawy emocji zdaj

ą

 si

ę

 nie pełni

ć

 

Ŝ

adnej funkcji a nawet s

ą

 szkodliwe. Np. smutek i 

Ŝ

al zdaj

ą

 si

ę

 

wyra

Ŝ

a

ć

 funkcjonowanie organizmu w niemodyfikowalnych warunkach awersyjnych  

DYSFUNKCJONALNE 

•

  fobie i ataki paniki, poczucie winy  bez powodu ataki zazdro

ś

ci, t

ę

sknota  

 
  
 

POZNANIE I EMOCJE

  

•

  CZY POZNANIE JEST PIERWOTNE WZGL

Ę

DEM EMOCJI 

•

  CZY EMOCJE PIERWOTNE WZGL

Ę

DEM POZNANIA  

•

  CZY S

Ą

 TO DWA NIEZALE

ś

NE SYSTEMY 

 

 

Dowolny nie awersyjny bodziec im lepiej znany tym bardziej preferowany 

 
 

 

ODMIENNE STANOWISKO W TEJ SPRAWIE ROBERT ZAJONC 

•

  reakcje emocjonalne mog

ą

 wzbudza

ć

 bardzo subtelne procesy podkorowe.  

•

  niezale

Ŝ

no

ść

 afektu od poznania 

•

  Zajonc dowodzi istnienia emocji nie

ś

wiadomych 

•

   

1. Nie

ś

wiadome oddziaływania afektywne ujawnia wpływ powtarzaj

ą

cej si

ę

 ekspozycji bod

ź

ców 

zdegradowanych 

Zjawisko samej ekspozycji polega na wzro

ś

cie pozytywnej postawy wobec jakiego

ś

 obiektu wskutek samej cz

ę

sto

ś

ci 

eksponowania tego obiektu 

POZNANIE I EMOCJE

  

•

   

2. Nie

ś

wiadome uprzedzenie afektywne: 

 Je

Ŝ

eli poka

Ŝ

emy fotografie u

ś

miechni

ę

tej twarzy przez b. krótki czas np 4 milisekund a nast

ę

pnie neutralny bodziec 

/np. chi

ń

ski ideogram/ to bodziec ten jest bardziej lubiany ni

Ŝ

 bez poprzedzenia lub poprzedzony fotografia 

zagniewanej twarzy  

•

  Ale zjawisko to zanika gdy ekspozycja twarzy jest dokonywana w warunkach umo

Ŝ

liwiaj

ą

cych jego optymalne 

poznanie.    

 

•

   

EMOCJE WYNIKIEM INTERAKCJI PEWNYCH PROCESÓW WYST

Ę

PUJACYCH WEWN

Ą

TRZ 

ORGANIZMU Z INFORMACJAMI DOCIERAJ

Ą

CYMI ZE 

Ś

RODOWISKA ORAZ INDFORMACJAMI 

ZAREJESTROWANYMI W DOSWIADCZENIU JEDNOSTKI 

•

  Badania Zajonca 

•

   

Powtarzaj

ą

ca si

ę

 ekspozycja bod

ź

ców zdegradowanych /podprogowych/ 

•

  Bardziej lubiane bod

ź

ce te które były eksponowane czyli lubienie bod

ź

ca zale

Ŝ

y od faktycznej cz

ę

sto

ś

ci jego 

wcze

ś

niejszego pojawiania si

ę

 , a nie od spostrzegania go jako ju

Ŝ

 znanego.  

 

POZNANIE I EMOCJE 

 

•

  Zjawisko to wyst

ę

puje równie

Ŝ

 wtedy gdy wielokrotnie eksponowany bodziec jest zdegradowany do 

tego stopnia, 

Ŝ

e podmiot nie zdaje sobie sprawy z tego 

Ŝ

e w ogóle cokolwiek jest eksponowane. 

  

•

  Zmiana w preferencjach nast

ę

puje równie

Ŝ

 wtedy gdy człowiek nie jest w stanie 

ś

wiadomie odró

Ŝ

ni

ć

 

bod

ź

ców eksponowanych od innych  

czyli lubienie bod

ź

ca zale

Ŝ

y od faktycznej cz

ę

sto

ś

ci jego wcze

ś

niejszego pojawiania si

ę

 , a nie od 

spostrzegania go jako ju

Ŝ

 znanego  

•

  Integracja obu stanowisk- Pojawienie si

ę

 prostych stanów afektywnych mo

Ŝ

e wyst

ą

pi

ć

 bez poznania, 

ale zło

Ŝ

one emocje /strach, gniew/ nie s

ą

  mo

Ŝ

liwe bez poznania  

 

Lucyna Goli

ń

ska 

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI  

Wykład 4 

Psychiczna reprezentacja emocji 

TRE

Ś

CI 

•

  1. Psychiczna reprezentacja emocji – koncepcja T. Maruszewskiego i E.

Ś

cigały 

 

•

  2. Aleksytymia  („niedorozwój emocjonalny”) jako przejaw zaburze

ń

 w 

funkcjonowaniu PRE 

–

  Przejawy 

–

  Konsekwencje 

–

  Hipotezy na temat 

ź

ródeł aleksytymii   

 

PSYCHICZNA REPREZENTACJA EMOCJI – koncepcja 

Maruszewskiego 

 

 

PSYCHICZNA REPREZENTACJA EMOCJI 

•

  KOD OBRAZOWY 

Reprezentacja emocji obejmuje trzy kategorie danych 

•

  dane dotycz

ą

ce własnego pobudzenia wewn

ę

trznego 

•

  dane dotycz

ą

ce obrazu przedmiotu emocji 

•

  dane dotycz

ą

ce bod

ź

ca wywołuj

ą

cego emocj

ę

  

Kodowanie obrazowe dotyczy bod

ź

ców odbieranych aktualnie ale te

Ŝ

 zachowane 

ś

lady 

po bod

ź

cach uprzednich, które aktywizowane s

ą

 automatycznie w warunkach 

zbli

Ŝ

onych do pierwotnych lub z nimi skojarzonych  

 

  KOD ABSTRAKCYJNY 

 
            symbolizacja   

 

 

    semantyzacja 

   desymbolizacja 

 

 

        desemantyzacja 

 
 

 
 

wizualizacja 

KOD OBRAZOWY 

 

 

           KOD WERBALNY 

werbalizacja 

Jednostk

ą

 podstawow

ą

 dla KO s

ą

 wzorce ekspresyjno- motoryczne. 

PSYCHICZNA REPREZENTACJA EMOCJI

 –  

KOD OBRAZOWY 
Tre

ść

:  

rejestracja zdarze

ń

 z zewn

ą

trz  

 

zmian wyst

ę

puj

ą

cych wewn

ą

trz organizmu  

Przypominanie automatyczne opieraj

ą

ce si

ę

 o pami

ęć

 percepcyjn

ą

. 

Niejawna wiedz

ą

 niedost

ę

pn

ą

 

ś

wiadomo

ś

ci ale determinuj

ą

ca proces nabywania i generalizacji 

do

ś

wiadcze

ń

.  

Na tym etapie rozwoju reprezentacji podmiot nie ma 

ś

wiadomo

ś

ci własnych procesów psychicznych i nie 

ma dost

ę

pu. Je

Ŝ

eli wzorce te  si

ę

 utrzymuj

ą

 to osoba dorosła mo

Ŝ

e si

ę

 zachowywa

ć

 w sposób 

pozornie  irracjonalny (brak dost

ę

pu). 

 
Obraz jest traktowany szeroko jakie wszelkie doznania zmysłowe tak

Ŝ

e wisceralno- kinestetyczne 

np. 

ś

ciskanie w gardle i wilgo

ć

 pod powiekami  

 

PSYCHICZNA REPREZENTACJA EMOCJI 

•

  KOD WERBALNY 

Pojawia si

ę

 gdy nast

ę

puje nadanie nazwy zespołowi dozna

ń

 dost

ę

pnych w kodowaniu obrazowym  

J

ę

zyk wprowadza element nieci

ą

gło

ś

ci, tworzenie typowej emocji zwi

ą

zanej z umysłow

ą

 reprezentacja 

danego obiektu /innych ludzi, typowych sytuacji 

K.W. wi

ąŜ

e si

ę

 z aktywizacj

ą

 wnioskowania indukcyjnego o własnych procesach psychicznych 

zaanga

Ŝ

owanych w przebieg P E 

Wnioskowanie indukcyjne o własnych emocjach dokonuje si

ę

 w oparciu 

 1. Obserwowane zdarzenia, które je poprzedzaj

ą

  

2. Obserwowane konsekwencje procesów w postaci własnego zachowania (skoro mówiłem podniesionym 

głosem, miałam zaci

ś

ni

ę

te pi

ęś

ci-musiałam by

ć

 zdenerwowana) 

3. Bod

ź

ce w z wn

ę

trza organizmu 

4. Czynniki sytuacyjne  współwyst

ę

puj

ą

ce z zachowaniem 

POZNAWCZA REPREZENTACJA EMOCJI

 –  

 
Niezb

ę

dna aktywizacja L P- o

ś

rodki mowy 

•

  Nazwa emocji pozwala na komunikowanie intencjonalne i kontrolowane w przeciwie

ń

stwie do ekspresji mimicznej i 

pantomimicznej 

 

Łatwo

ść

 nazwania zale

Ŝ

y od siły emocji ale tak

Ŝ

e od fazy jej rozwoju 

•

  A tak

Ŝ

e  

lokalizacji w leksykonie wewn

ę

trznym  

poło

Ŝ

enie emocji w systemie poznawczym (centralne, peryferyczne) 

 i znaku 
Sie

ć

 skojarze

ń

 w emocjach pozytywnych jest lepiej dost

ę

pne- emocje negatywne / informacje o nich/ s

ą

 

bardziej izolowane, ale liczba emocji negatywnych jest wi

ę

ksza 

 
 

PSYCHICZNA REPREZENTACJA EMOCJI 

KOD ABSTRAKCYJNY Tworzenie reprezentacji stanów emocjonalnych  
 

rdze

ń

 i procedura identyfikacyjna (Miller i Johnson- Laird) np.. Owoc 

analiza emocji  ma charakter funkcjonalny  
Rdzeniowe tematy relacji ze 

ś

rodowiskiem . Ocena pierwotna podobna (wyst

ę

puje emocja lub nie a 

kryterium „adekwatno

ść

 motywacyjna” 

Ocena wtórna dokonywana jest na czterech wymiarach:  
 

wymiar odpowiedzialno

ś

ci 

•

  Potencjału radzenia sobie skoncentrowanego na problemie 

•

  Potencjał  radzenie  skoncentrowane na emocjach 

•

  Przewidywanie przyszło

ś

ci 

Np. GNIEW I POCZUCIE WINY- Ró

Ŝ

nica tylko na wymiarze odpowiedzialno

ś

ci-  

SMUTEK I NADZIEJA - Ró

Ŝ

nice smutek niski potencjał radzenia – tego brak w nadziei 

 

Przej

ś

cia mi

ę

dzy kodami

  

 

•

  WERBALIZACJA-wi

ąŜ

e si

ę

 z rozwojem j

ę

zyka i polega na nazywaniu do

ś

wiadczanych stanów 

emocjonalnych 

 

•

  WIZUALIZACJA - pojawia si

ę

 pó

ź

niej, wymaga 

ś

wiadomego wysiłku  - pozwala odtworzy

ć

 

wszystkie elementy składaj

ą

ce si

ę

 na obrazowy aspekt  reprezentacji emocji, a wi

ę

c pobudzenie 

fizjologiczne, obraz przedmiotu wywołuj

ą

cego emocj

ę

 oraz obraz sytuacji skojarzonej z emocj

ą

  

 

•

  SEMANTYZACJA-   sie

ć

 poj

ęć

 pozwalaj

ą

ca okre

ś

li

ć

 podobie

ń

stwa i ró

Ŝ

nice mi

ę

dzy emocjami 

/naiwne teorie emocji/ - prowadzi do zrozumienia emocji 

Przej

ś

cia mi

ę

dzy kodami

  

 

•

  DESEMANTYZACJA -proces umo

Ŝ

liwiaj

ą

cy  zmian

ę

 lub weryfikacj

ę

 uprzednio stworzonych 

znacze

ń

 dla danej sekwencji

 zdarze

ń

 

emocjonalnych 

Desemantyzacja istotna w: 

•

  procesie terapii zaburze

ń

 emocjonalnych  

•

  wa

Ŝ

ne wydarzenia zmieniaj

ą

ce sposób oceny bo zmiana struktury warto

ś

ci itd. 

 

•

  SYMBOLIZACJA- symbole i metafory dla słownego wyra

Ŝ

enia emocji -nasycone 

indywidualizmem i subiektywn

ą

 interpretacj

ą

 procesu /miło

ść

 jest jak tajfun/ 

 

•

  DESYMBOLIZACJA- interpretacja komunikatów symbolicznych w ramach kodów obrazowych  

REPREZENTACJA EMOCJII JAKO PROCESU 

 

REPREZENTACJA EMOCJII JAKO PROCESU 

•

  Sekwencja w której działanie obni

Ŝ

a pobudzenie to s. HOMEOSTATYCZNA  

•

  Za

ś

 sekwencja w której działanie podwy

Ŝ

sza pobudzenie to s. HETEROSTATYCZNA  

•

  Ep –ht; EN –ho; E słabe-ho, E silne – ht 

 

•

  Historyjki pozytywne i negatywne nie ró

Ŝ

niły si

ę

 liczba słów, ale najbardziej stereotypowe te o 

ś

r 

poziomie typowo

ś

ci i najkrótsze 

ZMIANA W 

 OTOCZENIU 

POBUDZENIE 

DZIAŁANIE 

SPADEK  

POBUDZENIA 

WZROST  

POBUDZENIA 

PROCES 

 KONTROLI 

Podj

ę

cie 

 decyzji co  

do działania 

 

•

  WYMIARY PODSTAWOWE LOKALIZUJ

Ą

CE SKRYPTY POSZCZEGÓLNYCH EMOCJI: 

 Znak procesu emocjonalnego

 

 Napi

ę

cie ulga 

 Intencjonalno

ś

c-nieintencjonalno

ść

 (bod

Ŝ

ce społeczne/ pozaspołeczne 

 

SYNDROM     ALEKSYTYMII 

 

•

 

AlLEKSYTYMIA 

TO NIEMO

ś

NO

ŚĆ

 W WYŁONIENIU EMOCJI Z POZIOMU PRZEDKONCEPTUALNEJ ORGANIZACJI DO POZIOMU 

MENTALNEJ REPREZENTACJI 

 
 

 

1. trudno

ść

 w werbalizacji dozna

ń

 emocjonalnych 

 

 

2. ubóstwo wyobra

ź

ni oraz marze

ń

 na jawie 

•

  brak marze

ń

 na temat zdarze

ń

 i spraw nacechowanych pozytywnie, ale łatwo pojawiaj

ą

 si

ę

 wyobra

Ŝ

enia 

negatywne 

 

 

3. słaby wgl

ą

d we własne doznania emocjonalne 

•

  Upatruj

ą

 

ź

ródło zdenerwowania /pobudzenia fizjolo/ na zewn

ą

trz 

•

  ( niemo

Ŝ

no

ść

 wykorzystania informacyjnej funkcji emocji ( np.. Poczucie winy) 

 

  4. niska pobudliwo

ść

 emocjonalna 

 

  5. my

ś

lenie konkretne 

•

  styl my

ś

lenia koncentracja na powierzchownych aspektach zjawiska, niech

ęć

 do zmian istniej

ą

cej sytuacji  

 
 
 

 

SYNDROM     ALEKSYTYMII 

•

  Niezdolno

ść

 do odró

Ŝ

nienia pobudzenia fizjologicznego od emocji 

•

  Emocja traci dla nich warto

ść

 informacyjna  

 

•

 

ALEKSYTYMIA = TRUDNO

ŚĆ

 W IDENTYFIKACJI UCZUC I ROZBIE

ś

NO

Ś

CI MI

Ę

DZY UCZUCIAMI I CIELESNYMI 

SENSACJAMI EMOCJONALNEGO POBUDZENIA 

 

 TRUDNOSCI W OPISIE UCZU

Ć

 DO INNYCH LUDZI 

 

 

ZABURZENIA TYPOWE DLA  ALEXYTYMII 

•

  1. zaburzenia werbalizacji - nazywanie własnych emocji natomiast nie maja trudno

ś

ci w nazywaniu cudzych , 

oraz stosowanie „grubych’” okre

ś

le

ń

 trudno

ść

 np zdenerwowałem si

ę

 co mo

Ŝ

e oznacza

ć

 zarówno lek jak i zło

ść

, 

wstr

ę

t 

•

  2. Zaburzenia wizualizacji - trudno

ść

 w odtworzeniu emocjonalnym ró

Ŝ

nych emocjogennych sytuacji - mało 

zró

Ŝ

nicowane pobudzenie emocjonalna przy zupełnie ró

Ŝ

nych emocjach  

•

  Przypasowanie nazwy emocji do wyrazu twarzy- wi

ę

cej czasu 

 

 

 

 

SYNDROM     ALEKSYTYMII 

 

•

  2. Zaburzenia wizualizacji - trudno

ść

 w odtworzeniu emocjonalnym ró

Ŝ

nych emocjogennych sytuacji - 

mało zró

Ŝ

nicowane pobudzenie emocjonalna przy zupełnie ró

Ŝ

nych emocjach  

•

  Przypasowanie nazwy emocji do wyrazu twarzy- wi

ę

cej czasu 

 

•

  3. zaburzenia w tworzeniu intuicyjnych teorii emocji na podstawie etykiety werbalnej - słowa 

emocji/ puste wszystko mija = smutek 

 

•

  4. zaburzenia desemantyzacji nieumiej

ę

tno

ść

 przystosowania nazwy emocji  poj

ę

ciom odnosz

ą

cym 

si

ę

 do emocji - słabsza identyfikacja emocji bohaterów filmów- nie s

ą

 zaanga

Ŝ

owane kody obrazowe 

które zawieraj

ą

  

 

SYNDROM     ALEKSYTYMII 

 

5. Zaburzenia symbolizacji przej

ść

 od obrazowych do abstrakcyjnych  

(Nie potrafi

ą

 tworzy

ć

 metafor na okre

ś

lenie swoich stanów) 

niech

ę

tnie komunikuj

ą

 swoje uczucia innym poniewa

Ŝ

 si

ę

 tego boj

ą

   

 
6. Zaburzenia desymbolizacji  
 nie potrafi

ą

 zareagowa

ć

 pobudzeniem emocjonalnym na komunikaty o charakterze metaforycznym  /np 

opis dzieła sztuki niewidomemu najsilniejsza komponent afektywn

ą

  

•

  Badania  z 3 sceny emocjonalne z NIEBIESKI Kie

ś

lowskiego  

•

  Emocje podstawowe u A cz

ęś

ciej gniew, strach i wstr

ę

t, smutek tak samo cz

ę

sto. Emocje zło

Ŝ

one : 

współczucie, 

Ŝ

yczliwo

ść

  /NA> A 

•

  Oraz istotnie słabsze pobudzenie  

 
 

SYNDROM     ALEKSYTYMII 

 

   

 

        ALEKSYTYMICY   NIEALEKSYTYMICY 

 

•

 

EMOCJE NEGATYWNE   WYSOKIE NAT

Ęś

ENIE           NISKIE NAT

Ęś

ENIE                  

 

•

 

EMOCJE POZYTYWNE   NISKIE NAT

Ęś

ENIE 

  WYSOKIE  NAT

Ęś

ENIE 

•

 

 

 

 

•

 

ZAINTERESOWANIA 

W

Ą

SKIE   

 

  SZEROKIE 

 

•

 

MY

Ś

LENIE 

  

KONKRETNE 

 

ABSTRAKCYJNE 

 

•

 

UKIERUNKOWANIE         NA FAKTY    

NA  FANTAZJ

Ę

 I 

WYOBRA

Ź

NI

Ę

 

 

•

 

POSZUKIWANIE 

RZECZY ZNANYCH 

 

NOWO

Ś

CI 

 

•

 

RADZENIA SOBIE  

NIEZDOLNO

ŚĆ

                ODPORNO

ŚĆ

 NA STRES 

•

 

ZE STRESEM 

 

SYNDROM     ALEKSYTYMII 

przyczyny i mechanizmy powstania 

 

•

  PSYCHOANALITYCZNA KONCEPCJA ALEKSYTYMII  / KRYSTAL/ 

 

•

  wczesnodzieci

ę

ce traumy , deprywacja potrzeb emocjonalnych   

•

  prowadzi do -- 

•

  przedwczesnego zerwania iluzji symbiotycznej wi

ę

zi z matk

ą

  

•

  przekonania o niemo

Ŝ

no

ś

ci kontrolowania 

ś

wiata zewn

ę

trznego 

W efekcie 

•

  Obraz samego siebie pozbawiony atrybutów ochronnych i opieku

ń

czych 

•

  Rozszczepienie obrazu Ja i obiektu, tłumienie agresji na obiekt  

•

   

 

 

SYNDROM     ALEKSYTYMII 

przyczyny i mechanizmy powstania 

 
PARADYGMAT POZNAWCZO- ROZWOJOWY

  

G. Taylor 

•

 

Deficyty w poznawczym opracowywaniu dozna

ń

 emocjonalnych nie s

ą

 efektem istnienia interpersonalnego konfliktu 

ale s

ą

 wynikiem nieprawidłowych wzorów relacji afektywnych mi

ę

dzy rodzicami a dzie

ć

mi 

•

 

NIEZHARMONIZOWANA STRUKTURA TEMPERAMENTU 

•

 

PRZEWAGA AKTYWACYJNA OBSZARÓW PRZEDCZOŁOWYCH PRAWEJ PÓŁKULI 

•

 

SPECYFICZNY STYL WYCHOWANIA  

•

 

 

Nadopieku

ń

czy i niekonsekwentny 

•

 

 

Rygorystyczny z przewaga negatywnych emocji  

•

 

To prowadzi do 

•

 

Zaburze

ń

 rozwoju Ja – zani

Ŝ

one poczucie własnej warto

ś

ci 

•

 

Deficyty i braki w rozumieniu powi

ą

za

ń

 miedzy wyrazem twarzy a emocja  

•

 

Rozwój strategii nadmiernej kontroli emocji / neutralizowanie, substytucja ekspresji/ 

•

 

Deficyty w kształtowaniu empatii 

•

 

Trudno

ś

ci w rozumieniu okre

ś

le

ń

 do opisu emocji 

 

Lucyna Goli

ń

ska 

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI (5) 

Wykład 5 

Miło

ść

 

 

MIŁO

ŚĆ

-  

SKŁADNIKI, DYNAMIKA, PUŁAPKI 

•

  1. Składniki miło

ś

ci wg Sternberga  

•

  nami

ę

tno

ść

 

•

  Intymno

ść

 

•

  Zaanga

Ŝ

owanie 

•

  2. Warunki wzajemnej atrakcyjno

ś

ci 

 

•

  Fazy zwi

ą

zku 

•

  Charakterystyka zwi

ą

zku pełnego 

•

  Zagro

Ŝ

enia zwi

ą

zku (pułapki)  

SKŁADNIKI    MIŁO

Ś

CI – koncepcja STERNBERGA 

•

  INTYMNO

ŚĆ

-  

•

  POZYTYWNE UCZUCIA I TOWARZYSZ

Ą

CE IM DZIAŁANIA, KTÓRE WYWOŁUJ

Ą

 PRZYWI

Ą

ZANIE, 

BLISKO

ŚĆ

 I WZAJEMN

Ą

 ZALE

ś

NO

ŚĆ

 PARTNERÓW OD SIEBIE 

•

  NAMI

Ę

TNO

ŚĆ

-  

•

  JEST  KONSTELACJ

Ą

 SILNYCH UCZU

Ć

 ZARÓWNO POZYTYWNYCH /ZACHWYT, TKLIWO

ŚĆ

, 

PO

śĄ

DANIE, RADO

ŚĆ

/ JAK I NEGATYWNYCH /BÓL, NIEPOKÓJ, ZAZDRO

ŚĆ

, T

Ę

SKNOTA/ EMOCJOM 

TYM TOWARZYSZY BARDZO SILNE PRAGNIENIE MAKSYMALNEGO POŁ

Ą

CZENIA SI

Ę

 Z PARTNEREM 

•

  ZAANGA

ś

OWANIE –  

•

  ROZUMIANE JAKO DECYZJE, MY

Ś

LI, UCZUCIA, I DZIAŁANIA 

•

  UKIERUNKOWANE NA PRZEKSZTAŁCENIE RELACJI MIŁOSNEJ W TRWAŁY ZWI

Ą

ZEK ORAZ NA 

UTRZYMANIU TEGO ZWI

Ą

ZKU MIMO WYST

Ę

POWANIA RÓ

ś

NYCH PRZESZKÓD 

•

   

 

 

 

Robert Sternberg 

DYNAMIKA TRZECH SKŁADNIKÓW MIŁO

Ś

CI 

•

   

 

INTYMNO

ŚĆ

 

 
Pragnienie dbania o dobro partnera 

•

  Przezywanie szcz

ęś

cia w jego obecno

ś

ci i z jego powodu 

•

  Przekonanie, 

Ŝ

e mo

Ŝ

na na

ń

 liczy

ć

  

•

  Wzajemne dzielenie si

ę

 my

ś

lami i prze

Ŝ

yciami 

•

  Dawanie i otrzymywanie emocjonalnego wsparcia 

•

  Warunki zakochania-  

–

  pobudzenie i interpretacja 

–

   Az 85 % przyczyna zakochania to –partner obdarzał zainteresowaniem 

–

  Odkrycie wyj

ą

tkowych cech- 71% 

•

  Pobudzenie niekoniecznie musi by

ć

 wywołane przez obiekt ale mu przypisane 

•

  Pobudzenie fizjologiczne nasila atrakcyjno

ść

 tych osób, które ju

Ŝ

 i tak s

ą

 bardziej lub mniej atrakcyjne 

NAMI

Ę

TNO

ŚĆ

 

 

•

  Ocena naszych własnych uczu

ć

 nie jest ich prostym odczytywaniem a raczej 

my

ś

lowym konstruowaniem na podstawie spostrzeganych objawów własnych 

uczu

ć

  

•

  Czynniki wpływaj

ą

ce na eskalacje miło

ś

ci

  

 

 

Intensyfikuj

ą

ca rola emocji negatywnych  (badani oczekuj

ą

cy silnych wstrz

ą

sów 

uznali kobiet

ę

 za bardziej

 

atrakcyjn

ą

) 

–

  Rola przeszkód- owoc zakazany 

 

Stymulatory i determinanty atrakcyjno

ś

ci 

 
Podstawowy czynnik decyduj

ą

cy- FIZYCZNA ATRAJKCYJNO

ŚĆ

] 

  
Ludziom atrakcyjnym /ładnym / przypisywane s

ą

 te

Ŝ

 inne cechy  

 

pewne zalety 

 

- s

ą

 szcz

ęś

ciarzami mniej ich si

ę

 rozlicza za naganne uczynki 

 

maj

ą

 wi

ę

ksze fory i lepsze oceny w szkole 

 

cz

ęś

ciej uzyskuj

ą

 pomoc innych cho

ć

 rzadziej o ni

ą

 prosz

ą

  

•

  s

ą

 

ś

mielsi, łatwiej nawi

ą

zuj

ą

 kontakty wi

ę

c atrakcyjniejsi interpersonalni poniewa

Ŝ

 wcze

ś

niej mieli dobre 

do

ś

wiadczenia  

 

•

  Badania TESSERA- pławienie si

ę

 w cudzej chwale gdy dotyczy to takich umiej

ę

tno

ś

ci co do których nie mamy 

aspiracji lub nie maj

ą

 znaczenia dla okre

ś

lania tego kim jeste

ś

my ale je

Ŝ

eli przyjaciel lepszy w tym co i dla nas 

wa

Ŝ

ne to jego sukcesy zagra

Ŝ

aj

ą

 naszemu poczuciu warto

ś

ci 

KRYTERIA DOBORU 

•

  Ludzie NIE KIERUJ

Ą

 si

ę

 zasad

ą

 dopasowania atrakcyjno

ś

ci po

Ŝą

danego partnera do własnej  

•

  inne badania wskazuj

ą

 na dokładnie co

ś

 innego- korelacja mi

ę

dzy atrakcyjno

ś

ci

ą

 obojga tym 

silniejsza im bardziej zaawansowany zwi

ą

zek  

Obie te zasady nie s

ą

 sprzeczne bo wybór najatrakcyjniejszego z dost

ę

pnych  

•

  Ró

Ŝ

ne – kulturowo zró

Ŝ

nicowane kryteria atrakcyjno

ś

ci 

 
Odmienno

ść

 preferencji kobiet i m

ęŜ

czyzn-  

•

  M

ęŜ

czy

ź

ni - atrakcyjno

ść

 

•

  Kobiety jak dalece jest on w stanie dostarczy

ć

 swojej partnerce po

Ŝą

danych przez ni

ą

 dóbr  

Kryteria atrakcyjno

ś

ci zmienne i łatwo je podwa

Ŝ

y

ć

  

 
 

 
 

ODMIENNO

ŚĆ

 PŁCI 

•

 

ODMIENNO

Ś

C ROZUMIENIA MILO

Ś

CI 

•

 

Pobudzenie seksualne 

•

 

M

ęŜ

czy

ź

ni łatwiej w pobudzenie na widok ciała  

•

 

m. łatwiej podnieceniu czytaj

ą

c o seksie  

•

 

u kobiet głównie bliski kontakt fizyczny i dotyk  

•

 

M

Ęś

CZYZNI S

Ą

. BARDZIEJ ROMANTYCZNYMI KOCHANKAMI NI

ś

 KOBIETY 

•

 

20 % zakochało podczas trzech pierwszych spotka

ń

 

•

 

po 12 spotkaniach tylko 30 nie było pewnych  

•

 

Kobiety 

•

 

Odpowiednio 15% i 43 

•

 

M

ęŜ

czy

ź

ni odkochuj

ą

 si

ę

 trudniej – kobiety cz

ęś

ciej inicjatyw

ę

 podczas zrywania zwi

ą

zku i s

ą

 bardziej stanowcze 

•

 

M

ęŜ

czy

ź

ni popełniaj

ą

cy samobójstwo 4x wi

ę

cej m

ęŜ

czyzn w Polsce i 3 x wi

ę

cej w USA  

•

 

Ale kobiety maj

ą

 ogólna tendencje do silniejszego prze

Ŝ

ywania wszelkich uczu

ć

  

•

 

KOBIETY S

Ą

 BARDZIEJ UCZUCIOWE A M

Ęś

CZYZNI KOCHLIWI 

KOGO I ZA CO LUBIMY 

 

•

  du

Ŝ

a liczba kontaktów budzi sympati

ę

 /zasada kar i nagród / 

•

  usuwanie niepewno

ś

ci 

•

  responsywno

ść

( o ile to co mówi i robi jest odpowiedzi

ą

 na nasze pytanie,/oczekiwanie/) 

LUBIENIE PARTNERA ZALE

ś

Y 

•

  Od jego zalet 

•

  Od jego wad/ wady odgrywaj

ą

 wi

ę

ksza role . najpierw musi by

ć

 spełnione kryterium niespełnienie kryterium 

odrzucenia 

•

   Wykrycie wady likwiduje dobroczynne skutki zalet. Wykrycie zalet nie równowa

Ŝ

y wykrycie wad.  

•

  Przy czym decyzja co stanowi zalety zale

Ŝ

y od nas samych.  Najcz

ęś

ciej zaletami s

ą

 cechy które my posiadamy- 

st

ą

d atrakcyjno

ść

 podobie

ń

stwa  

•

  Podobny / w zakresie preferencji warto

ś

ci a nie faktów /  oznacza wiec POZYTYWNY, oraz SŁUSZNY 

 najwa

Ŝ

niejsz

ą

 zalet

ą

 innych jest ich podobie

ń

stwo do nas 

i to, 

Ŝ

e oni nas lubi

ą

  

KOGO I ZA CO LUBIMY

  

•

  2. ROLA PRZYSŁUG 

•

  Rozumienie zdroworozs

ą

dkowe a wyniki bada

ń

  

 

•

  Przysłowie chi

ń

skie 

•

  DLACZEGO MNIE NIENAWIDZISZ PRZECIEZ NIGDY CI NIE POMOGŁEM  

 
Dlaczego przysługi mog

ą

 zniech

ę

ca

ć

: 

–

  norma wzajemno

ś

ci 

–

  przypuszczenie, ze sprawca zrobił to w tym celu by pozyska

ć

 nasza sympatie  

–

  niektóre przysługi informuj

ą

 o naszej ograniczono

ś

ci /zrobiłem to bo ty mnie potrafisz/  

Sposoby i  mechanizmy pozyskania sympatii 

•

  KOMPLEMENTY 

 

FAZY MIŁO

Ś

CI 

 

•

  ZAKOCHANIE  

 

 

 

N 

•

  ROMANTYCZNE POCZ

Ą

TKI 

 

N,  I 

•

  ZWI

Ą

ZEK KOMPLETNY   

 

N,  I,  Z 

•

  ZWI

Ą

ZEK PRZYJACIELSKI 

   

I,  Z 

•

  ZWI

Ą

ZEK PUSTY   

 

 

Z 

•

  ROZPAD ZWI

Ą

ZKU 

 

ROMANTYCZNE POCZ

Ą

TKI- INTYMNO

ŚĆ

 

 
Kobiety raczej skoncentrowane na pozytywach, m

ęŜ

czy

ź

ni na zagro

Ŝ

eniach 

•

  Zwierzanie si

ę

 słu

Ŝ

y  

•

  nie tylko przekazowi informacji ale ] 

•

  te

Ŝ

 jest głównym 

ś

rodkiem usuni

ę

cia niepewno

ś

ci co do sposobu traktowania przez partnera i co do postaci jakie 

mo

Ŝ

e przybra

ć

 zwi

ą

zek  

 

•

  Komunikowanie si

ę

 z poziomu emocji ma fundamentalne znaczenie dla wysokiej satysfakcji ze zwi

ą

zku 

zwłaszcza kobiet  

Po zwierzeniu oczekujemy 

•

   zrozumienia 

 

Potwierdzenia naszych racji,   

•

  Troska = uczuciowe zainteresowanie osoby B , współbrzmienie i próba poprawienia jej stanu emocjonalnego.  

 

•

  Wzajemno

ść

 podstawa budowania intymno

ś

ci 

ROMANTYCZNE POCZ

Ą

TKI- INTYMNO

ŚĆ

 

Warunki konieczne: 
 

1. PRZEWIDYWALNO

ŚĆ

 ZACHOWA

Ń

 PARTNERA        

•

 

/aczkolwiek nieprzewidywalno

ść

 mo

Ŝ

e nasila

ć

 nami

ę

tno

ść

 bo podwy

Ŝ

sza z pobudzenie emocjonalne 

  

ustalenie pewnych cech partnera  które wskazuj

ą

, 

Ŝ

e jest on godny zaufania 

2. WIARA W PRZYWI

Ą

ZANIE PARTNERA 

•

 

 wiara bo dotyczy nieprzewidywalnej przyszło

ś

ci 

•

 

W

ś

ród par które zaczynaj

ą

 chodzi

ć

 poziom zaufania jest wysoki, pozytywnie skorelowany z poziomem miło

ś

ci i całkowicie 

nadmiarowy  wobec do

ś

wiadcze

ń

.  

3. INTERPRETACJA MOTYWÓW  (nie tylko zachowania partnera ale przypisywane przyczyny) 

–

  Troszczy si

ę

 o nas dla nas 

–

  Robi to by uzyska

ć

 od nas to na czym mu zale

Ŝ

y 

–

  Dba o nas by uzyska

ć

 pewne dobra które zapewnia mu bycie z nami w relacji/pieni

ą

dze, presti

Ŝ

, znajomo

ś

ci/  

•

 

Wysokie zaufanie wł

ą

cza zasad

ę

 DOMNIEMYWANIA POZYTYWNYCH INTENCJI  / 

Ró

Ŝ

ne style przywi

ą

zania 

•

  Ró

Ŝ

ne style przywi

ą

zania ukształtowane w relacji z obiektem rzutuj

ą

 na 

pó

ź

niejsze oczekiwania w relacjach z ukochanym  

 
Trzy style przywi

ą

zania   

 

a) bezpieczny 

 

b) nerwowo- ambiwalentny 

 

c) unikaj

ą

cy 

•

  ad a) wi

ę

ksze poczucie szcz

ęś

cia wi

ę

ksze zaufanie, mniejsza zazdro

ść

. Słabsze obawy przed 

blisko

ś

ci

ą

  

•

  ad b) wi

ę

ksza zazdro

ść

, wi

ę

ksza kra

ń

cowo

ść

 prze

Ŝ

ywanych uczu

ć

 , pragnienie całkowitej jedno

ś

ci i 

wzajemno

ś

ci 

ZWI

Ą

ZEK KOMPLETNY 

WSPÓŁZALEZNO

ŚĆ

 PARTNERÓW 

 

- Skutków i działa

ń

 

–

  `emocji 

Dobro wspólne lepszym rozwi

ą

zaniem ni

Ŝ

 dobro indywidualne 

(dylemat wi

ęź

nia) 

 

•

  Wa

Ŝ

no

ść

 wsparcia społecznego – 

•

  Wsparcie emocjonalne = podtrzymywa

ć

 wiar

ę

 w warto

ść

 naszej osoby 

 

ZWI

Ą

ZEK KOMPLETNY 

•

  WSPÓŁZALE

ś

NO

Ś

C UCZU

Ć

 – 

•

  Badania nad upodobnianiem si

ę

 podobie

ń

stwem  twarze partnerów maj

ą

cych za sob

ą

 długotrwałe 

po

Ŝ

ycie 

•

   s

ą

 bardzie j podobne ni

Ŝ

 na pocz

ą

tku zwi

ą

zku. Ocena przez grup

ę

 neutralna podobie

ń

stwo  

•

  Podobie

ń

stwo przezywanych emocji – stad układ twarzy . Tym bardziej si

ę

 upodabniaj

ą

 im 

szcz

ęś

liwszy zwi

ą

zek i bardziej brzmi

ą

 emocjonalnie 

•

  Ed Diener- 

•

  DLA ODCZUWANIA SZCZ

ĘŚ

CIA I OGÓLNEGO ZADOWOLENIA Z 

ś

YCIA ZNACZNIE 

WA

ś

NIEJSZE JEST CZ

Ę

STSZE PRZE

ś

YWANIE EMOCJI POZYTYWNYCH NI

ś

 ICH SILNE 

PRZEZYWANIE 

•

  Porównanie emocji do współmał

Ŝ

onka i s

ą

siada- negatywne podobne nat

ęŜ

enie najcz

ęś

ciej wina, 

smutek niepokój 

 

SAMOSPEŁNIAJ

Ą

CE SI

Ę

 PROROCTWA

 

•

 

SAMOSPEŁNIAJACE SI

Ę

 PROROCTWA 

•

 

Przekonania studentów o atrakcyjno

ś

ci partnerek rozmowy decydowały o ich przebiegu a ich zachowania /starania/ kształtowały 

zachowania dziewcz

ą

t  

•

 

Badania Snydera (rozmowa przez telefon z osoba o znanej zasugerowanej atrakcyjno

ś

ci i ocena atrakcyjno

ś

ci rozmówczy

ń

 

przez niezale

Ŝ

nych s

ę

dziów  

znacznie lepiej jest zakłada

ć

, 

ś

E JEST SI

Ę

 KOCHANYM PRZEZ PARTNERA NI

ś

 

ś

E NIEKOCHANYM  

•

 

Bo w obu przypadkach zach

ę

camy do zachowa

ń

 potwierdzaj

ą

cych to zało

Ŝ

enie, a te

Ŝ

 interpretowa

ć

 zachowania partnera jako 

potwierdzaj

ą

ce np. nieatrakcyjno

ść

 

ŁATWIEJ JEST KOCHA

Ć

 OSOBY O WYSOKIEJ SAMOOCENIE, PRZEKONANE 

ś

E S

Ą

 WARTE MILO

Ś

CI NI

ś

 O SAMOOCENIE 

NISKIEJ, PRZEKONANE, ZE NA MIŁOS

Ć

 NIE ZASŁUGUJ

Ą

  

Najtrwalszy i szcz

ęś

liwy zwi

ą

zek gdy obie strony wnosz

ą

 podobnie 

•

 

Poczucie nadmiernego obdarowania  budzi poczucie winy i obaw

ę

 o utrat

ę

  

•

 

A niedobór – poczucie krzywdy 

•

 

Mał

Ŝ

onkowie przekonani 

Ŝ

e otrzymuj

ą

 niesprawiedliwie mało szybciej i cz

ęś

ciej zdradzaj

ą

  

•

 

Zasada mniejszego interesu czyli mniejszego zaanga

Ŝ

owania uzyskuje profit w postaci wi

ę

kszego wpływu na posta

ć

 

zwi

ą

zku  

 

DYNAMIKA ZWIAZKU 

•

  ZANIK NAMI

Ę

TNO

Ś

CI 

•

  INTENSYWNO

ŚĆ

 MIŁO

Ś

CI ZWI

Ę

KSZA SZANS

Ę

 NA DO

Ś

WIADCZANIE NIENAWI

Ś

CI  

•

  Prze

Ŝ

ycie silnej emocji negatywnej wywołuje efekt nast

ę

pczy- silna pozytywna, natomiast silna 

pozytywna rykoszetowa negatywna  

 

•

 

W zazdrości więcej jest miłości do siebie niŜ do kochanego człowieka (Rochefoucauld) 

 
•

  Zwi

ą

zek zazdro

ś

ci z nisk

ą

 ocen

ą

 siebie w danej relacji  

•

  Nawet zdrada nie wywołuje zazdro

ś

ci je

Ŝ

eli na gruncie przyj

ę

tych przez partnerów norm  

•

  M

ęŜ

czy

ź

ni b. zazdro

ś

ni o kontakty seksualne, kobiety o czas i uwag

ę

 po

ś

wiecon

ą

 rywalkom  

Ź

ródła negatywnych zmian w zwi

ą

zku- pułapki

  

PUŁAPKA DOBROCZYNNO

Ś

CI-  

•

  polega na tym i

Ŝ

 stałe i wzajemne ofiarowywanie dobra /oraz unikanie wyrz

ą

dzania partnerowi krzywd/ 

prowadzi w miar

ę

 trwania zwi

ą

zku do tego, 

Ŝ

e zdolno

ść

 do sprawiania partnerowi przyjemno

ś

ci maleje, 

wzrasta natomiast zdolno

ść

 do sprawiania mu bólu 

PUŁAPKA BEZKONFLIKTOWO

Ś

CI-  

•

  stałe unikanie konfliktów w imi

ę

 utrzymania wspólnoty działa

ń

, interesów i uczu

ć

 prowadzi do zaniku tej 

wspólnoty 

PUŁAPKA SPRAWIEDLIWO

Ś

CI 

•

  Oczekiwanie sprawiedliwo

ś

ci w wymianie 

ś

wiadcze

ń

 sprowadza si

ę

 głownie do odwzajemniania 

zachowa

ń

 negatywnych 

PUŁAPKA OBOWI

Ą

ZKU – 

•

  systematyczne podpieranie uczu

ć

 do partnera odwołaniem si

ę

 do poczucia obowi

ą

zku do

ś

wiadczania 

tych uczu

ć

  

RELACJE WYMIANY- 

 

•

  INWESTYCYJNY MODEL ZWI

Ą

ZKU-  

teoria w której przyjmuje si

ę

, ze to co ludzie wnosz

ą

 w dany zwi

ą

zek zale

Ŝ

y od satysfakcji jaka im daje; 

satysfakcji definiowanej w kategoriach nagród , kosztów a tak

Ŝ

e poziomu odniesienia i 

porównawczego poziomu odniesienia oraz inwestycji które strac

ą

, gdy si

ę

 z tego zwi

ą

zku 

wycofaj

ą

  

 
RELACJE WYMIANY- relacje interpersonalne oparte na potrzebie równo

ś

ci (tj wyrównywania 

stosunku koszów do zysków)  

•

  - Oczekujemy natychmiastowej zapłaty za nasze usługi 

•

  - Czujemy si

ę

 wyzyskiwani je

Ŝ

eli grzeczno

ść

 z naszej strony nie spotka si

ę

 z analogiczna odpowiedzi

ą

 

ze strony partnera 

•

  - Rejestrujemy dokładnie co kto wnosi w zwi

ą

zek  

•

  - To, 

Ŝ

e mo

Ŝ

emy pomóc drugiej osobie nie ma wpływu na nasz nastrój  

RELACJE     DAROWIZNY- 

•

  RELACJE DAROWIZNY- zwi

ą

zki w których ludzie troszcz

ą

 si

ę

 przede wszystkim o zaspokojenie 

potrzeb drugiej osoby  

 

•

  NIE oczekujemy natychmiastowej zapłaty za nasze usługi 

 

•

  NIE czujemy si

ę

 wyzyskiwani gdy grzeczno

ść

 z naszej strony nie spotka si

ę

 z analogiczna 

odpowiedzi

ą

 

 

•

  NIE rejestrujemy dokładnie co kto wnosi w zwi

ą

zek 

 

•

  To, 

Ŝ

e mo

Ŝ

emy pomóc drugiej osobie wprawia nas w dobry nastrój  

 

STRATEGIE ZRYWANIA (Cody) 

 

 

•

  STRATEGIE 

 

Ton oznajmuj

ą

cy – jest nam b. bliski ale,… 

 

Werbalne zmniejszenie zaanga

Ŝ

owania ( ju

Ŝ

 cis nie kocham)  

 

Ucinanie zachowaniem (unikanie kontaktu)  

 

Tworzenie negatywnego obrazu siebie (propozycja by obie strony spotykały si

ę

 z kims innym) 

 

Usprawiedliwiania (zwi

ą

zek nie spełnia oczekiwa

ń

) 

 

•

  PROCES ZRYWANIA: (STEVE DUCK)  

•

  Faza intrapersonalna ( my

ś

limy jak bardzo niesatysfakcjonuj

ą

cy jest dla nas ten zwi

ą

zek) 

•

  faza diady ( dyskutowanie na temat rozstania partnerem 

•

  faza społeczna ( informowanie o tym innych)  

•

  faza intrapersonalna ( ocena tego co si

ę

 stało)  

 

Rola w zrywaniu zwi

ą

zku i konsekwencje 

 
Porzucaj

ą

cy – najmniej stresuj

ą

ca 

Porzucani- koszty somatyczne  
Rozstaj

ą

cy si

ę

 (wspólne podjecie decyzji) 60% symptomy somatyczne  

Kobiety chc

ą

 przekształcenia w układ przyjacielski zwłaszcza je

Ŝ

eli były porzucone 

Rozstanie- wspólne zapotrzebowanie na kontynuowanie w nowej relacji  

 

 

PS 

 

•

  Zranion

ą

 miło

ść

 leczy

ć

 inn

ą

 zwodniczy to lek  

   
chc

ą

c zapomnie

ć

 bardziej pami

ę

tasz 

 

•

  Na nieszcz

ęś

cie mog

ą

 nas skaza

ć

 okoliczno

ś

ci, na miło

ść

 skazujemy si

ę

 sami  

•

  Lope de Vega  

 

Lucyna Goli

ń

ska 

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

  

 

Wykład 6 

Inteligencja emocjonalna 

 

 

INTELIGENCJA EMOCJONALNA

  

 
 

–

 Kategorie inteligencji wg Gardnera 

-

  Definicja inteligencji emocjonalnej 

-

  Struktura inteligencji emocjonalnej 

-

  Charakterystyka składników 

 

Koncepcja inteligencji wg Gardnera 

 

•

  Gardner wyodr

ę

bnia 6 kategorii inteligencji a mianowicie  

  Zdolno

ś

ci j

ę

zykowe 

  Z.matematyczne 

  Z. orientacji przestrzennej 

  Z.kinestetyczne 

  Z. muzyczne 

  Zdolno

ś

ci personalne 

–

  Inteligencja interpersonalna zdolno

ść

 rozró

Ŝ

niania i wła

ś

ciwego reagowania na nastroje, 

temperamenty, motywacje i pragnienia innych osób 

–

  Inteligencja intrapersonalna- dost

ę

p do własnych uczu

ć

 i zdolno

ść

 ich rozró

Ŝ

niania oraz 

polegania na nich w kierowaniu swym zachowaniem 

INTELIGENCJA EMOCJONALNA 

SOLOVEY, MAYER 

•

  INTELIGENCJA EMOCJONALNA

  

•

  „…zawiera : zdolno

ść

 do rozpoznawania i kierowania własnymi emocjami i uczuciami, zdolno

ść

 do 

dostrzegania i kierowania emocjami i  uczuciami innych, znajomo

ść

 ró

Ŝ

norodnych stanów 

emocjonalnych i wykorzystywanie tych umiej

ę

tno

ś

ci w kierowaniu własnymi działaniami i motywami 

oraz zdolno

ść

 do nawi

ą

zywania i podtrzymywania kontaktów z innymi „ 

•

  INTELIGENCJA EMOCJONALNA ZAWIERA: 

  Zdolno

ść

 do trafnej percepcji, oceny i ekspresji emocji 

  Z. uzyskiwania dost

ę

pu do procesów emocjonalnych /czy generowania uczu

ć

 wówczas gdy ułatwiaj

ą

 one 

proces my

ś

lenia 

  Z. do rozumienia emocji i wiedzy o nich 

  Z do takiej regulacji i kontroli emocji która zapewnia rozwój jednostki 

 

 
 
 

STRUKTURA INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ 

–

 INTELIGENCJA EMOCJONALNA 

 

 

ELEMENTY SKŁADOWE INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ 

1. Percepcja ocena i ekspresja emocji 

•

  Zdolno

ść

 do rozpoznawania emocji na podstawie ich korelatów fizjologicznych oraz my

ś

li 

•

  Zdolno

ść

 do identyfikowania emocji u innych na podstawie wygl

ą

du, tonu głosu 

•

  Umiej

ę

tno

ść

 adekwatnego wyra

Ŝ

ania emocji oraz potrzeb z nimi zwi

ą

zanych 

•

  Zdolno

ść

 do rozró

Ŝ

nienia adekwatnych /nieadekwatnych, prawdziwych/ niewerbalnych przekazów emocjonalnych 

 
2. Emocjonalno

ść

 wspomagaj

ą

ca my

ś

lenie 

•

  Kierowanie uwagi na istotne informacje 

•

  Generowanie emocji jako pomoc w ocenie zwi

ą

zanej z emocjami 

•

  Wahania nastroju zmieniaj

ą

 perspektywie spostrzegania – uwzgl

ę

dnienie w danej sytuacji wiele perspektyw 

•

  Stany emocjonalne modeluj

ą

 metody rozwi

ą

zywania problemów np.. Rado

ść

 ułatwia my

ś

lenie twórcze 

ELEMENTY SKŁADOWE INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ 

3. Rozumienie i analiza emocji (wł

ą

czenie wiedzy o emocjach) 

•

  Zdolno

ść

 do nazywania i rozpoznawania zawi

ą

zków miedzy etykietkami słownymi a tre

ś

ciami 

•

  Zdolno

ść

 do interpretacji znaczenia jakie nios

ą

 emocje w kontek

ś

cie relacji  

•

  Z. do rozumienia zło

Ŝ

onych emocji prze

Ŝ

ywanych nieomal jednocze

ś

nie 

•

  Z do rozpoznawania prawdopodobnych sekwencji emocji np.. Od zło

ś

ci do wstydu 

 

4. 

Ś

wiadoma regulacja emocji w celu ułatwienia rozwoju 

•

  Z. do otwarcia si

ę

 na emocje 

•

  Z do 

ś

wiadomego wł

ą

czenia lub ignorowania emocji w zale

Ŝ

no

ś

ci od ich warto

ś

ci informacyjnych 

•

  Z do 

ś

wiadomej kontroli emocji w relacjii ze sob

ą

 i innymi  

•

  Z do refleksyjnej kontroli emocji poprzez wyciszenie e EN i wzmacnianie EP  

KSZTAŁTOWANIE SI

Ę

 KOMPETENCJII EMOCJONALNEJ – koncepcja 

Saarni 

 
Zmienne wspomagaj

ą

ce wyja

ś

nianie progresywnego mechanizmu kompetencji emocjonalnej to:  

•

  poczucie własnej warto

ś

ci (self esteem), 

Im wi

ę

ksze przekonanie przedmiotu o własnej warto

ś

ci tym wi

ę

ksza skłonno

ść

 do podejmowania ryzyka w 

sytuacjach w których kompetencje jednostki nie zostały jeszcze sprawdzone 

SE zmniejsza l

ę

k a po

ś

rednio ułatwia wypracowanie nowych strategii interpersonalnych   

•

  poczucie sprawstwa (skuteczno

ś

ci) self efficacy 

Składniki kompetencji emocjonalnej

  

1. 

ś

wiadomo

ść

 stanów emocjonalnych 

OCENA I EKSPRESJA 

 EMOCJI 

REGULACJA 

 EMOCJI 

WYKORZYSTANIE 

EMOCJI 

JA 

INNI 

JA 

INNI 

ELAS 

UWA 

GA 

MYSL 

ENIE 

MOTYW 

 
 

2. Umiej

ę

tno

ść

 ró

Ŝ

nicowania SE prze

Ŝ

ywanych przez innych 

3. Zdolno

ś

ci do nazywania emocji słowami (pierwsze słowa 20m.

Ŝ

 

4. Umiej

ę

tno

ść

 empatii: empatia poznawcza i partycypacyjna  

5. Umiej

ę

tno

ść

 ró

Ŝ

nicowania SE 

6. Znajomo

ść

 kulturowych reguł i norm emocjonalnych  ( 

ś

wiadome maskowanie 10-11 r

Ŝ

 

7.U wnioskowania o emocjach z wiedzy o partnerze 
8. Perspektywa interakcyjna w relacjach (zmiana ekspresji w celu ochrony uczu

ć

 innej osoby)  

9. Z do radzenia sobie z negatywnymi stanami (zaanga

Ŝ

owanie w inna sytuacj

ę

, redefiniowanie sytuacji 

emocji 

10. Wiedza o strukturze relacji interpersonalnej 
11.Z. do emocjonalnej samowystarczalno

ś

ci 

 
 

Lucyna Goli

ń

ska 

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

  

 

Wykład 7a (2007) 

Regulacja i kontrola emocji 

  

SPIS TRE

Ś

CI 

•

  1. Kołowa koncepcja Plutchika 

•

  2. Regulacja emocji 

•

  Emocje 

ś

wiadomego JA- koncepcja poznawczo- atrybucyjna 

•

  Wina i wstyd 

 

 

Kołowa koncepcja emocji wg Plutchika 

 

•

  PLUTCHIK – kołowa koncepcja emocji 

–

  Smutek- rado

ść

 

–

  Wstr

ę

t –akceptacja 

–

  Zło

ść

- strach 

–

  Oczekiwanie / przewidywanie – zdziwienie 

Zasady:  
 

 

przeciwie

ń

stwa ,  

 

 

ró

Ŝ

ne nat

ęŜ

enie np.. Wstr

ę

t- obrzydzenie; zło

ść

- w

ś

ciekło

ść

 

 

 

wtórne powstaj

ą

 z pierwotnych  

np. odraza + zło

ść

 = pogarda;  

Rado

ść

 + akceptacja = miło

ść

 

REGULACJA EMOCJI 

 

•

  Emocje z łac emovere = porusza

ć

 

Regulacja afektu = aktywny wpływ na to jakie emocje prze

Ŝ

ywamy,  

 

jak s

ą

 one do

ś

wiadczane i jak przebiega ich ekspresja  

 
REGULACJE AFEKTU (Izard, Garbera) rozumiane jako proces wyzwalaj

ą

cy wzajemna interakcje mi

ę

dzy 

neurofizjologicznym, działaniowo-ekspresyjnymi poznawczo -do

ś

wiadczalnym elementem. Ka

Ŝ

dy 

aspekt mo

Ŝ

e wpływa

ć

 na pozostałe intra i interregulacja w indywidualnej interakcji z relacjami 

społecznymi i innymi aspektami 

ś

rodowiska prowadzi do interpersonalnej regulacji  

 Społeczne obligacje, j

ę

zyk, marzenia, zabaw, płacz u

ś

miechanie si

ę

 mechanizmy obronne wszystko to 

odgrywa rol

ę

 w regulacji emocji i powoduje powrotny feedback. 

Jedna emocja mo

Ŝ

e regulowa

ć

 inne np ciekawo

ść

 mo

Ŝ

e zmniejszy

ć

 smutek 

 
 

 

Rozwój emocji 

•

  ROZWÓJ EMOCJI 

•

  W dzieci

ń

stwie niemowl

ę

 do

ś

wiadcza dwóch stanów: zadowolenia i nieszcz

ęś

cia /niedoli 

Rola opiekunów w rozwoju uczu

ć

 dziecka:  wa

Ŝ

ne by opiekun był w stanie odczyta

ć

 emocjonalne wskazówki dziecka i 

umiał poradzi

ć

 z zewn

ę

trzn

ą

 regulacj

ą

 niemowl

ę

cych stanów emocjonalnych  

 

•

  Badacze wyodr

ę

bnili 3 wzory relacji:  

 

–

  unikaj

ą

cy /matka unika zachowa

ń

 blisko

ś

ci w efekcie dziecko uczy si

ę

 trzyma

ć

 dystans i tłumi

ć

 ujawnianie emocji a tak

Ŝ

e 

schowania leku i gniewu, które w pó

ź

niejszym okresie mo

Ŝ

e by

ć

 wyra

Ŝ

ane jako wrogo

ść

 społeczna 

–

  ambiwalentno- oporuj

ą

cy- nieprzewidywalno

ść

 odpowiedzi / eskalacja liczby nieszcz

ęść

, leku, smutku i bezradno

ś

ci co 

mo

Ŝ

e wyłoni

ć

 odpowied

ź

 w postaci samozniszczenia 

–

  zdezorganizowany, zdezorientowany,  /rodzic b

ą

d

ź

 uciekaj

ą

cy b

ą

d

ź

 walcz

ą

cy z racji własnych psychicznych traum. . 

przejawiaj

ą

 zachowania niezwykłe jak nagły bezruch i ogłupiała ekspresj

ę

 lub dochodzenie do rodziców z odwrócona głow

ą

 

=sygnały dysocjacji  

 

Emocje a patologia 

•

   

 

•

  Czasami pojawiaj

ą

 si

ę

 pewne elementy a brak u

ś

wiadomienia innych np l

ę

k /gniew/ ale nieznajomo

ść

 

ź

ródła, albo 

depresja ale bez 

ś

wiadomo

ś

ci dlaczego, fizyczne sygnały paniki bez subiektywnego odczucia l

ę

ku  

•

  Mówi si

ę

 o maskowanej depresji lub l

ę

ku gdy sygnały tych emocji istniej

ą

 ale pacjenci nie s

ą

 ich 

ś

wiadomi, 

psychosomatyczne ekwiwalenty 

 

•

   

Emocje s

ą

 zwi

ą

zane z psychopatologia na 4 sposoby:  

 

•

   

- gdy niektóre s

ą

 zbyt ekstremalne 

•

   

- niektóre s

ą

 limitowane lub nieobecne 

•

   

- mocne emocje s

ą

 w konflikcie 

•

   

- brak poł

ą

cze

ń

 mi

ę

dzy takimi aspektami emocji jak poznawczy, czuciowy fizjologiczny i zachowaniowy  

•

   

 

•

   

-  

PATOLOGIA EMOCJI 

 

•

  Trzy podstawowe funkcje pełnione przez emocje:  

–

  system sygnalizacji 

–

  mobilizacji zasobów 

–

  zachowania zasobów 

 

•

  Czy istniej

ą

 dysfunkcjonalne emocje? 

 
 

dysfunkcjonalno

ś

c dotyczy pewnych wła

ś

ciwo

ś

ci emocji: 

 

 cz

ę

sto

ść

, nat

ęŜ

enie, czas trwania (rozlany l

ę

k, nadmierny gniew, smutek)  

 

PTSD, fobie (wg Seligmana podstaw

ą

 fobii jest wrodzona skłonno

ść

 do reagowania strachem na 

pewne rodzaje obiektów, 

 

Nadreaktywno

ść

 v zahamowanie reakcji emocjonalnej (depresja)   

PATOLOGIA EMOCJI 

Ataki paniki= nasilone pobudzenie autonomiczne 
pod nieobecno

ść

 jakichkolwiek stresorów w obecnej sytuacji- efekt interakcji pewnych wła

ś

ciwo

ś

ci 

biologicznych (nadmiar w wydzielaniu norepinefryny i nadwra

Ŝ

liwo

ś

ci na doznania fizyczne. Co w 

konsekwencji daje:  

 

 

nasilona skłonno

ść

 do zauwa

Ŝ

ania dozna

ń

 fizycznych i skupianiu na nich uwagi    

 

 

(2) tendencje do bł

ę

dnego interpretowania normalnych odczu

ć

 jako nienormalnych – w efekcie 

samo do

ś

wiadczanie dozna

ń

 fizycznych staje si

ę

 sytuacja zagra

Ŝ

aj

ą

c

ą

  

 
Napady ostrego l

ę

ku stanowi

ą

 reakcje l

ę

kow

ą

, która stała si

ę

 dysfunkcjonalna wskutek uszkodzenia 

psychofizjologicznego systemu sygnalizacji niebezpiecze

ń

stwa Podatno

ść

 osobowo

ś

ci ( 

neurotyczno

ś

c + negatywna afektywno

ść

 

 

Lucyna Goli

ń

ska 

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI  

Wykład 7b (2007) 

KONTROLA EMOCJI 

SPIS TRE

Ś

CI 

•

  1. Poj

ę

cie i rodzaje  kontroli 

•

  Poznawcza 

•

  Efektywna 

2. Kontrola  
   

pierwotna 

   

Przystosowawcza 

3. Postaci kontroli emocji 
4. Konsekwencje kontroli 

 

KONTROLA EMOCJI

  

•

  ABY EMOCJE BYŁY FUNKCJONALNE MUSZ

Ą

 NIE TYLKO BY

Ć

 ODCZUWALNE ALE 

RÓ

ś

NICOWA

Ć

 INFORMACJE O OTOCZENIU  

 

•

  CZY JESTE

Ś

MY W STANIE KONTROLOWA

Ć

 EMOCJE 

–

  Jak zmienia si

ę

 poddana kontroli emocja  

–

  W jaki sposób mo

Ŝ

na to robi

ć

 skutecznie 

–

  Jakie s

ą

 tego konsekwencje 

 

KONTROLA 

 

•

  KONTROLA 

•

 

posiadanie reprezentacji poznawczej tego co si

ę

 dzieje /KONTROLA POZNAWCZA./ 

•

 

WYSOKIE NAT

Ęś

ENIE      

 

NISKIE NAT

Ęś

ENIE  

•

 

                nie jest to równoznaczne z mo

Ŝ

liwo

ś

ci

ą

 wpływu na to  co si

ę

 dzieje /KONTROLA   EFEKTYWNA/ 

 

•

 

A. kontrola pierwotna  

 

 

b. Kontrola przystosowawcza 

•

 

 

 

 

•

 

K. przystosowawcza /wtórna/ wyst

ę

puje wtedy gdy nie mo

Ŝ

emy wywrze

ć

 wpływu  

–

  Kontrola interpretacyjna- poszukiwanie sensu i zaznaczenia zdarze

ń

 w celu uczynienie ich mo

Ŝ

liwymi do zaakceptowania 

•

 

a) intelektualizacja 

 

b) zaprzeczanie 

 

c) izolacja  

 

 

 

 

 

•

 

Nie mówienie o emocjach powoduje 

ś

wiadom

ą

 kontrol

ę

, która utrzymuje emocje w polu 

ś

wiadomo

ś

ci, mo

Ŝ

e te

Ŝ

 doj

ść

 do 

zgeneralizowania  reakcji – rozmywaj

ą

 si

ę

 granice sytuacji . Opowiedzenie o swoim cierpieniu powoduje umiejscowienie go w 

okre

ś

lonym czasie, sytuacji . Sygnały afektywne cierpienia nieuj

ę

tego w słowa prowadza do oderwania od konkretu i silniej 

wpływa

ć

 na nasze my

ś

li i działania.  

 

KONTROLA EMOCJI 

•

  Emocje dostosowujemy do społecznie przyj

ę

tych standardów 

reguł okazywania emocji 

 

By nast

ą

piła kontrola musi by

ć

 najpierw samo

ś

wiadomo

ść

 emocji tj  

wg Johna Mayera  
U

ś

wiadomienie sobie zarówno  swego nastroju jak i my

ś

li o tym nastroju 

Wyodr

ę

bnia trzy kategorie osób ró

Ŝ

ni

ą

cych si

ę

 spostrzeganiem emocji i reagowaniem na nie  

•

 

Ś

wiadomi swoich uczu

ć

 – co pozwala im nimi kierowa

ć

  

•

   Daj

ą

cy si

ę

 ogarn

ąć

 emocjom . Miewaj

ą

 zmienne nastroje i nie bardzo wiedza co czuj

ą

  

•

  Akceptuj

ą

cy swoje emocje i nie próbuje ich zmieni

ć

  

 

Kontrola emocji - ró

Ŝ

ne postaci 

 

 

  Liczba kontrolowanych emocji /pojedyncze, mieszanki 

  Natura transformacji /przekształcanie poziomów intensywno

ś

ci, , zast

ę

powanie jednych innymi 

  Umiejscowieniem prób kontroli /który z elementów 

  Wolicjonalno

ś

ci /mimowolne, dowolne momentem zadziałania /przed w trakcie  

  Ukierunkowanie kontroli /nasilenie hamowanie 

•

  Obiekt /własne cudze/  

•

  Je

Ŝ

eli badani proszenie o stłumienie ekspresji emocjonalnej w sytuacji ogl

ą

dania drastycznego filmu 

/amputowanie nogi/  budził  wstr

ę

t robili to skutecznie ale pojawiała si

ę

 niemo

Ŝ

no

ść

 zapanowania nad nasilonym 

mruganiem oczu  

Doznania subiektywne- hamowanie ekspresji nie miało wpływu na relacjonowana przez badanych intensywno

ść

 doznawanego 

wstr

ę

tu 

•

 

 wzrost ci

ś

nienia krwi 

•

 

skurcz naczy

ń

 obwodowych wzrost elektrycznego pobudzenia skóry 

KONTROLA EMOCJI 

 

•

 

Czy to dobrze czy 

ź

le gdy dramatyczna redukcja objawów emocji? 

 

•

 

Osłabienie zewn

ę

trznych przejawów nie oznacza obni

Ŝ

enie do

ś

wiadczanej emocji 

•

 

Emocje przywołuj

ą

  pot

ęŜ

ne programy motoryczne, aktywizuj

ą

ce mi

ęś

nie twarzy, ciała ko

ń

czyn ale aktywno

ść

 blokuj

ą

ca 

ekspresj

ę

 mobilizuje działania hamulcowe trzymaj

ą

ce w szachu owe pojawiaj

ą

ce si

ę

  somatyczne aspekty emocji 

 
Nie jest szkodliwe dopóki 

•

 

 Pobudzenie autonomiczne nie przedłu

Ŝ

a si

ę

 i nie nabiera charakteru przewlekłego ( zwi

ą

zek z psychosomatyk

ą

 ; wpływ stresu 

społecznego na rozwój arteriosklerozy u małp) 

•

 

 Pobudzenie autonomiczne nie przewy

Ŝ

sza faktycznego zapotrzebowania metabolicznego organizmu. 

 Analogia – pop

ę

kany w

ąŜ

 i pompowanie wody  

Badania Pennebakera= zahamowanie behawioralne = osłabienie układu immunologicznego  
Badania wpływu emocji na choroby WZA oraz nowotwór  
 

Lucyna Goli

ń

ska 

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

 

Wykład 8 (2007) 

WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII MOTYWACJI 

 
 

WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII MOTYWACJI 

•

  1. Co to jest motywacja 

•

  2. Cztery modele motywacyjne i ich ogólna charakterystyka 

•

   

 HOMEOSTATYCZNY 

•

   

 PODNIETOWY- 

•

   

POZNAWCZY 

•

   

HUMANISTYCZNY 

 

3. Koncepcja Berlyne”a (pop

ę

d ciekawo

ś

ci) 

  4. Koncepcja Millera 
  5. Koncepcja Festingera  
 
 

 

  

 

MOTYWACJA – DWIE KATEGORIE TEORII 

•

  MOTYWACJA- TO TERMIN STOSOWANY W PSYCHOLOGII DO OPISU WSZELKICH 

MECHANIZMÓW ODPOWIEDZIALNYCH ZA 

–

  URUCHOMIENIE, 

–

  UKIERUNKOWANIE,  

–

  PODTRZYMANIE  

–

  I ZAKO

Ń

CZENIE ZACHOWANIA.  

 

•

  DOTYCZY ON  

–

  MECHANIZMÓW ZACHOWA

Ń

 PROSTYCH JAK I ZŁO

ś

ONYCH, 

–

  MECHANIZMÓW  WEWN

Ę

TRZNYCH  JAK I ZEWN

Ę

TRZNYCH, 

–

  AFEKTYWNYCH I POZNAWCZYCH 

 

DLACZEGO 

•

  Podział teorii (KellY) na teorie  – popychaj

ą

ce (push theories) – pop

ę

d, motyw bodziec 

•

  teorie poci

ą

gaj

ą

ce –( Pull theories)- warto

ść

, cel, potrzeba  

 

CZTERY MODELE MOTYWACYJNE 

•

    

•

  CZTERY MODELE MOTYWACYJNE 

–

  HOMEOSTATYCZNY- 

ź

ródłem motywacji zaburzenie homeostazy  

–

  PODNIETOWY- 

ź

ródłem motywacji jest bodziec, który uruchamia odpowiednie procesy 

energetyczne 

–

  POZNAWCZY- działaj

ą

ce bod

ź

ce uruchamiaj

ą

 procesy poznawcze te za

ś

 uruchamiaj

ą

 

procesy energetyczne i kształtuj

ą

 reakcje  

–

  HUMANISTYCZNY- charakter indeterministyczny- 

ź

ródło zachowa

ń

 wewn

ę

trzne.  Sytuacja 

zewn

ę

trzna nie ma wpływu na kształtowanie motywacji zachowania co najwy

Ŝ

ej na przebieg 

 
 

 

MODEL HOMEOSTATYCZNY 

 

 

•

  POTRZEBA ------POP

Ę

D---------ODPOWIED

Ź

      REDUKACJA POTRZEBY-- 

 
POTRZEBA 

•

   specyficzny wewn

ę

trzny stan, który mo

Ŝ

e energetyzowa

ć

 zachowanie ukierunkowane na 

zaspokojenie danej potrzeby  pozostaj

ą

 cz

ę

sto w zwi

ą

zku z poziomem istotnych substancji 

cielesnych  

 
POP

Ę

D- 

•

   psychologiczna ekspresja motywu Np. głód pragnienie. Pop

ę

d wyłania si

ę

 z ze stanu 

wewn

ę

trznej potrzeby oraz obecno

ś

ci celu, który mo

Ŝ

e by

ć

 

ź

ródłem zaspokojenia. 

•

  Odpowiedz- jaka

ś

 aktywno

ść

 mi

ęś

niowa – lub inne jakiekolwiek zachowanie -  

 
 

 

PSYCHODYNAMICZNA KONCEPCJA MOTYWACJI 

 
 

 

 

1. wszelkie zachowania s

ą

 zdeterminowane 

 

2. ich 

ź

ródłem jest energia psychiczna 

 

3. zachowaniem rz

ą

dz

ą

 wrodzone instynkty /pop

ę

dy 

 

4. motywy s

ą

 nie

ś

wiadome 

 

ź

ródło pop

ę

dów- stany organizmu, procesy metaboliczne, inne formy kumulacji energii 

 
Pop

ę

d /wg Freuda/ spełnia nast

ę

puj

ą

ce kryteria: 

–

  STAN POBUDZENIA lub napi

ę

cia 

–

  . impet pop

ę

du- strona energetyczne pop

ę

du, wielko

ść

 działaj

ą

cego napi

ę

cia 

–

  . zaspokojenie= usuniecie wewn

ę

trznego napi

ę

cia / przyjemno

ść

 

–

  . przedmiot pop

ę

du- ka

Ŝ

dy stan organizmy lub obiekt który redukuje napi

ę

cie i powoduje zaspokojenie działaj

ą

cego 

pop

ę

du. / sposób zaspokojenia  

 

 

PSYCHODYNAMICZNA KONCEPCJA MOTYWACJI 

 

ad1. Odmienno

ść

 zasad którymi kieruje si

ę

 id, ego superego 

–

  id- zasada przyjemno

ś

ci i natychmiastowego rozładowania 

–

  Superego- moralne zasady poczucie  kary za post

ę

powanie wbrew kodeksowi etycznemu

 

Konflikty mi

ę

dzy presj

ą

 pop

ę

du a l

ę

kiem przed kar

ą

 zewn

ę

trzn

ą

 lub wewn

ę

trzn

ą

 – L

ę

k jest sygnałem 

niebezpiecze

ń

stwa 

MECHANIZMY OBRONNE = działaj

ą

 poni

Ŝ

ej progu 

ś

wiadomo

ś

ci – wi

ę

c człowiek nie zdaje sobie sprawy z ich 

istnienia –chroni

ą

 / minimalizuj

ą

 l

ę

k  (zbyt du

Ŝ

y l

ę

k i nadmierne wykorzystywanie mechanizmów obronnych 

sprawia, 

Ŝ

e neurotycy boja si

ę

 przyzna

ć

 do swoich pragnie

ń

 i czerpa

ć

 z nich przyjemno

ść

.) 

 
Ró

Ŝ

nice indywidualne miedzy lud

ź

mi  wyra

Ŝ

aj

ą

 si

ę

 w  

–

  sile pop

ę

du 

–

  sposobach ich wyra

Ŝ

ania,  

•

   

rozmiarach konfliktu i l

ę

ku 

–

  wykorzystywaniu mechanizmów obronnych 

 

 

KONCEPCJE PSYCHODYNAMICZNE 

 
K. HORNEY- 2 mechanizmy motywacyjne:  

•

  1. potrzeba bezpiecze

ń

stwa i stanowi

ą

ca konsekwencje braku jej zaspokojenia- l

ę

k podstawowy 

•

  2. wyidealizowany obraz własnej doskonało

ś

ci pozostaj

ą

cy w konflikcie z ja realnym 

 
FROMM- d

ąŜ

enie do integracji własnej osoby 

 
H. SULLIVAN - potrzeba bezpiecze

ń

stwa i przyjemno

ś

ci 

 

•

  Podsumowanie Cofera i Appleya koncepcji psychodynamicznych to: 

•

  energia- biologiczne siły organizmu   

•

  . geneza zachowania- pop

ę

dy /potrzeby, instynkty/ 

•

  samokontrola motywacji - głównie nie

ś

wiadoma 

•

   mechanizm motywacyjny- redukcja napi

ę

cia 

 

BEHAWIORYSTYCZNA  TEORIA  

 

 
ocenia si

ę

 sił

ę

 motywacji post hoc po wło

Ŝ

onym wysiłku, liczbach prob. rodzaju wzmocnie

ń

 

•

 

Poj

ę

cia: 

POP

Ę

D 

•

 

--= wielko

ść

 deficytu jakiego

ś

 wa

Ŝ

nego dla organizmu czynnika pozytywnego lub siła oddziaływania cz. negatywnego 

•

 

w efekcie mniej lub bardziej specyficzny niepokój pojawiaj

ą

cy si

ę

 w organizmie 

POBUDKA- /przyn

ę

ta/ - to stan lub obiekt maj

ą

cy zdolno

ść

 do redukowania lub zmniejszania wielko

ś

ci pop

ę

du 

 
WZMOCNIENIE- ka

Ŝ

dy obiekt lub stan rzeczy który zwi

ę

ksza prawdopodobie

ń

stwo powtórzenia reakcji wywołanej działaniem 

danego bod

ź

ca. 

•

 

brak oczekiwanego wzmocnienia pozytywnego to kara 

Gotowo

ść

 ro

ś

nie w zale

Ŝ

no

ś

ci od  

•

 

1. wielko

ś

ci nagrody 

•

 

2. cz

ę

sto

ść

 otrzymywania nagrody  

•

 

3. regularno

ść

  

PSYCHOLOGIA  HUMANISTYCZNA 

 

 

•

  Abraham Maslow 

•

  potrzeby niedoboru i potrzeby wzrostu  

•

  potrzeba samourzeczywistnienia a zatem niemo

Ŝ

no

ść

 

samorealizacji powoduje metapatologie 

•

  Motywacja konieczno

ś

ci i wyboru 

 

 
 

 
 
 
 
 
 

POZNAWCZE KONCEPCJE  

MOTYWACJI

 

 
 

Conflict Arousal Curiosity  - D.E   BERLYNE 

•

  Wzbudzenie 

•

  to

Ŝ

same z pop

ę

dem, jest funkcj

ą

 układu siatkowatego układu via RAS (reticular arousal system)  

•

  Pop

ę

d 

•

  stan który wpływa na poziom aktywacji 

•

  stan wewn

ę

trzny, który zwi

ę

ksza prawdopodobie

ń

stwo wyst

ą

pienia reakcji pewnego typu 

•

  stan, którego zako

ń

czenie lub złagodzenie jest nagradzaj

ą

ce a wi

ę

c przyczynia si

ę

 do uczenia 

si

ę

 reakcji instrumentalnych 

 

 

 

POZNAWCZE KONCEPCJE  

MOTYWACJI  -  D.E   BERLYNE 

 

 

•

 

POTENCJAŁ WZBUDZENIA  

 
A. ZMIENNE PORÓWNAWCZE 

•

 

NOWOSC 

 

•

 

NIEPEWNO

ŚĆ

 

•

 

3. ZŁOZONO

Ś

C- liczba elementów składaj

ą

ca si

ę

 na układ zró

Ŝ

nicowanie tych elementów, układ spójno

ś

ci Niepewno

ść

 /entropia/- w teoriach 

informacji/ zło

Ŝ

ono

ść

 = zawarto

ść

 informacyjna 

•

 

Zmienne te z psychologicznego punktu widzenia, zawieraj

ą

 elementy konfliktu- to konflikt percepcyjny /w odró

Ŝ

nieniu od k miedzy reakcjami 

•

 

4. ZASKOCZENIE – ilo

ść

 informacji 

•

 

 

 

B. BOD

Ź

CE AFEKTYWNE 

•

 

Skojarzone z nagroda lub kara  

•

 

 

 

C. SILNE BOD

Ź

CE ZEWN

Ę

TRZNE  

•

 

 

 

D. BOD

Ź

CE WEWN

Ę

TRZNE ZIW

Ą

ZANE Z POTRZEBAMI  

•

 

W/W ZMIEWNNE wpływaj

ą

 na potencjał wzbudzeniowy, który wyzwala zmienne zale

Ŝ

ne  

•

 

Zachowania eksploracyjne 

•

 

ZACHOWANIE   EKSPLORATUJ

Ą

CE  I  POZNAWCZE  JEST  ZDETERMINOWANE PRZEZ   KONFLIKTY   PERCEPCYJNE   I   POJ

Ę

CIOWE 

KONCEPCJA  „MOTYWU CIEKAWO

Ś

CI” (BERLYNE) 

•

  POTENCJAŁ WZBUDZENIA  

 
 

 

 

A. ZMIENNE PORÓWNAWCZE 

•

  NOWO

ŚĆ

 

•

  NIEPEWNO

ŚĆ

 

•

  ZŁOZONO

Ś

C- liczba elementów składaj

ą

ca si

ę

 na układ zró

Ŝ

nicowanie tych elementów, układ. 

•

  Zmienne te z psychologicznego punktu widzenia, zawieraj

ą

 elementy konfliktu- to konflikt percepcyjny 

•

  ZASKOCZENIE – ilo

ść

 informacji 

•

   

 

B. BOD

Ź

CE AFEKTYWNE 

•

  Skojarzone z nagroda lub kara  

•

   

 

C. SILNE BOD

Ź

CE ZEWN

Ę

TRZNE  

•

   

 

D. BOD

Ź

CE WEWN

Ę

TRZNE ZIW

Ą

ZANE Z POTRZEBAMI  

 

KONCEPCJA  „MOTYWU CIEKAWO

Ś

CI” (BERLYNE) 

Potencjał wzbudzeniowy „jest „ładowany” w wyniku działania  
POP

Ę

DU CIEKAWO

Ś

CI  wyzwala zmienne zale

Ŝ

ne, s

ą

 to:  

 
a. ZACHOWANIA EKSPLORACYJNE