operator urzadzen przemyslu ceramicznego 813[01] z2 03 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Dorota Niedzielska-Barczyk

Formowanie wyrobów z mas plastycznych 813[01].Z2.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Katarzyna Golec
mgr inż. Beata Figarska-Wysocka

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Dorota Niedzielska-Barczyk

Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 813[01].Z2.03
„Formowanie wyrobów z mas plastycznych”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu operator urządzeń przemysłu ceramicznego.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Przykładowe scenariusze zajęć

Ćwiczenia

5.1.

Masa plastyczna

5.1.1. Ćwiczenia

5.2.

Formowanie półfabrykatów z mas plastycznych

5.2.1. Ćwiczenia

5.3.

Wady procesu formowania z mas plastycznych oraz przepisy

bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wytwarzania wyrobów
ceramicznych

5.3.1. Ćwiczenia

Ewaluacja osiągnięć uczniów

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocy w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole zawodowej kształcącej w zawodzie operator urządzeń
przemysłu ceramicznego

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, które określają, jakie wiadomości powinien posiadać uczeń przed
przystąpieniem do nauki w wybranym zawodzie,

−

cele kształcenia, czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć, w których nakreślono sposób przeprowadzenia zajęć
w modułowym systemie kształcenia,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

przykładowe zestawy zadań testowych,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

aktywizującymi, ze szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

samokształcenia kierowanego,

−

metody tekstu przewodniego,

−

dyskusji dydaktycznej,

−

wiczeń praktycznych.

Forma organizacyjna pracy uczniów może również być zróżnicowana, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zestawami zadań testowych, które są zamieszczone w rozdziale 6
„Ewaluacja osiągnięć uczniów”.

W tym rozdziale podano również:

−

klucz odpowiedzi,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

przykładową kartę odpowiedzi.
Poniżej został przedstawiony diagram powiązań pomiędzy pokrewnymi jednostkami

wraz z ich opisami. Dzięki temu będzie można sprawdzić, czy uczniowie dysponują już
dostateczną wiedzą by móc rozpocząć pracę z jednostką modułową „Formowanie wyrobów
z mas plastycznych”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

813[01].Z2.01

Stosowanie podstawowych pojęć

z zakresu chemii ceramicznej

813[01].Z2.03

Formowanie wyrobów

z mas plastycznych

813[01].Z2.02

Przygotowywanie surowców

i mas ceramicznych

813[01].Z2.04

Formowanie wyrobów

z mas sypkich

813[01].Z2.08

Zdobienie i szkliwienie wyrobów

ceramicznych

813[01].Z2.06

Suszenie wyrobów ceramicznych

813[01].Z2.07

Wypalanie wyrobów ceramicznych

813[01].Z2.05

Formowanie wyrobów z mas

lejnych

813[01].Z2

Technologia produkcji wyrobów

ceramicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu czynności
związanych z uruchamianiem urządzeń do przygotowania surowców i przygotowania
mas ceramicznych,

−

posługiwać się symboliką chemiczną,

−

posługiwać się umowną symboliką maszyn i urządzeń stosowaną w przemyśle
ceramicznym,

−

rozpoznawać surowce ceramiczne,

−

stosować terminologię z zakresu chemii ceramicznej,

−

czytać ze zrozumieniem,

−

rozwiązywać test wielokrotnego wyboru,

−

korzystać z różnych źródeł informacji w tym z Internetu,

−

pracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

sklasyfikować metody formowania i określić ich zastosowanie,

−

scharakteryzować dobór surowców ilastych do mas na wyroby ceglarskie i garncarskie,

−

wykonać oznaczenie: plastyczności, wody zarobowej, białości, skurczliwości, zawartości
szkodliwych zanieczyszczeń,

−

przeprowadzić (pod nadzorem) formowanie wyrobów na tłoczarce pasmowej,

−

uformować naczynia na kole garncarskim lub toczku mechanicznym,

−

uformować różne formy ceramiczne metodami ręcznymi,

−

scharakteryzować formowanie z mas plastycznych na toczkach półautomatycznych
i automatycznych,

−

opisać zasadę działania urządzeń formujących,

−

wyjaśnić zasadę działania linii formierczych,

−

skontrolować jakość wyrobu formowanego z mas plastycznych,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas formowania wyrobów
z mas plastycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Operator urządzeń przemysłu ceramicznego 813[01]

Moduł:

Technologia

produkcji

wyrobów

ceramicznych

813[01].Z2

Jednostka modułowa:

Formowanie

wyrobów

mas

plastycznych

813[01].Z2.03

Temat: Oznaczenie plastyczności gliny metodą Ziematczańskiego.

Cel ogólny: Ukształtowanie umiejętności praktycznych z zakresu wykonywania prostych

badań dla surowców ilastych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać przyrząd Ziemiatczańskiego,

−

przygotować próbkę surowca do badań,

−

przestrzegać zasad BHP podczas obsługi przyrządu,

−

przeprowadzić oznaczenie,

−

zinterpretować uzyskane wyniki.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Czas trwania zajęć: 90 minut.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w zespołach 2 osobowych.

Środki dydaktyczne:

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

przyrząd Ziemiatczańskiego,

−

instrukcja obsługi przyrządu,

−

rut,

−

waga,

−

glina (surowiec ilasty),

−

zlewka,

−

miska,

−

kalkulator.

Przebieg zajęć
Zadanie dla ucznia:

Wykonaj oznaczenie plastyczności metodą Ziemiatczańskiego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza wstępna:
1.

Sprawy organizacyjne.

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.

Zaznajomienie uczniów z pracą metodą przewodniego tekstu.

Podział uczniów na zespoły.

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

Faza właściwa: praca metodą przewodniego tekstu – fazy 1–5
Faza

Przykłady pytań

Oczekiwane odpowiedzi

Jakie

surowce

zaliczamy

ilastych?

Glina, kaolin, niektóre łupki i iłołupki.

Jakie funkcje spełnia surowiec
ilasty w masie plastycznej?

Umożliwia

uzyskanie

dobrej

plastyczności sporządzanej masy na
bazie tego surowca.

1. Informacje

Jakimi prostymi metodami można
zbadać plastyczność gliny?

Metodą kulki i wałeczka; poprzez
zgniatanie kulki między gładkim
powierzchniami

lub

rozciąganie,

zginanie i skręcanie wałeczka.

Jaki sprzęt powinien się znaleźć na
stanowisku ćwiczenia?

Przyrząd Ziemiatczańskiego, śrut,
waga, glina, zlewka, miska, kalkulator.

W jaki sposób przygotować próbkę
do badania?

Kulka uformowana z gliny zarobionej
do stanu plastycznego

Na jaką wielkość należy zwrócić
szczególną

uwagę

podczas

przygotowywania kulki?

rednica kulki

2. Planowanie

W jakich momentach oznaczania
należy należy zachować szczególną
uwagę?

Gdy pojawią się pierwsze spękania na
powierzchni kulki

3. Ustalenie

−

uczniowie pracując w grupach, proponują kolejność czynności, jakie
będą musieli zrealizować podczas oznaczania plastyczności;

−

uczniowie konsultują z nauczycielem plan działań i prezentują uzyskane
do tej pory informacje;

4. Wykonanie

Uczniowie postępują według ustalonego wcześniej planu, konsultując
trudniejsze czynności z nauczycielem.

5. Sprawdzenie

Sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali właściwej wielkości kulki do
badań, czy przyrząd poprawnie działa, czy wynik odczytu jest dokonany we
właściwym momencie, czy pomiar siły niszczącej jest wykonany
poprawnie.

Analiza

końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem ustalają, które etapy rozwiązania zadania
sprawiły im trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie,
wskazać, jakie ważne umiejętności zostały przyswojone, jakie wystąpiły
nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

—

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Praca domowa

Wykonać raport z przeprowadzonych zajęć praktycznych. Powinien on zawierać: cel

pracy, szczegółowy opis przebiegu oznaczenia oraz uwagi i wnioski końcowe.

ZAŁĄCZNIKI DO SCENARIUSZA:

Załącznik A – Instrukcja pracy dla uczniów metodą przewodniego tekstu

W jaki sposób będziecie pracować na zajęciach?
Otrzymaliście od nauczyciela problem do rozwiązania (załącznik B), nad którym

zastanowicie się wspólnie. Będziecie pracować metodą przewodniego tekstu składającą się
z sześciu faz.

W pierwszej fazie pracy „Informacje wstępne”, a także w drugiej fazie „Planowanie”,

pomogą Wam pytania prowadzące (załącznik C i załącznik D). Odpowiedzi na te pytania
opracujecie pisemnie, jeśli będziecie mieć wątpliwości, nauczyciel udzieli Wam pomocy.

W fazie „Ustalenia” zaproponujcie kolejność czynności, jakie będziecie wykonywać

podczas montowania sprzętu komputerowego. Ponadto sprawdźcie, czy stanowisko jest
przygotowane do pracy i czy posiadacie już wszystkie potrzebne pomoce. Na zakończenie
tego punktu zajęć skonsultujcie swój plan działania z nauczycielem i zaprezentujcie uzyskane
do tej pory informacje.

W fazie „Wykonanie” przystąpcie do wykonywania ćwiczenia, według ustalonego

wcześniej planu.

W fazie „Sprawdzenie” sprawdźcie ostatecznie, czy kulka do badań spełnia wymagania

instrukcji przyrządu, czy przyrząd jest sprawny, czy pomiar dokonano właściwie i poprawnie
ustalono siłę niszczącą.

W ostatniej fazie „Analiza końcowa” zastanowicie się nad całym ćwiczeniem i ustalcie,

które etapy pracy nad rozwiązaniem zadania sprawiały Wam trudności i jakie były tego
przyczyny.

Załącznik B – Zadanie dla zespołów uczniowskich.

Zadanie:
Wykonaj oznaczenie plastyczności metodą Ziemiatczańskiego.

Załącznik C – Pytania prowadzące do fazy I – Informacje wstępne.
1.

Jakie surowce zaliczamy do ilastych?

Jakie funkcje spełnia surowiec ilasty w masie plastycznej?

Jakimi prostymi metodami można zbadać plastyczność gliny?

Załącznik D – Pytania prowadzące do fazy II – Planowanie.
1.

Jaki sprzęt powinien się znaleźć na stanowisku ćwiczenia?

W jaki sposób przygotować próbkę do badania?

Na jaką wielkość należy zwrócić szczególną uwagę podczas przygotowywania kulki?

W jakich momentach oznaczania należy zachować szczególną uwagę?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Operator urządzeń przemysłu ceramicznego 813[01]

Moduł:

Technologia

produkcji

wyrobów

ceramicznych

813[01].Z2

Jednostka modułowa:

Formowanie

wyrobów

mas

plastycznych

813[01].Z2.03

Temat: Formowanie wyrobów płaskich na toczku mechanicznym.

Cel ogólny: Umiejętność obsługi i formowania na toczku mechanicznym.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

opisać budowę toczka mechanicznego,

−

zainstalować formę na toczku,

−

dobrać wzornik,

−

zamontować wzornik,

−

uformować liść masy,

−

uformować talerz,

−

wykończyć wyrób po uformowaniu.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Czas trwania zajęć: 90 minut.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w zespołach 2 osobowych.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

masa plastyczna,

−

formy gipsowe,

−

wzorniki,

−

toczek mechaniczny,

−

narzędzia do formowania i wykończania,

−

instrukcja obsługi toczka mechanicznego.

Zadanie dla ucznia:

Uformuj talerz deserowy na toczku mechanicznym, metodą modelowania wzornikiem na

formie gipsowej.

Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia:

Uformuj talerz deserowy na toczku mechanicznym, metodą modelowania wzornikiem na

formie gipsowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza wstępna:
1.

Sprawy organizacyjne.

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.

Zaznajomienie uczniów z pracą metodą przewodniego tekstu.

Podział uczniów na zespoły.

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

Faza właściwa: praca metodą przewodniego tekstu – fazy 1–5
Faza

Przykłady pytań

Oczekiwane odpowiedzi

Jakie

właściwości

masa

plastyczna?

Charakteryzuje się zawartością wody
18–28%, dominuje surowiec ilasty,
jest plastyczna czyli dobrze urabialna.

Jakie

wyróżniamy

metody

formowania naczyń?

Sposób powierzchniowy na formie
gipsowej
i sposób wgłębny w formie gipsowej.

Przy użyciu jakich maszyn można
formować talerze?

Toczek

mechaniczny,

półautomat

formierski

1. Informacje

Jakie

znasz

rodzaje

form

stosowanych
w technologii naczyń stołowych?

Formy

gipsowe

tworzyw

sztucznych.

należy

zrobić

przed

rozpoczęciem

formowania

toczku mechanicznym?

Zapoznać się z instrukcją obsługi i
zgodnie z nią przygotować się do
pracy.

Jaki osprzęt należy przygotować?

Forma

gipsowa,

wzornik,

płaski

krążek z płótnem

Jakie czynności należy wykonać
przed rozpoczęciem formowania
liścia
i właściwego wyrobu?

Jeden toczek przygotować z płaskim
krążkiem i płótnem, a w drugim
zamontować

wzornik

i we wrzecionie formę gipsową.

Jak określisz grubość formowanego
wyrobu?

Poprzez

właściwe

zamontowanie

wzornika

2. Planowanie

Jak wykończa się taki wyrób?

Należy wygładzić powierzchnię i
zmyć wilgotną gąbką ostre obrzeże
talerza

3. Ustalanie

−

uczniowie pracując w grupach, proponują kolejność czynności, jakie
będą musieli wykonać podczas formowania talerza;

−

uczniowie konsultują z nauczycielem plan działań i prezentują uzyskane
do tej pory informacje;

4. Wykonanie

Uczniowie zapoznają się z instrukcją obsługi toczka mechanicznego,
gromadzą niezbędny materiał i sprzęt i przystępują do formowania.

5. Sprawdzenie

Sprawdzenie, czy prawidłowo zainstalowano formę gipsową i wzornik, czy
grubość formowanego talerza będzie na wskazanym przez nauczyciela
poziomie, czy prawidłowo zaokrąglono obrzeże talerza.

Analiza

końcowa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

—

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

ZAŁĄCZNIKI DO SCENARIUSZA:
Załącznika A – Instrukcja pracy dla uczniów metodą przewodniego tekstu.

W jaki sposób będziesz pracować na zajęciach?
Otrzymaliście od nauczyciela problem do rozwiązania (załącznik B), nad którym

zastanowicie się wspólnie. Będziecie pracować metodą przewodniego tekstu składającą się
z sześciu faz.

W pierwszej fazie pracy „Informacje wstępne”, a także w drugiej fazie „Planowanie”,

pomogą Wam pytania prowadzące (załącznik C i załącznik D). Odpowiedzi na te pytania
opracujcie pisemnie, jeśli będziecie mieć wątpliwości, nauczyciel udzieli Wam pomocy.

W fazie „Ustalenia” zaproponujecie kolejność czynności, jakie będziecie wykonywać

podczas formowania talerza na toczku mechanicznym. Ponadto sprawdźcie, czy stanowisko
jest przygotowane do pracy i czy posiadacie już wszystkie potrzebne pomoce. Na zakończenie
tego punktu zajęć skonsultujcie swój plan działania z nauczycielem i zaprezentujcie uzyskane
do tej pory informacje.

W fazie „Wykonanie” przystąpcie do wykonywania ćwiczenia, według ustalonego

wcześniej planu.

W fazie „Sprawdzenie” sprawdźcie, czy prawidłowo zainstalowano formę gipsową

i wzornik, czy grubość formowanego talerza będzie na wskazanym przez nauczyciela
poziomie, czy prawidłowo zaokrąglono obrzeże talerza.

W ostatniej fazie „Analiza końcowa” zastanówcie się nad całym procesem

rozwiązywania przez Wasz zespół problemu i wskażcie, które etapy pracy nad rozwiązaniem
zadania sprawiały Wam trudności i jakie były tego przyczyny.

Załącznik B – Zadania dla zespołów uczniowskich.
Zadanie:

Uformuj talerz deserowy na toczku mechanicznym, metodą modelowania wzornikiem na

formie gipsowej.

Załącznik C – Pytania prowadzące do fazy I – Informacje wstępne.
1.

Jakie właściwości ma masa plastyczna?

Jakie wyróżniamy metody formowania naczyń?

Przy użyciu jakich maszyn formować można talerze?

Jakie znasz rodzaje form stosowane w technologii naczyń stołowych?

Załącznik D – Pytania prowadzące do fazy II – Planowanie.
1.

Co należy zrobić przed rozpoczęciem formowania na toczku mechanicznym?

Jaki osprzęt należy przygotować?

Jakie czynności należy wykonać przed rozpoczęciem formowania liścia i właściwego
wyrobu?

Jak określisz grubość formowanego wyrobu?

Jak wykończa się taki wyrób?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ĆWICZENIA

5.1.

Masa plastyczna

5.1.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj cegiełki z surowca ilastego (masy plastycznej) do oznaczania wody zarobowej

i skurczliwości.

Wskazówki do realizacji
Jest to jedno z pierwszych ćwiczeń do wykonania całej serii ćwiczeń związanych

z badaniem surowców ilastych. Nauczyciel koniecznie powinien polecić literaturę z opisem
prowadzenia badań Zadanie to powinni uczniowie wykonywać pojedyńczo. Przewidywany
czas realizacji to 90 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zaplanować kolejne czynności,

zapoznać się z dostępnymi opracowaniami [6],

przygotować foremkę do wykonywania cegiełek,

wypełnić masą plastyczną (gliną) przegródkę foremki,

wygładzić powierzchnię cegiełki,

oznaczyć na cegiełce numer badania,

wypchnąć cegiełkę z foremki,

powtarzać czynność 3–7 razy, (min. 6),

zaprezentować wykonanie ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

masa plastyczna (glina),

−

foremka do wykonywania cegiełek z wypychaczem,

−

nóż,

−

olej formierski.

Ćwiczenie 2

Wykonaj oznaczenie wody zarobowej dla surowca ilastego.

Wskazówki do realizacji
Celem tego ćwiczenia jest poznanie sposobu oznaczania ilości wody zarobowej.

Nauczyciel powinien krótko wyjaśnić znaczenie wykonywanych obliczeń wody zarobowej
i względnej wody zarobowej. Przewidywany czas realizacji to 225 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z literaturą wskazaną przez nauczyciela,

przygotować świeżo uformowane cegiełki (3 sztuk),

oznaczyć cegiełki,

zważyć poszczególne cegiełki z dokładnością do 0,01 g,

odstawić do wysuszenia w suszarce w temp.105÷110

C na 2 godz.,

ostudzić cegiełki w eksykatorze – 20 minut,

zważyć cegiełki z dokładnością do 0,01 g,

suszyć, studzić, ważyć próbki do stałej masy,

obliczyć wodę zarobową W

i względną wodę zarobową W

ze wzorów:

= ( G

– G

/ G

) * 100% W

= ( G

– G

/ G

) * 100%,

Gdzie: G

– masa próbki wilgotnej w g,

– masa próbki wysuszonej w g.

10)

obliczyć w/w wartości jako średnią arytmetyczną trzech próbek,

11)

wnioskować o jakości gliny z ilości wody zarobowej,

12)

zaprezentować wykonanie oznaczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

wieżo uformowane cegiełki (min.3 sztuki),

−

waga o dokładności 0,01 g,

−

kalkulator,

−

suszarka,

−

eksykator.

Ćwiczenie 3

Wykonaj oznaczenie skurczliwości suszenia surowca ilastego.

Wskazówki do realizacji
Celem tego ćwiczenia jest nabycie umiejętności wykonywania oznaczeń prowadzonych

dla surowców plastycznych. Przy okazji tego ćwiczenia warto zwrócić uwagę, czy uczeń
wykonuje znaki i odczyty z dużą dokładnością. Zadanie to wykonują uczniowie samodzielnie.
Przewidywany czas realizacji to 180 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z literaturą wskazaną przez nauczyciela,

przygotować świeżo uformowane cegiełki (min. 3 sztuki),

oznaczyć cegiełki,

zaznaczyć znacznikiem na powierzchni cegiełki znak o długości 50 mm,

suszyć cegiełki w suszarce w temperaturze 105–110

C przez 2 godziny,

wystudzić cegiełki w eksykatorze – 20 minut,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zmierzyć długość znaku na cegiełce po wysuszeniu,

powtórzyć czynność 4 – 7 razy,

obliczyć skurczliwość suszenia wg wzoru:

S = ( l

– l

/ l

) * 100%

gdzie: S – skurczliwość liniowa suszenia w %,
l

– długość znaku na próbce w stanie plastycznym w mm,

– długość znaku na próbce w stanie powietrzno – suchym w mm

10)

obliczyć średnią arytmetyczną dla trzech próbek,

11)

wnioskować o plastyczności i przydatności do produkcji na podstawie uzyskanych
wyników,

12)

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

wieżo uformowane cegiełki ( 3 sztuki),

−

znacznik do odciskania znaku o długości 50 mm,

−

waga,

−

eksykator,

−

kalkulator,

−

suwmiarka.

Ćwiczenie 4

Wykonaj oznaczenie plastyczności metodą Ziemiatczańskiego.

Wskazówki do realizacji
Celem tego ćwiczenia jest zapoznanie się uczniów z podstawową metodą oznaczania

plastyczności glin. Nauczyciel powinien zaprezentować przyrząd Ziemiatczańskiego –
omawiając jego budowę i zasadę działania oraz sposób interpretacji uzyskanych wyników.
Uczniowie mogą pracować w parach. Przewidywany czas na realizację 90 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z literaturą wskazaną przez nauczyciela,

zarobić glinę do stanu plastycznego,

uformować kulkę o średnicy około 50 mm, (3 sztuki)

dotoczyć kulkę do średnicy 46 mm za pomocą cieńkościennej rurki metalowej,

ustawić kulkę na środku płaszczyzny stolika przyrządu,

przystąpić do wykonania oznaczenia zgodnie z instrukcją obsługi przyrządu,

przerwać oznaczenie z chwilą pojawienia się spękań na powierzchni kulki,

ustalić całkowite obciążenie kulki,

zapisać wyniki,

10)

powtórzyć oznaczenie dla kolejnych próbek,

11)

obliczyć wskaźnik plastyczności wg metody Ziemiatczańskiego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

S = ( d – b ) * R

gdzie: S – wskaźnik plastyczności; dla glin chudych poniżej 2,4; gliny średnio
plastyczne od 2,5 do 3,6; dla glin o dużej plastyczności powyżej 3,6.
d – średnica kulki glinianej przed badaniem w cm,
b – wysokość próbki w chwili powstania pęknięć w cm,
R – wartość obciążenia niszczącego w N.

12)

wnioskować o plastyczności gliny na podstawie uzyskanych wyników,

13)

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

przyrząd Ziemiatczeńskiego,

−

instrukcja obsługi przyrządu,

−

rut,

−

waga,

−

glina (surowiec ilasty),

−

zlewka,

−

miska,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 5

Wykonaj oznaczenie w glinie zawartości szkodliwych zanieczyszczeń w postaci soli

rozpuszczalnych.

Wskazówki do realizacji
Celem tego ćwiczenia jest zapoznanie uczniów z prowadzeniem badań zmierzających do

ustalenia zanieczyszczeń solami rozpuszczalnymi. Nauczyciel powinien wyjaśnić co
uczniowie mogą zaobserwować podczas badań – jakie efekty będą zauważalne
w poszczególnych probówkach i co one oznaczają dla prowadzonych badań – jest to
niezbędne, aby uczniowie mogli prawidłowo wyciągnąć wnioski końcowe. Uczniowie mogą
pracować w parach. Przewidywany czas na realizację 90 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z literaturą wskazaną przez nauczyciela,

zgromadzić sprzęt laboratoryjny i odczynniki chemiczne,

odważyć glinę o masie 100 g,

odważyć 50 g próbki ze 100 g,

umieścić 50 g próbki w zlewce o pojemności 250 cm

i zalać 100 cm

wody,

ogrzewać na palniku, stale mieszając bagietką szklaną,

doprowadzić do wrzenia i gotować 15 minut,

sklarować zawartość zlewki,

sączyć zawartość zlewki,

10)

podzielić przesącz na dwie probówki,

11)

zakwasić zawartość probówek 1–2 kroplami stężoego kwasu azotowego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12)

przystąpić do badania na obecność związków rozpuszczalnych,

13)

dodać do jednej probówki kilka kropli 2% roztworu azotanu srebrowego,

14)

zaobserwować co się stanie w probówce,

15)

dodać do drugiej probówki kilka kropli 5% roztworu chlorku barowego,

16)

zaobserwować co się stanie w probówce,

17)

przedyskutować swoje spostrzeżenia w grupie,

18)

wyciągnąć wnioski,

19)

opracować sprawozdanie,

20)

zaprezentować wykonanie ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne,

−

opis z pokazem.

rodki dydaktyczne:

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

glina,

−

zlewka o pojemności 250 cm

−

waga o dokładności 0,01 g,

−

podstawka do probówek,

−

probówki,

−

lejki szklane, sączki,

−

trójnóg żelazny,

−

palnik,

−

woda destylowana,

−

bagietka szklana,

−

stęż. kwas azotowy,

−

2% roztwór azotanu srebra,

−

5% roztwór chlorku baru.

Ćwiczenie 6

Wykonaj oznaczenie stopnia białości dla glin biało wypalających się lub kaolinu.

Wskazówki do realizacji
Celem tego ćwiczenia jest zdobycie umiejętności oznaczania stopnia białości dla glin

biało wypalających się lub kaolinów, prowadzone dla próbek wypalony. Nauczyciel powinien
zademonstrować działanie miernika stopnia białości. Uczniowie mogą pracować w parach.
Przewidywany czas na realizację 135 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z literaturą wskazaną przez nauczyciela i instrukcją obsługi miernika,

przygotować stanowisko do pracy,

przygotować próbkę do badań o masie 40–50 g w stanie powietrzno – suchym,

zemleć próbkę w młynku laboratoryjnym,

suszyć próbkę 10 minut w suszarce w temperaturze 110

przesiać próbkę przez sito o oczku 0,1 mm,

wysuszyć ponownie i wystudzić w eksykatorze,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przygotować próbkę z wysuszonego materiału w ilości 5÷6 g,

sprasować próbkę pod ciśnieniem 0,03 MPa do wysokości 3mm w czasie 5 s,

10)

przeprowadzić pomiar współczynnika odbicia światła,

11)

wykonać 5 pomiarów,

12)

obliczyć stopień białości wg wzoru

R = 100 ρ %

R – stopień białości,
ρ – współczynnik odbicia światła ρ = Φ

/ Φ

– strumień świetlny odbity od powierzchni badanej próbki,

– strumień świetlny padający na powierzchnię próbki.

13)

obliczyć średnią arytmetyczną dla pomiarów,

14)

zaprezentować wykonanie ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

glina lub kaolin,

−

waga o dokładności 0,01 g,

−

suszarka,

−

młynek laboratoryjny,

−

eksykator,

−

prasa o zakresie ciśnienia 0,03 + – 5 MPa,

−

miernik stopnia białości, np. leukometr z niebieskim filtrem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2.

Formowanie półfabrykatów z mas plastycznych

5.2.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uformuj talerz deserowy na toczku mechanicznym, metodą modelowania wzornikiem na

formie gipsowej.

Wskazówki do realizacji
W ćwiczeniu tym ważna jest nie tylko wiedza teoretyczna, ale także zdolności manualne.

Im więcej uczeń uformuje talerzy tym więcej nabędzie umiejętności formierczych.
Nauczyciel powinien zademonstrować jak wykonać talerz. Zadanie to może wykonywać
jedna osoba. Uczeń powinien mieć co najmniej trzy próby formowania. Przewidywany czas
realizacji to 90 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z treścią poradnika,

przygotować stanowisko pracy z narzędziami,

przygotować masę, wzornik i formę gipsową,

sprawdzić stan techniczny toczka mechanicznego,

zapoznać się z instrukcją obsługi toczka mechanicznego,

przygotować toczek do pracy,

przystąpić do formowania „liścia”,

przystąpić do formowania talerza na formie gipsowej,

wykończyć uformowany talerz,

10)

uporządkować stanowisko pracy,

11)

zaprezentować wykonanie ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

masa plastyczna,

−

formy gipsowe,

−

toczek mechaniczny,

−

narzędzia do formowania i wykończania,

−

instrukcja obsługi toczka mechanicznego.

Ćwiczenie 2

Uformuj okrągłą czarkę modelując masę plastyczną metodą szczypania.

Wskazówki do realizacji
Celem tego ćwiczenia jest zapoznanie ucznia z ręcznymi metodami stosowanymi

w ceramice artystycznej. Nauczyciel powinien przybliżyć i wyjaśnić te techniki – pokazać.
Podczas pracy uczniów nauczyciel stale powinien udzielać wskazówek praktycznych.
Uczniowie pracują samodzielnie. Przewidywany czas realizacji to 90 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z literaturą wskazaną przez nauczyciela,

przygotować masę plastyczną,

przygotować narzędzia pomocne podczas pracy,

przystąpić do formowania,

wykonać okrągłą kulkę z masy plastycznej,

utworzyć kciukiem zagłębienie w kulce,

nadać kulce ruch okrężny, wgniatając kciuk do wnętrza przyszłej czarki,

formować boczne ścianki czarki,

uzyskać glinianą półkulę pustą w środku,

10)

odwrócić czarkę i wygładzić powierzchnię,

11)

dokleić szlikierem stopkę czarce,

12)

wygładzić powierzchnię wilgotną gąbką,

13)

odciąć brzeg naczynia,

14)

wygładzić krawędź wilgotną gąbką,

15)

odstawić czarkę do wysusznia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

Ś

rodki dydaktyczne

−

masa plastyczna,

−

narzędzia do modelowania (szpatułki, nożyk, pędzel),

−

naczynie na wodę,

−

gąbki,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Przeprowadź formowanie rurek o zaplanowanych wymiarach w prasie pasmowej

pionowej. Obsługuj prasę pod nadzorem.

Wskazówki do realizacji
Celem tego ćwiczenia jest zapoznanie się z małymi prasami pionowymi do formowania

drobnych wyrobów ceramicznych. To ćwiczenie powinno być wykonywane pod nadzorem
nauczyciela, wynika to z precyzji tych urządzeń i przepisów bhp. Przewidywany czas
realizacji to 60 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z instrukcją obsługi prasy,

sprawdzić stan techniczny prasy,

przygotować stanowisko pracy,

przygotować masę plastyczną,

przygotować prasę (zamontować właściwy ustnik),

załadować prasę masą,

uruchomić prasę,

odbierać rurki przez urywanie przy ustniku,

układać rurki do podsuszenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

rodki dydaktyczne

−

instrukcja obsługi prasy,

−

prasa pasmowa,

−

masa plastyczna,

−

ustniki do prasy,

−

dane techniczne rurek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3.

Wady procesu formowania z mas plastycznych oraz przepisy
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wytwarzania
wyrobów ceramicznych

5.3.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Skontroluj półfabrykaty świeżo uformowane na prasie pasmowej.

Wskazówki do realizacji
Przy realizacji tego ćwiczenia warto przedyskutować z uczniami jakie grupy wad

dominują w zależności od metody formowania. Do badań należy przygotować wiele
pólfabrykatów, prezentujących różne wady. Zadanie to może wykonywać jedna osoba.
Przewidywany czas realizacji to 60 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z treścią poradnika,

obejrzeć półfabrykaty przeznaczone do kontroli,

pogrupować półfabrykaty o podobnych wadach,

nazwać dostrzeżone wady,

skontrolować wymiary półfabrykatów,

określić przyczyny zauważonych wad,

omówić swoje spostrzeżenia w małej grupie,

ustalić ostateczny wynik kontroli,

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

wieżo uformowane półfabrykaty (min. 20 sztuk),

−

przymiar.

Ćwiczenie 2

Wykonaj badanie świeżo uformowanych wyrobów stołowych z masy plastycznej – określ

wady i podaj przyczyny zaistniałych wad. Do wykorzystania masz kartki z nazwami wad
(w kolorze żółtym) oraz kartki z podanymi ewentualnymi przyczynami tych wad (w kolorze
czerwonym).

Wskazówki do realizacji
Po wykonaniu tego ćwiczenia uczniowie powinni nabrać umiejętności rozpoznawania

wad i określać ich przyczyny. Zadanie to może wykonywać jedna osoba. Przewidywany czas
realizacji to 45 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeczytać określone treści z poradnika,

obejrzeć dostępne (przygotowane przez nauczyciela) wadliwe wyroby ceramiki stołowej
uformowane z masy plastycznej,

ustalić widoczne wady obniżające jakość wyrobu,

określić przyczyny zaistniałych wad,

przedyskutować swoje pomysły w małej grupie,

dopasować do poszczególnych wyrobów kartki z nazwami wad i ich przyczynami,

zaprezentować wykonane ćwiczenie

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

półfabrykaty wadliwe (z wadami jak opis na karteczkach),

−

literatura zaproponowana przez nauczyciela.

WADA

PRZYCZYNA WADY

Skrzydło talerza wykazuje odchylenia od
płaszczyzny

NIECENTRYCZNE

NAŁOśENIE

PLASTRA MASY

Wypłukłość na powierzchni wyrobu „język”

ZBYT

DUśE

OBROTY

GŁOWIC

LUB WRZECION

Pęknięcie wyrobu płaskiego

ZUśYTA FORMA GIPSOWA

Nierównomiernie grube ścianki

WYROBIONE

ŁOśYSKA

GŁOWIC

I WRZECION

Płaszczyzna wyrobu nadmiernie chropowata

ZBYT MIĘKKA MASA

Ćwiczenie 3

Wskaż jakie zastosujesz przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy obsługując półautomat

formierski.

Wskazówki do realizacji
Celem tego ćwiczenia jest przede wszystkim łączenia wiedzy i umiejętności nabytych na

różnych jednostkach modułowych. Należy zwrócić uwagę na stosowanie zasad
bezpieczeństwa na każdym stanowisku pracy, które w pierwszej analizie może wydawać się
bezpieczne. Uczniowie pracują samodzielnie. Czas realizacji 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z treścią tego poradnika,

przypomnieć sobie określone treści z poradnika jednostki modułowej 813[01].O1.01,

przeanalizować czynności wykonywane na wskazanym stanowisku pracy,

wskazać zagrożenia dla życia i zdrowia obsługując półautomat formierski,

dobrać zabezpieczenia,

zaprezentować wykonanie ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Poradniki dla ucznia O1.01 i Z2.03.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Formowanie wyrobów z mas
plastycznych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania: 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – rozwiązanie, co najmniej 11 zadań,

−

dostateczny – rozwiązanie, co najmniej 15 zadań,

−

dobry – rozwiązanie, co najmniej 17 zadań, w tym 2 zadania z poziom
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – rozwiązanie, co najmniej 19 zadań, w tym 4 zadań z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. b, 4. d, 5. a, 6. a, 7. c, 8. b, 9. b, 10. d, 11. c,
12. d, 13. b, 14. a, 15. d, 16. c, 17. a, 18. d, 19. d, 20. c.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić właściwości masy plastycznej

Określić znaczenie terminu „plastyczność”

Dobrać surowce do mas ceglarskich

Określić właściwości masy plastycznej

Określić metody przygotowania masy
plastycznej

Dobrać surowce na wyroby ceramiki
budowlanej

Określić urządzenie do badań plastyczności
surowców

Dobrać próbkę do badań

Określić zastosowanie metody formowania
wyrobów z mas plastycznych

Rozróżnić metody formowania z mas
plastycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11 Scharakteryzować urządzenie formujące

12 Określić mierniki oceny masy plastycznej

Dobrać metodę formowania do kształtu
wyrobu

14 Określić jednostkę skurczliwości

Dobrać urządzenie formujące do kształtu
wyrobu

16 Scharakteryzować metodę formowania

17 Scharakteryzować pracę urządzenia

18 Opisać przebieg formowania

19 Rozróżnić minerały ilaste

20 Zastosować bhp na stanowisku pracy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jedno tygodniowym.

Omów z uczniami cel stosowania pomiarów dydaktycznych.

Zapoznaj uczniów z rodzajami zadań podanych w zestawie zadań testowych oraz
z zasadami punktowania odpowiedzi.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi podczas sprawdzianu (karta
odpowiedzi).

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

5 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom najwięcej trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. W teście zamieszczono zadania wielokrotnego wyboru, gdzie
tylko jedna z wymienionych odpowiedzi jest zawsze prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową
odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom
podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 16–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Masa plastyczna zawiera wilgotność w ilości
a)

2–6%.

6–12%.

17–27%.

30–40%.

Terminem „plastyczne” określa się
a)

upłynniacze.

surowce schudzające.

surowce ilaste.

topniki.

Surowcami ilastymi są
a)

dolomity i kalcyty.

glina i kaolin.

magnezyt i szmot.

korund i kwarc.

Masę plastyczną dla ceramiki stołowej odpowietrza się na prasie
a)

filtracyjnej.

ciernej.

hydraulicznej.

pasmowej próżniowej.

Najtańszą metodą przygotowania masy plastycznej jest metoda
a)

nowoczesna.

tradycyjna.

plastyczna.

półsucha.

Margiel jest niepożądany w surowcach na wyroby ceramiki budowlanej o ziarnach
ś

rednicy powyżej

0,5 mm.

5,0 mm.

7,0 mm.

10,0 mm.

Przyrząd Ziemiatczańskiego używa się do badania
a)

wody zarobowej.

skurczliwości suszenia.

plastyczności.

białości.

Skurczliwość suszenia dla mas plastycznych przeprowadza się na próbkach w kształcie
a)

walców.

cegiełek.

sześcianów.

beleczek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Metodą wytłaczania formuje się
a)

wazony.

cegły budowlane.

talerze.

kształtki ogniotrwałe.

10.

Toczenie to metoda formowania
a)

pustaków.

umywalek.

kubków.

izolatorów.

11.

Komorę próżniową mają prasy
a)

hydrauliczne.

filtracyjne.

limakowe.

rubowe.

12.

Wilgotność masy plastycznej wyraża się w
a)

Pa.

sP.

13.

Kubek z masy plastycznej formuje się
a)

powierzchniowo na formie gipsowej.

wgłębnie w formie gipsowej.

tocząc na tokarce.

wyciskając z ustnika.

14.

Skurczliwość mas plastycznych określa się w
a)

g/cm.

15.

Tokarko-kopiarka to urządzenie do formowania
a)

płytek podłogowych.

rur kanalizacyjnych.

naczyń kamionkowych.

izolatorów niskiego napięcia.

16.

Głowica formująca talerz
a)

odstawia uformowany talerz do suszarki.

odbiera uformowany talerz.

formuje dno i brzeg talerza.

podaje formy z plastrami masy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17.

Ciśnienie komory próżniowej w prasie odpowietrzającej kontroluje się
a)

manometrem.

pirometrem.

termometrem.

areometrem.

18.

W procesie formowania odprowadzenie pęcherzyków powietrza z masy do otoczenia
nazywamy
a)

wietrzeniem.

upłynnianiem.

prasowaniem.

odpowietrzaniem.

19.

Spośród wymienionych minerałów minerał ilasty to
a)

kalcyt.

korund.

kwarc.

kaolinit.

20.

Obsługując ręczną tokarkę najbardziej narażony jesteś na
a)

porażenie prądem.

chorobę lokomocyjną.

skaleczenie nożem.

zatrucie chemikaliami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i Nazwisko:………………………………………………………………………………..

Formowanie wyrobów z mas plastycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Formowanie wyrobów z mas
plastycznych”:

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – rozwiązanie, co najmniej 11 zadań,

−

dostateczny – rozwiązanie, co najmniej 15 zadań,

−

dobry – rozwiązanie, co najmniej 17 zadań, w tym 2 zadania z poziomu
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – rozwiązanie, co najmniej 19 zadań, w tym 4 zadań z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. a, 4. c, 5. c, 6. b, 7. a, 8. a, 9. d, 10. b, 11. b,
12. c, 13. d, 14. b, 15. a, 16. c, 17. d, 18. c, 19. c, 20. c.

Plan testu

Nr
zad

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić właściwości mas twardoplastycznych

Określić wskaźniki stosowane do badania mas
plastycznych na wyroby ceramiczne

Nazwać zjawisko plastyczności

Scharakteryzować surowiec ilasty

Scharakteryzować masę plastyczną

Scharakteryzować właściwości technologiczne
surowców ceramicznych

Scharakteryzować metody badań surowca

Określić maszyny formujące

Scharakteryzować prasę pasmową

10 Dobrać maszynę do kształtu wyrobu

11 Określić metodę formowania

12 Rozpoznać sprzęt do badań surowca

Rozpoznać metody formowania stosowane
w ceramice artystycznej

14 Rozpoznać etapy formowania izolatorów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15 Określić przebieg formowania

Określić właściwości surowca przeznaczonego
na wyroby

17 Zinterpretować wyniki badań

Scharakteryzować sposoby oznaczania suro
wieców ceramicznych

19 Skontrolować półfabrykat

20 Zastosować materiał na formy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jedno tygodniowym.

Omów z uczniami cel stosowania pomiarów dydaktycznych.

Zapoznaj uczniów z rodzajami zadań podanych w zestawie zadań testowych oraz
z zasadami punktowania odpowiedzi.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi podczas sprawdzianu (karta
odpowiedzi).

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

5 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom najwięcej trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. W teście zamieszczono zadania wielokrotnego wyboru, gdzie
tylko jedna z wymienionych odpowiedzi jest zawsze prawidłowa.

Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom
podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Masy twardo plastyczne zawierają wilgotności
a)

5–10%.

12–16%.

18–21%.

30–35%.

Stopień białości określa się dla mas na wyroby
a)

kamionkowe.

ceglarskie.

klinkierowe.

porcelanowe.

Zjawisko „plastyczności” nie zależy od
a)

czasu.

ilości wody.

wielkości ziaren.

skladu mineralnego surowca plastycznego.

Minerałem ilastym nie jest
a)

montmorillonit.

kaolinit.

gips.

illit.

Masa plastyczna na wyroby szlachetne zawiera surowiec ilasty w ilości conajmniej
a)

10%.

25%.

40%.

80%.

Właściwością technologiczną gliny jest
a)

zdolność wiązania wody.

wrażliwość na suszenie.

skurczliwość.

plastyczność.

Do prostych badań surowca ilastego nie zalicza się oznaczania
a)

ogniotrwałości zwykłej.

wody zarobowej.

plastyczności.

skurczliwości.

Maszyny do wytłaczania przez wylotnik masy plastycznej to prasy
a)

limakowe.

izostatyczne.

filtracyjne.

cierne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W prasie ślimakowej ostateczny kształt wychodzącemu pasmu masy nadaje
a)

komora próżniowa.

głowica.

limak.

ustnik.

10.

Długą rurę kanalizacyjną najlepiej uformować
a)

na toczku mechanicznym.

pionowej prasie pasmowej.

Tokarce-kopiarce.

półautomacie formierskim.

11.

Metodą powierzchniową na formie gipsowej nie uformujesz
a)

talerzyka.

filiżanki.

spodka.

patery.

12.

Leukometr wykorzystasz podczas
a)

formowania na tokarce.

formowania ręcznego.

oznaczania stopnia białości.

kontroli uformowanego półfabrykatu.

13.

W ceramice artystycznej wykorzystuje się do wytwarzania wyrobów metodę formowania
przez
a)

wytłaczanie masy.

toczenie masy.

wtryskiwanie masy.

szczypanie masy.

14.

Izolatory formuje się
a)

w jednym etapie.

dwuetapowo.

w trzech etapach.

w czterech etapach.

15.

Zewnętrzny kształt kubka nadaje
a)

forma gisowa wgłębna.

głowica wgłębna.

szablon.

forma gipsowa powierzchniowa.

16.

Czerep spieczony tworzy surowiec przeznaczony na wyroby
a)

grubościenne.

kamionkowe.

klinkierowe.

cienkościenne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17.

W wyniku oznaczenia plastyczności przyrządem Ziemiatczańskiego uzyskano wynik 3,8,
co oznacza, że glina badana jest
a)

mało plastyczna.

rednio plastyczna.

plastyczna.

bardzo plastyczna.

18.

Gliny kamionkowe oznacza się
a)

A, B, C.

B1, B2, B3.

M1, M2, M3.

FM – 59, FM – 528.

19.

Wadą formowania mechanicznego nie jest
a)

tworzenie „języków”.

struktura „s”.

tworzenie wolnych przestrzeni w wyrobie.

powstawanie „smoczych zębów”.

20.

Najwyższą trwałość wykazują formy
a)

gipsowe.

z żywicami epoksydowymi.

z żywicami sztucznymi polikondensowanymi.

gumowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko:…………………………………………………………………………………

Formowanie wyrobów z mas plastycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

Fis B., Wyszyńska B.: Zarys technologii ceramiki. WSiP, Warszawa 1986

Kordek M., Kleinrok D.: Technologia ceramiki część I.WSiP, Warszawa 1992

Kordek M., Kleinrok D.: Technologia ceramiki część II.WSiP, Warszawa 1992

Kordek M., Kleinrok D.: Technologia ceramiki część III.WSiP, Warszawa 1992

Ros D., Frigola.: Ozdoby z ceramiki. Świat Książki, Warszawa 2003

Rospond M.: Maszyny i urządzenia przemysłu ceramicznego. WSiP, Warszawa 1984

Rusicki A., Raabe J.: Pracownia technologiczna ceramiki. WSiP, Warszawa 1982

Zbiorowa Praca.: Poradnik. Arkady, Warszawa 1978

Literatura metodyczna
1.

Krogulec– Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.
KOWEZiU, Warszawa 2003

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia
Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997.

Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 1998.