Zagadnienia dokładności i jakości

map strategicznej mapy hałasu

Projekt Celowy NR 6 T07 2002/C.05779

Projekt Celowy NR 6 T07 2002/C.05779

Opracowanie krajowego systemu tworzenia i

Opracowanie krajowego systemu tworzenia i

eksploatacji cyfrowych map akustycznych dużych

eksploatacji cyfrowych map akustycznych dużych

i średnich miast dla potrzeb profesjonalnego

i średnich miast dla potrzeb profesjonalnego

planowania przestrzennego i celów szkoleniowych

planowania przestrzennego i celów szkoleniowych

”

”

Barbara Rudno-Rudzińska

III Seminarium Informacyjno Szkoleniowe

„Cyfrowe Mapy Akustyczne Miast”, Ustroń, 22-

24.10.2006

www

www

.

.

mapyakustyczne

mapyakustyczne

.

.

pl

pl

Polityka Hałasowa UE

„

Konieczne są zmiany w ogólnym

Konieczne są zmiany w ogólnym

podejściu do problemu hałasu

podejściu do problemu hałasu

środowiskowego, bez których polityka

środowiskowego, bez których polityka

redukcji hałasu nie może zakończyć

redukcji hałasu nie może zakończyć

się sukcesem

się sukcesem

”

”

[

cyt. Raport Komisji Wspólnoty Europejskiej

]

e-mail: [e-mail].

Polityka hałasowa UE - priorytety

Jako podstawowe priorytety w zakresie

ochrony środowiska przed hałasem
przyjęto:



wyeliminowanie ekspozycji na hałas o
poziomie powyżej 65 dB,



zmniejszenie populacji narażonej na
hałas o poziomie większym niż 55 dB

e-mail: [e-mail].

Polityka hałasowa UE - kierunki

działań

e-mail: [e-mail].

1.

Poprawę stanu wiedzy w zakresie zagrożenia hałasem,
a w tym:

•

Zgromadzenie dokładniejszych informacji na temat
stanu środowiska akustycznego, bez których
niemożliwe jest prowadzenie skutecznych działań.

•

Umożliwienie porównywania danych, na temat
środowiska akustycznego, z różnych krajów i miast,
monitorowanie hałasu oraz udostępnianie opinii
publicznej informacji o stanie zagrożenia hałasem.

2.

Poszukiwanie nowych rozwiązań technicznych mających za
zadanie redukcję emisji hałasu.

3.

Propagowanie idei wymiany doświadczeń między
władzami lokalnymi w państwach Unii Europejskiej.

4.

Powiązanie problemów ochrony środowiska przed
hałasem z procesami planowania przestrzennego.

Czym jest strategiczna mapa

hałasu (SMH) ?

e-mail: [e-mail].

1.

Narzędzie realizacji polityki hałasowej
UE.

2.

Zbudowanie SMH jest procesem
obejmującym:

•

tworzenie,

•

eksploatację,

•

aktualizację

.

3.

Produkt / usługa.

PROBLEMATYKA

Strategiczna mapa hałasu
(SMH)



Jakość ???



Dokładność ???



Wiarygodność ???

Jakie są kryteria oceny ???

e-mail: [e-mail]

Co to jest jakość ?

„...

Jakość [...] wiesz co to jest, a jednocześnie nie

wiesz. To jest sprzeczność.

Lecz niektóre rzeczy są lepsze od innych, to znaczy,

że są lepszej jakości. Ale gdy próbujesz powiedzieć,
co to jest jakość, abstrahując od konkretnych rzeczy,
wszystko się rozmywa. Nie ma o czym mówić.

Jeśli nikt nie wie, co to jest, to z praktycznego

punktu widzenia to nie istnieje. Ale z praktyki wiesz,
że to istnieje.

Na czym bowiem oparte są stopnie? Dlaczego ludzie

płaciliby fortunę za pewne rzeczy, a odrzucali inne?

e-mail: [e-mail]

Co to jest jakość ?

Bez wątpienia pewne rzeczy [towary i usługi] są

lepsze od innych [...], ale co to jest "lepszość"?
Kręcisz się w kółko i nie znajdujesz wyjścia z
sytuacji. Co do diabła jest z tą jakością?

Co to jest?”

Ocena jakości stanowi, jak widać, problem złożony,

niejednoznaczny i trudny do rozwiązania.

[Robert Pirsig [Krzysztof Leja, Forum Akademickie]

e-mail: [e-mail]

Jakość w terminologii ISO 9000

Jakość - ogół cech i właściwości wyrobu lub usługi
decydujący o zdolności wyrobu lub usługi do
zaspokojenia stwierdzonych lub przewidywanych
potrzeb użytkownika produktu
Zapewnienie jakości jest rozumiane jako zespół
działań zmierzających do wytworzenia u wszystkich
zainteresowanych przekonania, że dostarczony
produkt właściwie realizuje swoje funkcje i
odpowiada aktualnym wymaganiom i standardom.

Jakość SMH w prawie krajowym i

END



SMH - zdefiniowana przez zbiór wymaganych
właściwości o charakterze ilościowym i jakościowym
(POŚ).



Za mapę akustyczną może być uznany tylko obiekt
posiadający cechy wymienione w POŚ a także w SIWZ



Problemy:



Kto ma oceniać czy mapa akustyczna spełnia
wymagania odnośnych przepisów?



Czy mapa akustyczna spełnia formalne wymagania
odnośnych przepisów jest mapą o dobrej jakości ?



Czy istnieją obiektywne kryteria oceny jakości
SMH ?

e-mail: [e-mail]

Cele i zadania map akustycznych

Inwentaryzacja istniejącego stanu klimatu akustycznego, z
uwzględnieniem czterech głównych rodzajów źródeł hałasu:
hałasu drogowego i tramwajowego, hałasu linii kolejowych,
hałasu lotniczego oraz hałasu przemysłowego.
Diagnoza stanu istniejącego, wskazująca na:

•

główne źródła hałasu,

•

obszary zagrożone hałasem, na których są przekroczone
wartości progowe poziomów hałasu, określone w
odpowiednim rozporządzeniu,

•

obszary,

na

których

występują

przekroczenia

dopuszczalnych poziomów hałasu, określonych w
odpowiednim rozporządzeniu.

Ocena trendów zmian klimatu akustycznego w okresach 5
letnich, w których wymagana jest aktualizacja mapy.

Jak mierzyć jakość SMH ?



Wymagane cechy i właściwości SHM

SMH oznacza prezentację danych, dotyczących obecnego lub

prognozowanego stanu hałasu, wyrażonego w odniesieniu

do:
wskaźnika poziomu hałasu,
przekraczania wartości progowych i dopuszczalnych,
liczby osób odczuwających skutki hałasu na danym obszarze,
liczby budynków mieszkalnych narażonych na działanie

pewnych wartości wskaźnika hałasu,
lub danych dotyczących kosztów i korzyści związanych z

metodami ograniczenia negatywnych skutków.



SMH dobrej jakości - dokładna i wiarygodna ????

e-mail: [e-mail]

Dokładność i precyzja ?

e-mail: [e-mail].



Precyzja pomiaru / obliczeń jest miarą

rzetelności przeprowadzenia eksperymentu /

badań



Dokładność pomiaru / obliczeń jest miarą tego

jak wyniki doświadczalne / modelowe są

bliskie wartości prawdziwej lub przyjętej za

prawdziwą.



Dokładność może nam coś mówić o jakości lub

poprawności otrzymanego wyniku.



Zatem pojawia się pytanie jak oceniać

dokładność SMH ?



Do oceny dokładności potrzebny jest wzorzec.

Zapewnienie Jakości SHM

Zgodnie z normą jest ZJ to „planowany i
systematyczny wzorzec wszystkich
działań potrzebnych dla dostarczenia
adekwatnego potwierdzenia że element
lub produkt jest zgodny z ustanowionymi
wymaganiami technicznymi”.

•

Kompletne sprawdzenie jest zwykle

niemożliwe.

•

Istotne kryterium w SJ - ocena ryzyka

ryzyka utraty jakości na danym etapie
realizacji SMH.

Czynniki ryzyka utraty jakości



Złożoność projektu



Brak procedur referencyjnych



Niesformalizowane procedury



Zbyt małe doświadczenie

wykonawcy



Niska dojrzałość organizacyjna

wykonawcy

Przyczyny błędów SHM

e-mail: [e-mail].

Obszary powstawania błędów i analizy niepewności :

1.

Niepewność danych wyjściowych do obliczeń

2.

Błąd metody obliczeniowej, wynikający ze
struktury modelu

3.

Błąd obliczeń numerycznych, wynikający z
przyjętych do obliczeń parametrów formalnych
modeli.

4.

Niepewność walidacji lub weryfikacji modeli
obliczeniowych

wynikająca

z

niepewności

wyników pomiarów

Zarządzanie jakością SHM

Działanie

Zgromadzenie danych

wyjściowych do tworzenia
SMH

Przyczyna błędów /
niepewności

Niepewność danych
wyjściowych

Kryteria / zasady
oceny jakości

Wytyczne – Poradnik dobrej

praktyki (GPG)

Ocena ryzyka utraty

jakości SMH

Jw. – dokładność określona

ilościowo:
- Wysoka – błąd < 0,5 dB
- Niska – błąd do 5 dB

Zakres działań dla

zapewnienia jakości SMH

Dokładność - decyzja gestora

mapy

Faza 1

Zarządzanie jakością SHM

Działanie

Przetwarzanie danych

wyjściowych do tworzenia SMH

Przyczyna błędów /

niepewności

Czynniki ryzyka utraty

jakości

- Uproszczenia modeli, np.

przestrzeni
- Błędy przypadkowe

Niedostatek doświadczenia,
umiejętności, wiedzy wykonawcy.

Kryteria / zasady
oceny jakości

Ilościowe – brak

Zakres działań dla

zapewnienia jakości SMH

1.

Ocena kompetencji i

wiarygodności wykonawcy

2.

Wymaganie w SIWZ – opis

metodyki i procedur

3.

Sprawdzenie czy działania

realizowane są zgodnie z

procedurami (metodyką)

uważnymi za poprawne

Zarządzanie jakością SHM

Działanie

Obliczenia akustyczne –

wyznaczenie przestrzennych
rozkładów poziomu hałasu

Przyczyna błędów /
niepewności

Błąd metody obliczeniowej
Błąd obliczeń numerycznych

(dobór parametrów obliczeń)

Działania zapewniające
jakość Kryteria / zasady

oceny

Walidacja, weryfikacja modeli

obliczeniowych

Czynniki ryzyko utraty
jakości SMH

Kompetencja, wiarygodność

wykonawcy

Zakres działań dla
zapewnienia jakości SMH

Wymaganie w SIWZ – opis

metodyki i procedur, wyniki

walidacji i weryfikacji
Sprawdzenie czy działania

realizowane są zgodnie z

metodami referencyjnymi lub

podanymi w przypadku barku m.

ref.

Ocena ryzyka - błąd metody

Rodzaj

hałasu

Drogow

y

Kolejowy

Tramwaj.

Lotniczy

Przemysł.

Metoda ref.
Dyrekt.

(END)

+

+

-

+

+

Precyzja

metody ref.
dla w.

krajow.

+

-

-

+

+

Zapewnienie

dokładności

Walidacj

a

metody

- Walidacja

danych

źródłowych
-

Weryfikacja

metody

Opracowan

ie metody
Weryfikacj

a metody

oblicz.

Walidacja

danych

źródłowy

ch

Walidacja

danych

źródłowy

ch

Metoda ref.
POŚ

/zgodność z

EDN

+ / +

+ / -

- / -

+ / +

+ / +

Ryzyko

błędu

Jakość

danych

pomiar.

Jakość

danych

pomiar. /

źródłowych

Jakość

danych

pomiar.

Jakość

danych

pomiar. /

źródłowy

ch

Jakość

danych

pomiar. /

źródłowy

ch

Zarządzanie jakością SHM

Działanie

Obliczenia akustyczne – wyznaczenie

wskaźników oceny narażenia na

hałas:
- Liczba ludności NNH
- Wskaźnik M

Przyczyna błędów /
niepewności

- Błąd obliczeń numerycznych (dobór

algorytmów i parametrów obliczeń)
- Niedostatek doświadczenia,
umiejętności, wiedzy wykonawcy.

Ryzyko błędu

Duże
Brak metodyki referencyjnej
(Niesformalizowane procedury

obliczeń)

Zakres działań dla
zapewnienia jakości SMH

Ocena kompetencji i wiarygodności

wykonawcy
Wymaganie w SIWZ – opis metodyki i

procedur obliczeniowych.
Sprawdzenie czy działania

realizowane są zgodnie z podaną

metodyką.

Zarządzanie jakością SHM

Działanie

Pomiary hałasu do celu weryfikacji i

walidacji

Przyczyna błędów /

niepewności

-

Niepewność pomiaru

Czynniki ryzyka błędu

-

Niereprezentatywnośc punktów

pomiarowych

Brak doświadczenie gestora i

wykonacy

Zakres działań dla
zapewnienia jakości SMH

Ocena kompetencji i wiarygodności

wykonawcy
Wymaganie w SIWZ – określenie

wymagań, zakresu pomiarów .
Sprawdzenie czy działania

realizowane są zgodnie z podaną

metodyką.

Podsumowanie

Uzyskanie wiarygodnej SMH wymaga
kontroli jakości na kolejnych etapach jej
tworzenia.
W procesie tworzenie mapy - ryzyko
utraty jakości na etapie obliczeń
wskaźników oceny narażenia na hałas
System zarządzania jakością jest
niezbędnym elementem tworzenia SMH.
Jakość mapy akustycznej w istotny
sposób zależy od gestora SMH