1

Uwaga

Uwaga = mechanizm redukcji nadmiaru informacji

Metafory dotyczące funkcjonowania uwagi:

• metafora lejka
• metafora latarki

Pojęcie pola uwagi; część centralna i peryferyczna pola
uwagi

Uwaga ekstensywna i intensywna, ogniskowanie uwagi

2

UWAGA

DOWOLNA

(WOLICJONALNA)

MIMOWOLNA

selekcja

SWOISTA

NIESWOISTA

wywołana

przez zmianę

POZIOMU

REGUŁY

Za: P. Jaśkowski, 1999

3

Selektywność

= zdolność do wyboru jednego bodźca czy

źródła stymulacji kosztem innych

Test
Stroopa

czarny

zielony

czerwony

niebieski

żółty

niebieski

zielony

czerwony

czarny

żółty

zielony

zielony

czerwony

czarny

żółty

niebieski

zielony

czerwony

czerwony

czarny

niebieski

1
.

4

czarny

zielony

czerwony

niebieski

żółty

niebieski

zielony

czerwony

czarny

żółty

zielony

zielony

czerwony

czarny

żółty

niebieski

zielony

czerwony

czerwony

czarny

niebieski

Test
Stroopa

2
.

5

Czujność

= zdolność do długotrwałego oczekiwania na

pojawienie się ściśle określonego bodźca, zwanego
sygnałem, przy jednoczesnym ignorowaniu pozostałych
bodźców, zwanych szumem (proces bierny)

Czujność można rozpatrywać w paradygmacie teorii
detekcji sygnałów

Prawidłowa

detekcja

(trafienie)

Fałszywy alarm

Pominięcie

(błąd

chybienia)

Prawidłowe

odrzucenie

sygnał

szum

reakcja

brak

reakcji

6

Na możliwy wynik detekcji mają wpływ:

1. Stosunek siły sygnały do siły szumu

2. Tzw. macierz wypłat, czyli motywacyjne konsekwencje

określonej reakcji

3. Oczekiwania, uzależnione od częstości występowania

sygnałów w określonych sytuacjach

7

Znajdź czerwony
krzyż

Poszukiwanie wzrokowe typu
„pop-out”

1
.

A1

B1

8

Znajdź czerwony
krzyż

Poszukiwanie wzrokowe typu „pop-out” a
poszukiwanie wzrokowe koniunkcyjne

A2

B2

9

Znajdź czerwony

krzyż

Efekt wielkości zbioru, występujący w przypadku poszukiwania
koniunkcyjnego, ilustracja badań A. Treisman

A3

B3

10

Poszukiwanie wzrokowe typu „pop-out” a poszukiwanie
koniunkcyjne

Poszukiwanie „pop-out” – gdy bodziec cel posiada cechę
unikalną (taką, której nie posiada żaden z dystraktorów)

Poszukiwanie koniunkcyjne – gdy bodziec cel nie posiada
cechy unikalnej (tzn. każdą z cech bodźca celu posiada
również przynajmniej jeden z dystraktorów)

Czasy reakcji:

A1 = B1

A2 < B2

A3 < B3

B2 < B3 (tzw. efekt wielkości zbioru, obecny tylko w przypadku
poszukiwania

koniunkcyjnego)

11

Istnieją dwa etapy przetwarzania informacji o

percypowanych bodźcach:

(1) Etap przeduwagowy – rejestracja wszystkich cech

percypowanych obiektów, ma charakter:

-

automatyczny,

-

symultaniczny (jednoczesny).

(2) Etap uwagowy – zestawienie wcześniej

zarejestrowanych cech w obiekt, zachodzi:

-

sekwencyjnie (szeregowo), dlatego wolniej (stąd efekt
wielkości zbioru w poszukiwaniu wzrokowym
koniunkcyjnym),

-

tylko wówczas, gdy etap pierwszy nie pozwoli
wyselekcjonować poszukiwanych bodźców

12

Znajdź duże
czerwone koło

Ilustracja badań K. Nakayamy (pojęcie zbioru
naturalnego)

A

B

2
.

13

Q W E + & U I O { } % Z D +
F & H J K L ; ‘ Z X @ B N M
> / : \ [ ] ! @ # $ % ^ & *
D @ W E + T > U O % S P [ ]
C F & Q H R K & ^ Z N @ X
: / [ ] ! @ # $ % ^ & * ( ) Q W
O P [ ] A S D + Q E + T U I
Z X B N C < F P H J K L ; ‘
# $ % ^ & * ( ) Q W K & O *

w r k \ r t g < o a i d [ s p ] k

e r h j i o z x d r u p [ ] a s l g
> / : \ { }s!m # $ % ^ & *(&
f g k w k l ; ‘ t y v b n m c m
w e y j z R v n x ‘ m c b i ; h
c f h j < u q ; ‘ z m m x v b v
o p [ ] a s d r q < f k t k g i f

g

: / { } !@ # $ % ^ & * () q p i
$%*( p [ ] / : q w ^ e n d { $ ^
h m * p k f ( h g ) d f @ c d !!

Znajdź literę
R

Ilustracja teorii Duncana i Humphreysa

Dla łatwości i szybkości poszukiwania wzrokowego

znaczenie mają:

(1) stopień podobieństwa bodźca-celu i dystraktorów

(2) stopień podobieństwa między dystraktorami

Wyjaśnienie – udział pamięci operacyjnej

3
.