Podstawy onkologii

Etiologia, biologia i

epidemiologia

nowotworów złośliwych

Klinika Onkologii

Biologia nowotworów

• Nowotwór

–

jest chorobą o podłożu

genetycznym,

czyli

procesem

spowodowanym

nakładającymi

się

zaburzeniami struktury DNA

• Dochodzi do zaburzeń wzrostu komórek,

które

charakteryzują

się

przede

wszystkim nadmierną proliferacją

Biologia nowotworów c.d.

• W większości przypadków

rozrost monoklonalny

(wywodzący się z jednej komórki), który zdołał
skutecznie wyłamać się spod kontroli rozmaitych
mechanizmów

regulujących

związanych

ze

wzrostem i różnicowaniem się komórki

– Mechanizmy regulujące miejscowe

– działające

na poziomie tkankowym i narządowym

– Mechanizmy regulujące ogólnoustrojowe

–

immunologiczne

Biologia nowotworów c.d.

• Nowotwory na ogół tworzą się na bazie tkanek już

istniejących, wcześniej uformowanych i budujących
narządy, a więc zróżnicowanych strukturalnie i
funkcjonalnie wyspecjalizowanych

• W nielicznych przypadkach powstają z komórek

najbardziej pierwotnych, niewyspecjalizowanych, a
więc nie tworzących żadnych określonych jeszcze
tkanek ani narządów (np. komórki hematopoetyczn
eszpiku)

Biologia nowotworów c.d.

• Przeciętny okres rozwoju guza o średnicy

1 cm

wynosi

5 lat

(około 1 mln komórek)

• Okres rozwoju nowotworu może być jednak różny,

od kilkudziesięciu lat dla nowotworów wolno
rosnących, do kilku miesięcy w przypadku
agresywnie rozwijających się nowotworów

Powstawanie nowotworu

-kancerogeneza

• Jest procesem wieloetapowym

• Nowotwory pojawiają się w wyniku mutacji,

błędów genetycznych zachodzących w

poszczególnych komórkach zdrowej tkanki

• W procesie nowotworzenia uczestniczą

rozmaite geny:

– Onkogeny
– Antyonkogeny (geny supresorowe)
– Geny naprawy DNA (tzw. geny

mutatorowe)

Powstawanie nowotworu

c.d.

• Każda zdrowa komórka ma w swoim zestawie genów

tzw.

protoonkogeny

, które odgrywają kluczową rolę

w komórkowych mechanizmach wzrostu, dojrzewania
i różnicowania. Mutacje protoonkogenów powodują
powstanie

onkogenów

• Onkogen

, w przeciwieństwie do protoonkogenu, jest

niewrażliwy na bodźce, które powodują jego
wyłączenie. Steruje, już bez potrzeby, dalszą
produkcją określonych białek, np. czynników
wzrostu, czy też receptorów dla tych czynników,
czego końcowym efektem są istotne zaburzenia
wzrostu i różnicowania się komórki

Powstawanie nowotworu

c.d.

• Geny supresorowe

(najważniejszy gen p53 –

strażnik

genomu)

odpowiadają

za

hamowanie

podziałów

nieprawidłowych

komórek

• Geny

naprawcze

(mutatorowe)

steruja

naprawą DNA zmienionego w wyniku mutacji

Powstawanie nowotworu

c.d.

• Uszkodzenie (mutacja)

w obrębie w/w genów

umożliwia dalsze

oddziaływanie

onkogenów czego

rezultatem jest

powstanie

nowotworowego klonu

komórkowego

(ugrupowania

jednorodnych

genetycznie

zmienionych komórek)

Etapy rozwoju

nowotworu:

• Inicjacja nowotworowa

–

aktywacja

onkogenów

(z

protoonkogenów),

pierwsze

zmiany

w

aparacie

genetycznym, początkowo odwracalne
lub

naprawiane

przez

mechanizmy

molekularne

Etapy rozwoju

nowotworu:

• Promocja nowotworowa

–

utrwalenie

się zmian genetycznych w pojedynczych
komórkach prowadzi do rozwoju klonu
komórkowego, czyli proliferacji komórek
nie

poddającej

się

mechanizmom

regulacyjnym

Etapy rozwoju

nowotworu:

• Progresja nowotworowa

–

rozplem

zmienionych komórek nowotworowych,
powielanie

zmian

genetycznych

w

komórkach

potomnych,

ale

bez

przekraczania

błony

podstawnej

nabłonka (dysplazja i rak przedinwazyjny)

Etapy rozwoju

nowotworu:

• Inwazja początkowa

– przełamanie błony

podstawnej, początek angiogenezy
nowotworowej, lokalne naciekanie tkanki
łącznej podścieliska

• Inwazja zaawansowana -

pojawienie

się

oderwanych atypowych komórek w krwi i w
chłonce, początek reakcji immunologicznych
ustroju na fenotypowo i genotypowo zmienione
komórki i ich antygeny nowotworowe; często
także naciekanie przez ciągłość sąsiednich
narządów, np. wzdłuż nerwów

Etapy rozwoju

nowotworu:

• Okres

przerzutowania

i

uogólnionej

choroby

nowotworowej – guz pierwotny

staje się źródłem przerzutów (łac.
metastases) nowotworowych

• W przypadku raków przerzuty szerzą się

najczęściej drogą naczyń chłonnych,
pojawiając się najpierw w okolicznych
węzłach chłonnych, później także drogą
krwionośną w narządach odległych

Etapy rozwoju nowotworu:

Inicjacja

Pierwotne

zmiany genetyczne

(np. utrata funkcji białka Rb

lub nadmierna ekspresja

protoonkogenu c-myc)

Zmniejszenie

zdolności

do apoptozy

Progresja

Kaskada

zmian

genetycznych

(niestabilność

genomu)

Komórka

prawidłowa

Zwiększenie

proliferacji

komórkowej

i apoptozy

Promocja

Wtórne

zmiany

genetyczne

(np. utrata funkcji

białka p53

lub nadmierna

ekspresja

białka bcl-2)

Kumulujące się

zmiany fenotypowe

(np. uzyskanie fenotypu
Inwazyjnego i tworzenie

przerzutów)

Etiologia nowotworów

• Czynniki

zewnętrzne

(70-80%

nowotworów)

– Czynniki chemiczne
– Czynniki fizyczne
– Czynniki wirusowe i

bakteryjne

– Leki hormonalne
– Czynniki

prokreacyjne i
seksualne

• Czynniki

genetyczne (20-
30% nowotworów)

– Predyspozycja

jednogenowa

– Predyspozycja

wielogenowa

Czynniki chemiczne

• Kancerogeny inicjujące

bezpośrednie:

– Związki alkilujące
– Związki acylujące

• Kancerogeny inicjujące pośrednie:

– Aromatyczne policykliczne węglowodory
– Aromatyczne aminy i barwniki azowe
– Produkty roślinne i zwierzęce

• Aflatoksyna B1 produkowana przez grzyby

pleśniowe Aspergillus flavus

– Nitrozaminy i nitrozamidy

• Obecne w żywności

Czynniki chemiczne c.d.

Aromatyczne policykliczne

węglowodory

– Najlepiej poznana grupa kancerogenów
– Ze

względu

na

powszechne

występowanie

mają

największe

znaczenie w powstawaniu nowotworów:

• Dym tytoniowy
• Uwalniają się podczas smażenia tłuszczów

zwierzęcych

• Wędzone mięso i ryby
• Dymy fabryczne, smary, rozpuszczalniki,

asfalt (narażenie zawodowe)

Czynniki chemiczne c.d.

• Przemysł barwnikowy i gumowy

– rak

pęcherza moczowego

• Azbest

– rak płuca, międzybłoniak

opłucnej, raki przewodu pokarmowego

• Chrom, nikiel (obróbka minerałów)

– rak

jamy nosowej, zatok, płuc

• Arsen (środek zwalczający insekty) –

rak

skóry

• Chlorek winylu (przy produkcji PCV)

–

nowotwory wątroby

Czynniki fizyczne

• Promieniowanie ultrafioletowe

(głównie UVB):

– Rak płasko- i podstawnokomórkowy skóry
– Czerniak skóry

• Promieniowanie jonizujące:

– Białaczki
– Rak tarczycy

– Rak piersi, płuc, ślinianek, skóry

Czynniki biologiczne

Wirus

Nowotwór

Brodawczaka ludzkiego

Rak szyjki macicy

Epsteina-Barr

Chłoniaki, rak
nosogardła

Mięsaka Kaposiego

Mięsak Kaposiego

Wirusowego zapalenia
wątroby typu B

Rak wątroby

Wirusowego zapalenia
wątroby typu C

Rak wątroby

Czynniki biologiczne

c.d.

• Helicobacter pylori –

chłoniak

żołądka, rak żołądka

• Schistosoma haematobium –

rak pęcherza moczowego

Czynniki

farmakologiczne

• Hormonoterapia zastępcza –

rak błony śluzowej trzonu
macicy, piersi, jajnika

• Antykoncepcja hormonalna –

rak piersi

• Tamoksyfen – rak błony

śluzowej trzonu macicy

Czynniki genetyczne

• Rak piersi i rak jajnika:

mutacje genów BRCA1 i BRCA2

• Rak jelita grubego: mutacja

genu APC lub genu HNPCC

• Siatkówczak: mutacja genu RB

Wczesne wykrywanie

nowotworów

•

Wykrycie nowotworu

Wykrycie nowotworu

o jedno stadium klinicznego

o jedno stadium klinicznego

zaawansowania wcześniej

zaawansowania wcześniej

podwyższa o ok.

podwyższa o ok.

25%

25%

szanse

szanse

na wyleczenie !

na wyleczenie !

Około 80 % chorych zgłasza się do

Około 80 % chorych zgłasza się do

lekarza dopiero 7 miesięcy

lekarza dopiero 7 miesięcy

po zauważeniu

po zauważeniu

pierwszych objawów choroby

pierwszych objawów choroby

Wczesne wykrywanie

nowotworów

Wczesne wykrywanie

nowotworów

Stopień

Stopień

zaawansowan

zaawansowan

ia

ia

Stadium

Stadium

Odsetek

Odsetek

przeżyć

przeżyć

5-letnich

5-letnich

0

0

przedinwazyjne

przedinwazyjne

100 %

100 %

I

I

miejscowe

miejscowe

75 %

75 %

II

II

loko-regionalne

loko-regionalne

wczesne

wczesne

50 %

50 %

III

III

loko-regionalne

loko-regionalne

późne

późne

25 %

25 %

IV

IV

uogólnione

uogólnione

5 %

5 %

Kliniczne podstawy

Kliniczne podstawy

wczesnego

wczesnego

wykrywania

wykrywania

nowotworów:

nowotworów:

–

Chorobę nowotworową możemy

Chorobę nowotworową możemy

podzielić na trzy fazy:

podzielić na trzy fazy:

-

-

faza przedkliniczna niewykrywalna

faza przedkliniczna niewykrywalna

- faza przedkliniczna wykrywalna

- faza przedkliniczna wykrywalna

(badania skriningowe)

(badania skriningowe)

- faza kliniczna

- faza kliniczna

Wczesne wykrywanie

nowotworów – badania

skriningowe

• Badanie osób bez objawów choroby

w

celu

wczesnego

wykrycia

nowotworu

• Cel

– zmniejszenie umieralności na

dany nowotwór

• Skriningiem obejmuje się tę część

populacji,

w

której

występuję

największe ryzyko zachorowania na
określony nowotwór

Wczesne wykrywanie

nowotworów – badania

skriningowe

• Zmniejszenie wskaźników umieralności

wykazano w przypadku skriningu:

– Raka piersi

–

mammografia (50-69r.ż., co 2-3

lata)

– Raka szyjki macicy

–

cytodiagn. (30-60r.ż., co

3-5 lat)

– Raka jelita grubego

– obecność krwi utajonej

w kale, kolonooskopia (50-74 r.ż., co 1-2 lata)

Wczesne wykrywanie

nowotworów c.d.

•

Kliniczne badanie piersi

Badanie przez osoby odpowiednio

przeszkolone

•

Samobadanie piersi

•

Badanie per rectum po 40 r.ż

•

Badanie powierzchni skóry 1 raz w roku

Badanie powierzchni skóry 1 raz w roku

•

Badanie jamy ustnej 1 raz w roku

Badanie jamy ustnej 1 raz w roku

•

Badanie ginekologiczne 1 raz w roku

Badanie ginekologiczne 1 raz w roku

•

Badanie jąder po 18 r.ż.1 raz w roku

Badanie jąder po 18 r.ż.1 raz w roku

Wczesne wykrywanie

nowotworów – faza kliniczna

• Badanie podmiotowe
• Badanie przedmiotowe
• Badania dodatkowe

Biologia nowotworów

• Nowotwory łagodne
• Nowotwory złośliwe

Biologia nowotworów

• Nowotwory łagodne:

– Podobne do komórek tkanki macierzystej:

morfologicznie i funkcjonalnie (gruczolaki mogą

wydzielać pewne substancję – hormony, enzymy)

– Dobrze zróżnicowane
– Rosną wolno, rozprężająco, tworzą zwykle

otorbioną zmianę, fizycznie wyodrębnioną z

macierzystej tkanki

– Rosną i szerzą się w sposób uporządkowany,

zgodny z architekturą przypisaną tkance z której

się wywodzą, bez naciekania i niszczenia

najbliższego otoczenia czy tkanek sąsiednich

– Nie wykazują też skłonności do przerzutowania

Biologia nowotworów

• Nowotwory łagodne -

przykłady:

– brodawczak –

z nabłonka

powierzchniowego

– gruczolak –

z nabłonka gruczołowego

– włókniak –

z

tkanki łącznej włóknistej

– tłuszczak –

z tkanki tłuszczowej

– kostniak –

z tkanki kostnej

– chrzęstniak –

z tkanki chrzęstnej

– gruczolakowłókniak

Nowotwory łagodne -

przykłady:

• Fibroma
• Osteoma
• Chondroma
• Adenofibroma

Nowotwory łagodne - przykłady:

– Adenoma

Nowotwory łagodne - przykłady:

• Lipoma

Biologia nowotworów

• Nowotwory łagodne –

morfologia:

– Guzek na powierzchni nabłonka
– Polip szerokopodstawny
– Polip uszypułowany
– Zmiany mnogie

• Włókniakowatość
• Polipy jelita grubego

Biologia nowotworów

• Nowotwory złośliwe:

– Cechują się bezładną, niemal niczym nie

kontrolowaną

proliferacją,

naciekaniem

macierzystej tkanki, często niszczeniem jej

– wykazują

skłonność

do

tworzenia

ognisk

przerzutowych.

morfologicznie

często

przypominają tkankę macierzystą

– Zdarzają się także tzw. nowotwory

miejscowo

złośliwe

,

zdolne do szybkiego wzrostu oraz

naciekania otoczenia i jego niszczenia, jednak

nie wykazujące tendencji do przerzutowania

• Glejaki i inne nowotwory ośrodkowego układu

nerwowego

Histogeneza:

• Nowotwory pochodzenia

nabłonkowego

(z ekto- i endodermy)

• Nowotwory pochodzenia

mezenchymalnego

Histogeneza

Komórka

pierwotna

endoderm

a

mezoder

ma

ektoder

ma

• prz.
pokarm.

• płuca
• grucz.
wydz. w.

• kości

•
chrząstka

• mięśnie

• tk.
łączna

• nacz.
krw.

• skóra

• system
nerw.

Histogeneza

• Nowotwory pochodzenia nabłonkowego

(ekto- i endodermy) -

raki

• Nowotwory układu nerwowego (z

ektodermy) -

glejaki

• Nowotwory pochodzenia

mezenchymalnego -

mięsaki

Biologia nowotworów

• Nowotwory złośliwe - przykłady:

– Rak (carcinoma)

– z tkanki nabłonkowej

– Mięsaki (sarcoma)

– z tkanki łącznej

• Osteosarcoma
• Rhabdomyosarcoma
• Leiomyomsarcoma
• Angiosarcoma
• Fibrosarcoma

– Mięsaki układu siateczkowo-chłonnego –

chłoniaki (Lymphoma malignum)

– Białaczki

– z komórek multipotencjalnych szpiku

– Czerniak

– z komórek barwnikowych skóry,

nowotwory obwodowego układu nerwowego

– Glejaki

– z tkanki nerwowej

Histologia:

• W zależności od stopnia dojrzałości

komórkowej nowotwory złośliwe
klasyfikujemy na następujące grupy

(tzw. grading)

– Dobrze zróżnicowane – cecha

G1

– Umiarkowanie zróżnicowane – cecha

G2

– Mało zróżnicowane – cecha

G3

– Niezróżnicowane (utrata identyczności z

tkanką, z której pochodzi)

Morfologia nowotworów

złośliwych

• Nowotwór może być

pojedynczym guzowatym

tworem

(guzem

),

z

własnym

specyficznym

unaczynieniem, czasem z otaczającą go torebką,
która wyraźnie określa jego zewnętrzne granice i
kształty

• Bezkształtny naciek

• Owrzodzenie

Morfologia nowotworów

złośliwych

• Twór pierwotnie mnogi, rozsiany

,

i to nie w

wyniku bardzo wczesnego przerzutowania, lecz w
następstwie

jednoczasowego

pierwotnego

wzrostu w różnych miejscach organizmu

• Rozsiane pierwotnie nowotwory na ogół wywodzą

się z tych tkanek, które są obecne we wszystkich
częściach organizmu, w większości jego
narządów

(tkanka

łączna,

limfatyczna

czy

nerwowa)

– nerwiakowłókniakowatość,
– chłoniaki (nowotwory tkanki limfatycznej)

Morfologia nowotworów

złośliwych

• Nie wszystkie nowotwory

pierwotnie są litymi guzami

• Białaczki – pojedyncze komórki

nowotworowe we krwi, które mogą
przedostać się do narządów
miąższowych i tam tworzyć naciek

Stany przedrakowe

• Stany pośrednie między tkanką

zdrową a nowotworową

• Rak, podobnie jak inne nowotwory,

może pojawić się w określonej
lokalizacji spontanicznie, lub być
poprzedzony wystąpieniem zmiany
przedzłośliwej

Stany przedrakowe c.d.

• Zmiana przedzłośliwa względna

jest taką

zmianą morfologiczną lub jednostką
chorobową,

na

podłożu

której

–

statystycznie częściej, niż to wynikałoby
z

oszacowania

prawdopodobieństwa

przypadkowego – rozwija się nowotwór
złośliwy

– modzelowaty wrzód żołądka
– wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Stany przedrakowe c.d.

• Zmianą przedzłosliwą bezwzględną

jest

natomiast stan, w którym nowotwór
złośliwy rozwija się prawie zawsze, pod
warunkiem dostatecznie długiego czasu
jej trwania

– mnoga polipowatość rodzinna jelita

grubego

– rogowacenie białe krtani (leukoplakia)

Rak przedinwazyjny

• Zmiana złośliwa

, ograniczona do

nabłonka, z którego powstaje, ale
bez zdolności naciekania

– Rak in situ szyjki macicy
– Rak in situ raka piersi

Rozpoznanie i leczenie

choroby nowotworowej

•

Badanie podmiotowe, przedmiotowe, badania
dodatkowe

(w tym badanie

histopatologiczne !!!)

•

Określenie stopnia zaawansowania (np. TNM)

•

Wdrożenie odpowiedniego do zaawansowania
leczenia

(rozważenie leczenia skojarzonego !!!)

•

Monitorowanie skuteczności leczenia i działań
niepożądanych w trakcie terapii

•

Monitorowanie stanu miejscowego i ogólnego
po leczeniu

•

Rehabilitacja

Stopień zaawansowania

TNM

• T - Tumor (guz)
• N – Noduli (węzły chłonne)
• M – Metastases (przerzuty

odległe)

T- Tumor (guz)

• Wielkość guza i jego stosunek

do tkanek otaczających
(naciekanie)

T- Tumor (guz)

• Rak w obrębie jamy ustnej:

– T1: guz < 2cm
– T2: guz 2 – 4 cm
– T3: guz > 4cm
– T4: guz każdej wielkości

naciekający

otaczające tkanki

N – Noduli (węzły

chłonne)

• Obecność komórek

nowotworowych w węzłach
chłonnych (przerzutów)

• Określenie wielkości,

ruchomości, ilości zajętych
węzłów chłonnych

N – Noduli (węzły

chłonne)

Rak w obrębie jamy ustnej:

–

N0 – brak przerzutów do regionalnych w. chł.

–

N1 – przerzut w pojedynczym węźle chł. po stronie
guza nie przekraczający 3cm

–

N2a – przerzut w pojedynczym węźle chł. po stronie
guza wielkości powyżej 3cm, ale poniżej 6 cm

–

N2b – przerzuty w licznych węzłach chł. po stronie
guza ale żaden nie przekracza 6 cm

–

N2c – przerzuty obustronne lub do w.chł. po stronie
przeciwnej

–

N3 – przerzut do w.chł. Przekraczający 6 cm

M – Metastases (przerzuty

odległe)

• M0 – brak przerzutów

odległych

• M1 – obecność przerzutów

odległych (płuca, wątroba,
kości, OUN)

TNM

System

TNM

poprzez

określenie

stopnia

zaawansowania

choroby

nowotworowej

odzwierciedla

rokowanie u danego chorego i
wpływa na decyzję o rodzaju
zastosowanego leczenia

TNM

• cTNM

(kliniczny TNM, na podstawie

danych z badania przedmiotowego i
badań dodatkowych)

• pTNM

(na podstawie danych z

badania

histopatologicznego

uzyskanego po usunięciu guza)

TNM

• T1N0M0

– najwcześniejszy I stopień

zaawansowania choroby now., rokowanie bardzo
dobre,

leczenie radykalne

• T1N1-3M0, T2N0-3M0, T3N0-3M0

– różne stopnie

zaawansowania I-III

, u większości chorych

możliwość leczenia radykalnego

• Każde T, każde N, ale M1

– IV stopień

zaawansowania –

najczęściej możliwość jedynie

leczenia paliatywnego

Leczenie choroby

nowotworowej

• Leczenie radykalne

– z założeniem

wyleczenia chorego

• Leczenie paliatywne

– nastawione

na poprawę jakości życia chorego,

zaawansowanie choroby

uniemożliwia zastosowanie leczenia

przyczynowego

EPIDEMIOLOGIA

EPIDEMIOLOGIA

nauka o rozprzestrzenianiu

nauka o rozprzestrzenianiu

i czynnikach warunkujących

i czynnikach warunkujących

choroby w populacji ludzkiej

choroby w populacji ludzkiej

Współczynnik

Współczynnik

zachorowalności

zachorowalności

Liczba zarejestrowanych

Liczba zarejestrowanych

zachorowań w

zachorowań w

danym roku na 100 tysięcy

danym roku na 100 tysięcy

badanej populacji

badanej populacji

Współczynnik chorobowości

Współczynnik chorobowości

Liczba obserwowanych chorych w

Liczba obserwowanych chorych w

danym roku na 100 tysięcy badanej

danym roku na 100 tysięcy badanej

populacji

populacji

Współczynnik ten obejmuje zarówno

Współczynnik ten obejmuje zarówno

nowe zachorowania, jak i osoby, u

nowe zachorowania, jak i osoby, u

których rozpoznano chorobę w

których rozpoznano chorobę w

poprzednich latach

poprzednich latach

Współczynnik umieralności

Współczynnik umieralności

Liczba zgonów na daną chorobę

Liczba zgonów na daną chorobę

na 100 tysięcy obserwowanej

na 100 tysięcy obserwowanej

populacji

populacji

Współczynnik śmiertelności

Współczynnik śmiertelności

Liczba zgonów na daną chorobę

Liczba zgonów na daną chorobę

wśród chorych na daną chorobę

wśród chorych na daną chorobę

W okresie ostatnich 100 lat doszło

W okresie ostatnich 100 lat doszło

do ogromnych zmian w zakresie

do ogromnych zmian w zakresie

stanu zdrowia populacji ludzkiej

stanu zdrowia populacji ludzkiej

Dawniej główną przyczyną zgonów

Dawniej główną przyczyną zgonów

były choroby infekcyjne

były choroby infekcyjne

Obecnie wśród głównych przyczyn

Obecnie wśród głównych przyczyn

zgonów w krajach rozwiniętych należy

zgonów w krajach rozwiniętych należy

wymienić :

wymienić :



Choroby układu krążenia

Choroby układu krążenia



Nowotwory złośliwe

Nowotwory złośliwe



Zgony nagłe

Zgony nagłe

Epidemiologia

W roku 2000 rak był

przyczyną

śmierci

ponad 6.2 miliona ludzi.

Rok 2000 :

Rok 2000 :

10 milionów nowych

10 milionów nowych

zachorowań

zachorowań

na nowotwory złośliwe

na nowotwory złośliwe

WHO 2003 World Cancer Report

WHO 2003 World Cancer Report

Liczba nowych zachorowań na raka

może wzrosnąć do 15.7 miliona

już w roku 2020

/wzrost o 50% w ciągu 20 lat/.

Wzrost zachorowalności na nowotwory

złośliwe wynika z :

•

Starzenia się społeczeństwa

Starzenia się społeczeństwa

•

Wzrostu zanieczyszczenia środowiska

Wzrostu zanieczyszczenia środowiska

•

Eskalacji zachowań sprzyjających

Eskalacji zachowań sprzyjających

rozwojowi nowotworów złośliwych

rozwojowi nowotworów złośliwych

Polska należy do krajów

Polska należy do krajów

o średniej zachorowalności

o średniej zachorowalności

i wysokiej umieralności

i wysokiej umieralności

na nowotwory złośliwe.

na nowotwory złośliwe.

Epidemiologia

• W 2000 roku z powodu

nowotworów

złośliwych zmarło w Polsce

około

85 tysięcy osób

Epidemiologia

• Rocznie wykrywa się w Polsce

około

130 tysięcy

nowych

zachorowań

na nowotwory złośliwe

Zachorowania na nowotwory

złośliwe - Polska

Kobiety:

1. Rak piersi

2. Rak płuca

3. Rak szyjki macicy

4. Rak trzonu macicy

5. Rak jelita grubego

6. Rak jajnika

7. Rak żołądka

Mężczyźni:

1. Rak płuca

2. Rak gruczołu krokowego

3. Rak żołądka

4. Rak pęcherza
moczowego

5. Rak jelita grubego

6. Rak krtani

7. Rak nerki

Zgony z powodu nowotworów

Zgony z powodu nowotworów

złośliwych - Polska

złośliwych - Polska

Kobiety:

1. Rak piersi
2. Rak płuca
3. Rak jelita

grubego

4. Rak żołądka
5. Rak jajnika
6. Rak szyjki

macicy

Mężczyźni:

1. Rak płuca
2. Rak żołądka
3. Rak gruczołu

krokowego

4. Rak jelita

grubego

5. Rak pęcherza

moczowego

6. Rak trzustki