1

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Andrzej Marjański

http://www.swspiz.pl/prv/amarjanski

Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania

Łódź, 2007

METODY ORGANIZACJI I

METODY ORGANIZACJI I

ZARZĄDZANIA

ZARZĄDZANIA

Wykład

Wykład

TECHNIKI HEURYSTYCZNE

TECHNIKI HEURYSTYCZNE

2

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Techniki heurystyczne

Techniki heurystyczne
•

Burza mózgów

Burza mózgów

•

Technika Philips

Technika Philips

•

Techniki 635

Techniki 635

•

Syntetyka Gordona

Syntetyka Gordona

•

Technika delficka

Technika delficka

AGENDA

3

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Na rozgrzewkę – ćwiczenia

Na rozgrzewkę – ćwiczenia

heurystyczne

heurystyczne

Wymień możliwie dużo zastosowań :

Wymień możliwie dużo zastosowań :

• zwykłej czerwonej cegły
• gumowej opony
• młotka
• drewnianej linijki
• szklanej popielniczki

4

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Wypełnij w ciągu słów puste miejsca, słowami, które

kojarzą się ze słowem poprzedzającym i następnym

Czerwony-zachód-słońce-pogoda-chłód-piwo
zamazany …………………………………………………….. pieniądze
koniec ………………………………………………………….. twarz
płomień ………………………………………………………… ból głowy
wysoki …………………………………………………………. żółty
ona ……………………………………………………………… strzał

ciąg słów powinien być uzupełniony minimum trzema

słowami, którymi mogą być dowolne części mowy

Ćwiczenie heurystyczne –

Ćwiczenie heurystyczne –

rozwój

rozwój

logiki

logiki

5

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Test 3 –rozwijanie

Test 3 –rozwijanie

pomysłowości

pomysłowości

Należy pomyśleć co by się stało …..

• Gdybyśmy mieli dwoje oczy również z tyłu głowy?
• Gdyby sen był niepotrzebny?
• Gdybyśmy nie musieli podejmować decyzji?

6

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Ćwiczenie 4 – argumentacja

Ćwiczenie 4 – argumentacja

Trzeba stwierdzić dlaczego podane stwierdzenia

są prawdziwe. Należy zgromadzić maksimum
argumentów.

• Stwierdzono, że studenci o wyższej inteligencji

cierpią częściej z powodu uczucia niedostosowania i
niższości niż studenci o niższym poziomie
inteligencji.

• Kwiecień jest miesiącem o najwyższym procencie

samobójstw.

• Więcej łysych mieszka w miastach niż na wsi.

7

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

TECHNIKI HEURYSTYCZNE

TECHNIKI HEURYSTYCZNE

twórcze poszukiwanie rozwiązań problemu

Szczególnym celem metodyki postępowania w

rozwiązywaniu problemów jest wyeksponowanie roli i

potrzeby rozwijania twórczych pomysłów oraz sposobów

aktywizowania umysłów do ich tworzenia.

Zofia Mikołajczyk, Techniki organizatorskie s. 93

8

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

TECHNIKI HEURYSTYCZNE

TECHNIKI HEURYSTYCZNE

twórcze poszukiwanie rozwiązań problemu

•

Techniki heurystyczne

Techniki heurystyczne

– spełniają role

pobudzającą i regulującą procesy kreatywne.

•

Heurystyka

Heurystyka

– termin pochodzi

od greckiego

słowa

heurisko

oznaczającego umiejętność

dokonywania odkryć.

• Techniki heurystyczne

–

są przeciwieństwem

technik algorytmicznych (wzory matematyczne,

przepisy technologiczne, czyli metody

gwarantujące osiągnięcie poprawnego

rozwiązania przy stosowaniu skończonego ciągu

operacji. TH nie dają takiej gwarancji. Nie

precyzują dokładnie przebiegu wykonania

kolejnych operacji prowadzących do pożądanego

celu, ale to nie obniża ich wartości, ponieważ

tylko za ich pomocą można produktywnie

rozwiązywać problemy.

9

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

TECHNIKI HEURYSTYCZNE

Trzy nurty heurystyki wg A. Góralskiego:

Trzy nurty heurystyki wg A. Góralskiego:

• refleksyjna –

zmierzająca do zrozumienia istoty

twórczego rozwiązywania zadań oraz sposobów ich

uczenia się i nauczania.

• pragmatyczna –

podejście zorientowane na cel,

czerpiące inspirację przede wszystkim z potrzeb

praktyki wynalazczej i służące tej praktyce.
•

heurystyki informatyczne

– wykorzystujące środki

i metody informatyczne oraz maszyny cyfrowe i inne

środki techniczne do rozwiązywania zadań.

W odniesieniu do zarządzania interesują nas

dwie pierwsze techniki będące „narzędziami”

sprzyjającymi powstawaniu idei rozwiązań

problemów.

10

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Techniki heurystyczne- etapy procesu

Techniki heurystyczne- etapy procesu

kreatywnego

kreatywnego

Wszystkie heurystyczne stymulatory twórczego

myślenia mają jeden cel – stworzenie

optymalnych warunków do powstania i

sformułowania pomysłu.

4 człony procesu kreatywnego w umyśle człowieka:

• preparacja-

definiowanie, zebranie informacji w

drodze obserwacji i doświadczeń.

• inkubacja

– dojrzewanie pomysłów, procesy myślowe

temu towarzyszące. Umysł ludzki posiada zdolność

działania poza zasięgiem naszej świadomości i kontroli.

Dojrzewanie jest wyrazem podświadomego myślenia o

danym zagadnieniu.

•olśnienie

– błysk natchnienia, wpadanie na pomysł.

Nagłe odkrycie poszukiwanego rozwiązania czy

pomysłu.

• weryfikacja

– po sformułowaniu jednego lub więcej

pomysłów naturalna rzeczą jest ocena ich wartosci.

11

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Zalety zespołowego rozwiązywania

Zalety zespołowego rozwiązywania

problemów

problemów

Kreatywność kolektywna

– myślenie zespołowe,

uznane powszechnie za najbardziej efektywne.
Zespół realizuje funkcje:
• Terapeutyczną – ukazującą możliwość zmian
• Operacyjną – ustalającą sposób ich realizacji

Zalety grupowego poszukiwania rozwiązań

problemu:

• suma wiadomości i pomysłów grupy jest większa niż

pojedynczych jednostek.
• różnorodne specjalności członków zespołu pozwalają

na tworzenie rozwiązań i ułatwiają ich wielokierunkowe

zastosowanie.
• zespół daje możliwość wykorzystywania

zróżnicowania postaw, zdolności intelektualnych

poszczególnych osób dla optymalizacji rozwiązań.

12

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Zalety zespołowego rozwiązywania

Zalety zespołowego rozwiązywania

problemów

problemów

• zespół stwarza okazję do stałej współpracy i

intensyfikowania wysiłku intelektualnego poprzez

możliwości stawiania pytań i poszukiwania nań

odpowiedzi, stwarza komfort wynikający z możliwości

komunikowania się z innymi, wspólnego rozważania

niepewności, ale także „podtrzymania na duchu”,

tworzenia warunków do twórczego entuzjazmu, dobrego

nastroju, utrzymania wiary we własne możliwości

ochrony przed obawami popełnienia pomyłki.
• poczucie więzi zespołowej ułatwia również ponoszenie

porażek, które towarzyszą wszystkim twórczym

działaniom, osłabia oddziaływanie poczucia ryzyka

towarzyszącego poczynaniom zmieniającym istniejący

stan rzeczy, wszystkim działaniom zachodzącym w

działaniu zrutynizowanym.

Osiągniecie wydajności możliwe jest dzięki

właściwemu przygotowaniu jego członków

13

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

TECHNIKI HEURYSTYCZNE

przegląd metod

–

Technika Osborna (burza mózgów) – sesja

pomysłowości i jej odmiany
– Dyskusja 66 ( Philips Buzz Session)
– Techniki -635 (Brainwritting -635)
– Technika Gordona – syntetyka
– Technika delficka

14

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Technika Osborna (burza mózgów)

– sesja pomysłowości i jej odmiany

Brainstrorming - wykorzystywana od lat 50-tych

XX wieku.

•

w sesji bierze udział ok. 10 osób – przewodniczący,

pomocnik, 5 stałych uczestników i 5 gości. Uczestnicy

muszą posiadać znajomość przedmiotu dyskusji. Temat

dyskusji powinni poznać kilka dni naprzód i otrzymać

niezbędna materiały. Stali uczestnicy winni wyróżniać

się dużą pomysłowością, goście powinni

reprezentować faktyczną wiedzę praktyczną i

teoretyczną z danego zakresu.

15

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Technika Osborna (burza mózgów)

– sesja pomysłowości i jej odmiany

•

sposób prowadzenia dyskusji powinien być podany

przed jej rozpoczęciem i być następujący:

–

żadnego pomysłu nie można oceniać i krytykować

w czasie trwania dyskusji. Wynika to z techniki

odroczonego wartościowania, a więc nie

podejmowania żadnej próby oceny w czasie trwania

sesji i „produkowania” idei rozwiązań
– ważna jest ilość pomysłów, bez względu na ich

wartość, gdyż zakłada się że im więcej pomysłów,

tym większa szansa znalezienia rozwiązania

optymalnego.

16

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Technika Osborna (burza mózgów)

sesja pomysłowości i jej odmiany

–

powinno się podawać wszystkie pomysły, które

przychodzą do głowy, gdyż im bardziej fantastyczny
jest pomysł, tym większa szansa oryginalnego
rozwiązania
– nie trzeba ograniczać się tylko do własnych
rozwiązań, lecz rozwijać kombinować lub
modyfikować pomysły innych uczestników zebrania
–pomysły należy zapisywać bez podawania
autorstwa

• czas trwania sesji musi być z góry ustalony
• szczególna rola prowadzącego – winien sprawować
kontrole nad grupą nie hamując jednak przebiegu
dyskusji oraz inicjować pewne pomysły gdy dyskusja
przebiega ospale
• mniej niż 10 % pomysłów ma wartość praktyczną,
ale tak naprawdę

poszukujemy jednego

optymalnego rozwiązania.

17

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Trzy etapy procesu tworzenia rozwiązań
problemu

Burza mózgów

(tworzenie

rozwiązań)

Eliminacja

rozwiązań

niedopuszczaln

ych

Eliminacja

rozwiązań

niewykonalnych

Technika Osborna (burza mózgów)

sesja pomysłowości i jej odmiany

18

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Dyskusja 66 (Philips Buzz Sesion)

Dyskusja 66 (Philips Buzz Sesion)

Wykorzystuje istotny czynnik czasu
• 6 minut intensywnego tworzenia pomysłów w 6

osobowych grupach.
• zasady ustalania pomysłów analogiczne jak w burzy

mózgów
• wszystkie zespoły pracują nad tym samym zadanym

tematem
• przygotowane przez zespoły koncepcje zostają

przedstawione na sesji plenarnej, uzupełniane
• ponownie poddane dyskusji w małych zespołach
•Ponownie przedstawiane na sesji plenarnej
•Stopniowe dochodzenie do listy rozwiązań

akceptowanych przez wszystkich uczestników

utrzymuje atmosferę twórczej konkurencji i pozwala na

stworzenie ciekawych rozwiązań.

Technika Philipsa – jest łatwa w stosowaniu

19

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Brainwritting 635



Zamiast wypowiadania głośno swoich pomysłów

wypisujemy je na przygotowanych arkuszach
rozdanych sześciu osobom.



Każda z nich ma obowiązek ustalić trzy pomysły i

przekazać sąsiadowi po upływie 5 minut.



Każdy z nich w kolejnej turze dopisuje swoje

pomysły, nie pokrywające się z zapisanymi.



5 krotny obieg formularzy w ciągu ok. 30 minut.

20

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Technika Gordona- syntetyka

•

idea przewodnia – znalezienie właściwej drogi do sformułowania

i rozwiązania problemów.
• syntetyka – z greckiego łączenie razem odrębnych elementów

pozorne nie mających związku
• integracja elementów w nowe całości

Przebieg dyskusji:

•Kierownik przestawia problem w sposób ogólny, dając szansę

uczestnikom stwarzania analogii i metafor.
•W trakcie dyskusji zagadnienie ulega stopniowemu zawężeniu i

jest bardziej szczegółowo definiowane
• 4 rodzaje analogii

– Personalna
– Bezpośrednia
– Symboliczna
– Fantastyczna

21

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

• warunkiem powodzenia metody jest stworzenie

zespołów syntektycznych, które dobrane i

przeszkolone w odpowiedni sposób stanowiłyby

właśnie zawodową twórczą komórkę w

przedsiębiorstwie.
•Tworzenie komórek w trzech fazach:

– Dobór kandydatów ( 8-10 godzinny wywiad i

różnego rodzaju testy)
–Szkolenie grupy
–Integracja grupy z organizacją

• szkolenie w ciągu całego roku – 1 dzień w miesiącu

poza terenem normalnej pracy.
•Grupa stanowi zespół nauczający dla innych

przedsiębiorstw, który wykorzystuje własna praktykę i

doskonali metody szkolenia na podstawie uzyskanych

osiągnięć.

Technika Gordona- syntetyka

Technika Gordona- syntetyka

22

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Technika Gordona- syntetyka

Odmiany techniki Gordona

• Technika podświadomych źródeł pomysłów 00 rozłożenie
dyskusji na kilka sesji, co przedłuża proces inkubacji,
stwarzając korzystne warunki olśnienia.
•Technika wejść i wyjść – dążenie do optymalnego
rozwiązania przez sporządzanie zestawień elementów
stanowiących wejścia (składniki wyrobu) i wyjścia
( spodziewane efekty). Rozwiązania problemu poszukuje się
niejako od końca. Tj. od oczekiwanych i pożądanych
efektów a następnie określa się możliwe do osiągnięcia
wejścia, pomost między nimi stanowi zestawienie warunków
ograniczających.
•Techniki pobudzania skojarzeń

–Rejestr cech – twórcze myślenie indywidualne i
grupowe.
–Technika list pytań

23

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Metoda delficka

Metoda delficka



Jedna z metod, w których wykorzystuje się oceny
ekspertów do celów prognozowania przyszłości.



Jej nazwa pochodzi od starożytnych DELF- siedziby
słynnej wyroczni



Opracowana i zastosowana po raz pierwszy w 1963
r. przez zespól naukowców pod kierunkiem G.
Gordona i O. Helmera.



Zespół koncentrował się na przewidywaniu
następujących zjawisk: rozwoju nauki, zmian
demograficznych, perspektyw automatyzacji,
opanowania przestrzeni kosmicznej, zapobiegania
wojnom, nowych rodzajów broni

24

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Metoda delficka

Metoda delficka

• Stosuje się pytania przygotowane w formie ankiet

kilkakrotnie powtarzanych.

• Procedura składa się z kilku faz

– Ekspert proszony jest o oszacowanie przedziału

czasowego, w którym wg niego wystąpi interesujące
zjawisko oraz określenie skutków jego wystąpienia.

– następnie dostarcza się ekspertom anonimowe

opinie innych ekspertów

– Eksperci ponownie wyrażają swoje opinie, w

przypadku zmiany stanowiska wskazują przyczyny
jego zmiany

– Badania prowadzi się do momentu wystąpienia

względnej zgodności ocen.

25

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Metoda delficka

Metoda delficka

• Metodę tę stasuje się z powodzeniem w badaniach

rynkowych i marketingowych

• Stosowana także przy prognozowaniu rozwoju zdarzeń

o charakterze społecznym i politycznym o zasięgu
ogólnoświatowym.

• Metoda delficka nie dostarcza nowej wiedzy o

przyszłości, lecz jedynie zbioru oczekiwań grupy
specjalistów.

• Odmianą metody delfickiej jest metoda QUEST-

przeznaczona dla przedsiębiorstw działających w
burzliwym otoczeniu – pozwala na szybkie uzyskanie
pierwszego przybliżenia zdarzeń i tendencji w
otoczeniu , które mają znaczenie dla decyzji
strategicznych

26

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

CASE

– studium przypadku

Opowiadanie:

Sprzedawca właśnie zgasił światła w sklepie, kiedy pojawił się jakiś

mężczyzna i

zażądał pieniędzy. Właściciel sklepu otworzył kasę sklepową.

Mężczyzna

zgarnął pieniądze i uciekł. Bezzwłocznie powiadomiono o zajściu

policjanta.

Stwierdzenia dotyczące opowiadania, na które trzeba odpowiedzieć:

Prawdziwe P, nieprawdziwe F lub nie wiadomo N

1. Kiedy właściciel zgasił światła w sklepie, pojawił się jakiś człowiek.
2. Bandyta był mężczyzną.
3. Mężczyzna nie żądał pieniędzy.
4. Człowiekiem, który otworzył kasę był właściciel sklepu.
5. Właściciel sklepu zgarnął zawartość kasy i uciekł.
6. Ktoś otworzył kasę sklepową.
7. Kiedy człowiek zażądał pieniędzy, zgarnął zawartość kasy, uciekł.
8. W kasie były pieniądze, ale w opowiadaniu nie podano ile ich było.
9. Bandyta zażądał pieniędzy od właściciela.
10. Opowiadanie dotyczy serii zdarzeń, w których uczestniczą tylko trzy

osoby: właściciel sklepu, człowiek, który zażądał pieniędzy i policjant.

11. Następujące wydarzenia miały miejsce w opowiadaniu: ktoś zażądał

pieniędzy, otwarto kasę sklepową, zgarnięto jej zawartość, mężczyzna

wybiegł ze sklepu.

PZ Robinns, DeCenzo 2002

27

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

CASE

– studium przypadku

Opowiadanie:

Sprzedawca właśnie zgasił światła w sklepie, kiedy pojawił się jakiś

mężczyzna

zażądał pieniędzy. Właściciel sklepu otworzył kasę sklepową.

Mężczyzna

zgarnął pieniądze i uciekł. Bezzwłocznie powiadomiono o zajściu

policjanta.

Stwierdzenia dotyczące opowiadania, na które trzeba odpowiedzieć:

Prawdziwe, nieprawdziwe lub nie wiadomo.

1. Kiedy właściciel zgasił światła w sklepie, pojawił się jakiś człowiek.

F

2. Bandyta był mężczyzną.

P

3. Mężczyzna nie żądał pieniędzy.

F

4. Człowiekiem, który otworzył kasę był właściciel sklepu.

P

5. Właściciel sklepu zgarnął zawartość kasy i uciekł.

F

6. Ktoś otworzył kasę sklepową.

F

7. Kiedy człowiek zażądał pieniędzy, zgarnął zawartość kasy, uciekł.

P

8. W kasie były pieniądze, ale w opowiadaniu nie podano ile ich było.

P

9. Bandyta zażądał pieniędzy od właściciela.

N

10. Opowiadanie dotyczy serii zdarzeń, w których uczestniczą tylko trzy

osoby: właściciel sklepu, człowiek, który zażądał pieniędzy i policjant.

F

11. Następujące wydarzenia miały miejsce w opowiadaniu: ktoś zażądał

pieniędzy, otwarto kasę sklepową, zgarnięto jej zawartość, mężczyzna

wybiegł ze sklepu.

P

PZ Robinns, DeCenzo 2002

28

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Pytania ?

Pytania ?