Inteligencja

Inteligencja

• Konstrukt teoretyczny odnoszący się

do względnie stałych warunków
wewnętrznych człowieka,
determinujących efektywność
wykonywania zadań lub
rozwiązywania problemów
wymagających typowo ludzkich
procesów poznawczych.

Poglądy badaczy w 1921 r.

• „Zdolność do udzielania dobrych odpowiedzi z

punktu widzenia prawdy lub istniejących

faktów”

• „Zdolność przejawiająca się w myśleniu

abstrakcyjnym”

• „Zdolność wyrażająca stopień (poziom)

nauczenia się lub możliwości nauczenia się

adaptacji do własnego środowiska”

• „Zdolność jednostki do adekwatnej adaptacji

do względnie nowych sytuacji życiowych –

przejawia się ona m.in. w zdolności

wyzbywania się starych nawyków na rzecz

tworzenia nowych”

Testy czyste kulturowo

• Założenie, że wyniki testu powinny być

niezależne od doświadczeń badanego,
a materiał do badań powinien być
uniwersalny.

• Próba stworzenia testu

„sprawiedliwego kulturowo”, wolnego
od wszelkich uwarunkowanych
kulturowo obciążeń.

Krytyka

• Takie testy nie mają większego

sensu, ponieważ inteligencja jest
uwarunkowana kulturowo. Testy
powinny być nie „czyste”, ale
dostosowane, trafne kulturowo.

Struktura inteligencji

Dwuczynnikowa teoria

zdolności (Spearman, 1904)

• Inteligencja ogólna (general)

• Zdolności specjalne (specific)
niezależne od inteligencji ogólnej

Teoria podstawowych zdolności

umysłowych

(czynniki równorzędne) Thurstone, 1938

• Rozumienie słów
• Płynność słowna
• Zdolności liczbowe
• Zdolności przestrzenne
• Zdolności rozumowania
• Pamięć
• Szybkość spostrzegania

Hierarchiczny model zdolności

umysłowych (Cattel, 1971)

• Inteligencja płynna – uwarunkowana

genetycznie, związana z
właściwościami struktur nerwowych w
mózgu

• Inteligencja skrystalizowana – wynik

doświadczenia i uczenia się, które
nakładają się na inteligencję płynną,
zmienna z wiekiem i uwarunkowana w
znacznym stopniu kulturowo

Teoria inteligencji wielorakich

Howarda Gardnera (1983)

• Przekonanie, że należy odejść od

laboratoryjnych testów inteligencji na
rzecz obserwacji, jak ludzie rozwijają
umiejętności ważne w codziennym
życiu.

• „Zdolność do rozwiązywania

problemów lub do tworzenia produktów
cenionych w określonym środowisku
kulturowym lub społeczności”

Inteligencja –

uwarunkowania biologiczne

Inteligencja zapisana w

genach?

• Dziedziczenie inteligencji ma

charakter poligeniczny - zależy od
wielu genów.

• Francis Galton – prekursor badań nad

dziedziczeniem inteligencji

(II połowa XIX w.)

Badanie Boucharda i McGue

(1981)

• Inteligencja jest warunkowane genetycznie
w ok. 52%

• Badania z udziałem par bliźniąt:
-> bliźnięta jednojajowe – 0,86
-> bliźnięta dwujajowe – 0,60

• Wniosek:
w połowie geny, w połowie wpływ

środowiska

Pamięć

Pamięć

• Zdolność układu nerwowego do

rejestrowania, magazynowania,
utrwalania i odtwarzania bodźców.

Mózg a pamięć

• Hipokamp

• Płat potyliczny – ośrodek pamięci

bodźców wzrokowych

• Płat ciemieniowy – ośrodki pamięci

wyuczonych ruchów i dotyku

• Płat skroniowy – ośrodek pamięci

dźwięków i mowy

Pamięć

• Pamięć natychmiastowa

• Pamięć świeża

• Pamięć trwała

Pamięć natychmiastowa

• Niewielka liczba informacji, związana

ze skupieniem na nich uwagi przez
kilka sekund.

• Możliwość odtwarzania odebranych

bodźców bezpośrednio po ich
prezentacji.

Pamięć świeża

(krótkotrwała)

• Informacja sprzed kilku sekund lub

minut

• Odtwarzanie po kilku-kilkudziesięciu

minutach od prezentacji

• Informacje nie utrwalane szybko

zanikają

Pamięć trwała

• Znaczna liczba informacji

przechowywania trwale lub przez
długi czas

• Pamięć permanentna –

przechowywanie informacji przez
całe życie

Etapy pamięci trwałej

• Zapamiętywanie
• Przechowywanie
• Odtwarzanie
• Zapominanie

Rodzaje pamięci trwałej

PAMIĘĆ OPISOWA
• Epizodyczna
• Semantyczna
• Autobiograficzna
• Prospektywna
• Przestrzenna

PAMIĘĆ NIEOPISOWA
• Nawyki, procedury
• Umiejętności

manualne

Pamięć robocza

(operacyjna)

• Wykorzystywana w życiu codziennym

do wykonywania bieżących zadań

• „Podręczny magazyn”, w którym

znajdują się informacje z pamięci
krótkotrwałej oraz aktualnie
wykorzystywane informacje z
pamięci trwałej

Uczenie się

Uczenie się

• Proces, w którego toku na podstawie

doświadczenia, poznania i ćwiczenia
powstają nowe formy zachowania się
i działania lub ulegają zmianom
formy wcześniej nabyte.

Przejawy uczenia się

• Odruchy warunkowe
• Reakcje odroczone
• Zachowania stereotypowe
• Rozwiązywanie problemów

Sposób uczenia się

• Dominacja półkuli mózgowej
• Preferencje sensoryczne
• Poziom i rodzaj inteligencji
• Styl uczenia się

Style uczenia się

• Styl wizualny
• Styl dźwiękowy
• Styl słowny
• Styl fizyczny

Style uczenia się wg. Kolba

• Konkretni

• Refleksyjni

• Abstrakcyjni

• Aktywni

Style uczenia się wg. Kolba

• Konkretni
- Aktywni, ludzie czynu (często

bezrefleksyjni)

- Otwartość i brak sceptycyzmu
- Lubią dyskusje i burze mózgów

• Refleksyjni
- Spojrzenie na wydarzenia z dystansu
- Obserwacja innych
- Gromadzenie i analizowanie danych

Style uczenia się wg. Kolba

• Abstrakcyjni
- Logiczne i metodyczne podejście
- Tworzenie złożonych teorii
- Tendencje do perfekcjonizmu

• Aktywni
- Eksperymentują, wyszukują, wypróbują
- Nie przejmują się teorią

Konkretni
(Działanie)

Refleksyjni
(Obserwacja)

Aktywni
(Odczuwanie)

Akomodator
(Dostosowanie)

„Co się stanie,

jeżeli coś

zmienię?”

Dywerger
(Różnicowanie)

„Dlaczego?”

Abstrakcyjni
(Myślenie)

Konwerger
(Zbieżność)

„Jak to działa?”

Asymilator
(Przyswajanie)
„Co jest

przyczyną, a co

skutkiem?”

Mind-mapping

• Technika wizualnego opracowania

problemu z wykorzystaniem linii,
kolorów, strzałek, rysunków itp.

• Angażuje obie półkule mózgu
• Słowo podstawowe w centrum, od

słowa podstawowego odchodzą linie i
słowa