Farmakologia

Farmakologia

w chorobie

w chorobie

wrzodowej

wrzodowej

Trochę o chorobie
wrzodowej



Wrzód trawienny to drobna
rana, powstała w ścianie
żołądka lub dwunastnicy,
czyli w okolicach
narażonych na działanie
soku żołądkowego. Ubytki
te powodują bezpośrednie
stykanie się błony śluzowej
z kwasem solnym oraz
pepsyną soku
żołądkowego.

Główne przyczyny choroby

wrzodowej :



Zakażenie Helicobacter

pylori

odpowiada za 90%

przypadków wrzodów

dwunastnicy i 70% żołądka.

W wyniku zakażenia

dochodzi do ostrego

zapalenia żołądka oraz

uszkodzenia jego błony

śluzowej, towarzyszy temu

nadmierne wydzielanie

gastryny przez kom. G

czego bezpośrednim

skutkiem jest zwiększone

wydzielanie kwasu solnego.



Czynniki genetyczne

genetycznie uwarunkowana zwiększona ilość kom.

Okładzinowych wytwarzających kwas solny



Niesteroidowe leki przeciwzapalne

powodują bezpośrednie uszkodzenie kom.

nabłonka żołądka, hamują aktywność
cykloksygenazy typu 1. zmniejszając
wytwarzanie prostaglandyn (mają one działanie
ochronne).



Stres

czynnikiem zwiększającym ok. piętnastokrotnie

ryzyko rozwoju choroby jest

podwyższony poziom

glikokortykosteroidów (czyli hormonów stresu).

Objawy



ból w nadbrzuszu zwykle

występujący po posiłku



nudności, wymioty



brak apetytu



zaparcia na przemian z biegunkami



wzdęcia



zgaga

Leczenie choroby

wrzodowej



W leczeniu główną rolę odgrywa leczenie
zakażenia Helicobacter pylori oraz
stosowanie blokerów pompy protonowej i
H2 blokerów. Pomocnicze znaczenie ma
właściwa dieta, zaprzestanie palenia
papierosów i unikanie niektórych leków
chorobotwórczych. W niektórych
przypadkach konieczne jest leczenie
operacyjne.

Leki stosowane w chorobie

wrzodowej

1. Leki zobojętniające
(zobojętniają kwas solny)
2. Leki zmniejszające wydzielanie żołądkowe
(kwas solny musi zostać zahamowany lub

zobojętniony, aby nie podrażniać istniejących już

wrzodów)

3. Leki wzmacniające barierę śluzową
(ochronna warstwa śluzu)
4. Eradykacji H.pylori
(usunięcie patogenu)

1. Leki zobojętniające HCl



Ich działanie polega na chemicznym zobojętnieniu

wydzielonego kwasu solnego.



Wiążą one kwas solny z wytworzeniem

odpowiednich chlorków. Neutralizacja kwasu

solnego zmniejsza jego drażniący wpływ na błonę

śluzową żołądka.



Mają również zdolność do wiązania pepsyny,

kwasów żółciowych, zwiększenie warstwy

ochronnej śluzu- poprzez pobudzanie wydzielania

endogennych prostaglandyn.



Ponadto przyśpieszają gojenie się istniejących już

wrzodów.

Przykładowe leki



Obecnie najczęściej stosowane są związki glinu i magnezu



W skład preparatów złożonych wchodzą również sole wapnia, sodu i bizmutu.
(np. Rennie, Manti, Alumag, Aflomag)

PRZYKŁAD LEKU

MECHANIZ

M

DZIAŁANIA

ZASTSOWANIE

DZIAŁANIA

NIEPORZĄDANE

NAZWA

RYNKOWA

WĘGLAN WAPNIA

Neutralizacja
HCl



Wrzody żołądka i

dwunastnicy



Reluks



nadkwaśność



Zaparcia



Wzdęcia



Zasadowica

metaboliczna

WODOROTLENEK

GLINU



j.w.



Przeciwzapalne



ściągające



J.w.



Zaparcia



hipofosfatemia

ALUSAL

ZWIĄZKI

MAGNEZU



Neutralizacja

HCl
(najsilniejsze)



J.w.



biegunka

MAGNOSIL

2. Leki zmniejszające
wydzielanie żołądkowe

Do leków hamujących wydzielanie żołądkowe należą: antagoniści
receptora H2 i inhibitory pompy protonowej.

Receptor

H2, który

chcemy

zablokowa

ć

Aktywacja

pompy

protonowej

Transport

H+ z

komórki

okładzinow

ej do

światła

żołądka



Antagoniści receptora H2

Jeżeli zablokujemy receptor histaminowy, nie zostanie pobudzona cyklaza adenylowa, a co

za tym idzie nie dojdzie do powstanie cAMP. cAMP jest potrzebny aby aktywować pompę

protonową. Jeżeli pompa nie działa jony H+ nie będą transportowane do światła żołądka.

Antagoniści receptora H2 szybko i dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego,

osiągając maksymalne stężenie w surowicy po upływie 0,5-2 godz.

CYMETYDYNA
Wykazuje najwięcej działań niepożądanych tj. zaburzenia świadomości, omamy halucynacje,

śpiączkę oraz zaburzenia hormonalne i zaburzenia rytmu serca. Rzadko stosowana.

RANITYDYNA
Działa silniej i dłużej niż cymetydyna i jednocześnie jest lepiej tolerowana. Wywołuje

zaburzenia

żołądkowo-jelitowe oraz sporadycznie zaburzenia rytmu serca i reakcje

nadwrażliwości.

NIZATYDYNA
Ma największą dostępność biologiczną i krótszy okres półtrwania. Występują typowe

działania

niepożądane oraz

zapalenie gardła i zaburzenia metaboliczne.

Leki zobojętniające zmniejszają wchłanianie antagonistów receptora H2. Przy jednoczesnym

stosowaniu tych leków odstęp czasowy pomiędzy ich podawaniem nie może być krótszy niż 2

godz.

Palenie tytoniu zmniejsza skuteczność leków tej grupy.



Inhibitory pompy protonowej

Ich mechanizm działania polega na nieodwracalnym

hamowaniu

działalności H+/K+-ATP-azy (pompy

protonowej),

odpowiedzialnej za aktywny

transport jonów wodorowych z

komórek

okładzinowych do światła żołądka.

Blokada

pompy

protonowe

j

Najstarszym lekiem z tej grupy jest omeprazol. Może wywołać działania

niepożądane tj. zaburzenia żołądkowo jelitowe, bóle i zawroty głowy.

Poza omeprazolem stosuje się obecnie pantoprazol, lansoprazol, rabeprazol i

esomeprazol.

Potencjalne zagrożenia mogą pojawić się podczas długotrwałego stosowania tych

lęków. Utrzymujący się wzrost pH może wywołać hipergastrynemie oraz

namnażanie się bakterii w żołądku i wytwarzanie działających rakotwórczo

nitrozoamin.

U osób z istniejącym zakażeniem Helicobacter Pylori, przyjmujących przewlekle

inhibitory pompy protonowej należy jednocześnie wszcząć leczenie

przeciwbakteryjne, aby nie dopuścić do rozwoju nowotworu żołądka.

3. Leki wzmacniające

barierę śluzówkową



Do leków wzmacniających należą prostaglandyny i leki osłaniające.

Prostaglandyny
Chronią błonę śluzową przed zmianami zapalnymi lub martwiczymi w warunkach jej

uszkodzenia. Wiążą się one z dnem wrzodu co zapewnia fizyczną ochronę- są niejako
płaszczem ochronnym pokrywającym dno wrzodu. Ich działanie polega głównie na
zwiększeniu wydzielania śluzu i wodorowęglanów (tworzących ochronną warstwę
żołądka) oraz nasileniu przepływu krwi przez śluzówkę żołądka. Hamują także
wydzielanie kwasu solnego i gastryny. Hamowanie to zachodzi przez receptor
prostaglandynowy znajdujący się w pobliżu receptorów histaminowych.

Prostaglandyny syntetyczne są stosowane głównie u osób leczonych niesteroidowymi lekami

przeciwzapalnymi zarówno profilaktycznie (ochraniają ,,na zapas” błonę śluzową
żołądka) jak i w leczeniu choroby wrzodowej u tych osób.

Przykładowy lek:
Mizoprostol- jest to syntetyczna pochodna prostaglandyny E1. Hamuje wydzielanie HCl,

działa ochronnie na błonę śluzową żołądka i dwunastnicy. Jest szybko i dobrze
wchłaniany z przewodu pokarmowego (działa już po 30min.).

Działania niepożądane : biegunki, bóle brzucha, wzdęcia, nudności i wymioty, może też

powodować brak miesiączki lub nadmierne krwawienia miesiączkowe

Przeciwwskazania do stosowania: ciąża- lek ten powoduje nadmierne zwiększenie napięcia i

kurczliwości macicy co może prowadzić do poronień, choroby zapalne jelit gdyż
mizoprostol powoduje biegunki

Nazwa rynkowa : Cytotec



Leki osłaniające

Ochraniają błonę śluzową żołądka przed działaniem soku żołądkowego.

Wyróżnia się w śród nich leki nieselektywne, które osłaniają cała błonę
śluzową i leki selektywne działające typowo na uszkodzoną lub
chorobowo zmienioną błonę śluzową.

Leki nieselektywne są mniej skuteczne od tych drugich i są rzadziej

stosowane. Są to np. agar, kaolin.

Leki selektywne wykazują się dużą skutecznością. Przykłady :
Sukralfat- połączenie wodorotlenku glinu i siarczanu sacharozy związek ten

jest nierozpuszczalny w wodzie. Pod wpływem HCl przyjmuje postać
lepkiego i gęstego żelu, który łączy się z białkami w miejscu uszkodzenia
błony śluzowej. Tworzy więc przylegającą do wrzodu warstwę ochronną,
która broni przed oddziaływaniem na to miejsce kwasu solnego, pepsyny
i kwasów żółciowych ułatwia tym samym gojenie się wrzodu. Pobudza
też wydzielanie śluzu i wodorowęglanów oraz endogennych
prostaglandyn.

Działania niepożądane : biegunka, nudności, zaburzenia łaknienia,

nadmierna senność

Przeciwwskazania : ciąża, niewydolność nerek
Nazwa rynkowa: Sucralfate, Venter, Ulgastran

Zasadowy cytrynian bizmutu
Jest koloidalnym preparatem, który w kontakcie z

powierzchnią wrzodu tworzy nierozpuszczalne

kompleksy białkowo-bizmutawe (związek ten

łączy się z białkami powierzchni wrzodu) tworzące

ochronną warstwę dla uszkodzonej błony śluzowej

odpornej na czynniki uszkadzające (HCl i

pepsyny). Pobudza też wydzielanie śluzu i

wodorowęglanów oraz syntezę prostaglandyn.

Dodatkowo działa bakteriobójczo wobec H.pylori-

hamuje ich przyleganie do błony śluzowej i

inaktywuje enzymy proteolityczne przez nie

wytwarzane.

Działania niepożądane : powoduje czarne

zabarwienie błony śluzowej jamy ustnej oraz

stolca.

Przeciwwskazania : ciąża, niewydolność nerek,

przewlekłe zaparcia

Nazwa rynkowa: Cytrybin, Ventrisol

4. Leki powodujące

eradykację H.pylori



Główne znaczenie mają w tym przypadku leki przeciwbakteryjne,
działające niszcząco na H.pylori. Jednak monoterapia
antybiotykowa nie prowadzi do całkowitej eradykacji
(wyeliminowania wszystkich także przetrwalnikowych form
drobnoustroju) H.pylori.



Dlatego stosuje się tzw. leczenie skojarzeniowe, które łączy lek
hamujący wydzielanie kwasu solnego i co najmniej
dwachemioterapeutyki.

Głównie leki hamujące wydzielanie HCl stosowane w terapii

łączonej to: Inhibitory pompy protonowej gdyż zapewniają lepszą
skuteczność antybiotyków poprzez podwyższanie pH w żołądku
mają również własne działanie bakteriobójcze wobec H.pylori



Chemioterapeutyki stosowane w tej metodzie leczenia to:

amoksycylina, klarytromycyna, metronidazol lub tynidazol.



Za optymalną pod względem działania i bezpieczeństwa

stosowania uznaje się terapię potrójną tzn. dwa

chemioterapeutyki i inhibitor pompy protonowej (PPI).



Przykłady schematów leczenia:

1.

PPI + amoksycylina + klatromycyna

2.

PPI + klatromycyna + metronidazol

3.

PPI + amoksycylina + metronidazol

Możliwe są też inne kombinacje, np. dołączenie do terapii związków

cytrynianu bizmutawego(działa osłaniająco).

Terapia trwa zazwyczaj 7 dni. Eradykacja jest skuteczna, gdy nie

wykrywa się obecności bakterii w badaniach kontrolnych

przeprowadzonych cztery tygodnie po zakończeniu leczenia.

Udaje się to średnio u 60-85 proc. leczonych. Przyczyną

nieskuteczności eradykacji - obok nieprzestrzegania przez

chorego zaleceń lekarskich - jest lekooporność drobnoustroju.