Bony Skarbowe –

instrumentem

pożyczkowym Skarbu

Państwa

Tomasz Wieliczko

Gr. 2211 SUM KRAKÓW

A59 KWDF2

Wstęp

Zdolność do regulowania zobowiązań krótkoterminowych banku zależy od płynności , czyli
szybkiego dostępu do gotówki. Te możliwość dają bony skarbowe, które jako płynne aktywa
pomagają utrzymać prawidłowy stopień płynności w bankach.
Głównym celem emisji bonów skarbowych jest pozyskiwanie środków przeznaczonych na
finansowanie bieżącego deficytu budżetowego oraz bieżące zarządzanie płynnością budżetu
państwa. Rentowność bonów skarbowych jest niezwykle ważna dla kształtowania się stóp
procentowych na rynku pieniężnym i stanowi dla nich punkt odniesienia. Bony skarbowe
wykorzystywane są przez Narodowy Bank Polski przy realizacji polityki pieniężnej i bieżącego
zarządzania płynnością sektora bankowego w operacjach otwartego rynku. Dla państwa Bony
skarbowe są jednym z podstawowych składników długu publicznego, który zaciąga się u osób
fizycznych i prawnych, zarówno rezydentów jak i nie rezydentów. Dla inwestorów, którzy dokonali
ich zakupu, stanowią dogodną formę lokaty wolnych środków pieniężnych, gdyż jako papiery
posiadające zabezpieczenie w majątku oraz autorytecie państwa obciążone są znacznie mniejszym
ryzykiem niż inne papiery wartościowe. Podstawową funkcją banków posiadających wolne środki
finansowe jest jak najlepsze zagospodarowanie i wykorzystanie bonów skarbowych w celu
regulowania ich własnej płynności finansowej .Bony skarbowe należą do płynnych aktywów dzięki
czemu są łatwo zbywalne ciesząc się dużym zainteresowaniem inwestorów krajowych
i zagranicznych. Obciążone są one najmniejszym ryzykiem co powoduje, że są konkurencyjne w
porównaniu z innymi instrumentami i zwiększa zainteresowanie wykorzystywania właśnie tego
instrumentu do generowania zysku. W strukturach banków utworzono departamenty zajmujące się
zarządzaniem aktywami i pasywami, w szczególności płynnością i ryzykiem

Pojęcie

Dyskonta

i

stopy

dyskonta

- Dyskonto to różnica między wartością nominalną, a
bieżącą wartością rynkową danego instrumentu

- Stopa dyskonta to wyrażone w procentach w skali
rocznej dyskonto

Bony Skarbowe

Zgodnie z definicją zawartą w art. 57 u. o fin. publ.,

bony skar bowe są to krótkoterminowe papiery

wartościowe, oferowane do sprzedaży w kraju na

rynku pierwotnym z dyskontem i wy kupywanymi

przez emitenta według wartości nominalnej,

po upływie okresu, na jaki zostały wyemitowane.

Zwane są również wekslami lub biletami

skarbowymi (ang. Treasury Bills). Emitowane przez

Skarb Państwa w celu finansowania deficytu

budżetowego lub ogólniej wydatków budżetowych i

innych doraźnych celów.

Bony Skarbowe cd.

Bony skarbowe ukształtowane zostały jako papiery
wartościo we na okaziciela. Przyjęte zostało założenie
zróżnicowanych bardzo możliwych okresów emisji,
poczynając od bonów 2 lub 3- dniowych czy 1-
tygodniowych do 2, 4, 8, 13, 26, 39 i 52- tygodniowych.
Biorąc pod uwagę terminy zapadalności bonów
skarbowych,

papiery

te

zaliczane

są

do

krótkoterminowych papierów wartościowych i z tej racji
stanowią one instrument rynku pieniężnego.

Rola bonów skarbowych na rynku

papierów wartościowych

Jednym z dużych nabywców bonów skarbowych są banki

centralne. Wykorzystują one ten instrument w celu

regulowania na odpowiednim poziomie ilości pieniądza

w obiegu, co stanowi jedną z form oddziaływania na

stabilizowanie

jego

wartości

i przeciwdziałanie inflacji. W przypadku nadmiaru wolnych

środków

finansowych

w systemie bankowym bank centralny może je absorbować,

oferując bankom komercyjnym sprzedaż posiadanych bonów

skarbowych w systemie aukcyjnym. W rezultacie część

środków pieniężnych posiadanych przez banki komercyjne nie

wpływa na rynek ale ulega czasowemu zamrożeniu. Natomiast

w okresach, w których banki komercyjne cierpią na zbyt niski

stan rezerw pieniężnych w stosunku do swoich zobowiązań

płatniczych, bank centralny oferuje zakup bonów, jakie te

banki uprzednio nabyły.

Bank centralny zachowuje w prawdzie znaczny wpływ na wielkość i

przebieg transakcji bonami skarbowymi (m. in. dzięki określeniu

wielkości oferty kupna lub sprzedaży i stopy dyskonta), ale od banków

komercyjnych zależy czy z takiej oferty skorzystają. Jest to więc rynkowa

forma regulowania obiegu pieniężnego. Transakcje kupna lub sprzedaży

bonów pieniężnych przez bank centralny mogą mieć charakter

warunkowy i bezwarunkowy.
Transakcje warunkowe polegają na okresowej sprzedaży lub kupnie

bonów

z jednoczesnym zobowiązaniem do dokonywania transakcji odwrotnej po

pewnym czasie. Wówczas bank centralny sprzedaje bankom

komercyjnym

bony

ale

na

z

góry

określony

w umowie termin, z jednoczesnym zobowiązaniem do odkupienia bonów

po upływie tego terminu. W razie warunkowego zakupu bonów od banku

centralnego bank komercyjny zobowiązuje się do ich sprzedaży po

upływie umówionego terminu.
Natomiast przy transakcjach bezwarunkowych (outright) sprzedający lub

kupujący bony nie ma obowiązku ich odkupu lub odsprzedaży.

Rola bonów skarbowych na rynku

papierów wartościowych cd.

Bony skarbowe są instrumentem tak samo bezpiecznym, jak

obligacje emitowane przez Skarb Państwa. Jest to przy tym

instru ment o wysokim stopniu płynności, porównywalny pod tym

względem ze środkami pieniężnymi. Z tego względu przepisy

uznają niekiedy bony skarbowe za jedyny dopuszczalny, oprócz

zabezpieczenia pieniężnego, sposób zabezpieczenia roszczeń.

Przy kładowo, biuro maklerskie może nie prowadzić w pewnych

przy padkach określonych przepisami regulującymi obrót

publiczny pa pierami wartościowymi rachunku pieniężnego dla

inwestora zle cającego zawarcie transakcji za pośrednictwem

tego biura. W tym wypadku podmiot prowadzący taki rachunek

musi

otworzyć

w

domu

maklerskim

tzw.

rachunek

zabezpieczający,

na

którym

przechowywane

będzie

zabezpieczenie zapłaty za zleconą przez inwestora transakcję

kupna papierów wartościowych. Zabezpieczeniem tym mogą być

bony skarbowe lub środki pieniężne

Rola bonów skarbowych na rynku

papierów wartościowych cd (2).

Rynek pierwotny

Obrót pierwotny odbywa się w trybie przetargów

organizowanych

regularnie

w każdy pierwszy roboczy dzień tygodnia (tj. zazwyczaj w

poniedziałek).
Zainteresowani kupnem bonów składają w NBP oferty kupna,

podając ile, w jakich odcinkach bonów zamierzają kupić oraz

cenę, jaką gotowi zapłacić za każde 100 zł wartości

nominalnej walorów.
Uczestnicy posiadający status uczestnika rynku pierwotnego

przesyłają do NBP oferty zakupu najpóźniej do godz. 11 w

dniu przetargu. Minimalna wartość oferty wynosi 100 000 zł
W obrocie pierwotnym bony nabywane są z dyskontem, nie

są oprocentowane, toteż realizacja dyskonta następuje wraz

z wykupem bonu według jego wartości nominalnej

Bony skarbowe po opublikowaniu wyników przetargu

oraz otrzymaniu potwierdzeń zawartych transakcji na

rynku pierwotnym są przedmiotem handlu na rynku

międzybankowym, zwanym również rynkiem wtórnym
Na rynku wtórnym w przeciwieństwie do rynku

pierwotnego, mogą brać udział wszyscy zainteresowani

nabyciem lub sprzedażą wcześniej zakupionych

papierów wartościowych.
Głównymi uczestnikami tego rynku są przede wszystkim



- Banki



- Inwestorzy instytucjonalni spoza sektora finansowego



- Firmy brokerskie



- Inwestorzy indywidualni

Rynek wtórny

Podsumowanie

Jednym z najbardziej rentownym instrumentem finansowym banków w Polsce są bony
skarbowe emitowane przez Ministerstwo Finansów gdzie agentem emisji jest na
podstawie umowy Narodowy Bank Polski. Dość często są wykorzystywane, gdyż jako
skarbowe papiery wartościowe traktowane są jako pewny instrument Skarbu Państwa,
nie są obciążone ryzykiem niewypłacalności emitenta. Zaletami tych
krótkoterminowych papierów wartościowych są min. stosunkowo krótki termin wykupu
poczynając od emisji jedno – kilku dniowych a kończąc na 52 – tygodniowych, jak i
rentowność, bezpieczeństwo i płynność. Bony sprzedawane są na przetargach
odbywających się w sposób regularny i na polskim rynku pieniężnym zajmują
dominującą pozycję. Minister Finansów określa warunki każdego przetargu
przekazując je agentowi ustala wartość nominalną, maksymalną oraz dochód
określany mianem dyskonta, które znane jest już w dniu zakupu. Uczestnikami tych
aukcji mogą być wyłącznie banki będące dealerami rynku pieniężnego. Bony
skarbowe są aktywami charakteryzującymi się wysokim stopniem płynności. Mogą
być sprzedawane w rynku wtórnym, w celu utrzymania odpowiedniej płynności
finansowej banku. Prawie w 100% uczestniczą same banki komercyjne wykorzystujące
różnego rodzaju operacje z udziałem bonów. Instrument ten pozwala Im na uzyskanie
w bardzo krótkim czasie niezbędnych środków pieniężnych przy wykorzystaniu
operacji repo. Dzięki tym operacjom ryzyko utraty płynności przez bank zmniejsza się,
a w celu zabezpieczenia się przed ryzykiem niekorzystnej zmiany stopy
procentowej można stosować operacje swapowskie
i futures
Rola i znaczenie tych papierów wartościowych jest bardzo istotna w zarządzaniu
płynnością banku co zostało przedstawione w poszczególnych rozdziałach. Obecnie
występuje duże zainteresowanie na rynku właśnie tego typu instrumentami, które
obok obligacji skarbowch są podstawowym instrumentem pozyskania środków
pieniężnych przez Ministerstwo Finansów w celu finansowania deficytu budżetowego

Przygotował Tomasz Wieliczko

Dziękuję