Podstawowe zagadnienia

pedagogiki specjalnej

Ks. Norbert Pikuła

Instytut Teologiczny w Częstochowie

W Polsce co 7 obywatel jest człowiekiem niepełnosprawnym

(4,5 mln)

Pedagogika specjalna – pedagogika zwykła stosowana w
trudnych warunkach. Jest teorią i praktyką kształcenia i
wychowania osób z odchyleniami od normy psychofizycznej.

M. Grzegorzewska (1888-1967) – twórca pedagogiki specjalnej

Niepełnosprawni - „osoby, których sprawność fizyczna, psychiczna
lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza czy
uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę oraz pełnienie ról
społecznych zgodnie z normami prawnymi i
zwyczajowymi”. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych

Rewalidacja - interdyscyplinarne oddziaływanie terapeutyczno-
pedagogiczne stosowane względem osób niepełnosprawnych w
celu najpełniejszego ich rozwoju i przystosowania do
życia społecznego

Resocjalizacja - „oduczanie” zachowań antagonistyczno-
destruktywnych oraz uruchamianie prawidłowych mechanizmów
socjalizacyjnych w warunkach kontrolowanych przez wychowawców
(wg. L. Pytki)

Resocjalizacja - uwzględniać musi także aspekt rehabilitacji, gdyż
genezą wykolejenia mogą być charakteropatie, psychopatie,
niedorozwój osobowości oraz demoralizacja środowiska
wychowawczego (wg. Z. Sękowska)

Tradycyjna klasyfikacja:

•

1. Niewidomi i niedowidzący:

•

a) niewidomi od urodzenia lub przed piątym rokiem życia

•

b) ociemniali

•

c) niedowidzący

•

d) słabo widzący w wysokim stopniu

•

2. Głusi i niedosłyszący

•

a) głusi od urodzenia

•

b) ogłuchli mówiący

•

c) głusi z resztkami słuchu

•

d) niedosłyszący

•

3. Głuchoniewidomi

•

4. Upośledzeni umysłowo:

•

a) w stopniu lekkim

•

b) w stopniu umiarkowanym

•

c) w stopniu znacznym

•

d) w stopniu głębokim

•

5. Przewlekle chorzy

•

6. Osoby z uszkodzeniem narządów ruchu

•

7. Osoby z trudnościami w uczeniu się w skutek
dysharmonii rozwoju

•

8. Społecznie niedostosowani wskutek:
a) zaniedbań i błędów wychowawczych oraz
konfliktów z normami społecznie-moralnymi
b) zaburzeń wyższych czynności nerwowych
(tło psychopatyczne, charakteropatyczne,
nerwicowe – prowadzące do konfliktów z
prawem)

Działy pedagogiki specjalnej:

•

Tyflopedagogika

(niewidomych, słabo widzących i głuchoniewidomych)

•

Surdopedagogika

( głuchych i słabo słyszących)

•

Oligofrenopedagogika

(upośledzonych umysłowo)

•

Pedagogika terapeutyczna

(chorzy i niepełnosprawni ruchowo)

•

Pedagogika resocjalizacyjna

(niedostosowani społecznie)

•

pedagogikę korekcyjną

(dzieci nieharmonijnie rozwinięte i z trudnościami w uczeniu się)

•

logopedię

(terapię mowy)

Wspólne kierunki rewalidacji
(rehabilitacji, resocjalizacji):

•

Dynamizowanie

•

Wzmacnianie i rozwijanie tych sił biologicznych
/„punk Archimedesowy”/

•

korygowanie (korektura) i usprawnianie uszkodzonych
zmysłów lub funkcji psychofizycznych

•

Kompensacja, czyli wyrównywanie bądź zastępowanie
deficytów psychofizycznych lub rozwojowych

Zasady:

integracji

normalizacji

personalizacji

Standardowe zasady wyrównywania szans osób
niepełnosprawnych, opracowane i przyjęte przez
Organizację Narodów Zjednoczonych wśród głównych
zakresów równoprawnego uczestnictwa społecznego
wymieniają następujące:

•

dostępność

•

edukacja

•

zatrudnienie

•

środki utrzymania i zabezpieczenie socjalne

•

życie rodzinne i integralność osobista

•

kultura

•

sport i rekreacja

•

religia

Teologia pedagogiczna i deontologia

•

Podstawą współczesnej

pedagogiki specjalnej

„jest idea godności i wartości każdego człowieka oparta na

Ewangelii i chrześcijaństwie”

(wg. Z. Sękowskiej)

Wspólnoty integracyjne:

•

Arka

•

Wiara i światło

Pedagogika specjalna – opieka następcza

– andropedagogika specjalna

Opieka następcza zapewnia wsparcie po wyjściu spod

oddziaływań rewalidacyjnych czy resocjalizacyjnych, np.

pomoc postpenitencjarną w zakresie resocjalizacji, pomoc w

usamodzielnianiu wychowanków domu dziecka, czy

zapewnienie warsztatów terapii zajęciowej upośledzonym

umysłowo.

Pedagogika specjalna uczestniczy w opiece hospicyjnej,

paliatywnej i terminalnej

Metody zaadaptowane do oddziaływań katechetycznych:

•

metoda ośrodka pracy

•

techniki Fraineta

•

biblioterapia

(biblioterapia kliniczna, psychoterapia)

Biblioterapia

jest metodą szczególnie przydatną w nauczaniu religii i

katechezie, gdzie chodzi nie tylko o przyswojenie określonych

wiadomości, ale przede wszystkim o internalizację ważnych prawd i

przeżyć.

dziękuję….