1. Cele i zadnia pedagogiki specjalnej

Cele i zadania wg Kościelaka:

• maksymalne i wszechstronne ukształtowanie całej osobowości jednostki niepełnosprawnej

• najlepsze przystosowanie jej do życia w społeczeństwie

• osiągnięcie jak najpełniejszego usamodzielniania we wszystkich jego postaciach i zakresach (samodzielność motoryczna, psychiczna, materialna, zawodowa i terytorialna)

• docenianie ważność i znaczenia poczucia kontroli i samooceny, które są podstawą adekwatnej do rzeczywistości samoakceptacji, samokierowania, samorealizacji.

Pedagogika specjalna bada rzeczywistość wychowawczą w pewnych aspektach (wg Sękowska)

• etiologia (przyczyny)

• profilaktyka (zapobieganie)

• fenomenologia (zjawiska i objawy towarzyszące niepełnosprawności))

• terapia (korygowanie, usprawnianie, leczenie, wychowanie)

Cele pedagogiki specjalnej wg. Lipkowskiego:

• humanitarny – jednostce upośledzonej i słabszej należy zapewnić szczególne prawa do pomocy w uzyskaniu pełni rozwoju i uznania w środowisku społecznym; każdy człowiek ma prawo do normalnego trybu życia

• wychowawczy - jednostkę upośledzoną należy wszechstronnie kształcić i umożliwić jej optymalny rozwój, aby jak najlepiej mogła spełniać swoje zadania społeczne

• ekonomiczno - utylitarny – jednostkę upośledzoną należy przygotować jak najlepiej do przyszłych sytuacji w pracy zawodowej (przygotowanie do pracy i życia)

• antropologiczny – dążenie do maksymalnego usamodzielnienia jednostki upośledzonej i aktywnego jej udziału w realizowaniu zadań społecznych.

Funkcje pedagogiki specjalnej:

• opisowa - opisuje zjawisko niepełnosprawności, specyfika

• teoretyczna – doświadczenia w postaci pojęć, przełożone na teorie

• praktyczna – konkretne działania

• normatywna - ustalanie norm, zasad, celów; ustalenie cech nauczyciela

1. Subdyscypliny pedagogiki specjalnej:

1. logopedia (terapia, rehabilitacja mowy)

2. oligofrenopedagogika (pedagogika osób z upośledzeniem umysłowym)

3. ped. korekcyjna (badania dzieci z mikrouszkodzeniami rozwojowymi, np. dysleksja, dysgrafia, zespół ADHD)

4. ped. resocjalizacyjna (zajmuje się osobami niedostosowanymi społecznie)

5. ped. terapeutyczna, lecznicza (zajmuje się osobami przewlekle chorymi)

6. praca socjalna (instytucjonalne wspomaganie osób niepełnosprawnych)

7. surdopedagogika (zajmuje się osobami z różnymi zaburzeniami słuchu)

8. tyflopedagogika (zajmuje się osobami niewidomymi)

9. ped. wybitnie zdolnych

Czynniki warunkujące wzrost zainteresowania odchyleniem od normy:

1. pojawienie się osób z odchyleniami od normy

2. pojawienie się nowych chorób

3. wzrost czynników patogennych

4. rozwój nauki (medycyny, psychologii, techniki, farmakologii, socjologii, prawa, etyki)

5. rozwój cywilizacyjny

6. media (większa świadomość)

7. wzrost zainteresowań problematyką pedagogiki specjalnej

8. idee humanitarne

9. choroby cywilizacyjne (AIDS, nerwice)

1. Działy pedagogiki specjalnej.

Oligofrenopedagogika- to dział pedagogiki specjalnej zajmujący się nauczaniem i wychowaniem jednostek upośledzonych umysłowo.

Zadaniem oligofrenopedagogiki jest:

• ustalenie takich metod i form rewalidacji, które jednostce upośledzonej zapewniłyby optymalny, wszechstronny rozwój

• przystosowanie do warunków społecznych

• przygotowanie do zawodu

• wspieranie autonomii

Upośledzenie umysłowe – to istotne niższe niż normalne funkcjonowanie inteligencji, z jednocześnie występującym ograniczeniem w zakresie dwóch lub więcej spośród następujących umiejętności przystosowawczych:

Umiejętności:

• porozumiewania się

• samoobsługi

• trybu życia domowego

• uspołecznienia

• korzystania z dóbr społecznych, kulturowych

• samodzielności

• troski o zdrowie i bezpieczeństwo

• umiejętności szkolnych

• organizowania wolnego czasu i pracy

Upośledzenie umysłowe (wg Kostrzewskiego) – istotnie niższy od przeciętnego ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego występujący łącznie z upośledzeniem w zakresie przystosowania się ze zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym.

Upośledzenie umysłowe ujawnia się przed 18 r. ż.

Dwa podejścia:

• Podejście statyczne – uważano, że iloraz inteligencji się nie zmienia

• Podejście dynamiczne – można zmienić iloraz, podnieść; orzekamy aktualny stan, a co będzie potem nie wiemy.

Niedorozwój umysłowy (oligofrenia) – ogólne zmniejszenie możliwości rozwojowych spowodowane wcześniejszymi, a jednocześnie nieodwracalnymi zmianami CUN (centralnego układu nerwowego) dziecka. Muszą być przynajmniej dwa odchylenia od normy.

Niepełnosprawność intelektualna – termin stosowany zamiennie z upośledzeniem. Jednak upośledzenie 0 to termin negatywnie brzmiący, a niepełnosprawność intelektualna -jest mniej naznaczająca.

Klasyfikacja – cztery stopnie upośledzenia:

68-52 – lekki

51-36 – umiarkowany

35-20 – znaczny

19-0 – głęboki

Etiologia upośledzenia umysłowego, dwie grupy czynników:

• endogenne (wewnętrzne) – czynniki genetyczne, powstają w okresie przed zapłodnieniem

• egzogenne (zewnętrzne) – czynniki w okresie po urodzeniu dziecka

Przyczyny (klasyfikacja wg Lipkowskiego):

• Prenatalne (w okresie ciąży):

1. wiek matki (niedostateczna dojrzałość biologiczna bardzo młodych matek lub wyczerpanie generatywnych sił matek starszych

2. zaburzenia chromosomalne

3. niedotlenienie (przy krwawieniach we wczesnym okresie ciąży, padaczce)

4. uszkodzenia chemiczne (leki, antybiotyki, insulina), mechaniczne i radiacyjne, w skutek wstrząsów, prześwietleń promieniami Roentgena

5. choroby infekcyjne matki (grypa wirusowa lub różyczka w okresie ciąży)

6. zaburzenia metabolizmu (przemiany materii, w przemianie białka, tłuszczu, węglowodanów; cukrzyca)

• Perinatalne (związane z porodem dziecka):

1. mają najczęściej charakter uszkodzeń mechanicznych i niedotlenienia w czasie porodu

2. złe postępowanie lekarskie

3. przedłużający się poród, porody kleszczowe

• Postnatalne (po urodzeniu dziecka):

1. urazy fizyczne (czaszki i mózgu, choroby mózgu)

2. pod wpływem zatrucia

3. choroby psychiczne we wczesnym dzieciństwie

4. choroby zakaźne (opony mózgowe, zapalenie opon)

Przyczyny upośledzenia (wg Gibsona):

• Pierwotne – czynniki genetyczne: rodzice przekazują nieprawidłowe lub uszkodzone geny i chromosomy powodujące, że embrion i płód nie rozwijają się normalnie; w konsekwencji dziecko rodzi się upośledzone umysłowo

• Wtórne – to czynniki mające wpływ na korę mózgową:

1. przed urodzeniem

2. w czasie urodzenia i podczas porodu

3. po urodzeniu dziecka

TYFLOPEDAGOGIKA- jest nauką o wychowaniu i kształceniu jednostek z wadami wzroku.

W zależności od stopnia utraty wzroku wyróżniamy:

• jednostki niewidome

• jednostki z resztkami wzroku

Przyczyny wad wzroku (trzy główne zespoły czynników etiologicznych):

• dziedziczne i wrodzone (zniekształcenia, niedorozwój, degeneracja)

• chorobowe (bakteryjne, alergie o nie zawsze znanym pochodzeniu, wirusowe – różyczka, zatrucia związkami chemicznymi)

• traumatyczne (perforacje, uciski, uszkodzenia organu wzrokowego lub mózgu)

• Przyczyny utraty wzroku po urodzeniu:

1. uszkodzenia

2. choroby analizatora wzroku

3. powikłanie po zaćmie, jaskrze

4. przy chorobach zakaźnych, cukrzycy

5. przy zatruciach (alkohol metylowy, jad kiełbasiany)

6. urazy techniczne, chemiczne

• Zasady rewalidacji:

1. Nauka akceptacji utraty wzroku (szczególnie ociemniałych

2. Rozwój motywacji

3. Kształtowanie nawyków prozdrowotnych, gdyż występuje często hipokinezja – brak ruchu.

4. Nauka czynności życia codziennego (higiena, ubieranie, dbałość o dzieci itp.).

5. Nauka poruszania się w społeczeństwie.

SURDOPEDAGOGIKA- jest to dział pedagogiki specjalnej (rewalidacyjnej) zajmujący się nauczaniem i wychowaniem jednostek z wadami słuchu i zaburzeniami mowy wynikającymi z wad słuchu.

Etiologia wad słuchu obejmuje trzy zasadnicze zespoły czynników, które powodują:

• głuchotę dziedziczną

• głuchotę wrodzoną

• głuchotę już po urodzeniu się dziecka (nabyta)

Głuchota dziedziczna – określana jest jako raka wtedy, gdy występuje również u innych członków tej samej rodziny. Dzieli się na:

• dominującą – występuje często w sprzężeniach z innymi upośledzeniami; nie zawsze ujawnia się od urodzenia, stąd trudna jest do określenia w badaniach diagnostycznych.

• recesywną – nie musi pojawiać się w każdej generacji, stąd też śledzenie przebiegu dziedziczenia recesywnego napotyka znaczne trudności.

Głuchota wrodzona – przyczyny jej mogą być różne:

• choroby matki w czasie ciąży

• czynniki toksyczne uszkadzające płód

• zaburzenia hormonalne

• konflikt serologiczny na tle niezgodności czynnika Rh u matki i dziecka

Głuchota nabyta – spowodowana jest przyczynami występującymi w czasie porodu lub dalszego rozwoju jednostki. W okresie porodu słuch dziecka może ulec uszkodzeniu na skutek urazów powodujących silne krwawienia i niedotlenienie oraz w konsekwencji urazów mechanicznych związanych z przebiegiem porodu.

Po urodzeniu się dziecka przyczyny powodujące głuchotę sprowadza się w zasadzie do dwóch okresów rozwojowych:

• do 3 roku życia – to najczęściej przewlekłe zapalenia ucha środkowego, zapalenie opon mózgowych, silne urazy oraz zakaźne choroby dziecięce typowe dla tego okresu rozwojowego.

• okresu późniejszego – przyczyny mogą być konsekwencją urazów mechanicznych, akustycznych, bardzo silnych wstrząsów psychicznych oraz chorób zakaźnych, czy tez zapalenia opon mózgowych.

Konsekwencje jakie powoduje utrata słuchu, są zależne od wielu czynników. Należy wśród nich wymienić przede wszystkim:

• wiek, w jakim nastąpiła utrata słuchu – szczególnie istotne jest, czy mamy do czynienia z głuchota powstałą przed, czy też po opanowaniu mowy jako środka porozumiewania się

• rodzaj i stopień utraty słuchu – w jakim zakresie odbiór różnych częstotliwości został uszkodzony

• protezowanie słuchowe – czy miało miejsce w przeszłości i jak długo, czy obecnie osoba niesłysząca korzysta z aparatów słuchowych

• umiejętność wykorzystywania posiadanych resztek słuchu – jakie bodźce akustyczne osoba z uszkodzonym słuchem jest w stanie odebrać i zidentyfikować bez pomocy aparatów słuchowych czy innych urządzeń technicznych i za ich pomocą

• czynniki środowiskowe okresu dzieciństwa – czy rodzice są (byli) słyszący czy niesłyszący, czy w tym okresie była prowadzona efektywna praca rewalidacyjna z dzieckiem niesłyszącym przez rodziców, poradnię logopedyczną lub w innej formie

• czynniki środowiskowe wieku szkolnego – czy nauka odbywała się w szkołach dla słyszących, słabosłyszących czy głuchych, czy dziecko mieszkało w rodzinie czy w internacie,cz czas wolny, w tym letni wypoczynek spędzało z dziećmi głuchymi czy słyszącymi itp.

• aktualne warunki rodzinne osoby niesłyszącej – czy współmałżonek jest słyszący, słabosłyszący czy niesłyszący i jak się porozumiewają, czy dzieci są słyszące czy niesłyszące, jakie są kontakty z bliższą rodziną, przyjaciółmi itp.

• podstawowy sposób porozumiewania się z otoczeniem – czy jest to mowa dźwiękowa z odczytywaniem z ust i odbiorem akustycznym, język migowy, pismo, gestykulacja, kombinacja tych elementów itp.

• Cechy osobowości osoby niesłyszącej – w tym ogólny poziom inteligencji, zdolność ustroju do kompensacji, motywacje i możliwości w zakresie integracji z osobami słyszącymi itp.

Metody kształcenia niesłyszących i słabo słyszących;

Metoda wiedeńska- jeden z twórców Michał Wenus, wg niego znaki migowe ułatwiają poznanie, zrozumienie i utrwalenie pamięci. Mowa głosowa powinna poprzedzać pismo, której metoda powinna opierać się na ustnej metodzie dźwiękowej. Rozpoczynał od nauki samogłosek następnie spółgłosek, łączenia samogłosek z spółgłoskami a w efekcie do nauki czytania.

Szlezwicka metoda- wywodzi się z Dani, metoda ta pozwala na używanie migów, jedynie w zakresie uzyskania dobrych wyników nauce mowy ustnej i mowy pisemnej. Mowa migowa powinna się opierać na naturalnych gestach a nie sztucznych.

Metoda analityczno-syntetyczna- obejmuje elementy:

1. Pogadankę

2. Wyodrębnienie z pogadanki wyrazu podst.

3. Wymawianie wyrazu

4. Czytanie wyrazu podst.

5. Wyodrębnianie z podst. Wyrazu litery i głoski nowej

6. Analiza literowo-dźwiękowa podst., wyrazu

7. Wymawianie, czytanie, pisanie nowej litery

8. Układanie nowych wyrazów z nowych liter

PEDAGOGIKA TERAPEUTYCZNA- dzieci, które cierpi na chorobę nieuleczalną albo nawracającą, lub postępującą, trwającą 1 rok lub więcej. Dzieci przewlekle chore włącza się do grupy osób niepełnosprawnych. Jednak nie każda choroba przewlekła czyni dziecko niepełnosprawnym i nie zawsze całkowicie i trwale eliminuje je z grona rówieśników.

• Cele i zadania:

1. Tworzenie w swych wychowankach osobowości.

2. Rehabilitacja – przywracanie utraconej sprawności fizycznej, psychicznej i społecznej, w tym i zawodowej.

3. Maksymalne aktywizowanie rodziców i opiekunów oraz włączanie ich w proces usprawniania.

4. Stymulowanie sfery społecznej i emocjonalnej dziecka, wpływanie na zwiększenie jego motywacji oraz integrowanie go ze środowiskiem zdrowych rówieśników.

5. Nauczanie szkolne uwzględniające specjalne metody i techniki

6. Uzyskiwanie równowagi dziecka.

7. Stworzenie pozytywnego rozwoju społecznego.

8. Wytworzenie w dziecku dobrego samopoczucia, poprzez realizowanie powyższych celów.

• Przyczyny powstawania chorób i kalectw:

1. Powikłania okołoporodowe lub przebieg ciąży – kalectwa typu wrodzonego, związane z okresem okołoporodowym, dzieci słabowite.

2. Nie zaspakajanie potrzeb biologicznych – dzieci wynędzniałe.

3. Choroby panujące w środowiskach osób dorosłych przenoszone na dzieci – dzieci z kontaktu.

4. Czynniki cywilizacyjne – choroby psychiczne, nerwice, epilepsje.

5. Infekcje – gruźlica, zapalenie stawów i szpiku kostnego, Heinego Medina, schorzenia poreumatyczne.

6. Wypadki „komunikacyjne” - kalectwa nabyte (pourazowe).

• Typologia dzieci przewlekle chorych (wg Janiny Doroszewskiej):

I. Dzieci prewentoryjne(podziała ten stworzono ze względu na typ postępowania).

1. Działalność prewencyjna – zapobiegawcza.

2. Są to osoby zagrożone możliwością zachorowania.

3. Zagrożenie mogą być powodowane: stanem wewnętrznym, czynnikami środowiskowymi.

4. Występuje tutaj podział na:

1. Dzieci ze świeżymi zakażeniami

Mamy tu do czynienia ze: stanem infekcji, działalnością prewencyjną, która zatrzymuje proces, przywracanie stanu równowagi, sprawność systemu odpornościowego, wzmacnianie organizmu, likwidowanie stanu infekcji.

2. Ozdrowieńcy

Są to dzieci, które wracają do zdrowia. Działalność prewencyjna: przywraca sprawność, zapobiega możliwości pojawienia się kolejnych stanów chorobowych.

3. Dzieci wynędzniałe

Spowodowane jest to na skutek niedostatku w zakresie zaspokajania potrzeb biologicznych. Dzieci dochodzą wtedy do stanu wyczerpania. Może występować tu w ogóle niedostatek (np. niedożywienie). Może być także nieprawidłowe żywienie (np. gdy dziecko odżywia się chipsami, przez co zaburzony jest dopływ niezbędnych składników odżywczych, jak wapń i magnez).

4. Dzieci słabowite

Pochodzenia konstytucjonalnego (konstytucjonalne wyposażenie człowieka): stałe (ukł. nerwowy), zmienne (pod wpływem środowiska). To dzieci, które są podatne na niekorzystne czynniki zewnętrzne. Ich organizm jest mniej odporny od samego urodzenia.

5. Dzieci z kontaktu

Wywodzą się one ze środowisk, w których są określone typy chorób np. gruźlica. Gruźlica u dzieci jest następstwem choroby w środowisku dorosłych. Działalność prewencyjna: ogranicza (zapobiega) możliwości przeniesienia choroby. Dzieci takie przebywając w prewentoriach wzmacniają się odpornościowo (odpoczynek, żywienie, nauka).

II. Dzieci ze schorzeniami wewnętrznymi

Występuje tu pewna dynamika. Ludzkość z czasem radzi sobie z chorobami postępującymi szybko:

• gruźlica płuc – okres wojny, powojenny

• alergie – narastają, wzrasta odsetek alergenów, odporność ludzi maleje

• choroby reumatyczne

• cukrzyca

• choroby nowotworowe – wzrasta odsetek w grupie dzieci i młodzieży

• astma

• mukogliscytoza – zaburzenia głównych dróg oddechowych, układu pokarmowego

• zespół złego wchłaniania – choroba o podłożu genetycznym lub psychogennym (wzrasta procent zachorowalności an te chorobę)

III. Dzieci ze zmianami narządów ruchu

• Są to chorzenia o podłożu chorobowym. Mogą być różnego pochodzenia:

• mózgowego (mózgowe uszkodzenia dziecięce)

• rdzeniowego (urazy rdzenia kręgowego)

• stawowego (głównie reumatyczne i wady postawy)

• powypadkowe

• Zaliczamy tu:

• gruźlica kostnostawowa – dzisiaj już rzadko spotykana, stosuje się tu silne antybiotyki.

• gościec deformujący – reumatyzm

• polio – Heinego Medina

IV. Dzieci chore psychicznie, nerwicowe, epileptyczne

• Narasta zjawisko nerwicy u dzieci i młodzieży. Mają na to wpływ czynniki cywilizacyjne, nie radzenie sobie z problemami, słaby organizm nie radzi sobie z przeciwnościami.

• Choroby psychiczne (chodzi tu bardziej o zjawiska psychopodobne): epilepsja - leki pozwalają panować, redukują ilość napadów. Mamy tez do czynienia z mniejszym marginesem działań ubocznych nowych leków.

2. Kalectwa związane z okresem okołoporodowym

• Porodowe porażenie kończyn

Występuje, gdy nastąpi zakłócenie akty porodowego. Polega na naderwaniu lub zerwaniu układu mięśni. Możemy zauważyć na podstawie uszkodzenia rączek. Charakterystyczną cechą jest to, że rączka po urodzeniu, zwisa u dziecka bezwładnie wzdłuż ciała. Gdy nastąpi naderwanie mięśni wtedy możemy zastosować leczenie zachowawcze (masaże, rozgrzewanie, trzymanie rączki w odpowiedniej pozycji). Można tez posunąć się do operacji. Dziś to schorzenie rzadko się pojawia.

• Mózgowe porażenie dziecięce

Cecha charakterystyczną jest to, że jest to zespół nie postępujący. Następuje zerwanie transmiscji mózgowo – rdzeniowej. Powstaje ono poprzez:

• niedotlenienie

• zastoje żylne

• bezpośrednie mechaniczne uszkodzenie tkanki mózgu

• wylewy domózgowe

Wyróżnia się następujące typy porażenia mózgowego:

• Typ spastyczny – występuje u 75 % osób z porażeniem; występują tu przykurcze i usztywnienia.

• Typ horeoatetotyczny – u 10 %; to nie panowanie nad ruchami (w części lędźwiowej), chód lekko taneczny, często zaburzenia mowy.

• Typ ataktyczny – u 5 %, osoby maja trudności z utrzymaniem równowagi ciała, często upadają.

• Typy mieszane – u 10 %.

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA- (wg. Pytki) – jest dyscypliną teoretyczną i praktyczną zajmującą się wychowaniem osób z zaburzeniami w procesie socjalizacji, objawami nieprzystosowania i wykolejenia społecznego, paroprzestrzennego, przestępczości.

Mowa tu o osobach w stosunku do których proces wychowania i socjalizacji nie powiódł się, uważamy je za osoby z tzw. odchyleniem od normy.

• Cel pedagogiki resocjalizacyjnej:

- doprowadzenie do stanu poprawnego przystosowania społecznego jednostki

- ukształtowanie takich cech jej zachowania i osobowości, które będą jej gwarantować: optymalne uspołecznienie, twórcze funkcjonowanie w społeczeństwie, respektowanie Standarów aksjologicznych (internalizacja wartości i norm pożądanych przez społeczeństwo)

• Realność celów resocjalizacji:

- celem pedagogiki resocjalizacyjnej jest przywrócenie społeczeństwu jednostki niedostosowanej

- nie może się to odbywać bez pokazania ideału, wzorca do którego wychowanek dąży

- cele muszą być realne, możliwe do osiągnięcia, ideał musi być obecny może odwoływać się do różny wartości, które należy dopasować do określonego wzorca.

• ZADANIA WYCHOWANIA RESOCJALIZACYJNEGO:

- wyeliminowanie czynników, które wywołują zaburzeni stanu osobowości (likwidowanie przyczyn, czyli postępowanie etiotropowe)

- naprawienie stanów osobowościowych (usunięcie negatywnych zmian w osobowości, czyli postępowanie ergotropowe)

- utrwalenie uzyskanych w powyższych dwóch zakresach rezultatów resocjalizacji i postępowania semiotropowego)

Powodzenie procesu resocjalizacji zależy od podmiotu, skuteczności, stosowanych metod,… itp.

1. Determinanty efektownego kształcenia specjalnego:

1. Diagnoza- ma na celu ustalenie u jednostek z odchyleniami od normy możliwości rozwoju, doboru środków i metod wspierających rozwój, ustalenie skuteczności stosowanych metod rewalidacyjnych w zależności od upośledzenia.

2. Terapia-

3. Profilaktyka-

4. Metody kształcenia dzieci niepełnosprawnych-

• Główne zasady pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo to:

• Zasada akceptacji i życzliwości w stosunku do wychowanka (szczególne okazywanie troski, bazowanie na mocnych stronach).

• Zasada indywidualizacji (dokładne poznanie ucznia, stosowanie odpowiednich metod).

• Zasada motywacji działania (stawianie jasnych celów i oczekiwań, kierowanie się zasadą braku przymusu – tak kierować pracą, aby uczeń miał wrażenie, że sam chce).

• Zasada dostosowania zadań do jego potrzeb, zainteresowań i możliwości psychofizycznych.

• Zasada wszechstronnej aktywizacji (uwzględnianie aktualnie preferowanych zdolności).

• Zasada atrakcyjności życia w grupie (obrzędowość, zwyczaje, symbolika).

• Zasada stopniowania trudności zadań.

• Zasada higieny i bezpieczeństwa społecznego.

• Zasada kształtowania pozytywnych stosunków koleżeńskich.

• Zasada wzmocnień pozytywnych:

  • wzmocnienie pierwotne – jedzenie, picie,

  • wzmocnienie wtórne – np. przyznawanie znaczków,

  • wzmocnienie społeczne – pochwała, uśmiech,

• wzmocnienie sytuacyjne – np. bajka.

• Metody pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo są następujące:

• Metody oparte na działalności praktycznej (np.: sprawności manualne).

• Metody oglądowe – oparte na obserwacji, pomiarze i pokazie (np.: tablice, filmy, plansze, zdjęcia).

• Metody oparte na słowie (opowiadanie, opis, dyskusje, praca z książką i inne).

• Metody aktywizujące(np.: burza mózgów, tangramy, gry i zabawy ruchowe i inne).

1. Rehabilitacja – zorganizowane współdziałanie lecznictwa usprawniającego i ogólnego, reedukacji psychicznej i zawodowej w celu przystosowania do normalnego życia w społeczeństwie osób, które wskutek wad wrodzonych lub nabytych są inwalidami okresowo lub na stałe. Rehabilitacja jest procesem społecznym, który z zastosowaniem najnowszych zdobyczy nauk medycznych i techniki przywraca w optymalnych granicach sprawność uszkodzonych lub upośledzonych narządów albo aktywizuje możliwości kompensacyjne ustroju. Rehabilitacja przywraca poszkodowanym poczucie własnej wartości społecznej i zawodowej oraz należne im miejsce w rodzinie i społeczeństwie.

2. Osobowość pedagoga- powinien:

• umieć zrozumieć wartość społeczną swojej pracy i charakteryzować się specjalnym stosunkiem do jednostki upośledzonej,

• odznaczać się dużą wnikliwością poznawcza i badawczą dociekliwością, zrozumieć indywidualne problemy jednostki oraz otoczyć ją troska celem wprowadzenia na odpowiednia drogę rewalidacji,

• musi być wyjątkowo odpowiedzialny za organizowany proces dydaktyczno-wychowawczy z jednostką upośledzoną; praca ta wymaga aby odznaczał się łatwością w nawiązywaniu kontaktów z różnymi osobami,

• musi go cechować wyjątkowe zaufanie i przychylność do jednostek upośledzonych,

• jego osobowość powinna odznaczać się dużym optymizmem, który zapobiega zniechęcaniu, gdy rezultaty jego pracy są skromne oraz gdy trzeba na nie długo czekać.

1. Indywidualizacja -

2. Integracja- W pedagogice specjalnej integracja rozumiana jest jako wielokierunkowe, zespolone działanie, mające na celu rewalidację jednostek odbiegających od normy [1] lub też proces integrowania (włączania) osób niepełnosprawnych (w miarę możliwości i w odpowiednich warunkach) w zwykłe formy życia osobistego i społecznego, a także jako cel kształcenia ogólnego oraz specjalnego bądź wynik procesu rehabilitacji niepełnosprawnych. Integracja jako włączenie osób niepełnosprawnych w zwykłe formy życia społecznego odbywa się na różnych poziomach i w różnorodnym zakresie ludzkiej działalności, dając szansę pełnej samorealizacji dzięki umożliwieniu realizacji różnych funkcji

1. cele i zadania szkoły specjalnej

Szkoła realizuje cele i zadania wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy szkoły, a w szczególności zapewnia uczniom:

a. poznawanie wymaganych pojęć i zdobywanie rzetelnej wiedzy na poziomie umożliwiającym co najmniej kontynuację nauki na następnym etapie kształcenia;

b. traktowanie wiadomości przedmiotowych, stanowiących wartość poznawczą samą w sobie, w sposób integralny, prowadzący do lepszego rozumienia świata, ludzi i siebie;

c. rozwijanie sprawności umysłowych oraz osobistych zainteresowań,

d. znalezienie w szkole środowiska wychowawczego sprzyjającemu wszechstronnemu rozwojowi (w wymiarze intelektualnym, psychicznym, społecznym, zdrowotnym, estetycznym, moralnym, duchowym) w oparciu o przepisy prawa, a także zobowiązania wynikające z Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Deklaracji Praw Dziecka oraz Konwencji o Prawach Dziecka przyjętych przez Zgromadzenie Ogólne ONZ z 20. 11. 1989 r.;

e. sprawuje opiekę nad uczniami z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa oraz promocji i ochrony zdrowia;

f. udziela uczniom pomocy psychologicznej i pedagogicznej.

następuje poprzez:

a. integrację wiedzy nauczanej przez:

o kształcenie zintegrowane w klasach I – III,

o bloki przedmiotowe,

o ścieżki edukacyjne: prozdrowotną, regionalną, ekologiczną, czytelniczą i medialną, patriotyczno – obywatelską oraz wychowanie do życia w społeczeństwie;

b. oddziaływanie wychowawcze skierowane na:

o etykę, hierarchię wartości,

o personalizację życia w rodzinie, w grupie koleżeńskiej, w szerszej społeczności,

o wpajanie zasad kultury życia codziennego;

c. prowadzenie kół zainteresowań i kół przedmiotowych, zajęć dydaktyczno – wyrównawczych, zajęć korekcyjnych, kompensacyjno – wyrównawczych;

d. prowadzenie lekcji religii w szkole;

e. pracę pedagoga szkolnego wspomaganą badaniami i zleceniami Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej , współpracą z sądem rodzinnym, Posterunkiem Policji w dzielnicy Polanka, Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej;

f. naukę języka obcego w klasach młodszych.

1. Szkoła dba o bezpieczeństwo uczniów i ochrania ich zdrowie poprzez:

a. dyżury nauczycieli w budynku wg grafiku wywieszonego w pokoju nauczycielskim;

b. zapewnienie opieki na zajęciach pozalekcyjnych i nadobowiązkowych;

c. organizowanie wycieczek szkolnych zgodnie zarządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 września 1997 r. w sprawie zasad i warunków organizowania przez szkoły i placówki publiczne krajoznawstwa i turystyki (Dz.U. MEN Nr 9, poz. 40);

d. omawianie zasad bezpieczeństwa na godzinach wychowawczych;

e. przeznaczenie do nauki oddzielnego piętra dla uczniów klas I – III;

f. zapewnienie pobytu w świetlicy szkolnej dzieciom z klas I – VI;

g. szkolenie pracowników szkoły w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;

h. dostosowanie stolików uczniowskich, krzeseł i innego sprzętu szkolnego do wzrostu uczniów i rodzaju pracy;

i. systematyczne omawianie przepisów ruchu drogowego, kształcenie komunikacyjne, oraz przeprowadzanie egzaminu na kartę rowerową; dożywianie dzieci;

j. uwzględnienie w tygodniowym rozkładzie zajęć dydaktyczno – wychowawczych równomiernego rozłożenia zajęć w każdym dniu;

k. różnorodność zajęć w każdym dniu;

l. niełączenie w kilkugodzinne jednostki lekcyjne zajęć z tego samego przedmiotu.

1. Uczniom, którym z przyczyn rozwojowych, rodzinnych lub losowych potrzebna jest pomoc, szkoła udziela wsparcia poprzez:

a. pomoc pedagogiczną i psychologiczną udzielaną przez pedagoga szkolnego i instytucje świadczące specjalistyczne poradnictwo;

b. terapię pedagogiczną, grupową i indywidualną;

c. zapewnienie pobytu w świetlicy szkolnej dzieciom z klas I – VI;

d. zapewnienie dożywiania w formie drugiego śniadania i obiadów finansowanych przez sponsorów;

e. zorganizowanie pomocy materialnej i rzeczowej w ramach akcji charytatywnych.

1. Celem dostosowania treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów szkoła zapewnia pomoc udzielaną przez pedagoga szkolnego, Poradnię Psychologiczno – Pedagogiczną w Krośnie w formie:

a. kierowania na badania uczniów z deficytami rozwojowymi;

b. wydawanie zaleceń o odroczeniu lub przyśpieszeniu obowiązku szkolnego, nauczaniu indywidualnym, rewalidacji indywidualnej, o nauczaniu trybem szkoły specjalnej;

c. spotkań terapeutycznych;

d. zajęć z preorientacji zawodowej.

Celem Szkoły Specjalnej Przysposabiającej do Pracy jest kształcenie teoretyczne i praktyczne w zakresie przysposobienia do pracy.

Do zadań szkoły należy m.in. :

1) umożliwienie uczniom ( w miarę możliwości szkoły) rozwoju ich talentów, zainteresowań poznawczych, społecznych, artystycznych i sportowych,

2) umożliwienie uczniom opieki pedagogicznej,

3) zapewnienie uczniom pełnego bezpieczeństwa w szkole oraz w czasie wszystkich zajęć organizowanych przez szkołę

4) tworzenie pozytywnie oddziałującego środowiska wychowawczego

5) zorganizowanie opieki i pomocy uczniom, którym z przyczyn rozwojowych, rodzinnych lub losowych potrzebna jest pomoc i wsparcie.

Ch.M. de L’Eppe- utworzył pierwszą publiczną szkołę dla głuchych - Instytut Głuchoniemych w Paryżu.

Ksiądz de l’Epee uznawał język gestowy za naturalny język głuchych i jedyny środek przekazu odzwierciedlający ich sposób myślenia i komunikowania się. Ugramatyzował on język migowy dostosowując go do języka francuskiego.

Stworzył system znaków metodycznych pełniących role znaków gramatycznych (miał on istnieć jako język migowy): z biegiem czasu wycofano się z ich używania, gdyż utrudniały one komunikowanie się. Ksiądz de l’Epee nie sprzeciwiał się uczeniu mowy, ale uważał ją jako coś wtórnego dla głuchych. Metodę migową (zwaną też metodą francuska) opisał w książce wydanej w 1776 r. Stał się czołowym prekursorem obozu manualistów wykorzystujących jako punkt wyjścia do komunikowania się z dziećmi głuchymi i do nauczania ich język migowy jako ich macierzysty język.

Jan Konrad Amman- holenderski pedagog. Konieczność nauczenia niesłyszących mowy zaakcentował w swej pracy „Głusi mówiący” (Surdos loquens ) wydanej w 1692r. Uważał on, że etapy nauki mówienia: wydobywanie głosu, nauka wymowy głosek, łączenie głosek w sylaby, sylab w wyrazy, poznawanie znaczenia słów, nauka czytania, nauka pisania, poznanie reguł gramatycznych prowadzi do opanowania mowy i możliwości komunikowania się ze światem przez niesłyszących drogą prowadzenia rozmów i dyskusji.

Do tej pory kształcić niesłyszących próbowali - stosując różne metody - słyszący .

To oni eksperymentowali i wydawali oceny (z reguły dość pesymistyczne) dotyczące możliwości komunikowania się z otoczeniem przez osoby głuche.

Samuel Heinicke (1727 - 1790). Był on twórcą tzw metody oralnej (zwanej też ustną) porozumiewania się. Heinicke nie dopuszczał innego niż słowne porozumiewanie się, gdyż według niego tylko mowa prowadziła do prawidłowego rozwoju dziecka niesłyszącego i jej opanowanie mogło zapewnić mu prawidłowe istnienie w społeczności ludzi słyszących.

W pierwszej niemieckiej szkole dla głuchych (utworzonej w Lipsku w 1778 r.) rozwijał głos, mowę i artykulację głuchych wykorzystując również daktylografię. W szkole lipskiej starano się rozwijać umiejętności czytania z ust, położono akcent na sprawność pragmatyczną opanowania mowy.

W metodzie macierzystej Anthony van Udena (1977 r.-Holandia) podstawą rozwoju języka jest percepcja słuchowa i słuchowo - wzrokowa. Język rozwija się na bazie słuchu fizycznego (rozpoznawania dźwięków wydawanych przez przedmioty, zwierzęta....).

Według Udena mówienie jest bezwzględnie związane z procesem percepcji wypowiedzi. Tylko wystarczająco częste mówienie (około 80 % czasu aktywnej działalności dziecka) i różnorodność sytuacji dostarczających dziecku doświadczenia sprzyja rozwijaniu sprawności posługiwania się mową.

Założeniem van Udena jest, iż język jest systemem kodów. Nabywa się go poprzez próby - pozytywne i negatywne, naśladowanie, warunkowanie, wykrywanie i stosowanie analogii.

Konstanty Malisch(Malisz)- prowadził naukę artykulacji, czytania i mówienia na całościach językowych, uważając, że elementem mowy jest zadanie. Metoda całości językowych uważa że dziecko niesłyszące powinno nauczyć naukę mowy czytania i pisania od wyrazów i zdań. Wyraz dla dziecka niesłyszącego jest o wiele prostsze i konkretniejsze od dźwięku i litery.

Jakub fałkowski- uważał że mowa migowa jest pomocna dziecku niesłyszącemu w nauce mowy artykulacyjnej.

Jan Sietrzyński- uważa, że;

• Znaki mimiczne nie stanowią żadnego języka, są ucieczką nieszczęśliwych w potrzebie

• Język migowy jest językiem sztucznym, który nie rozwija ucznia lecz tresuje

• Głuchoniemy bez znajomości języka dźwiękowego, posługujący się tylko mową migowa nie jest nawet na najniższym stopniu człowieczeństwa.