Emancypacja - geneza

nazwy



Emancypacja

z łac. Emancipatio, oznaczało instytucję

prawa rzymskiego umożliwiającą formalne wyzwolenie

syna (także wnuka i kobiety) spod władzy ojcowskiej.



Oznaczało także odejście z własności i dotyczyło

zarówno

ludzi jak i rzeczy,



Dzięki emancypacji możliwe było osiągnięcie

samodzielności za życia ojca (forma wydziedziczenia za

życia,

stracenie formalnej więzi z rodziną,

kara wymierzana np. niewdzięcznemu synowi)

Emancypacja jako termin

dziś



Emancypacja:

- „uwolnienie się od zależności, przesądów, ucisku itp..”,
-

oznacza:

równouprawnienie,

usamodzielnienie,

uniezależnienie.



„Emancypować się”

znaczy:

-

„dokonywać

emancypacji”,

czyli

wyzwalać,

usamodzielniać, oswobadzać.

Często utożsamia się emancypację wprost
z „wyzwoleniem”.

HISTORYCZNE UJĘCIE

PEDAGOGIKI EMANCYPACYJNEJ



Przełom lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych naszego
stulecia wpisał się jako początek trzeciej epoki oświecenia.
Powstała pedagogika krytyczno - społeczna / emancypacyjna.



Pedagogika emancypacyjna jest nurtem w naukach o
wychowaniu, o zróżnicowanej strukturze i założeniach, biorąc
pod uwagę występujące wśród jej przedstawicieli odmienne
poglądy na istotę i rolę władzy czy autorytetu oraz
emancypacji człowieka. Można wyróżnić w tym obszarze
zakresowo i merytorycznie ruchu neoreformatorskim dwa
jego nurty: polityczny i indywidualno

- anarchistyczny.



Ten pierwszy typ podejścia do nauk o wychowaniu poprzez
nadanie im politycznie instrumentalnego charakteru sprawił, iż
pedagogika emancypacyjna stała się głównie ruchem protestu
przeciwko nowoczesnemu społeczeństwu przemysłowemu,
przeciwko jego ideologii oraz przeciwko stwarzanym w pogoni
za wzrostem produkcji i konsumpcji szeroko rozumianym
zagrożeniom ekologicznym.



Pojęcie pedagogiki emancypacyjnej weszło w powszechny obieg
dzięki książce Klausa Mollenhauera pt.
„Wychowanie

i emancypacja.” Celem, jaki stawiała sobie ta pedagogika, było

rozpoznanie tych warunków, które uniemożliwiają jednostkom
bycie podmiotem.



Nurt indywidualistyczno - anarchiczny jest restauracją
romantycznej wiary czy utopii w ukształtowanie "nowego
człowieka" w doskonałym, "wolnym" od władzy i przeemocy
społeczeństwie. Nawiązując do poglądów między innymi
Ellen Key, Maxa Stirnera, Fryderyka Nietzshego czy
Zygmunta Freuda, eksponował jako naczelny cel wychowania
umożliwienie człowiekowi bycia wolną osobowością, wolną
od przymusów, jakie niosą z sobą państwo, religia, prawo i
normy moralne.



Pedagogika emancypacyjna nie zgadzała się na to, by za
sprawą tradycyjnego wychowania człowiek nie mógł być
takim, jakim chciałby być i chciał się stawać.

Istota pedagogiki emancypacyjnej -

Pojęcie to stało się symbolem

postępowych dążeń w pedagogice - Nurt

Nowego Wychowania



Połączenie pedagogiki z postulatem emancypacji dokonuje
się w trzech aspektach:

1. Pedagogika emancypacyjna to wewnętrznie otwarta orientacja , obejmująca

szeroki wachlarz zjawisk , zasadzająca się na krytycznym , a nawet negatywnym
stosunku do normatywnego podejścia obowiązującego w pedagogice
tradycyjnej. Podstawową kwestią jest zmiana rozumienia form życia i form jego
wyobrażania , co jest związane z odchodzeniem od świadomości , że są one
naturalne i dochodzeniem do świadomości , że są one uwarunkowane i
zapośredniczone społecznie.

Celem pedagogiki emancypacyjnej w wymiarze jednostkowym nie jest osiągnięcie

dojrzałości rozumianej jako opanowanie zaplanowanego repertuaru „właściwej”
wiedzy i dobrego zachowania. Jej założeniem jest przekonanie, że
uświadomienie sobie ograniczeń pozwoli jednostce na lepsze wykorzystanie
własnego potencjału.

.

2. Z perspektywy naukowo-technicznej

powstanie

pedagogiki

emancypacyjnej

wiąże się z postulatem przezwyciężenia
metodologicznej

słabości

nauk

o

wychowaniu.

Z

tej

perspektywy

pedagogika

emancypacyjna

wymaga

zmiany praktyki edukacyjnej.

3. W perspektywie swojej funkcji

historyczno

–

społecznej

pedagogika

emancypacyjna musi przejść od funkcji
odtwarzania

istniejących

struktur

do

funkcji

tworzenia

warunków

dla

różnorodności i jej ciągłego definiowania.

Jest to działalność polityczna

nieodzowna

w

demokratycznym

społeczeństwie

Dużą rolę odegrała szkoła frankfurcka dokonując

kolejnego rozwoju emancypacji, a także zerwała z

dawną filozofią krytykując np.: tezę o dyktaturze

proletariatu w równej mierze co instytucje

rozwiniętych państw kapitalistycznych.



Pięć myśli charakteryzujących szkołę frankfurcką:

1.

Zwrot ku człowiekowi:

podstawą takiego zwrotu były pisma

młodego Marksa, w których obraz człowieka jest o wiele bogatszy niż w

marksizmie – leninizmie. Człowiek jest twórczą i wolną osobą,

odpowiedzialną za swoje życie, człowiekowi należy się szczęście i wolność.



2.

Krytyka:

szkoła zgodnie krytykowała istniejącą

rzeczywistość jako nieludzką i postulowała o jej radykalne przekształcenie;

→teoria krytyczna – odzwierciedlała przekonanie filozofów o schorzeniu całej

cywilizacji i o potrzebie jej globalnego przekształcenia.



3.

Demokratyzacja:

nierówności między ludźmi mają podłoże społeczne,

nie chodzi tylko o nierówności klasowe, ale także między kobietą a

mężczyzną, uczniem

a nauczycielem.



4.

Krytyka technologii:

również technologia zniewala człowieka,

problemem społeczeństwa może być nadmiar dóbr, a nie niedostatek.



5.

Rewolucja:

szkoła frankfurcka uważa, iż z jednej strony

rewolucja jest konieczna, z drugiej zaś uświadamia sobie, że zanikł

radykalny antagonizm.

Główne idee



Emancypacja to wyzwolenie od:

- despotyzmu;

- nieuzasadnionych stosunków władzy;

- przymusu i przemocy;

- irracjonalizmu;

- głupoty;



Emancypacja to walka o:

- samostanowienie;

- równouprawnienie;

- współdecydowanie;

- demokrację, samorządność;

- mądrość i racjonalizm;

WYCHOWANIE



postawa autentycznej miłości wobec ludzi, miłości wobec
bliźniego, a nie wobec samego siebie;



z jednej strony jest kolonizacją, narzucaniem wychowankom
dominującej kultury, a z drugiej - uwalnia
człowieka

z alienujących go ograniczeń;



ma być pozbawione represji, bez autorytetu, bez lęku;



ma być swobodne;



musi być krytyczne, ale i wychowaniem do konfliktów;



jest

działaniem

komunikacyjnym,

interaksjonistycznym

( wzajemnie oddziałującym na siebie);



ma przygotować młodego człowieka do kierowania się w swoim
postępowaniu własnymi aspiracjami;



to proces uczenia się i doświadczania bycia wolnym;

M. Czerepaniak - Walczak wskazuje na trzy

związki wynikające

z relacji pomiędzy emancypacją, a

wychowaniem:



EMANCYPACJA

WYCHOWANIA,

stanowiąca

rezultat

wyzwolenia się od procesu wychowania w takich wymiarach
jak: naciski polityczne i ideologiczne, naciski grup interesów,
monizm ofert wychowania i brak alternatywy.



WYCHOWANIE DO EMANCYPACJI, czyli stwarzanie
warunków, które sprzyjają osiąganiu własnej wolności oraz
autonomii, poprzez rozwój takich cech osobowościowych jak
otwartość, odwaga, godność czy mobilność.



EMANCYPACJA PRZEZ WYCHOWANIE - w warstwie
personalnej

i

interpersonalnej;

jest

celem

wychowania,

oraz

wyznacznikiem jego form i treści.

DIALOG PEDAGOGICZNY



jest proces międzyludzki, dzięki któremu dialogiczna jedność JA

i TY nadaje ludzkiemu życiu wartość humanistyczną;



jak pisał Paulo Freire: dialog pełni także funkcje społeczne

– edukacja sfer najbiedniejszych, uciśnionych nie może przybierać

formy narzucania określonych treści;



dialog wymaga zniesienia społecznego dystansu między
wychowawcą, a wychowankiem; Paulo Freire - Metodą nauczania
oraz typem relacji nauczyciel-uczeń winien być dialog – motywuje
obie strony do poznania rzeczywistości;



w relacjach wychowawca - wychowanek, następuje wzajemna
wymiana ról;



możliwy jest dialog pomiędzy różnymi narodami, ale musi
odbywać się on na zasadzie równouprawnienia i wzajemnego
szacunku.

WYCHOWAWCA NAUCZYCIEL:



„jeśli chcę być nauczycielem narodu, to muszę być jego uczniem” (Freire);



to nie ten, kto posiada wiedzę, ale ten, który potrafi ją przekazać;



uczy się, okazuje pokorę i tolerancję wobec uczniów;



ma odkrywać problemy, formułować je, by osoby zniewolone mogły porównywać je ze swoją
sytuacją;



ma opowiadać się za biednymi, zniewolonymi, uciśnionymi by odzyskali oni wiarę w siebie,
we własną przedsiębiorczość;



to polityk i artysta jednocześnie;



powinien być zdolny do osiągania nowego konsensusu i nowych działań poprzez otwieranie
struktur komunikacyjnych;



działanie wychowawcze to intersubiektywne porozumienie między
wychowawcą

a wychowankiem

;



Nauczycielem narodu jest ten, kto mając wiedzę potrafi ją przekazać
innym, samemu się permanentnie ucząc oraz pokazując pokorę i
tolerancję wobec swoich uczniów. Zadaniem bowiem rewolucyjnych
nauczycieli jest odkrywanie problemów, których nie uświadamia sobie
zniewolony naród

i formułowanie ich, by zniewoleni mogli skonfrontować z nimi swoją

sytuację. Rola pedagoga jest usytuowana po stronie zniewalanych,
biednych i uciśnionych- by przywrócić im siłę do mówienia o swoich
prywatnych sprawach własnym głosem, po to by mogli oni odzyskać
wiarę

w

siebie,

we

własną

przedsiębiorczość.

Działalność

wychowawcza powinna być poddana swego rodzaju weryfikacji z
perspektywy tego, czy i w jakim zakresie podejmuje ona problemy
egzystencjalne ludzi, a także przy pomocy jakich metod można je
rozwiązywać, tak by nie podtrzymać tak zwanej „kultury ciszy” wobec
istniejących form przemocy między ludźmi.

Wybrani

przedstawiciel

e

Paulo Freire

(1920-1997) – Brazylijczyk. Ukończył studia prawnicze,

był też nauczycielem języka portugalskiego, jednocześnie działał jako
prawnik związków zawodowych i prowadził wykłady o tematyce
prawniczej. Zaangażowany był w edukacyjne ruchy społeczne i
demokratyczne budzenie się Brazylijczyków. Nawiązał kontakty ze
środowiskiem uniwersyteckim Universidade de Recife, dzięki czemu w
1963 r. stworzył program alfabetyzacji dorosłych. Jednak rok później
pucz militarny przerwał eksperyment edukacyjny, gdyż program
uznano za wywrotny
i niebezpieczny dla starego porządku, po czym został wygnany ze
swojego kraju. Następne lata spędził w Chile, Genewie oraz w Gwinei,
gdzie wspólnie z żoną kierował zespołem doradców edukacyjnych. Po
16 latach powrócił do ojczyzny. Mieszkając na stałe w San Paulo
pracował na uniwersytetach państwowym
i

katolickim.

Od

1985r.

był

honorowym

przewodniczącym

Międzynarodowego Stowarzyszenia Oświaty Dorosłych. Credo swojego
podejścia do kolonialnej organizacji życia społecznego wraz z
towarzyszącą mu pedagogią emancypacji Freire zawarł w „Pedagogii
uściśnionych”. Jest to książka o edukacji, alfabetyzacji będącej droga
do wyzwolenia, tego społecznego i tego jednostkowego. Freire
przeciwstawia się edukacji bankowej, przelewaniu przez
mądrego – z założenia – nauczyciela, do pustej – z założenia –
głowy ucznia biernej wiedzy do zapamiętania.

POGLĄDY PAULO FREIRE:



Zdanie P. Freire nie ma innej, jakiejś neutralnej pedagogiki-
poza pedagogiką uciśnionych- która jako jedyna spośród
wszystkich nauk o wychowaniu zainteresowana jest
pomocą ludziom

z przerwami „kultury ciszy” klas uciskanych by wyrwać ich ze

stanu zniewolenia ku własnej autonomii. Głosiła, że tylko
człowiek wolny potrafi mówić własnymi słowami, gdyż dzięki
mowie staje się podmiotem własnego losu, może ją
wykorzystywać jako narzędzie przekształcania świata. Człowiek
podlegający zniewoleniu i podejmujący walkę z opresorami, nie
może odwołać się do siły, przemocy czy innej formy dominacji
lub chęci zemsty, gdyż jego rolą jest „restaurowanie
człowieczeństwa”- tak u samego siebie jak i u jego opresorów.



Wskazuje on również na dwa aspekty EMANCYPACJI:

1)subiektywny- polegający na umiejętności uczenia się

poprzez dialog z nauczycielem, który stara się zrozumieć
jego potrzeby, aspiracje edukacyjne, podejmując z nim
współdziałanie.

2)obiektywny- polegający na podjęciu walki politycznej

przeciwko wszelkim formom zbytecznej dominacji

Wiadomo, że poglądy P. Freire adresowane były do społeczeństwa

trzeciego świata, gdzie ludzie podlegają permanentnemu
wyzyskowi z racji stanu analfabetyzacji i tym samym niemożności
zrozumienia swojego położenia.

Paulo Freire swoją aktywność oświatową rozpoczął od poznawania

warunków życia mieszkańców brazylijskich wiosek. Uczył się on
zrozumienia sposobu myślenia mieszkańców wiosek. Rozmawiał
także z nimi o wychowaniu o ich własnym świecie, a także

o narodzinach oraz przyczynach zgonów. I tak istotą pedagogiki

uciśnionych jest umożliwienie każdemu człowiekowi wyzwolenia
się z narzuconej mu przez tradycyjną edukację tak zwanej
„ bankowej koncepcji uczenia się” na rzecz zdobywania wiedzy

w dialogu.

Ivan Illich

(1926-2002) – Austriak. W latach 30 XX w. rodzina Illicha

została wygnana
z Austrii i trafiła do Włoch. Illich studiował we Florencji, Rzymie i Salzburgu,
uzyskując stopnie naukowe w zakresie filozofii i teologii oraz stopień doktorski z
historii. Jego szerokie zainteresowania sięgały od filozofii scholastycznej i
historii kościoła po medycynę i lingwistykę – władał biegle kilkunastoma
językami. W 1961r. założył instytut w Meksyku. Celem tego ośrodka była pomoc
w kształceniu misjonarzy dla Ameryki Łacińskiej. Zamiarem Illicha było
nauczanie przyszłych misjonarzy podstaw języka hiszpańskiego lub
portugalskiego, wdrożenie ich do życia w odmiennych, ubogich i prymitywnych
warunkach i przygotowanie ich do rozumienia odmiennej kultury. Program
CIDOC podkreślał potrzebę de amerykanizacji. Ollich krytykował plany
misjonarskie Watykanu i Stanów Zjednoczonych, uznając je za wysiłki
zmierzające do narzucenia słabszym krajom specyficznej ideologii Zachodu.
Ponadto od początku swojej działalności Illich utrzymywał, że Kościół powinien
być neutralny politycznie, a duchownym nie wolno pełnić żadnych ról
politycznych. Ze względu na swoje poglądy stał się obiektem ataków ze strony
konserwatystów meksykańskiej władzy kościelnej. W 1969r. zakończyły się
związki Illicha z kościołem. W latach 1969-1970 Illich i jego przyjaciel Everetta
Reimera prowadzili seminarium na temat alternatyw edukacyjnych. Dzięki temu
seminarium stało się znanym miejscem wśród pedagogów Ameryki Północnej, a
potem całego świata. Ukoronowaniem przemyśleń Illicha były książki: Energy
and Equity oraz Medical Nemesis. Poglądy Illicha dotyczące szkoły można uznać
za radykalne. Illich nie akceptuje nadmiernego rozwoju instytucji,
zarzucając im, że wtedy ich działanie na człowieka jest szkodliwe.

MITY ILLICH’A - Illich Swoją krytykę szkoły

oparł na stwierdzeniu, że prestiż szkoły

opiera się na kilku mitach, które

scharakteryzował następująco:



MIT ZINSTYTUCJONAIZOWANYCH WARTOŚCI - jest to przeświadczenie,
że proces uszkolnienia wytwarza coś wartościowego. Sugerowane jest tutaj, że
wartościowe uczenie się jest rezultatem uczęszczania do szkoły. Wartości te
można zmierzyć za pomocą stopni i świadectw. Autor twierdzi natomiast, że
uczenie się jest ludzką aktywnością, która nie wymaga manipulacji przez innych.
Szkoła sprawia, że uczeń utożsamia swój rozwój z opracowanym planem,
zasadami i manipulacją.



MIT MIERZENIA WARTOŚCI – według Illicha, wartości instytucjonalne, które
szkoła wszczepia są ujmowane ilościowo. Rozwój osobowy nie może być
oceniany i mierzony w stopniach.



MIT PACZKOWANIA WARTOŚCI - tutaj treści i wartości traktowane są jako
artykuły handlowe. Nauczyciel dostarcza ukończony produkt uczniowi, którego
reakcja jest uważnie badana.



MIT SAMONAPĘDZAJĄCEGO SIĘ POSTĘPU - mit ten rozumiany jest jako
wyścig za stopniami, dyplomami, wyróżnieniami, ponieważ wysokie osiągnięcia
dadzą większe szanse na pracę.

SYSTEM OŚWIATY:



System oświaty powinien realizować trojaki cel:

- zapewnić wszystkim, którzy chcą się uczyć, prawa z

korzystania z dostępnych zasobów w każdym momencie
ich życia;

- upoważnienie wszystkich, którzy chcą się dzielić swymi

wiadomościami, do wyszukiwania tych którzy chcą się od
nich uczyć;

- stworzenie możliwości tym wszystkim, którzy chcą

przedstawić informacje dla ogółu społeczeństwa.

INSTYTUCJE OŚWIATOWE ILLICH:



Illich podaje przykłady nowych instytucji oświatowych, które mogłyby realizować
te cele są to:

1. placówki ułatwiające dostęp do „przedmiotów oświatowych” – przyrządy dostępne

dla uczniów, które znajdowałyby się w muzeach, bibliotece, fabrykach itp.;

2. placówki wymiany umiejętności – tutaj ludzie mogliby zgłaszać swoje umiejętności,

określać warunki na których mogliby służyć innym osobom pragnącym posiąść te
same umiejętności;

3. placówki doboru partnerów – winna stanowić siec porozumienia, dzięki której

ludzie zainteresowani jakąś dziedziną będą mogli znaleźć towarzysz badań;

4. placówki informujące o wszelkiego rodzaju oświatowcach – podawanie informacji
o fachowcach, amatorach zrzeszonych w organizacji, oraz warunki korzystania z ich

usług.

Noam Chomsky

(ur. 1928) – Amerykanin. Profesor lingwistyki, wybitny

językoznawca, twórca generatywnej koncepcji gramatyki. Podstawowym
założeniem tej gramatyki jest to, że uczenie się języka jest uwarunkowane
biologicznie. Chomsky uważa, że każde dziecko ma wrodzona zdolność rozumienia
formalnych zasad uniwersalnych, stanowiących podstawę gramatycznych struktur
języka. Dowodem na to jest fakt, ze dziecko słuchając mowy starszych od siebie,
potrafi budować twórczo nieograniczoną liczbę wypowiedzi, których wcześniej
słyszało. Chomsky jest radykalnym krytykiem współczesnej edukacji w USA. Dla
niego edukacja jest jednym z narzędzi klasy panującej do utrzymywania
społeczeństwa w uległości. Traktuje on system edukacji jako jeden z wielu
społecznych systemów przekazu fałszywych informacji. Określa panującą w USA
edukację jako oswajającą. Edukacja oswajająca oznacza taki system oświatowy, który
dostosowuje jednostki do doktryn i praktyk pożądanych przez elity władzy. Oznacza
tyle co zabijanie samodzielnego myślenia, obywatelskiej inicjatywy, zdolności do
krytycznej oceny faktów. Uczniowie nie mają się uczyć krytycznego myślenia, lecz
mają wchłaniać sączkowaną wiedzę i wykorzystując ją, rozwiązywać standardowe
testy. Uczniowie nie mają okazji znajdować prawdy dla siebie. Chomsky mówi, że
szkoły są instytucjami, które indoktrynują i narzucają posłuszeństwo.
Jego zdaniem nauczyciele mają obowiązek mówienia prawdy, ale taki
obowiązek spoczywa na każdej uczciwej osobie. Wyklucza z tej grupy ludzi
władzy. Zwracanie się do nich i mówienie im prawdy jest stratą czasu. Klasa
wykształcona jest nazywana klasą specjalistów – do której nie należą
nauczyciele. Chomsky krytykując państwo amerykańskie, pokazując jego
strukturę społeczną i jej działanie na przeciętnych obywateli, chce służyć
budowaniu ich świadomości. Obnażanie wygodnych i bezpiecznych z pozoru
mitów zmusza do zastanowienia się nad sobą, wymiarem swojej wolności i
wolności swoich dzieci.

Posumowanie poglądów

przedstawicieli pedagogiki

emancypacyjnej

INSPIRACJE:



Paulo Freire:

· chrześcijaństwo,

· marksizm (Marks, Engels, Lukacs),

· psychoanaliza (Fromm);



Ivan Illich:

· chrześcijaństwo,

· szkoła frankfurcka;



Noam Chomsky:

· oświeceniowy liberalizm,

· libertyński socjalizm (Russell),

· progresywizm (Dewey).

Przedmiot krytyki

społeczeństwa:



Paulo Freire:

· struktura postkolonialnego ucisku klasowego;



Ivan Illich:

· rozwinięte społeczeństwo kapitalistyczne wraz z jego

profesjonalizmem i instytucjonalizmem;



Noam Chomsky:

· ogólnoświatowa korporacyjna struktura gospodarcza.

Przedmiot krytyki edukacji:



Paulo Freire:

· bankowy model edukacji;



Ivan Illich:

· wiedza jako towar oraz obowiązek szkolny;



Noam Chomsky:

· edukacja jako narzędzie utrwalania iluzji.

Droga emancypacji

społecznej:



Paulo Freire:

· budzenie świadomości, kręgi kulturowe, rewolucja;



Ivan Illich:

· od instytucjonalizowani, samoograniczenie;



Noam Chomsky:

…

Pedagogika emancypacyjna w

Polsce

Recepcja i rozwój pedagogiki emancypacyjnej w Polsce są
związane
z nazwiskiem Zbigniewa Kwiecińskiego i dokonywały się w
opozycji do pedagogiki marksistowskiej, która aż do 1989r
była oficjalnie obowiązującą. Kwieciński stworzył krąg
seminaryjny, powołując do życia tzw. seminarium
czwartkowe, na którym spotykali się
i aktywnie dyskutowali autorzy reprezentujący różne
dyscypliny
i środowiska naukowe z całej Polski. Seminarium zatytułowane
było „Społeczne aspekty wychowania”, odbywało się w stacji
Naukowo – Badawczej Polskiej Akademii Nauk w Toruniu.

Kwieciński pisze: racjonalność emancypacyjna zmierza do poszukiwania możliwości
wyzwalania się z wcześniej stworzonego i zaakceptowanego świata.
Wartością jest tutaj otwieranie się na nowe, a przy tym wypowiadane we własnym imieniu
wartości, na nowe znaczenia i nowy sposób doświadczenia świata. To „nowe” w Polsce to czas
po 1989 r., okres przełomu politycznego. Podstawą jest wolność słowa, odwaga myślenia
i wypowiadania się, mówienie własnym głosem od siebie i o sobie oraz wchodzenie w
dialog
z innymi. Jak to ujmuje Kwieciński w tej perspektywie naczelną wartością staje się po prostu
możliwość bycia podmiotem własnego działania, możliwość posługiwania się własnym
rozumem
i własną wolą.
Emancypacja ma jedną stałą cechą, a jest nią zmiana. Emancypowanie się nie jest
dochodzeniem do ustalonego wcześniej celu, zgodnie z czyimś nakazem czy według jakichś
określonych reguł. To proces ciągły i twórczy. Nie wiemy dokąd nas zaprowadzi. Jego celem
jest odkrywanie i zrozumienie coraz to nowych horyzontów.
W perspektywie emancypacyjnej, nauka jako sposób uprawiania wiedzy i jej dyskursy, staja się
elementem życia codziennego, gdyż wyrażają realne potrzeby poszczególnych ludzi
i społeczności.
Konsekwencją przyjęcia perspektywy emancypacyjnej jest brak pewności absolutnej, brak
ostatecznego autorytetu w jakiejkolwiek sprawie, jest zdanie się na dialog i własną dojrzałość
i świadomość.

KRYTYKA PEDAGOGIKI

EMANCYPACYJNEJ:



Utopijny optymizm pedagogiczny: Utopijny, bo
osadzony na wierze, że większy obszar wolności
człowieka i społeczeństwa będzie
równoznaczny

z postępem w perspektywie indywidualnej
i historycznej;



Nie da się raz na zawsze wyzwolić, gdyż
wyzwolenie się z jednej zależności prowadzi
nieuchronnie do popadnięcia w inną zależność;



Celem jest droga do emancypacji, a nie
emancypacja sama w sobie.