Opieka psychopaliatywna

nad rodziną chorego

Joanna Flakus

Opieka psychopaliatywna nad rodziną



Opieka psychopaliatywna obejmuje wszechstronną
pomoc nie tylko choremu, ale także jego opiekunom.



Najtrudniejszym okresem wywołującym załamanie i
rozpacz jest stan terminalny.



Silne emocje wywołują lęk, przygnębienie, stres.



Wiele osób boi się śmierci.



Padają pytania:



Jak to będzie w momencie odejścia?

Opieka psychopaliatywna nad rodziną



Lęk przed chwilą umierania jest bardzo dużym
obciążeniem dla opiekuna.



Na rodzaj reakcji stresowych opiekuna w związku
z chorobą jest etap tzw. „ pustego gniazda”.



Nie bez znaczenia jest również trajektoria choroby.



Czasem przebieg choroby jest przewlekły, powoli
przygotowuje rodzinę do odejścia chorego.



Jest to przebieg „lepszy”- ułatwia proces
przystosowania.

Opieka psychopaliatywna nad rodziną



Mówi się w związku z tym o „ właściwej”
porze odejścia dostosowanej do możliwości
przystosowawczych rodziny.



Tak naprawdę nie ma takiej „właściwej” pory.



Reakcje opiekunów i ich zdolności radzenia
sobie ze stresem zależą od ich własnej
kondycji fizycznej i psychicznej



A także od możliwości rozmiarów wsparcia.

Potrzeby opiekunów



Silną potrzebą opiekunów jest być
przy chorym, chęć pomocy, spełnianie
jego życzeń.



Następną potrzebą jest uzyskanie
informacji.



Gorzej z kolejnym etapem potrzeb:
z możliwością
„ przewentylowania uczuć”.

Możliwość pomocy rodzinie



Osoby obce, na przykład członkowie
zespołu hospicyjnego, włączając do pomocy
rodzinę, muszą podchodzić do swojej pracy
bardzo elastycznie- dostosowując rodzaj
świadczonych usług do potrzeb danej
rodziny.



Generalnie jednak opiekę powinna
sprawować rodzina, a zasadnicza pomoc
powinna polegać na właściwym
instruktażu.

Możliwość pomocy rodzinie



Czasami pomoc powinna obejmować
sprawy socjalno bytowe.



Sprawą podstawową jest wsparcie
psychiczne opiekunów.



Obejmuje ono wysłuchanie problemów
opiekuna.



Podjęcie prób poprawy komunikacji i
kontaktów wzajemnych chorego z rodziną.

Możliwość pomocy rodzinie



Szczególnie ważne jest korygowanie niewłaściwych
zachowań otoczenia.



Bardzo drastycznym tego przejawem jest
uniemożliwienie dzieciom kontaktu z chorym,
„ to może być zaraźliwe”.



Często popełnianym błędem jest sprawowanie
opieki według wyobrażonego przez opiekuna
wzorca.



Niekiedy rodzina „przedwcześnie” przejmuje
wszelkie obowiązki.

Możliwość pomocy rodzinie



Poważnym błędem, wymagającym
dyskretnej korekty, jest odmowa
odwiedzin księdza.



„To go załamie”, „ on pomyśli, że to
już koniec” słyszy się argumenty
rodziny.

osierocenie



Przez osierocenie rozumiemy sytuację człowieka,
który z powodu śmierci utracił ważną dla siebie
osobę.



Żałoba oznacza społeczny wyraz reakcji na utratę
bliskiej osoby, usankcjonowany typowymi dla
danej społeczności obyczajami.



Żałoba nie musi wiązać się z przykrą reakcją
emocjonalną, natomiast osierocenie wyraża się
przede wszystkim poprzez żal, który jest reakcją
uczuciową na utratę ważnych dla człowieka
wartości.

osierocenie



Osierocenie nie jest stanem-to raczej proces przebiegający
etapowo.



Charakteryzuje się swoistą dynamiką.



„Prawidłowy” przebieg osierocenia utrudniają cechy
osobowości:



skłonność do pesymizmu



załamywanie się pod wpływem stresu



wcześniejsze zaburzenia psychiczne lub nerwicowe



ciężkie doświadczenia życiowe.

osierocenie



Niezależnie od stopnia przygotowania śmierć jest zawsze
szokiem.



Wprawdzie osoba osierocona rozumie znaczenie faktu,
jednakże uczuciowo jest porażona.



Nie czuje nic poza niewiarą.



„ To nie może być prawda”.



Taki stan trwa do kilku dni i pełni rolę obronną, jako
mechanizm częściowego zaprzeczenia.



Jeśli przedłuża się poza okres 14 dni, staje się reakcją
patologiczną.

osierocenie



W miarę uświadamiania sobie realności straty
występuje reakcja ostrego żalu.



Wyrazem tego jest lęk jako odpowiedź na
destabilizację, przewidywaną zmianę i
związane z tym poczucie zagrożenia.



U osób dorosłych w pełni życiowo
samodzielnych dominującym uczuciem nie jest
lęk, lecz żal lub gniew.



Zdarza się także poczucie winy.

osierocenie



Fachowa pomoc osieroconym jest w obecnych czasach
szczególnie potrzebna.



Pomoc psychologiczną należy rozpocząć od
przygotowania tj. od uprzedzenia o nadchodzącej
śmierci bliskiej osoby.



Pomoc w dalszych etapach osierocenia powinno się
podjąć wkrótce po pogrzebie.



Pewne osoby trzeba zachęcać żeby „ zaczęły żałować”
( nie tłumiąc uczuć).



Innym należy pomóc w powrocie do świata żyjących.

osierocenie



Istotą pomocy jest uznanie zasady, że
człowiek osierocony musi zawsze przeżyć
smutek i żal rozstania.



Powinien mieć czas na rozliczenie się z
przeszłością, na bilans wspólnego życia ze
zmarłym.



Praca nad żalem w okresie osierocenia
oznacza stopniowe przechodzenie od procesu
żałowani do procesu wewnętrznego
przystosowania się do nowej sytuacji.