CHARAKTERYSTYKA
SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ

CZYM JEST SPOŁECZNOŚĆ
LOKALNA?



Główne wyróżniki:



Przestrzeń terytorialna



Zamieszkała tam ludność



System powiązań i zależności ludzi
i instytucji, społeczne interakcje



Kulturowe i psychospołeczne więzi łączące

część lub całość mieszkańców z daną

strukturą społeczno-przestrzenną

MODEL SPOŁECZNOŚCI

LOKALNEJ

~ 0,1-1% decydenci

~ 3-5% zaangażowani

~ 10%

zorientowani

~ 85%

niezorientowani

i

obojętni

SPOŁECZEŃSTWO?

Pojęcie „ społeczeństwo” ( community )

pierwotnie oznaczało wioskę-społeczeństwo,
którą charakteryzowało silne nakładanie się
ról i duży stopień wzajemnych powiązań.
Pojęcie zostało przeniesione na pewien typ
zbiorowości miejskiej, charakteryzujący się
względną odrębnością i pewnym stopniem
spójności.

JAKIE SĄ CELE I ZAŁOŻENIA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ



Wypracowanie wspólnych działań(zakładanie
i wspieranie grup obywatelskich)



Poprawa dostępu mieszkańców do informacji
i umiejętności



Zdobywanie lub tworzenie owych zasobów
materiałowych rzeczowych, finansowych w
obrębie społeczności lokalnej



Zwiększenie demokratycznego uczestnictwa
mieszkańców w procesach podejmowania
decyzji

RODZAJE SPOŁECZNOŚCI

LOKALNEJ

Wiejska

Miejska

SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA MIEJSKA



uczestnictwo mieszkańców a szczególnie
młodzieży w większych grupach celowych



dominacja więzi rzeczowych



obniżenie społecznego znaczenia rodziny



zanik tradycyjnych autorytetów



bezosobowa i nierygorystyczna kontrola społeczna



anonimowość życia i działania



większa tolerancja wobec różnic



większa ruchliwość społeczna



ogromne zróżnicowanie zawodowe



przestrzenna segregacja warstw i klas społecznych

SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA WIEJSKA



mniejsza oferta rozwoju



mniejsza dostępność do instytucji, kultury,
szkolnictwa



mała zbiorowość a zatem występują ograniczenia
przestrzenne



dominuje rolniczy charakter pracy



mamy do czynienia ze specyficznym układem
autorytetów



w życiu codziennym dominuje przyroda



kultura ludowa, folklor



następuje dezintegracja więzi pod wpływem
czynników organizacyjnych



szczególna rola szkoły i nauczyciela

Oczywiście wyróżniamy też inne rodzaje

społeczności lokalnej

WSPÓLNOTA

Typ zbiorowości społecznej, który powstaje

w sposób naturalny, spontaniczny i w którym
dominują więzi osobowe, stosunki
pokrewieństwa, związki rodowe, więź
sąsiedzka, jest to zbiorowość pierwotna.

STOWARZYSZENIE

Grupa celowa powołana świadomie dla

realizowania określonych zadań, jest to
zbiorowość wtórna.

WIĘZI LUDZKIE

Podstawa współżycia społecznego,

wewnętrzna spójność zapewniająca
zaspokojenie potrzeb indywidualnych i
zbiorowych.

WIĘZI SPOŁECZNE

Według Szczepańskiego:
„Zorganizowany system stosunków,

instytucji, środków kontroli społecznej,
skupiający jednostki, podgrupy i inne
elementy składowe zbiorowości w całość
zdolną do trwania i rozwoju.”

TYPY PRZEKSZTAŁCEŃ UKŁADÓW
LOKALNYCH

Wyróżniamy cztery zasadnicze typy

przekształceń układów lokalnych pod
wpływem bodźców zewnętrznych

1

Układ lokalny przyjmuje i

adaptuje nowy element, który
staje się ważnym czynnikiem

rozwojowym, a stosunki

układają się na zasadzie
koegzystencji przynoszącej
wzajemne korzyści

2

Nowy czynnik zewnętrzny zagraża

interesom układu lokalnego, co
prowadzi do jego rozkładu i
zniszczenia- gwałtowny proces
rozkładu lokalnego powoduje
przekształcenie

miejsca w obszar, a społeczność

w zbiorowość (np. w wielkich
aglomeracjach, które wchłaniają
układy lokalne)

3

Układ lokalny istnieje obok i

niezależnie od nowych
struktur, stara się zachować
względną

autonomię i tożsamość –

tradycyjny układ trwa niemal
nienaruszony w zupełnie
nowym

otoczeniu (np. getta

bogatych )

4

Obawa przed „obcymi” w

mieście prowadzi do
kształtowania się społeczności
lokalnych na

wspólnym terytorium (np. na

obszarach metropolitalnych
lokalne społeczności strachu ,
które zamykają się w swoich
zespołach mieszkaniowych)

ATRYBUTY SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ

NA BAZIE WYSTĘPUJĄCYCH WIĘZI

SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA WYTWARZA

SZEREG ATRYBUTÓW LOKALNYCH:



terytorialność – przypisanie do „ziemi np.
lubuskiej”



rynek lokalny



poczucie odrębności



lokalny system komunikowania  prasa, radio, TV
lokalne, tablice ogł, grafitii polskie na drzewach



lokalny system kontroli społecznej (konwenanse,
uznane wzory zachowań) sankcje rozproszone:
jest się przedmiotem rozmów, metkowanie, bojkot
sąsiedzki, towarzyski.



lokalne autorytety (formalne i nieformalne)



instytucje lokalne (władze, kulturalne,
oświatowe) oddolne i narzucone odgórnie

TYPOLOGIA WIĘZI SPOŁECZNYCH

ZE WZGLĘDU NA ŹRÓDŁO

POCHODZENIA:



Naturalna – dana człowiekowi przez społeczne
warunki urodzenia



Stanowiona – wynikająca ze stanowienia
społecznego



Zrzeszeniowa – powstająca w wyniki
dobrowolnego zrzeszania się ludzi

ZE WZGLĘDU NA UJMOWANIE:



koncepcja psychospołeczna – więź społeczna
jest czynnikiem świadomości członków grupy
i wyraża ogólnie świadomość łączności
społecznej



koncepcja strukturalna – więź społeczna to
ogół stosunków zachodzących między
członkami jakiejś zbiorowości ludzkiej,
podporządkowanych jednemu stosunkowi
dominującemu



koncepcja dwuaspektowa – połączenie
poprzednich koncepcji w pełni wyraża istotę
więzi społecznej

TYPY DURKHEIMA:



solidarność mechaniczna – wynika z
homogeniczności członków społeczeństwa i
jednolitości wzorów kulturowych



solidarność organiczna – wynika z podziału
pracy, współzależności i specjalizacji

STOSUNEK SPOŁECZNY

Pewien układ zawierający następujące elementy:



dwóch partnerów



jakiś łącznik czyli przedmiot



postawę



interes



sytuację, która stanowi platformę tego stosunku



pewien układ stosunków i powinności

STOSUNEK SĄSIEDZKI



Turowski - system wzajemnych czynności czy
świadczeń wykonywanych na podstawie
układu uprawnień i obowiązków
wynikających ze wspólnej podstawy
zależności, którą jest bliskość zamieszkania



Frysztacki – stosunek bezpośredni, osobowy
powstały i trwający w miejscu zamieszkania,
których treść ograniczona jest do spraw tam
mających miejsce

SĄSIEDZTWO

Układ względnie trwałych powiązań między

osobami, powstałych na gruncie zależności
wynikających z bliskości zamieszkania, a
wyrażających się na zewnątrz w postaci
unormowanych czynności, na które składają
się określone obowiązki i uprawnienia obu
stron.



B. Lewenstein, „Wspólnota społeczna a
uczestnictwo lokalne” ,Warszawa 1999, s.23-
26



Alvin Toffler „Trzecia Fala”, Wyd. II: Poznań,
Wydawnictwo Kurpisz



Gęsicka G., Partnerstwo w rozwoju lokalnym,
PIL, Katowice 1996



Malinowska E., Społeczność lokalna – jej
tradycje i współczesność, w: Zbiorowości
terytorialne i więzi społeczne, Łódź 1995

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ