Wzorce człowieka w literaturze średniowiecznej.




















 
 

Matura 2007
 

Motywy
literackie
 

Matura
ustna
 

Matura
pisemna
 

Powtórka z epok
 

Matura CD
 

Linki
 





WYPRACOWANIA

TEMATY MATURALNE


Antyk
Średniowiecze
Renesans
Barok
Oświecenie
Romantyzm
Pozytywizm
Młoda
Polska
Dwudziestolecie
Współczesność
Biologia
Geografia
Historia
Fizyka
Informatyka


język polski
Matura
pisemna
Matura
ustna
Motywy
literackie
Powtórka z epok
inne przedmioty
Matura z
fizyki
Matura z
matematyki
Matura z
geografii
Matura z
historii







Wzorce człowieka w literaturze średniowiecznej.
Zasadnicza część piśmiennictwa średniowiecznego wyrastała
bezpośrednio z doktryny religijnej Kościoła, z takiejże nauki
społecznej, z filozofii i kultury chrześcijańskiej. Głównym
elementem owej myśli było przeświadczenie o stałej, sztywnej
hierarchii świata
od Boga, poprzez ludzi, aż do zwierząt i
rzeczy. Każdy miał w tej rzeczywistości swoje miejsce,
przypisane mu prawa i obowiązki. Ktoś, kto próbował zmienić
swą pozycję w zastanym układzie, z pewnością nie był ideałem
człowieka
chyba, że całe swe życie poświęcił Bogu, stając
się, na przykład, z księcia żebrakiem, oddając wszystko
biednym lub Kościołowi.Literatura średniowieczna, w
gruncie rzeczy znacznie ujednolicona, służyła w pierwszej
kolejności kształtowaniu pożądanej osobowości człowieka. Ten
ostatni miał być całkowicie oddany Bogu i religii, odrzucać
doczesne cele, pragnienia, pokonywać pokusy i słabości ciała.
Winien konsekwentnie zmierzać do zbawienia, życia wiecznego

droga ku temu wiodła przede wszystkim przez cierpienia,
umartwienie, pokutę. Około X wieku zaczęła się też rozwijać
kultura dworska, rycerska, związana z nią literatura pisana w
językach narodowych, która propagowała nieco inne wzorce:
ideał rycerza, dworzanina. Tak więc, całe średniowiecze
stworzyło trzy zasadnicze wzorce osobowe: świętego, rycerza i
władcy. Poszczególne cechy przypisywane każdemu z tych ideałów
powtarzały się w dziesiątkach utworów, były niemal takie same
w każdym z krajów ówczesnej Europy.Najbardziej znanym
utworem propagującym wzorzec świętego była "Legenda o św.
Aleksym", istniejąca już w XI wieku, na język polski
przełożona w XV wieku. Aleksy pochodził ze znakomitego
rzymskiego rodu, jednak odrzucił bogactwo, życie w luksusie,
wybrał poniżenie, cierpienie, biedę, pozostawił młodą
żonę.Po życiu męczeńskim spotkała Aleksego natychmiast
nagroda: jego dusza została wzięta do nieba. Koleje losu,
wybory Aleksego pozwalają zrekonstruować średniowieczny wzór
świętego. Taki człowiek już w dzieciństwie był kimś
wyjątkowym, później
wolnym od grzechów młodości. Nad życie
małżeńskie cenił śluby czystości. Musiał być człowiekiem
zamożnym, by zrezygnować z luksusów, bogactwa, władzy i
zaszczytów. Stawał się ascetą doskonalącym ducha poprzez
umartwienie ciała. Jego życiu i śmierci, będącej w gruncie
rzeczy samounicestwieniem, towarzyszyły cuda. Nieco inną,
także stawianą za wzór, postacią był święty Franciszek. Za
jego dominującą cechę należy uznać wszechogarniającą miłość do
świata, ludzi i zwierząt, akceptację ciała. Pojęcie
"franciszkanizmu" do dziś pozostało synonimem dobroci,
życzliwości, zrozumienia i ciepła.Ideał rycerza został
wpisany w szeroko znaną "Pieśń o Rolandzie". Wzorcem wojownika
był tytułowy bohater, także jego towarzysz Oliwier, trzeba też
pamiętać o postaciach z innych utworów: rycerzach Okrągłego
Stołu, Tristanie. Kultura rycerska w Polsce była stosunkowo
uboga, musimy, więc analizować wyłącznie zapisy pochodzące z
Zachodu Europy.Wzorowy rycerz średniowieczny winien
pochodzić z bogatego, świetnego rodu, być człowiekiem pięknym
i wspaniale odzianym. Mieć nadludzką siłę, znakomicie władać
bronią i być gotowym do stawienia czoła każdemu i w każdej
chwili. Musiał dbać głównie o swą rycerską sławę, niezwłocznie
mścić wszelkie zniewagi, dbać o honor
własny i swego
seniora, władcy. Honor nakazywał bezwzględnie dotrzymywać
danego słowa, mówić prawdę, być wiernym władcy aż do śmierci.
Honor był
jednym słowem
najwyższą wartością dla
rycerza.Barwne życie rycerzy, jego uroki, rozliczne
przygody, cała obyczajowość narzuciły różne szczegółowe
zalecenia. Na przykład przywiązanie do swego rumaka i używanej
broni. Rycerska miłość też była swego rodzaju służbą, służbą
wybranej damie serca, której honoru należało bronić. W gruncie
rzeczy można nawet mówić o średniowiecznym ideale kochanka

na wzór Tristana z "Dziejów Tristana i Izoldy". Taki wzór
przekazywała również średniowieczna liryka miłosna,
idealizująca uczucia i ludzkie zachowania, będące głównie
wyrazem tęsknoty do doskonałej miłości.Mówiąc o wzorze
władcy, znów winniśmy odwołać się przede wszystkim do "Pieśni
o Rolandzie" i postaci króla Karola Wielkiego, władcy
opiewanego też w innych utworach. Należy równocześnie pamiętać
o królu Marku z "Dziejów Tristana i Izoldy". Poszukując
przykładów polskich, wymieńmy Bolesława Chrobrego i Bolesława
Krzywoustego, których sylwetki nakreślił w swej kronice Gall
Anonim.Idealny władca średniowieczny winien mieć pewne
cechy nadprzyrodzone: urodzić się w cudownych okolicznościach,
Bóg może przemawiać do niego poprzez wizje, sny
przecież
reprezentuje on Stwórcę na Ziemi. Musi zatem kochać swych
wasali, troszczyć się o ich dobro, bronić ich, być
sprawiedliwym. Z jego postawy emanuje godność,
dostojeństwo.Różne były ideały człowieka
średniowiecznego, stwarzano możliwość wyboru wzoru, nawet w
obrębie jednego typu
na przykład świętego (Aleksy
konsekwentnie dążył do samounicestwienia, lokował się poza
rzeczywistością, święty Franciszek żył w idealnej zgodzie ze
światem). Zarazem łatwo dostrzeżemy cechy wspólne dla
wszystkich zalecanych przez literaturę postaw. Powtarza się w
nich przede wszystkim gorąca wiara, przekonanie, że ciało
można pokonać siłą ducha, akcentowana jest gotowość do
poświęceń, niechęć do porządkowania rzeczywistości za pomocą
intelektu.Średniowiecze
- wypracowania

zobacz także
Matura
CD
Spis
uczelni
Pojęcia
Pisarze
Cytaty







Puma - Perfumy - Gry Bitewne - Gry Planszowe Noclegi | Teksty | Bilety Autokarowe