Definicje
" Choroba zakaz
na  choroba spowodowana i rozwijająca się w wyniku
zakażenia ustroju czynnikiem zakaz
nym.
" Czynnik zakaz
ny = patogen - Czynnik biologiczny, którego wniknięcie do
Epidemiologia chorób zakaz
nych.
organizmu prowadzi do wystąpienia choroby.
Miejsce lekarza dentysty w triadzie
- posiadające zdolność wywoływania objawów chorobowych drobnoustroje
epidemicznej. Zasady i wytyczne
komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty,
- zewnętrzne i wewnętrzne pasożyty człowieka lub wytwarzane przez nie
opracowania ogniska choroby
produkty,
- cząstki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału
zakaz
nej.
genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie hodowle komórkowe
lub wytwarzane przez nie produkty
" Czynnik etiologiczny - biologiczny, chemiczny, fizyczny lub inny czynnik
wywołujący określoną chorobę (również niedobór lub nadmiar jakiegoś
czynnika). Element konieczny do wywołania ciągu zdarzeń prowadzących do
wystąpienia choroby.
Definicje
Definicje
" y
ródło zakażenia  człowiek, zwierzę, roślina lub materia nieożywiona, z
której biologiczny czynnik chorobotwórczy został przeniesiony na osobę wrażliwą.
" Endemia  występowanie zachorowań na daną chorobę wśród
" Rezerwuar zarazka  człowiek, zwierzę, roślina lub wyjątkowo inne środowisko, w
ludności na określonym terenie w liczbie utrzymującej się przez
którym żyje i rozmnaża się drobnoustrój.
wiele lat na podobnym poziomie..
" Drogi szerzenia się zakażenia  sposób przenoszenia drobnoustrojów ze z
ródła
" Epidemia  wystąpienie zachorowań na daną chorobę w liczbie
zakażenia na wrażliwych ludzi lub zwierzęta za pośrednictwem żywności, wody,
wyraz
nie większej od średnich wartości oczekiwanych dla danego
powietrza lub przez bezpośrednią styczność.
terenu.
" Odporność populacji  niewrażliwość zbiorowiska ludzkiego lub zwierzęcego na
szerzenie się choroby, najczęściej w wyniku uodpornienia dużej części osobników.
" Pandemia  epidemia obejmująca duże obszary, np. cały kraj,
kontynent.
" Okres wylęgania choroby  czas od wniknięcia do organizmu biologicznego
czynnika chorobotwórczego do wystąpienia pierwszych objawów choroby.
" Ognisko epidemiczne  chory człowiek lub zwierzę wraz z jego
otoczeniem, w którym istnieją warunki do przenoszenia czynnika
" Okres zakaz
ności  czas, w którym osobnik zakażony może być z
ródłem zakażenia.
chorobotwórczego na osobniki wrażliwe.
" Nosiciel  osobnik, wydalający zarazki chorobotwórcze, które bytując w jego
ustroju nie wywołują objawów choroby (gdy proces chorobowy przeszedł
w stan utajony lub zakażenie bezobjawowe). Nosicielstwo: bezobjawowe,
okresu wylęgania, ozdrowieńców.
STRATEGIA ZWALCZANIA CHORÓB ZAKAy
NYCH
Proces epidemiczny
1. działania przeciw rezerwuarowi (potencjalnemu z
ródłu zakażenia)
1. y
ródło zakażenia
" zwierzęta; ubój lub leczenie chorych osobników, szczepienia ochronne
- człowiek chory lub nosiciel
" ludzie; izolacja osób zakażonych, leczenie chorych, czynny nadzór
- zakażone zwierzę
epidemiologiczny, kwarantanna
- woda, gleba
2. przerwanie dróg szerzenia się zakażenia
2. Drogi szerzenia się zakażenia
" dezynfekcja (niszczenie form wegetatywnych drobnoustrojów)
- kontaktowa (przez błony śluzowe, horyzontalnie, wertykalnie)
" sterylizacja (niszczenie wszelkich form drobnoustrojów)
- naruszenia ciągłości powłok
" dezynsekcja (likwidowanie owadów)
- inhalacyjna
" deratyzacja (likwidowanie gryzoni)
- pokarmowa " uzdatnianie wody do spożycia
" higieniczna produkcja i obrót żywności
- żywi przenosiciele
" ...
3. Populacja wrażliwa na zakażenie
-aby mogło dojść do rozprzestrzeniania się choroby zakaz
nej w populacji
3. zmniejszenie podatności osobniczej na infekcję
musi być odpowiednia liczba osób wrażliwych na zakażenie.
" uodpornienie bierne
- określenie wystarczającego odsetka osób wrażliwych w populacji zależy od
" uodpornienie czynne
rodzaju choroby.
" chemioprofilaktyka
1
Wytyczne do opracowania ogniska epidemicznego
Podstawowe cele analizy
choroby zakaz
nej
przeprowadzonej
Z a d a n i e
C z y n n o ś ć
w ognisku epidemicznym:
weryfikacja rozpoznania choroby,
1. Rozpoznanie epidemii porównanie obserwowanych
współczynników
1. Ustalenie przyczyn i z
ródła powstania ogniska
zapadalności z oczekiwanymi
epidemicznego
izolowanie chorych, przeprowadzenie
dezynfekcji,
2. Wyszukiwanie w terenie nowych
oraz nie zgłoszonych zachorowań
badania w kierunku nosicielstwa, zmiana
2. Wygaszenie ogniska  zapobieżenie pojawianiu się
pracy
nowych zakażeń w ognisku
Uporządkowanie zachorowań według
czasu zachorowania (krzywa epidemii),
3. Wstępny opis epidemii
3. Zapobieżenie pojawianiu się w przyszłości ognisk
ustalenie rozmieszczenia terytorialnego
zachorowań (naniesienie zachorowań na
podobnego typu
mapę terenu), obliczenie współczynników
zapadalności według płci, wieku itp.
Wytyczne do opracowania ogniska Oddziaływanie na elementy procesu epidemicznego wzw typu B
epidemicznego
1. Unieszkodliwienie z
ródła zakażenia:
choroby zakaz
nej cd.
- obowiązkowe badania na obecność HBsAg: krwiodawców, chorych na wzw,
ozdrowieńców po wzw, osób ze styczności z chorym na wzw i z otoczenia
4. Sformułowanie wstępnych hipotez o z
ródle(łach) epidemii
nosicieli HBsAg, kobiet w ciąży, personelu i pacjentów ośrodków dializ,
- zawieszenie jako krwiodawców na okres 6 miesięcy osób które:
5. Sformułowanie badań Opracowanie planu badań
były w ścisłej styczności z chorym na wzw lub żółtaczkę niewiadomego
zmierzających do weryfikacji (materiał, metody),
pochodzenia, poddawały się zabiegowi tatuażu, posiadaja ślady po świeżych
hipotez
badania terenowe wkłuciach,
- zalecenie w czasie hospitalizacji umieszczenia nosicieli HBsAg na osobnej
6. Analiza wyników i ustalenie z
ródła oraz sposobu szerzenia się
sali i zachowanie przy nich reżimu przeciwepidemicznego, szczególnie w
zachorowań
zakresie sprzętu do zabiegów związanych z naruszeniemciągłości tkanek,
- zalecenie przeprowadzania dializ u chorych z HBsAg w osobnych salach,
7. Przeprowadzenie działań mających na celu opanowanie
przy użyciu wydzielonej aparatury, z zachowaniem szczególnej ostrożności,
epidemii
- objęcie nadzorem lekarskim osób z otoczenia chorych na wzw B w okresie 6
miesięcy od ostatniego dnia styczności z chorym w celu rozpoznania
przypadków bezżółtaczkowych i wczesnego wykrycia przypadków
8. Przygotowanie sprawozdania z przeprowadzonego
pełnoobjawowych.
dochodzenia
Oddziaływanie na elementy procesu epidemicznego wzw typu B cd.
Oddziaływanie na elementy procesu epidemicznego wzw typu B cd.
2. Przecięcie dróg szerzenia:
3. Zwiększenie odporności populacji:
- nie pobieranie krwi do przetoczeń lub produkcji preparatów krwiopochodnych
- uodpornienie bierne przez podanie swoistej immunoglobuliny anty-HBs:
od :
noworodków urodzonych przez matki HBsAg+ (łącznie z I dawką
" nosicieli HBsAg,
szczepionki),
" osób, które przebyły wzw,
nieuodpornionych osób dorosłych, eksponowanych na zakażenie HBV,
" osób podejrzanych o to, że przetoczenie ich krwi spowodowało zachorowanie na
- uodpornienie czynne przez szczepienia:
wzw,
" obowiązkowe  noworodków, gimnazjalistów, pracowników medycznych o
" pracowników oddziałów hemodializy, oddziałów chorób zakaz
nych, poradni
szczególnym ryzyku zakażenia, uczniów szkół medycznych i studentów
hepatologicznych,
uczelni medycznych, osób z bliskiego otoczenia chorych na wzw B i nosicieli
- prawidłowe mycie rąk przez personel medyczny przed i po zabiegu,
HBsAg, przewlekle chorych o wysokim ryzyku zakażenia
- używanie rękawic i innego sprzętu ochrony osobistej,
" zalecane  pacjentów przygotowywanych do zabiegów operacyjnych, kobiet w
- stosowanie do zabiegów związanych z naruszeniem ciągłości tkanek sprzętu
wieku rozrodczym, dzieci i młodzieży nie objętych szczepieniami
jednorazowego użytku lub sprzętu wielokrotnego użytku, sterylizowanego
obowiązkowymi.
gorącą parą w autoklawie. Skuteczność sterylizacji powinna być potwierdzona
każdorazowo testami chemicznymi i okresowo biologicznymi.
2