Kaniulacja naczyń
krwionośnych
Wprowadzenie
Uzyskanie dostępu do żyły umożliwia
podawanie leków i płynów infuzyjnych oraz
pobieranie krwi do badań. Kaniulacja żył
obwodowych jest jednym z najczęściej
wykonywanych zabiegów, dlatego każda
pielęgniarka powinna opanować tę
umiejętność. Wkłucie do żyły jest czynnością
prostą, wymaga jednak pewnego
doświadczenia i przestrzegania
podstawowych zasad.
 Doświadczenie można zdobyć jedynie
poprzez częste wykonywanie tego
zabiegu. Jak wskazuje codzienna
praktyka, najczęściej jest on wykonywany
przez pielęgniarki. Lekarze nie mają
odpowiedniego doświadczenia oraz
cierpliwości, co jest przyczyną częstych
niepowodzeń.
Wskazania
1. Konieczność wielokrotnego pobierania krwi do badań
2. Podawanie leków dożylnych
3. Przetaczanie płynów infuzyjnych i preparatów krwi
4. Żywienie pozajelitowe roztworami o małej
osmolarności
5. Podawanie radiologicznych środków cieniujących
6. Przewidywana konieczność podania leków i płynów
infuzyjnych (np. podczas zabiegów, które zwiększają
ryzyko wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, takich
jak immunoterapia swoista)
Przeciwwskazania
Nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do
kaniulacji żył obwodowych, należy jednak
unikać wkłuwania kaniuli w okolice
zmienionej chorobowo skóry oraz zgięć
stawowych, jeśli stawu nie można
unieruchomić (np. przymocowanie kończyny
do deseczki). Pielęgniarka powinna także
wiedzieć, w jakich sytuacjach uzyskanie
dostępu dożylnego będzie trudne lub wręcz
niemożliwe.
Najczęściej dotyczy to:
pacjentów ze słabo uwidaczniającymi się
żyłami obwodowymi oraz otyłych;
niespokojnych i pobudzonych bez
możliwości nawiązania współpracy;
u których wielokrotnie już wykonywano
kaniulację żył;
 odwodnionych lub we wstrząsie (żyły
zapadnięte i słabo widoczne);
ze zmianami skóry w miejscu przebiegu
żył (np. zmiany zapalne lub blizny po
oparzeniach);
pacjentów z uszkodzeniami żył (np.
złamania kończyn).
Sprzęt
1. Kaniule - obecnie stosuje się kaniule
wykonane głównie z poliuretanu lub silikonu w
różnych rozmiarach. Rozmiary kaniul podane
są w mm przekroju zewnętrznego lub
jednostkach zwanych G (gauge), które
oznaczają liczbę kaniul, jaka mieści się w
okręgu o średnicy l cala (czyli im większa jest
wartość G, tym cieńsza kaniula). Dostępne są
następujące rozmiary: 12G, 14G, 16G, 18G,
20G, 22G i 24G. Długość kaniul jest
najczęściej znormalizowana i wynosi około 50
mm.
Sprzęt
Jak dobrać właściwą kaniulę dla danego pacjenta
Średnie prędkości przepływu l/h
Wielkość Krew
Kolor Częste zastosowania Krystaloidy Osocze
Gauge pełna
Stosowany w przypadku
Brązowy
zagrożenia, do szybkich infuzji krwi, 14G 16.2 13.5 10.3
bądz
lepkich płynów
Stosowany w przypadku
Szary
zagrożenia, do szybkich infuzji krwi, 16G 10.8 9.4 7.1
bądz
lepkich płynów
Przetaczanie krwi, szybkie infuzke
Biały
17G 7.5 6.5 4.6
dużych objętości lepkich płynów
Przetaczanie krwi, żywienie
parenteralne, zbieranie i separacja
Zielony
18G 4.8 4.1 2.7
komórek macierzystych, duże
objętości płynów
Przetaczanie krwi, duże objętości
Różowy
20G 3.2 2.9 1.9
płynów
Przetaczanie krwi, większość leków
Niebieski
22G 1.9 1.7 1.1
i płynów
Leki, krótkotrwałe infuzje, kruche
Żółty
24G 0.8 0.7 0.5
żyły, dzieci
Purpurowy
Noworodki 26G
 Kaniula dożylna składa się z wykonanej z
tworzywa sztucznego (najczęściej
poliuretanu) kaniuli właściwej
o stożkowym zakończeniu, co ułatwia jej
wprowadzenie do naczynia krwionośnego.
Uchwyt
Koreczek portu
igły
iniekcyjnego
Ścięcie
Zastawka
Kapturek
Luer Lock
Korpus kaniuli
+ skrzydełka
Kaniula
Igła
Po bokach kaniuli znajdują się służące do jej
przymocowania do skóry "skrzydełka" oraz otwór
do wstrzykiwania (tzw. port) typu Luer z zastawką
jednokierunkowego przepływu zamykaną zatyczką
o odpowiednim dla danego rozmiaru kolorze
Komora wypływu
zwrotnego
Do kaniuli właściwej wprowadzona jest
wystająca poza jej koniec metalowa
igła, która umożliwia nakłucie żyły i służy
jako prowadnica
Sprzęt c.d.
Środek do dezynfekcji skóry
Gaziki
Fizjologiczny roztwór soli (0,9% NaCl);
Strzykawka - należy ją wypełnić 0,9% NaCl
Plastry - służące do umocowania kaniuli,
które przez zabiegiem należy odpowiednio
przyciąć
 Rękawice jednorazowe (najlepiej jałowe)
Pojemniki na zużyte igły i materiały
Środek do znieczulenia skóry w przypadku
wkłuć u dzieci (np. krem EMLA)
Szyna o odpowiedniej wielkości do
unieruchomienia kończyny (przydatna u
małych dzieci)

Podstawowy zestaw do kaniulacji żył obwodowych: (a) środek dezynfekcyjny; (b) gaziki;
(c) strzykawka; (d) fizjologiczny roztwór soli; (e) kaniula o odpowiednim rozmiarze
Krem EMLA stosowany do znieczulenia skóry w miejscu wkłucia oraz
samoprzylepna folia, która służy do wykonania opatrunku zamkniętego
2 godziny przed planowanym zabiegiem
Żyły
Żyła
odpromieniowa
W celu pobrania krwi do
badań (zwykle 1-5 ml),
Żyła odłokciowa
kaniulę należy
Żyła pośrednia łokcia
wprowadzić do
większego naczynia
żylnego (np. żyły dołu
łokciowego),
niedrażniące leki i płyny
Żyła
infuzyjne można
odłokciowa
natomiast podawać
nawet do mniejszej żyły
obwodowej (np. grzbietu
Żyły śródręcza
ręki).
Tętnice
Tętnica
Tętnica ramienna
promieniowa
Tętnica łokciowa
Żyły, tętnice i nerwy
Żyła
Żyła odłokciowa
odpromieniowa
Nerw
Tętnica ramienna
promieniowy
Tętnica
promieniowa
Żyła pośrednia
łokcia
Tętnica łokciowa
Żyły
Żyła odłokciowa
Tętnice
Nerwy
Dobór rozmiaru kaniuli
Zły stosunek średnic Właściwy stosunek
żyła/kaniula średnic żyła/kaniula
Żyły, które można wykorzystywać
Najpierw żyły położone dystalnie i ponad
poprzednimi wkłuciami
Żyły łatwo "macalne", zapewniające dobre
wypełnienie kapilarne
Żyły położone po stronie niedominującej
Żyły położone po stronie przeciwległej do
miejsca zabiegu operacyjnego
Żyły o największej średnicy
Żyły i miejsca, których należy unikać
Żyły kończyn dolnych
Żyły podrażnione po
Punkty zgięcia
poprzedniej kaniulacji
Żyły położone blisko
Żyły stwardniałe
tętnic
Kończyny na które ma
Żyły z widocznymi
wpływ stan kliniczny
zastawkami
pacjenta
Żyły pośrednie łokcia
Miejsca objęte infekcją
Niewielkie, widoczne
Przerwana ciągłość
żyły biegnące blisko
skóry
powierzchni skóry
Zwiększ wypełnienie żyły przez:
Otwieranie i zamykanie pięści w sposób
zalecany w danej placówce
Opuszczenie kończyny poniżej poziomu
serca
Przyłożenie rozgrzewającego okładu, lub
zanurzenie kończyny w ciepłej wodzie
Założenie miękkiej, łatwej do zwolnienia
opaski uciskowej
Sposób znieczulenia skóry w miejscu
wkłucia - aplikacja kremu EMLA pod
opatrunkiem zamkniętym
Opaska zaciskowa
założona na ramię
Potrząsanie za kciuk ułatwia
wypełnienie żył krwią przed wkłuciem
kaniuli
Technika wykonania zabiegu
Wkłucie pod kątem
Uchwyt kaniuli
ok. 100
Technika wykonania zabiegu
Wysunięcie igły
Zabezpieczenie
 Unieruchomienie kończyny
Kaniula wprowadzona do żyły
grzebietu ręki i przymocowana plastrem.
Kaniula wprowadzona do żyły
odpiszczelowej: (a) opatrunek;
(b) przedłużacz; (c) kranik trójdrożny
Sposób przymocowania kaniuli na
głowie opatrunkiem gipsowym
Przedłużacz (a) i kranik trójdrożny (b)
Sposób połączenia kaniuli (a)
z kranikiem trójdrożnym (b)
Zasady pielęgnacji wkłucia
Miejsce wkłucia należy kontrolować co 2
godziny, obserwując, czy:
1. Kaniula nie zmieniła położenia;
2. Płyn nie przecieka do tkanek otaczających;
3. Nie występuje krwawienie z miejsca
wkłucia;
4. Opatrunek jest szczelny i suchy;
5. Połączenia kaniuli są szczelne.
Powikłania kaniulacji naczyń i sposób
ich zapobiegania
Powikłanie Przyczyny Zapobieganie
miejscowe
ograniczenie do minimum
uszkodzenie zyły, podrażnienie,
manipulacji kaniulą,
zapalenie żyły podawanie hiperosmolalnego
kontrolowanie miejsca wkłucia
płynu
co 2h
kolonizacja kaniuli, zakażenie wykonanie zabiegu w warunkach
zakażenie wejścia kaniuli, wilgotny lub jałowych, zmiana opatrunku,
zanieczyszczony opatrunek szczelny opatrunek
przedostanie się płynu
przebieg ściany żyły cienka kaniula, sprawdzenie
infuzyjnego do tkanek
(wstrzyknięcie 0,9% NaCl) położenia kaniuli
otaczających
opatrunek uciskowy w razie
zaburzenia krzepnięcia,
krwiak, krwawienie uszkodzenia naczynia i
uszkodzenie tętnicy
krwawienia
sprawdzenie napływu
martwica tkanek, zbyt mocne unieruchomienie,
kapilarnego, luz
ne
uszkodzenie nerwów plaster dookoła kończyny
unieruchomienie kończyny
podrażnienie żyły, przeciekanie
ból usunięcie kaniuli
płynu infuzyjnego do tkanek
Powikłania kaniulacji naczyń i sposób
ich zapobiegania
ogólne
zator powietrze w kaniuli przed połączniem z kaniulą zestaw infuzyjny należy
powietrzny lub drenach wypełnić płynem
wybór właściwego rozmiaru kaniuli w stosunku do
wielkości naczynia (musi być zachowany przepływ krwi
zakrzep uszkodzenie żyły
obok kaniuli), przepłukiwanie kaniuli (np. roztworem
heparyny)
przepłukiwanie
zatorowość dbanie o drożność kaniuli, usunięcie linii łączących z krwią
kaniuli ze skrzepem
Przerwa