Archiwum Gazety Wyborczej; Bohater Budanow












WYSZUKIWANIE:
PROSTE
ZŁOŻONE
ZSZYWKA
?







informacja o czasie
dostępu


Gazeta Wyborcza
nr 58, wydanie waw (Warszawa) z
dnia 2001/03/09, dział
ŚWIAT, str. 11
LEONID RADZICHOWSKI * ; TŁUM. RICZ
Z ROSJI O ROSJI
Bohater Budanow
Chcecie zrozumieć, ku czemu zmierza Rosja? Przypatrzcie się
toczącemu się procesowi płk. Jurija Budanowa.
Dowódcę pułku czołgów, odznaczonego za wojnę w Czeczenii dwoma Orderami Męstwa, oskarżono o uduszenie
(może też gwałt) czeczeńskiej dziewczyny. Budanow mówi, że była snajperką, a
zabił ją (twierdzi, że nie zgwałcił) "w afekcie".
Sąd nad Budanowem to zjawisko wyjątkowe. O ile wiem, w całej naszej historii
nie było sądu nad bojowym oficerem oskarżonym o przestępstwo przeciw ludności
cywilnej. Każdy doskonale rozumie, że podobnych przestępstw zawsze było mnóstwo
(i podczas wojen na Kaukazie, w Polsce, w Azji Centralnej w XIX w., w 1944 roku
po wejściu do Niemiec, i w Afganistanie). Sąd w Rostowie nad Donem pokazuje, jak
duże zmiany zaszły w Rosji przez ostatnie dziesięć lat - kraj, a nawet armia
stały się bardziej otwarte.
Sprawa Budanowa dowodzi też, że Rosja i Czeczenia to dwa wrogie państwa, a Rosjanie i Czeczeni - dwa wrogie narody. Wszyscy rozumieją, że co
innego zabić Rosjankę, a co innego - Czeczenkę. Problem nie w rasizmie i nie w
tym, że Rosjanie uważają Czeczenów za "podludzi"
(tak o Czeczenach w Rosji się nie myśli - traktują
tu tak raczej "czurków" - ludzi z Azji Centralnej), chodzi po prostu o to, że
Czeczeni to wrogi naród, z którym Rosjanie
prowadzą wojnę. Nikt tak głośno nie mówi, lecz wszyscy tak właśnie czują.
Społeczeństwo rosyjskie współczuje Budanowowi. Większość uważa go za postać
tragiczną. Nie mówię o rosyjskich nazistach pod gmachem sądu wznoszących ręce w
faszystowskim pozdrowieniu, gdy wyprowadzają pułkownika. Myślę o szerokich
kręgach społecznych. Jedni tłumaczą to, co się stało wręcz: "Wojna, to wojna.
Nie jeden Budanow zabijał cywili. Zresztą, w Czeczenii nie ma >>prawdziwych cywili<<.
Czemu więc przed sądem postawili właśnie jego?".
Inni, rozwijając tę myśl, podkreślają: "Sądźcie nie uczciwego żołnierza, lecz
tych, którzy go tam posłali". Nikt nie odważa się wskazać na Władimira Putina,
ale i tak wiadomo, o kogo chodzi. We wrześniu 1999 r. nieznany Putin wsławił się
zdecydowaniem, z jakim zaczął drugą wojnę w Czeczenii. Wypowiedział wtedy swą słynną frazę, że
"terrorystów będziemy załatwiać choćby w kiblu". Prowokacyjna ordynarność tych
słów bardzo się w Rosji podobała. Stało się jasne, że to nie będzie po prostu
wojna. To wojna bez reguł, brutalna, kolonialna. I Budanow "załatwiał choćby w
kiblu". Wykonywał rozkaz, a teraz go za to sądzą. Więc o co wojuje "armia
Budanowów"?
Dziś w Rosji króluje najbardziej prymitywny nacjonalizm. Podoba się film
"Brat II", którego pozytywnym bohaterem jest płatny morderca sypiący
nazistowskimi anegdotami i z satysfakcją załatwiający Murzyno-Ukraińco-Żydów.
Ten młodzieżowo-brutalny nacjonalizm stał się ideą narodową, o konieczności
znalezienia której tak wiele mówi się w Rosji. Takie nastroje umocniły się w
społeczeństwie po jściu do władzy Putina - w nim ludzie ujrzeli silnego
człowieka, zdolnego skręcić kark wrogom Rosji.
Sąd nad Budanowem staje się egzaminem dla Putina. Co on wybierze (wszyscy
rozumieją, że rozprawa jest kontrolowana przez Kreml) - surową karę czy jakąś
formę uniewinnienia? Wyrok pomoże znaleźć odpowiedź na zadawane od półtora roku
pytanie: "Whołs Mr Putin?".
* Leonid Radzichowski - publicysta Radia Echo Moskwy

(szukano: Czeczenia)
© Archiwum GW, wersja 1998 (1) Uwagi
dotyczące Archiwum GW: [e-mail]