Definicje

Teoria Eysencka (PEN)

Model Big-Five (NEOAC)

• Wymiary osobowości (czynniki):

• OSOBOWOŚĆ – centralny system regulacji i integracji zachowania

• Podstawowe wymiary osobowości:

– Ekstrawersja (E)

Osobowość i temperament

• CECHA – skłonność do zachowywania się w określony sposób, objawiająca się w różnych sytuacjach

– Ekstrawersja-introwersja

– Ugodowość (A)

• TEMP

M E

P RA

R M

A E

M NT –

ze

z sp

s ół

ó w

z

w g

z l

g ę

l dnie

i st

s a

t łyc

y h

c , b

io

i l

o o

l g

o i

g c

i z

c nie

i

– Ne

N ur

u o

r ty

t z

y m

z

– Su

S m

u i

m e

i nn

n o

n ść

ś (C)

C

uwarunkowanych, podstawowych cech osobowości, które przejawiają się w formalnej charakterystyce zachowania

– Psychotyzm

– Neurotyzm (N)

(parametry czasowe i energetyczne).

– Otwartość (O)

REGULACYJNA TEORIA

Dowody potwierdzające model NEOAC

Temperament

TEMPERAMENTU STRELAUA

• Zgodność międzykulturowa podstawowych Właściwości temperamentu:

•

Żwawość – tendencja do szybkiego reagowania;

• Perseweratywność – skłonność do kontynuacji zachowania po czynników

• Cechy temperamentalne występują we wczesnym zaprzestaniu działania bodźca, który wywołał dane zachowanie;

• ZDOLNOŚCI – różnice indywidualne, które dzieciństwie

• Wrażliwość Sensoryczna – zdolność do reagowania na bodźce o

• Zgodność samoopisów i danych obserwacyjnych powodują, że ludzie przy tej samej motywacji i

• są wspólne ludziom i zwierzętom

małej wartości stymulacyjnej;

up

u r

p z

r e

z dn

d i

n m

i

m pr

p z

r y

z g

y o

g to

t w

o a

w ni

n u

i

u w p

o

p ró

r w

ó ny

n wa

w ln

l y

n c

y h

h

• Ko

K re

r l

e a

l cje

e m

ię

i d

ę z

d y

z

y ws

w ka

k źni

n k

i a

k mi ic

ec

e h

h i imia

i ra

r mi i

• Re

R a

e kt

k y

t wno

n ść

ć Em

E o

m cj

c ona

n lna

ln – skł

k o

ł nn

n o

n ść

ć do

d s

ilne

iln g

e o

g re

r a

e go

g w

o a

w nia

n n

a

n

• opi

p e

i r

e a

r ją s

ię

i

ę na

n w

ro

r dz

d o

z ny

n c

y h

h mec

e ha

h ni

n z

i mach

h

bo

b dź

d c

ź e

c

e em

e o

m cj

c oge

g n

e n

n e

n ,

e wyra

r ża

ż się

ię du

d ż

u ą

ż wra

r żliw

ż

o

liw ścią

c i

n

i is

n ką

k

motywacji, emocji, zachowań interpersonalnych fizjologicznych

odpornością emocjonalną;

warunkach zewnętrznych uzyskują różne

• Wytrzymałość – adekwatne reagowanie w warunkach silnej rezultaty w uczeniu się i działaniu

• Diagnozy zaburzeń osobowości –

• Temperament jest względnie stały, podlega stymulacji zewnętrznej lub w sytuacjach wymagających wymiarowe/czynnikowe a nie kategorialne jednak pewnym zmianom pod wpływem

długotrwałej aktywności

dojrzewania a także niektórych czynników

•

Aktywność – skłonność do podejmowania wysoce stymulujących

• Dowody genetyczne i teoria ewolucyjna środowiskowych

zachowań lub takich zachowań, które dostarczają wysokiej stymulacji z otoczenia.

TEORIE HIERARCHICZNE

TEORIE HIERARCHICZNE C.D.

Koncepcja Thurstoneà

.

Teoria hierarchiczna Cattella

INTELIGENCJA:

Czynniki podstawowe (niezależne) – pierwotne zdolność przystosowywania się

Teoria dwuczynnikowa Spearmana

zdolności umysłowe:

• Inteligencja płynna – zdolność dostrzegania złożonych

• Czynnik g – uogólniona zdolność intelektualna.

do okoliczności dzięki dostrzeganiu relacji między symbolami i wykonywania manipulacji

• rozumienie informacji słownych

• Czynniki s - zdolności specjalne.

na symbolach, niezależnie od doświadczenia abstrakcyjnych relacji, korzystaniu z

• płynność słowna

Teoria Vernona

osobniczego i znaczenia owych symboli.

up

u r

p ze

z dn

d i

n c

i h

c

h do

d ś

o w

ś ia

i d

a c

d z

c e

z ń

ń i

i s

ku

k t

u e

t cz

c n

z e

n j ko

k n

o t

n r

t ol

o i

l

i

• zd

z o

d ln

l o

n śc

ś i inu

n m

u e

m ryc

y zn

z e

n (arytm

t e

m t

e y

t k

y a

k )

• Czy

z nn

n i

n k g

–

uo

u g

o ó

g l

ó ni

n on

o a

n z

d

z o

d l

o no

n ś

o ć

ś i nt

n e

t lektu

k a

tu lna

n .

• Me

M t

e o

t da

d p

o

p miaru

r :

u :z

a

z da

d ni

n a a

bs

b t

s r

t a

r kc

k y

c jne

n –

uz

u u

z p

u e

p łni

n ani

n e

• Dwa czynniki grupowe: werbalno-szkolny i przestrzenno-serii, klasyfikowanie obiektów, dostrzeganie analogii.

nad własnymi procesami poznawczymi

• zdolności pamięciowe

manualny

• szybkość spostrzegania i rozpoznawania obiektów

• Inteligencja skrystalizowana – dysponowanie wiedzą i

• Czynniki s - zdolności specjalne.

umiejętnościami ważnymi w danym kontekście

• rozumowanie indukcyjne

kulturowym.

• wizualizacja przestrzenna (manipulacja materiałem

• Metoda pomiaru: testy wiedzy – znajomość słów.

wyobrażeniowym)

KONCEPCJE BIOLOGICZNE

• Szybkość przewodzenia nerwowego – im większa, tym wyższa inteligencja. Metody pomiaru: badanie czasu reakcji (RT) i

czasu inspekcji – minimalny czas ekspozycji bodźca umożliwiający poprawne rozwiązanie zadania.

• Niezawodność systemu – przejawiająca się m.in. w re

r gu

g l

u arno

n ś

o c

ś i r

e

r ago

g w

o a

w ni

n a (

po

p m

o iar: E

EG

E )

G

• Wydajność energetyczna mózgu – poziom metabolizmu obszarów kory mózgowej: mniejsze zużycie glukozy prze osoby bardziej inteligentne (pomiar: PET)