Impresjonizm Encyklopedia
koniec XIX w., początek XX w.
Impresjonizm był to kierunek, który pojawił się pod koniec XIX w., trwał do
pocz. XX w. Przejawiał się w malarstwie, rzeźbie i muzyce(Debussy). Istotą
impresjonizmu było wierne oddanie wrażenia wizualnego dzięki wnikliwym studiom
nad kolorem i światłem. Impresjoniści zrewolucjonizowali teorię koloru wiernie
oddając wrażenia wizualne i malując z natury. Zawęzili swoją paletę do jasnych,
żywych barw. Pragnąc uchwycić wibrowanie światła i powietrza używali głównie
kolorów dopełniających tj. żółcień, fiolet lub czerwień i zieleń. Impresjoniści
nie określali kształtu, a granice przedmiotów wyznaczały 2 plamy barwy. Malowano
zmienność wrażeń w zmiennych warunkach. Wprowadzono nowe, nietypowe układy
kompozycyjne. Swoje pejzaże impresjoniści malowali w plenerze, w bezpośrednim
kontakcie z naturą.
Przedstawiciele i ich dzieła:
Eduard Manet - był prekursorem
- "Śniadanie na trawie", "Olimpia"
Claude Monet
- "Impresja" ("Wschód słońca")
- cykl nenufarów
August Renoir - portrety, sceny rodzajowe np.: w teatrze, ogródkach
Edgar Degas - malował akty, tancerki (np.: podczas prób, występów na scenie)
Do wybitnych pejzażystów francuskich należeli także Pissaro i Sisley.
Poul Cezanne - scalił przedmiot, określił jego kształt, uprościł przedmioty.
Jego ulubiona kolorystyka to błękit skontrastowany z ugrami. Namalował szereg
martwych natur z jabłkami, pejzaże (np.: z górą Wiktorią) oraz cykl "Kąpiące
się". Jego przemyślenia artystyczne pozwoliły później kubistom w stworzeniu
założeń tego kierunku.
ENCYKLOPEDIA
IMPRESJONIZM [franc. < łac.], szt. plast. kierunek w malarstwie i rzeźbie
ostatniego trzydziestolecia XIX w. i pocz. XX w., którego istotą było
subiektywne utrwalenie wrażeń jednostkowych. Impresjonizm był reakcją na eklekt.
akademizm w malarstwie XIX w.; czynniki, które wpłynęły na impresjonizm to
m.in.: malarstwo romantyzmu, W. Turnera, J. Constable'a, barbizończyków, G.
Courbeta i E. Maneta, oraz barwny drzeworyt jap.; impresjonizm narodził się we
Francji w środowisku młodych malarzy, którzy 1874 urządzili w atelier fot.
Nadara w Paryżu wystawę; spotkała się ona z wrogim stanowiskiem krytyki, a od
tytułu obrazu C. Moneta Impresja — wschód słońca powstała nazwa grupy; w
następnych latach odbyło się jeszcze 7 wystaw impresjonistów; z ponad 50
uczestników twórczą rolę odegrali: Monet, przywódca i najbardziej konsekwentny
reprezentant impresjpnozmu, A. Sisley, C. Pissarro oraz A. Renoir, E. Degas, B.
Morisot i M. Cassatt. Wpływ impresjonizmu zaznaczył się w ostatniej fazie
twórczości Maneta, impresjonizm oddziałał też na P. Cézanne'a, P. Gauguina i V.
van Gogha. Główne cechy impresjonizmu: malarstwo plenerowe utrwalające
bezpośrednie wrażenia zmysłowe, oparte na wnikliwych studiach nad wzajemnym
stosunkiem światła i koloru (których konsekwencją było odrzucenie zasady barw
lokalnych i zastąpienie źródła światła grą refleksów), swobodna technika mal.,
nowa konstrukcja obrazu (asymetryczna kompozycja, silne skróty, zbliżenia),
szkicowość, prowadząca do stopniowej dematerializacji przedmiotów przez
Strona 1
zagubienie modelunku i zatarcie konturów; tematyka: pejzaż, martwa natura,
rzadziej kompozycje figuralne (scena rodzajowa, a także portret, akt).
Impresjonizm odegrał wielką rolę w rozwoju sztuki nowocz.; w Polsce poszukiwania
zbieżne z impresjonizmem zapoczątkował A. Gierymski. Zdobycze impresjonizmu
przeszczepili do kraju J. Pankiewicz i W. Podkowiński.
Z. KĘPIŃSKI Impresjonizm, Warszawa 1986;
S. STOPCZYK Impresjonizm. Malarstwo polskie, Warszawa 1987;
Encyklopedia impresjonizmu, Warszawa 1991;
Impressionist and Post Impressionist. Masterpieces at the Musée d'Orsay, London
1989.
Strona 2