teorie formułowane na gruncie pragmatyki:
• teoria implikatur konweracyjnych
→zasada współpracy
i maksymy (zasady) konwersacyjne
teorie formułowane na gruncie pragmatyki:
• teoria implikatur konweracyjnych
→zasada współpracy
i maksymy (zasady) konwersacyjne
• teoria czynności mowy
→warunki powodzenia (fortunności)
czynności mowy
wypowiedzi konstatujące / wypowiedzi performatywne
wypowiedzi konstatujące / wypowiedzi performatywne
„Po ogrodzie sąsiada biega pies.”
„Ten pies jest labradorem.”
„Znaleziona broń jest wytworem kultury przeworskiej.”
„W tej chwili prowadzę wykład z logiki.”
→ wypowiedzi prawdziwe lub fałszywe
wypowiedzi konstatujące / wypowiedzi performatywne
„Przepraszam Cię za swoje wczorajsze zachowanie.”
„Radzę Ci, byś porozmawiał o tym z Piotrem.”
„Obiecuję, że przyjdę na jutrzejsze spotkanie.”
„Nadaję ci imię «Stefan Batory», płyń po morzach i oceanach.”
„Ogłaszam was mężem i żoną.”
→ wypowiedzi udane lub nieudane
wypowiedzi konstatujące / wypowiedzi performatywne
„Przepraszam Cię za swoje wczorajsze zachowanie.”
„Radzę Ci, byś porozmawiał o tym z Piotrem.”
„Obiecuję, że przyjdę na jutrzejsze spotkanie.”
„Nadaję ci imię «Stefan Batory», płyń po morzach i oceanach.”
„Ogłaszam was mężem i żoną.”
→ wypowiedzi udane lub nieudane
Warunki fortunności (powodzenia) wypowiedzi peformatywnych: A1.
musi obowiązywać pewna konwencjonalna procedura, która ma pewien konwencjonalny skutek i obejmuje wypowiedzenie określonych słów, przez odpowiednie osoby w stosownych okolicznościach;
A2.
wchodzące w grę osoby i okoliczności muszą być takie, jak to określa procedura;
Warunki fortunności (powodzenia) wypowiedzi peformatywnych: A1.
musi obowiązywać pewna konwencjonalna procedura, która ma pewien konwencjonalny skutek i obejmuje wypowiedzenie określonych słów, przez odpowiednie osoby w stosownych okolicznościach;
A2.
wchodzące w grę osoby i okoliczności muszą być takie, jak to określa procedura;
B.1
realizacja procedury musi być poprawna
B2.
i kompletna;
Warunki fortunności (powodzenia) wypowiedzi peformatywnych: A1.
musi obowiązywać pewna konwencjonalna procedura, która ma pewien konwencjonalny skutek i obejmuje wypowiedzenie określonych słów, przez odpowiednie osoby w stosownych okolicznościach;
A2.
wchodzące w grę osoby i okoliczności muszą być takie, jak to określa procedura;
B.1
realizacja procedury musi być poprawna
B2.
i kompletna;
C.1. uczestnicy procedury muszą mieć przewidziane przez nią stany mentalne (myśli, zamiary, pragnienia, odczucia itp.) C.2. i zachowywać się w sposób, który jest konsekwentny w świetle zrealizowanej procedury.
Usterki wypowiedzi performatywnych:
• niewypały
tj. performatywy nieważne lub niewiążące tj. nie ma ich skutku normatywnego
Usterki wypowiedzi performatywnych:
• niewypały
tj. performatywy nieważne lub niewiążące tj. nie ma ich skutku normatywnego
• nadużycia
tj. performatywy nieszczere lub niekonsekwentne uwaga: mimo to są to czynności wiążące!
„Radzę Ci, byś porozmawiał z Piotrem.”
Peformatywy pierwotne:
„Na Twoim miejscu porozmawiałbym z Piotrem.”
„Dobrze by było, gdybyś porozmawiał z Piotrem.”
„Porozmawiał lepiej z Piotrem.”
„Wydaje mi się, że mógłbyś porozmawiać z Piotrem.”
„Może byś porozmawiał z Piotrem?”
„Porozmawiaj z Piotrem!”
„Przepraszam Cię za swoje zachowanie.”
Peformatywy pierwotne:
„Przykro mi, że tak się zachowałem.”
„Żałuję, że tak się zachowałem.”
„Moje zachowanie było głupie.”
• rozróżnienie na konstatywy i peformatywy załamuje się;
„Po ogrodzie sąsiada biega pies.”
„Ten pies jest labradorem.”
„Znaleziona broń jest wytworem kultury przeworskiej.”
„W tej chwili prowadzę wykład z logiki.”
„Przepraszam Cię za to,
że mój pies zniszczył Twój dywan.”
„Za rogiem jest otwarta restauracja!”
„Ostrzegam Cię, że po ogrodzie sąsiada biega pies.”
• rozróżnienie na konstatywy i peformatywy załamuje się;
• każda wypowiedź jest czynnością mowy i można ją oceniać jako udaną lub nieudaną;
• większość wypowiedzi zidentyfikowanych jako performatywne można oceniać ze względu
na relacje do faktów.