Wielowymiarowy pomiar inteligencji: bateria testów APIS-Z

Test APIS jako narzędzie do pomiaru inteligencji skrystalizowanej

-

APIS jest skalą inteligencji ogólnej; mierzy inteligencję skrystalizowaną, więc z

założenia materiał jest kulturowo obciążony;

- test APIS posiada dwie wersje: APIS-P(R) (koniec szkoły podstawowej,

gimnazjum i początek liceum) oraz APIS-Z (licealiści, studenci oraz osoby

dorosłe);

- APIS jest baterią wielowymiarową, składa się z ośmiu podtestów służących do

pomiaru czterech grup zdolności;

-

zdolności społeczne (1. Zachowania i 8. Historyjki);

-

Zachowania: test bada rozumienie reguł społecznych;

-

Historyjki: test bada spostrzeganie relacji międzyludzkich oraz

zdolność do przewidywania konsekwencji określonych

zachowań;

-

zdolności wzrokowo-przestrzenne (2. Kwadraty i 7. Klocki);

-

Kwadraty: test bada umiejętność dokonywania rotacji

wyobrażeniowej oraz zdolność do analizy i syntezy wzrokowej;

-

Klocki: test bada wyobraźnię przestrzenną (orientację w

przestrzeni trójwymiarowej);

-

zdolności werbalne (3. Synonimy i 6. Nowe Słowa);

-

Synonimy: test bada czynna znajomość języka;

-

Nowe Słowa: test bada płynność słowną;

- zdolności abstrakcyjno-logiczne (4. Klasyfikacja i 5. Przekształcenia

Liczb);

- Klasyfikacja: test bada rozumowanie indukcyjne (wykrywanie

relacji), w tym umiejętność klasyfikowania i mnożenia

logicznego; jest oparty na materiale werbalnym;

- Przekształcenia Liczb: test bada zdolność do rozumowania przez

analogię; jest oparty na materiale liczbowym;

-

analiza czynnikowa nie do końca potwierdza ten podział – słabo wyodrębniają

się zdolności społeczne;

Przeliczanie i analiza wyników APIS-Z

-

wyniki surowe ze skal przelicza się na Wyniki Przeliczone, w skali podobnej do

stenowej, cofniętej o 1 (średnia 4,5; SD 2; zakres skali od 0 do 9). Wyniki te sumuje się w celu uzyskania Wyniku Ogólnego, który przelicza na skalę stenową;

-

rzetelność testu to około 0,9 dla Wyniku Ogólnego, od około 0,6 do 0,8 dla

poszczególnych testów (najsłabsza dla zdolności społecznych);

- w analizie uwzględnia się zarazem Wynik Ogólny jak i wyniki poszczególnych skal; w obu przypadkach do wyników należy zbudować przedziały ufności;

- analizy profilu można dokonać poprzez porównywanie parami wyników

poszczególnych podtestów; można liczyć też średni wynik profilu i porównać wyniki w

skalach z wynikiem średnim (jest to metoda zalecana); w obu przypadkach różnica

(między parą testów lub między testem a średnią) musi przekraczać określoną wartość krytyczną, by mogła być uznana za istotną statystycznie (tj. nieprzypadkową);

Trafność wyników APIS-Z

- APIS-Z różnicuje ze względu na rodzaj szkoły / uczelni:

-

wyższe wyniki uzyskują uczniowie LO niż szkół zawodowych, uczniowie

techników uzyskują podobne wyniki jak uczniowie LO w Kwadratach, Nowych

Słowach i Klockach;

-

studenci politechnik wykazują większe zdolności przestrzenne oraz lepiej

wypadają w testach Przekształcenia Liczb i Historyjki;

-

studenci uniwersytetów są najlepsi w synonimach;

-

studenci akademii medycznych – najlepsi w teście Klasyfikacja;

-

uczelnie pedagogiczne – najlepsze wyniki w testach Zachowania i Nowe Słowa;

- widoczne są pewne różnice międzypłciowe – mężczyźni lepiej wypadają w

Kwadratach, Klockach, Przekształceniach Liczb i Klasyfikacji, kobiety lepiej wypadają

w Synonimach i Zachowaniach;

- trafność czynnikowa z grubsza potwierdza założenia twórców, aczkolwiek słabo

(zwłaszcza u uczniów) wyodrębnia się czynnik społeczny; szczególnie „wadliwy” jest

test Historyjki;

-

z wiekiem pojawia się lepsza „specjalizacja” (u starszych osób lepiej wyodrębniają się czynniki – jest to zgodne z teorią, mówiącą o „krystalizowaniu się” inteligencji);

-

analiza skupień wskazuje na zróżnicowanie uczniów jedynie ze względu na ogólny

poziom inteligencji – profile są zwykle dość płaskie, wskazując na ogólnie wyższy lub

niższy poziom inteligencji skrystalizowanej;

-

u studentów można wyróżnić grupy profili zarówno płaskie (o inteligencji ogólnie

wysokiej lub ogólnie niskiej) jak i profile „postrzępione” (o relatywnie wysokich

zdolnościach werbalno-społecznych lub o relatywnie wysokich zdolnościach logiczno-

przestrzennych);

-

wzrost wyników z wiekiem – u studentów wyniki są wyższe niż u uczniów;

-

związek z ocenami szkolnymi niewielki (korelacja około 0,3), wyraźniejszy jest u

dziewcząt; w technikach korelacje niższe niż w LO; są związki wyników APIS z

kierunkiem studiów;