ZAGADNIENIA OGÓLNE
POJ
CIE PRAWA MI
DZYNARODOWEGO
Prawo międzynarodowe  normy prawne, które wyrosły na podłożu stosunków
międzynarodowych i są ich odbiciem.
Prawo międzynarodowe  jest zespołem norm regulujących stosunki między państwami
niepełna definicja
1. podmiot państwo
2. funkcja regulowanie stosunków międzynarodowych
Prawo międzynarodowe  zespół norm regulujących stosunki międzynarodowe w
szerokim znaczeniu, tzn. stosunki miedzy państwami oraz państwami a innymi
podmiotami (tzn. różnymi, niezależnymi od siebie i nie podlegającymi jakiejś
wspólnej władzy państwowej podmiotami).
PRAWO MI
DZYNARODOWE PUBLICZNE A PRAWO MI
DZYNARODOWE PRYWATNE
P.m. prywatne  prawo wewnętrzne poszczególnych państw zespół norm wskazujących
na system prawny właściwy do zastosowania w dany+m przypadku (normy
kompetencyjne/kolizyjne).
NAZWA P.M.
 prawo międzynarodowe publiczne
 prawo narodów naród jako synonim państwa
 Law of Nations , droit des gens , V�lkerrecht .
FUNKCJE (PRZEDMIOT) PRAWA MI
DZYNARODOWEGO
Najważniejsze zadania:
1. utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa
2. tworzenie reguł współpracy państw
Regulowanie stosunków zewnętrznych państw:
1. określa sytuację państwa w stosunku do innych państw (tzw. prawa zasadnicze)
2. ustala ogólne zasady postępowania (np. zasada nieagresji)
3. reguluje konkretne stosunki miedzy państwami
4. ustala formy wzajemnych stosunków (min. prawo konsularne, dyplomatyczne)
5. reguluje zasięg terytorialny państw
6. ustala reguły postępowania na obszarach nie podlegających niczyjej władzy
(np. przestrzeń kosmiczna)
Oddziaływanie na stosunki wewnętrzne państw:
 coraz szerszy zasięg koniecznej regulacji (związany głównie z postępem
technicznym, internacjonalizacją, globalizacją), np. kwestie ochrony środowiska,
komunikacji.
 konieczność uregulowania w prawie wewnętrznym takich spraw jak immunitet
dyplomatyczny
 normy dotyczące praw człowieka, pracownika i in.
ź� sposób oddziaływania na stosunki wewnętrzne brak bezpośredniego
regulowania, chyba że umowa coś takiego wprowadza (np. prawo UE)
STOSUNKI MI
DZYNARODOWE (= OBRÓT MI
DZYNARODOWY)
Stosunki międzynarodowe  szerokie znaczenie  stosunki społeczne (międzyludzkie)
przekraczające granice jednego państwa. Uczestnicy to:
1. państwa i organizacje nie podlegające władzy stosunki o charakterze jakby
urzędowym
stosunki międzynarodowe
2. osoby fizyczne i osoby prawne stosunki nie mające charakteru urzędowego
1
Obrót międzynarodowy  całokształt stosunków utrzymywanych przez podmioty prawa
międzynarodowego.
Polityka międzynarodowa danego państwa określana jest przez:
 interes państwa
 możliwości realizacji celów politycznych
Nauka o stosunkach międzynarodowych
 nie tylko aspekt prawny
 też ekonomiczny, socjalny, historyczny, geograficzny i in.
nie można badać prawa międzynarodowego w oderwaniu od stosunków
międzynarodowych, gdyż prowadziłoby to do formalizmu.
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE PRAWA MI
DZYNARODOWEGO
1. ZASADA RÓWNOŚCI (FORMALNEJ) PODMIOTÓW
2. TWORZENIE PRAWA MI
DZYNARODOWEGO (BRAK USTAWODAWCY)
podstawą obowiązywania normy p.m. jest zgoda (wyraz
na lub dorozumiana) danego
państwa, obojętnie w jakiej formie wyrażona
niesformalizowane i zdecentralizowane
poprzez zawarcie umowy lub stosowanie danej praktyki (prawo zwyczajowe)
partykularyzm prawa
w San Francisco w 1945 r. delegacja Filipin wystąpiła z wnioskiem, by ONZ mogła
ustanawiać prawa bezwzględnie wiążące nie przeszło.
- Rada Bezpieczeństwa wydaje decyzje  tj. akty stosowania prawa na podstawie
Karty NZ, a nie tworzenia
- UE  rozporządzenia są wiążące, ale tylko w państwach członkowskich
3. PRZYMUS W P.M. (BRAK ZORGANIZOWANEGO PRZYMUSU)
potępienie wojny, przy jednoczesnej próbie budowy międzynarodowego aparatu
przymusu (1-wsza  Liga Narodów  nieudana) teraz ONZ  ma prawo stosowania
przymusu (sankcji) na podstawie decyzji Rady Bezpieczeństwa, ale tylko dla obrony
lub przywrócenia pokoju, ale nie w przypadku każdego naruszenia.
wg S.E. Nahlik  3 rodzaje sankcji w p.m.:
(1) sankcje natury psychologicznej  np. poprzez formalna rezolucję czy
orzeczenie organu międzynarodowego
(2) sankcje natury odwetowej  stosowane indywidualnie lub z pomocą innych
państw retorsje i represalia
(3) sankcje zorganizowane  stosowane przez właściwy organ międzynarodowy
" sankcje organizacyjne (np. wydalenie z organizacji)
" sankcje gospodarcze
" sankcje polityczne
" sankcje wojskowe
stosowanie tych sankcji napotyka na trudności rzeczywistej realizacji (np. słabe
państwo, czy brak sprawnego działania ONZ)
4. BRAK OBOWI
ZKOWEGO S
DOWNICTWA MI
DZYNARODOWEGO
kiedyś tylko sądy polubowne (arbitrażowe), ad hoc
teraz Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze (ONZ)  statut MTS
stanowi część karty ONZ, ale można nie być w ONZ, ale być stroną statutu (np.
Szwajcaria do 2000)
Trybunał Arbitrażowy możliwość natychmiastowego procedowania.
- stały  Haga  na podstawie konwencji haskiej o pokojowym rozstrzyganiu
sporów (stały sekretariat, listy arbitrów, stały regulamin)
- ad hoc  państwa mają wpływ na skład i procedurę z reguły podpisuje się
umowę o nazwie Kompromis i określa reguły arbitrażu i arbitrów.
sądy międzynarodowe nie mają kompetencji obowiązkowej państwa muszą
wyrazić zgodę, a jeśli ją wyrażą wyrok jest bezwzględnie obowiązujący.
2
- po zaistnieniu sporu  zgoda ex post albo poprzez umowę albo dwa akty
jednostronne (np. uznanie powództwa, czyli zgoda na sądzenie sprawy przez MTS
lub TA)
- przed zaistnieniem sporu:
" klauzula sporu(MTS)/arbitralna(TA) jeśli powstaną spory na tle
interpretacji lub stosowania danej umowy
" klauzula fakultatywna  MTS art. 36 ż 2 statutu  możliwość złożenia
deklaracji (jest ich ok. 60), że dane państwo wyraża zgodę na kompetencje
MTS dla sporów z innym państwem, które też złożyło taką deklarację MTS
http://notatek.pl/prawo-miedzynarodowe-wyklady?notatka
wydaje najpierw wyrok kompetencyjny, tzn. sprawdza czy jest kompetentny
do rozpatrywania sprawy.
5. STOSOWANIE P.M. I JEGO MOC WI
Ż
CA
SKUTECZNOŚĆ choć jest słaba organizacja przymusu i brak sądownictwa to jednak
państwa stosują normy p.m.
P.M. jest PRAWEM bo wszystkie państwa uznają jego istnienie i moc prawną (do
p.m. odwołuje się Karta NZ). Nawet państwa, które łamią p.m. nie negowały jego
istnienia.
STRUKTURA I CHARAKTER NORM WSPÓA
CZESNEGO PRAWA
MI
DZYNARODOWEGO
Normy powszechne i partykularne (wielostronne lub bilateralne)
w razie kolizji  lex specialis derogat legi generali.
Sprzeczne prądy w p.m. (L. Ehrlich)  istnienie norm z różnych okresów
historycznych i norm rożnie interpretowanych.
Ius cogens większość norm to ius dispositivum, ale niektóre uznawane są za ius cogens,
tzn. takie, które są wyrazem interesów całej społeczności:
" konwencja wiedeńska o prawie traktatów  art. 53  określa istnienie takich
norm, jeśli zgodzą się wszystkie państwa
" kontrowersyjny katalog, ale: zasada nieagresji, zakaz interwencji, prawo do
samostanowienia, niektóre normy humanitarne (zakaz ludobójstwa)
Hierarchia norm p.m.:
 jednakowa moc wiążąca
 lex specialis derogat legi generali i lex posterior derogat legi priori.
ale:
ź� istnienie ius cogens
ź� Karta NZ  art. 103  pierwszeństwo mają zobowiązania wynikające z Karty, a
potem z innych umów umowa o charakterze jakby konstytucyjnym
(zobowiązania członków ONZ musza być zgodne z kartą NZ)
P.M. A PRAWO WEWN
TRZNE. STOSOWANIE P.M. WEWN
TRZ PAC
STWA
 rozwiązania teoretyczne
 rozwiązania normatywne (ujęte w dwojaki sposób):
1. wychodząc od norm powszechnego prawa międzynarodowego czyli co p.m.
stanowi w tej materii
2. wychodząc od prawa wewnętrznego co prawo wewnętrzne stanowi, ale na
przykładzie konkretnego państwa
Dualizm  p.m. i prawo wewnętrzne to dwa zupełnie odmienne systemy prawne, więc nie
można stosować p.m. wewnątrz państwa. Należy je przetransformować w prawo
wewnętrzne.
3