2012-02-24
Prawo cywilne I
Ogólna charakterystyka praw
rzeczowych
Posiadanie
Charakterystyka I
" Prawa majątkowe. Zaspokajają
potrzeby gospodarcze
" Uprawniony ma bezpośrednią władzę
nad rzeczą
" Inne podmioty mają obowiązek
nienaruszania praw uprawnionego
 Osoby trzecie  non facere, pati
 Właściciel  facere, pati (ogr. Pr. Rzecz.)
Charakterystyka II
" Zasada pierwszeństwa praw
rzeczowych
 Przed prawami osobistymi
 W przypadku konfliktu różnych praw
podmiotowych
" Prawa powiązane z rzeczą, a nie z
osobą (zasadniczo)
" Prawa o charakterze trwałym
1
2012-02-24
Charakterystyka III
WA
ASNOŚC
" Najważniejsze prawo rzeczowe
" Pełne faktyczne i prawne władztwo nad
rzeczą
" Chronione jako prawo człowieka i
obywatela
" Ograniczenia wynikają z ustaw
" Wywłaszczenie dopuszczalne
wyjątkowo
Charakterystyka IV
Ograniczone prawa rzeczowe
" Ograniczają uprawnienia właściciela w
cudzym interesie
 Zabezpieczenie
 Korzystanie z rzeczy cudzej
" Numerus clausus
 Użytkowanie
 Służebności
 Prawa zastawnicze i hipoteka
 Spółdzielcze prawo do lokalu
Charakterystyka V
Użytkowanie wieczyste
" Prawo rzeczowe pośrednie między
własnością a ograniczonymi prawami
rzeczowymi
" Może być ustanawiane na gruntach
państwowych i samorządowych
" Jest prawem terminowym
"  Rozszczepienie własności gruntów i
budynków
2
2012-02-24
POSIADANIE
" Władztwo nad rzeczą
 Prawne
 Faktyczne
" Posiadanie
 Faktyczne władztwo nad rzeczą (corpus)
 Wola władania rzeczą (animus)
 Niezależne od tytułu prawnego do rzeczy
" Niektóre systemy prawne: tylko corpus
Przedmiot posiadania
" Rzecz (ruchomość lub nieruchomość)
" Fizycznie wyodrębniona część rzeczy
" Możliwe jest współposiadanie
" Służebność czynna (dająca prawo do
korzystania z cudzej nieruchomości)
" Użytkowanie wieczyste
 Prawo, nie rzecz
 Czy odrębny rodzaj posiadania?
Posiadacz samoistny i zależny
" Posiadacz samoistny
 Włada rzeczą tak, jak właściciel
 Niezależnie od tytułu prawnego
" Posiadacz zależny
 Włada rzeczą w zakresie innego prawa, niż
prawo własności
 Niezależnie od tytułu prawnego
 Może przekształcić swoje posiadanie w
samoistne
3
2012-02-24
Posiadanie ze względu na
cechy szczególne
" Zgodność ze stanem prawnym
 Bezprawne
 Prawne
" Sposób nabycia posiadania
 Wadliwe (vitiosa possessio - per vi, clam,
precario)
 Niewadliwe
" W dobrej lub złej wierze
Dzierżenie i prekarium
" Dzierżyciel
 Włada faktycznie rzeczą
 Za kogoś innego (animus pro alieno
possidendi)
 Nie korzysta z ochrony sądowej
" Władztwo prekaryjne
 Dotyczy stosunków  z grzeczności
 Nie jest wyodrębnione normatywnie
 Wątpliwość co do sensu wyodrębnienia
Charakter prawny posiadania
" Stan faktyczny
 Faktyczne władztwo
 Regulacja poza prawami rzeczowymi
 Ochrona tylko tymczasowa
" Prawo
 Pogląd mniejszościowy
 Istnieje ochrona
 Można przenieść i dziedziczyć
4
2012-02-24
Skutki posiadania
" Może prowadzić do nabycia prawa
przez zasiedzenie
" Nabycie własności pożytków (art. 224)
" Wykup działki zajętej pod budowę (art.
231)
" Przesłanka nabycia prawa (155 par. 2,
169 par 1, 307 par. 1)
" Domniemania (339  341)
Domniemania
" Kto rzeczą faktycznie włada jest
posiadaczem samoistnym
" Zgodność posiadania z prawem
" Ciągłość posiadania
 Przeszkoda przemijająca nie przerywa
ciągłości posiadania
 Posiadanie przywrócone uważa się za
nieprzerwane
Ochrona posiadania
" Narzędzie walki z samowolą
" Może służyć ochronie własności, jeżeli
wykazanie tytułu prawnego jest
nadmiernie utrudnione
" Wyjątkowo ochronie podlega
posiadanie połączone z osiąganiem
określonych korzyści (np. pożytki)
" Generalny zakaz naruszania posiadania
5
2012-02-24
Ochrona własna posiadacza
" Obrona konieczna
" Samopomoc
 Nieruchomości
" Niezwłocznie po naruszeniu
" Bez stosowania przemocy
 Ruchomości
" Niebezpieczeństwo niepowetowanej straty
" Niezwłocznie po naruszeniu
" Można stosować przemoc
" Może stosować dzierżyciel
Ochrona sądowa
roszczenia posesoryjne
" Przysługuje przeciwko osobie
samowolnie naruszającej posiadanie
 Wyzucie z posiadania
 Zakłócenie posiadania
" Ochrona obiektywna
" Legitymacja
 Czynna posiadacz lub współposiadacz
 Bierna: naruszyciel i osoba, na czyją rzecz
nastąpiło naruszenie
Proces posesoryjny
" Czysty proces posesoryjny
" Sąd nie bada tytułu prawnego i
niewadliwości posiadania
" Nieskuteczne:
 Exceptio domini i exceptio iuris
 Wyjątek: art. 344 par 1 (prawo stwierdzone
wyrokiem sądu lub in. organu zapadłym po
naruszeniu posiadania)
6
2012-02-24
Proces posesoryjny II
" Roszczenie o wstrzymanie budowy
 Budowa mogłaby naruszyć posiadanie
 Grozić wyrządzeniem szkody
" Wyrok
 Musi nadawać się do egzekucji
 Wskazywać sposób przywrócenia
posiadania
Nabycie i utrata posiadania
" Pierwotne
 Objęcie w posiadanie rzeczy niczyjej
 Objęcie w vitiosa possessio
" Pochodne: przeniesienie posiadania
 Wręczenie (traditio corporalis)
 Wydanie symbolu posiadania (longa manu)
 Constitutum possessorium
 Umowa + zawiadomienie (art 350)
 Dziedziczenie
7