MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Eugeniusz Hofman
Badania i pomiary układów analogowych stosowanych
w telekomunikacji 725[02].O1.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
dr inż. Grzegorz Żegliński
mgr inż. Stanisław Górniak
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Eugeniusz Hofman
Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 725[02].O1.03
Badanie i pomiary układów analogowych stosowanych w telekomunikacji zawarte
w modułowym programie nauczania dla zawodu monter sieci i urządzeń
telekomunikacyjnych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 4
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Przykładowe scenariusze zajęć 8
5. Ćwiczenia 13
5.1. Diody półprzewodnikowe 13
5.1.1. Ćwiczenia 13
5.2. Prostowniki 15
5.2.1. Ćwiczenia 15
5.3. Tranzystor bipolarny 18
5.3.1. Ćwiczenia 18
5.4. Tranzystor polowy 20
5.4.1. Ćwiczenia 20
5.5. Elementy optoelektroniczne 22
5.5.1. Ćwiczenia 22
5.6. Tyrystor 25
5.6.1. Ćwiczenia 25
5.7. Wzmacniacze 27
5.7.1. Ćwiczenia 27
5.8. Wzmacniacze operacyjne 29
5.8.1. Ćwiczenia 29
5.9. Filtry 32
5.9.1. Ćwiczenia 32
5.10. Wzmacniacze selektywne 34
5.10. Ćwiczenia 34
5.11. Generatory napięć sinusoidalnych 36
5.11. Ćwiczenia 36
5.12. Stabilizatory 38
5.12. Ćwiczenia 38
7. Ewaluacja osiągnięć ucznia 41
8. Literatura 54
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela  Badania i pomiary układów
analogowych stosowanych w telekomunikacji , który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie monter sieci i urządzeń
telekomunikacyjnych 725[02].
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,
- wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki,
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem:
- pokazu z objaśnieniem,
- tekstu przewodniego,
- metody projektów,
- ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań i uczenia się,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcjÄ™ dla nauczyciela,
- instrukcjÄ™ dla ucznia,
- kartÄ™ odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
725[02].O1
Pomiary parametrów elementów
i układów elektronicznych
725[02].O1.01
Badania i pomiary
obwodów prądu stałego
725[02].O1.02
Badanie i pomiary
obwodów prądu przemiennego
725[02].O1.03 725[02].O1.04
Badanie i pomiary układów Badanie i pomiary układów cyfrowych
stosowanych w telekomunikacji
analogowych
stosowanych w telekomunikacji
725[02].O1.05
Analiza działania podstawowych
maszyn i urządzeń elektrycznych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- klasyfikować materiały ze względu na własności elektryczne,
- rozróżniać podstawowe wielkości elektryczne,
- stosować podstawowe jednostki wielkości elektrycznych w układzie SI,
- interpretować przedrostki przed nazwami jednostek,
- stosować podstawowe prawa elektrotechniki,
- rozróżniać typy oporników,
- rozpoznawać na podstawie wyglądu oraz symbolu różne typy oporników,
- przewidywać wpływ zmiany parametrów konstrukcyjnych opornika i temperatury na jego
rezystancjÄ™,
- obliczać rezystancję zastępczą oporników połączonych równolegle, szeregowo
i w sposób mieszany,
- rozpoznawać symbole z
ródeł napięcia i prądu stałego,
- obliczać parametry z
ródeł napięcia połączonych szeregowo i równolegle,
- obliczać i szacować podstawowe wielkości elektryczne w układach prądu stałego,
- oceniać wpływ zmian rezystancji na napięcie, prąd, moc,
- obsługiwać woltomierz, amperomierz prądu stałego oraz omomierz,
- obsługiwać miernik uniwersalny,
- dobierać metodę pomiaru,
- dobierać przyrządy pomiarowe do pomiarów w układach prądu stałego,
- rysować proste układy pomiarowe
- planować pomiary w obwodach prądu stałego,
- organizować stanowisko pomiarowe,
- łączyć układy prądu stałego zgodnie ze schematem,
- realizować pomiary podstawowych wielkości elektrycznych w układach prądu stałego,
- analizować i interpretować wyniki pomiarów w układach prądu stałego oraz wyciągać
wnioski praktyczne,
- przedstawiać wyniki w formie tabeli i wykresu,
- oceniać dokładność pomiarów,
- demonstrować efekty wykonywanych pomiarów,
- przewidywać zagrożenia dla życia i zdrowia w czasie realizacji ćwiczeń,
- udzielać pierwszej pomocy w przypadkach porażenia prądem elektrycznym,
- stosować procedurę postępowania w sytuacji zagrożenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku procesu kształcenia, uczeń powinien umieć:
- rozpoznać na podstawie symbolu graficznego i wyglądu podstawowe elementy
elektroniczne,
- spolaryzować elementy półprzewodnikowe celem uzyskania określonych stanów pracy,
- sprawdzić jakość elementów półprzewodnikowych,
- rozróżnić końcówki elementów elektronicznych,
- scharakteryzować podstawowe elementy i układy elektroniczne,
- zdefiniować podstawowe parametry elementów i układów elektronicznych,
- wskazać podstawowe zastosowania elementów i układów elektronicznych,
- zinterpretować podstawowe zjawiska z zakresu elektroniki,
- zanalizować działanie prostych układów analogowych na podstawie schematów
ideowych,
- rozpoznać na schematach ideowych bloki funkcjonalne: zasilacze, generatory, układy
wzmacniajÄ…ce,
- zanalizować działanie układów analogowych na podstawie schematów blokowych,
- dobrać przyrządy pomiarowe do pomiaru parametrów elementów elektronicznych
w układach analogowych,
- wykonać pomiary podstawowych parametrów elementów i układów w układach
analogowych
- wykonać regulację w układzie elektronicznym,
- obliczyć i szacować podstawowe wielkości elektryczne w układach elektronicznych,
- zanalizować i interpretować wyniki pomiarów w analogowych układach elektronicznych
oraz wyciągać wnioski praktyczne,
- skorzystać z katalogów układów elektronicznych,
- zlokalizować proste usterki w układach analogowych,
- przewidzieć zagrożenia dla życia i zdrowia w czasie realizacji ćwiczeń,
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Monter sieci i urządzeń telekomunikacyjnych 725[02]
Moduł: Pomiar parametrów elementów i układów elektronicznych
725[02].O1.
Jednostka modułowa: Badanie i pomiary układów analogowych stosowanych
w telekomunikacji 725[02].01.03.
Temat: Elementy półprzewodnikowe  diody.
Cel ogólny: Zapoznanie się z elementami półprzewodnikowymi.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- prawidłowo spolaryzować diodę półprzewodnikową,
- zaprojektować układ pomiarowy,
- zdjąć charakterystykę diody krzemowej i germanowej
- podać parametry charakterystyczne.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenie laboratoryjne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- indywidualna.
Czas: 180 minut (4x45 minut).
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt do przedmiotu, przybory do pisania, kalkulator,
- poradnik dla ucznia,
- schematy montażowe, inststrukcje stanowiskowe,
- narzędzia,
- materiały: diody germanowa i krzemowa, przyrządy pomiarowe.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie wiadomości na temat elementów półprzewodnikowych
3. Omówienie zasad BHP.
4. Zorganizowanie stanowiska pracy. Przedmiotem zadania jest wykonanie ćwiczenia
podanego w poradniku dla ucznia .
5. Realizacja tematu:
- Uczeń zapoznaje się z treścią ćwiczenia , sporządza notatki w zeszycie.
- Uczeń pobiera materiały, narzędzia, mierniki, schematy montażowe, instrukcje
wykonania, katalogi,
- Uczeń przystępuje do wykonania, w trakcie wykonuje notatki pomocne w wykonaniu
ćwiczenia.
- Nauczyciel udziela wskazówek.
- Uczeń po skończeniu prezentuje wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
6. Nauczyciel po zakończeniu pracy przez uczniów sprawdza notatki i ocenia całokształt
pracy ucznia na ćwiczeniu.
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Na podstawie literatury zaproponuj inne rozwiązania realizowanych na zajęciach
układów. Przedstaw je na podstawie schematów ideowych. Zadanie wykonaj pisemnie
w zeszycie wykonując opracowanie, które powinno zawierać schematy i ops działania
zaproponowanego układu (1 2 stron).
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- Ankiety ewaluacyjne dotyczące prowadzenia zajęć i zdobytych umiejętności, a także
sprawdzenie czy praca domowa została wykonana i ocenienie jej  kontrola zeszytu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Modułowy program nauczania: Monter sieci i urządzeń telekomunikacyjnych 725[02]
Moduł: Pomiar parametrów elementów i układów elektronicznych
725[02].O1.
Jednostka modułowa: Badanie i pomiary układów analogowych stosowanych
w telekomunikacji 725[02].01.03.
Temat: Tranzystor bipolarny.
Cel ogólny: Rozróżniać układy pracy tranzystorów, charakterystyki, parametry, rodzaje
polaryzacji.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- omówić podstawowe układy pracy tranzystora bipolarnego,
- podać zasadę stabilizacji punktu pracy,
- zgromadzić i rozmieścić na stanowisku urządzenia i sprzęt zgodnie z zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,
- zorganizować stanowisko pomiarowe na podstawie przedstawionego schematu,
- połączyć elementy obwodu pomiarowego, odczytać prawidłowe wartości z mierników
i zapisać je w tabeli,
- dobrać parametry badanego tranzystora z katalogu,
- ustalić zakresy pomiarowe przyrządów,
- na podstawie pomiarów i obliczeń formułować wnioski.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne,
- metoda przewodniego tekstu.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- grupowa  zespoły 4 osobowe.
Strategia: uczenie się przez doświadczenie.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt do przedmiotu, przybory do pisania, kalkulator
- poradnik dla ucznia,
- tranzystor bipolarny,
- zasilacz stabilizowany,
- oscyloskop,
- przewody laboratoryjne.
Czas: 180 min.
Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia
Przedmiotem zadania jest wykonanie ćwiczeń 1 podanych w poradniku (rozdz. 5.3.3.)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
FAZA WST
PNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu lekcji, zaznajomienie uczniów z pracą
metoda przewodniego tekstu.
FAZA WA
AÅšCIWA
INFORMACJE
1. Jaki działa tranzystor bipolarny?
2. Podaj warunki, jakie należy spełnić, aby tranzystor pracował jako wzmacniacz.
3. O czym informujÄ… charakterystyki tranzystora?
4. Podaj w jaki sposób można stabilizować punkt pracy tranzystora?
5. Jakim przyrzÄ…dem dokonujemy pomiaru prÄ…du bazy?
6. Narysuj schematy pomiarowe do pomiaru charakterystyki przejściowej tranzystora.
7. Co to sÄ… parametry graniczne tranzystora?
Odpowiedzi na te pytania każdy z uczniów wykonuje w zeszycie.
Odpowiada na podstawie materiału nauczania zawartym w poradniku.
PLANOWANIE
1. Ustal, jakie przyrządy i urządzenia powinieneś zgromadzić w ćwiczeniach 1.
2. Ustal pomiary, jakie wykonasz w ćwiczeniach.
3. Zaplanuj kolejność wykonywania czynności w ćwiczeniach
Plan wykonuje każdy z uczniów w zeszycie.
UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. OdnieÅ› siÄ™ do uwag i propozycji nauczyciela.
WYKONANIE
1. Dokonaj pomiarów zgodnie ze sposobem wykonania ćwiczenia podanym w poradniku.
2. Zapisz pomiary we wcześniej przygotowanej tabeli  możesz wykorzystać tabele
z poradnika.
3. Zapisz wyniki obliczeń we wcześniej przygotowanej tabeli  możesz wykorzystać tabele
z poradnika.
4. Zwróć uwagę na estetykę i dokładność twojej pracy.
5. Wszystkie wyniki obliczeń i pomiarów zapisywane są w zeszytach.
6. Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów wyznaczają lidera
grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia.
7. Regułą powinno być kolejne wyznaczane uczniów do prezentacji ćwiczenia w celu
uzyskania pożądanych nawyków.
SPRAWDZANIE
1. Czy poprawnie zostały wykonane połączenia?
2. Czy właściwie zostały wybrane mierniki?
3. Czy odpowiednio zostały ustawione zakresy pomiarowe na miernikach?
4. Czy poprawnie zostały wykonane pomiary?
5. Czy prawidłowo został wykonane obliczenia?
6. Czy rysunki i zapisy sÄ… jest czytelne i estetyczne?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
ANALIZA
Uczniowie wskazują nauczycielowi, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej
trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje, jakie nowe ważne
umiejętności zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości w czasie ich realizacji
i jak unikać ich w przyszłości.
FAZA KOC
COWA
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Badania i pomiary tranzystorów
bipolarnych w różnych układach pracy . Na podstawie zgromadzonych informacji wyszukaj,
jakie znaczenie w praktyce majÄ… parametry graniczne tranzystora. Zadanie wykonaj pisemnie
w zeszycie w postaci krótkiego (1 2 stron) opracowania.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, a także sprawdzenie
czy praca domowa została wykonana i ocenienie jej  kontrola zeszytu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5. ĆWICZENIA
5.1. Diody półprzewodnikowe
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeprowadz
badanie diod półprzewodnikowych i diody Zenera w układzie
przedstawionym na rys. 5, 6 i 7 oraz zapisz wyniki pomiarów w tabeli 1, 2, 3.
R 1
+
A
ZASILACZ
+
D1 1N4006
DC V
Rys. 5. Układ do zdejmowania charakterystyki diod w kierunku przewodzenia I = f ( U)
Tabela 1. Charakterystyka diody krzemowej w kierunku przewodzenia.
IF [mA] 0 0,1 0,5 1,0 5,0 10,0 20.0 40,0
UF [V] 0
Tabela 2. Charakterystyka diody krzemowej w kierunku zaporowym.
UR [V] 0 -0,5 -1,0 -2,0 -6,0 -10,0 -15,0 -20,0
IR [µA]
uA
+
A
+
ZASILACZ
V
D
R
Rys. 6. Układ do zdejmowania charakterystyki diod w kierunku zaporowym I = f ( U).
Iz
R 1
+
A
+
ZASILACZ
Z1 1N4000 Uz
V
DC
Rys. 7. Układ do zdejmowania charakterystyki diody Zenera w kierunku zaporowym I = f ( U).
Tabela 3. Charakterystyka diody Zenera w kierunku zaporowym.
IZ [mA] 0 0,1 0,5 1,0 3,0 5,0 10,0 20,0
UZ [V]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Schemat układu
pomiarowego jak w  Poradniku dla ucznia rys. 5,6 i 7 Maksymalną, dopuszczalną wartość
napięcia podaje nauczyciel.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
 dokonać oględzin diod określając ich typ, oznaczenie, wyprowadzenia,
 zdjąć charakterystyki diody prostowniczej i diody Zenera w kierunku przewodzenia
i zaporowym wpisujÄ…c wyniki do odpowiedniej tabeli,
 zgromadzić przyrządy pomiarowe oraz aparaturę wykazaną na schemacie,
 dobrać elementy zabezpieczające,
 dobrać parametry badanych elementów z katalogu,
 połączyć układ pomiarowy według właściwego schematu,
 dobrać zakresy pomiarowe przyrządów,
 po wykonaniu połączenia pokazać nauczycielowi do sprawdzenia,
 wykonać pomiary parametrów wykazanych w odpowiednich tabelach,
 wykreślić na podstawie otrzymanych wyników charakterystyki badanych elementów.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, zeszyt, przybory do pisania, kalkulator,
- elementy badane,
- zasilacz stabilizowany,
- przyrzÄ…dy pomiarowe: mierniki uniwersalne,
- przewody laboratoryjne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.2. Prostowniki
5.2.1 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj badanie prostowników jednopołówkowego.
OSC1
A
D1
+Ch1- +Ch2-
+
A
R 1
+ +
230 V 16 V AC
V1 V2
C 1 V V
Rys. 11. Schemat układu pomiarowego dla prostownika jednopołówkowego.
Tabela 6 Tabela wyników pomiarów prostownika jednopołówkowego.
Pozycja
a b c d e f g
potencjomet
ru
I0 [mA]
U0 [V]
Ut [V]
kt
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
- w układzie pomiarowym prostownika jednopołówkowego (Rys.11) zmieniać prąd
obciążenia I0 ustawiając potencjometr P, na przyrządach pomiarowych odczytywać
odpowiednie wartości a wyniki wpisywać w tabeli.
- pomiary wykonać dla wartoÅ›ci kondensatora: C = 0µF; C = 47 µF; C = 100µF; C = 470
µF.
- podczas wszystkich pomiarów obserwować przebiegi oscyloskopowe. Przerysować
wykresy z oscyloskopu zachowujÄ…c wszystkie parametry ustawione na oscyloskopie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
-
+
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- elementy badane,
- oscyloskop,
- przyrzÄ…dy pomiarowe.
Ćwiczenie 2
Wykonaj badanie prostownika dwupołówkowego (mostek Graetz a)
OSC1
+Ch1- +Ch2-
D1
D4
+
A
230/16
P
+
D3
C
D2
N1 N2
V
Rys. 12. Schemat układu pomiarowego dla prostownika dwupołówkowego.
Tabela 7. Tabela wyników pomiarów prostownika dwupołówkowego.
Pozycja
a b c d e f g
potencjometru
I0 [mA]
U0 [V]
Ut [V]
kt
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) w układzie pomiarowym prostownika dwupołówkowego (rys. 12) zmieniać prąd
obciążenia I0 ustawiając potencjometr P,
2) na przyrządach pomiarowych odczytywać odpowiednie wartości,
3) wyniki wpisywać w tabeli,
4) pomiary wykonać dla wartoÅ›ci kondensatora: C = 0µF; C = 47 µF; C = 100 µF;
C = 470µF,
5) wyniki pomiarów zapisać w tabeli 7,
6) obliczenia kt wykonać wg wzoru:
Ut
kt =
U0
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
z otrzymanych wyników wykreślić rodziny charakterystyk U0 = f(I0), kt = f(I0) dla
różnych wartości kondensatora C, oddzielnie dla prostownika jednopołówkowego i dla
prostownika dwupołówkowego. Podczas wszystkich pomiarów obserwować przebiegi
oscyloskopowe. Na polecenie prowadzącego należy przerysować wykresy z oscyloskopu
zachowujÄ…c wszystkie parametry ustawione na oscyloskopie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- elementy badane,
- przyrzÄ…dy pomiarowe: mierniki uniwersalne, oscyloskop,
- oscyloskop,
- przewody laboratoryjne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.3. Tranzystor bipolarny
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj badanie tranzystorów bipolarnych i wyznacz ich podstawowe charakterystyki.
Ic
C
+
T1 BDX35
A
Ib
+
A
B
+ +
ZASILACZ
ZASILACZ
E
V1 V2
V V
DC 1
DC 2
Uce
Ube
Rys. 17. Układ pomiarowy do badania charakterystyki wejściowej tranzystora.
Tabela 9. Pomiar charakterystyki wejściowej IB = f (UBE ), gdy UCE = & V=const.
IB mA 1 5 10 50 100 200 500 1000
UBE V
Ic
C
T1 !NPN
+
A
Ib
+
A
+
B
Uce
E
V
ZASILACZ
ZASILACZ
DC 2
DC1
Rys. 18. Układ pomiarowy do badania charakterystyki wyjściowej i przejściowej tranzystora.
Tabela 10. Pomiar charakterystyki wyjściowej IC = f (UCE ), gdy IB =& V = const.
IB [mA] UCE [V] 0 0,1 0,2 0,3 0,5 1,0 10,0
5 IC1[mA]
10 IC2[mA]
Tabela 11. Pomiar charakterystyki przejściowej IC = f (IB), gdy UCE =& V = const.
UCE [V] IB [mA] 0 2 4 6 8 10 16
5 IC1[mA]
15 IC2[mA]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zaznajomić się z danymi katalogowymi badanego tranzystora, dane zanotować
w zeszycie,
2) zaznajomić się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
3) w układzie jak na rys.17 wyznaczyć charakterystykę wejściową IB = f (UBE gdy UCE =
const. Na zasilaczu DC 2 ustawić stałą wartość napięcia UCE, zmieniając napięcie na
zasilaczu DC 1 odczytać wartość prądu IB oraz napięcia UBE  zakres pomiarowy V1 = 2
V, V2 = 20 V, A1 = 2 A, wyniki pomiarów wpisać do tabeli 9,
4) w układzie jak na rys.18 wyznaczyć charakterystykę wyjściową IC = f (UCE gdy IB =
const., na zasilaczu DC 1 ustawić stałą wartość prądu IB, zmieniając napięcie na zasilaczu
DC 2 odczytać wartość prądu UCE oraz prąd IC, wyniki pomiarów zapisać w tabeli 10 -
zakres pomiarowy V2 = 20 V, A1 = 200m A, A2 = 2 A,
5) w układzie jak na rys.18 wyznaczyć charakterystykę przejściową IC = f (IB), gdy UCE
=& V , na zasilaczu DC 2 ustawić stałą wartość napięcia UCE = 10 V, zmieniając za
pomocą zasilacza DC 1 prąd IB odczytywać prąd IC, wyniki pomiarów zapisać w tabeli 11
 zakres pomiarowy V2 = 20 V, A1 = 200m A, A2 = 2 A.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- tranzystor badany,
- zasilacz DC1, DC2,
- przyrzÄ…dy pomiarowe: mierniki uniwersalne (amperomierz  2 szt., woltomierz ),
- przewody laboratoryjne,
- katalog podzespołów elektronicznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.4. Tranzystor polowy
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj badanie tranzystora polowego w układzie pomiarowym przedstawionym na
rys. 22.
Id
+
A
T BF256C
V1
P 1
D
+
V Uds
G
S
- ZASILACZ
ZASILACZ +
+
Ugs
+ DC 2
DC1 - V
V2
Rys. 22. Układ do pomiaru charakterystyk statycznych tranzystora polowego typu JFET.
Tabela 12. Charakterystyka przejściowa tranzystora ID = f(UGS) przy UDS=const.
UDS[V] UGS[V] 0,0 -0,5 -1,0 -1,5 -2,0 -2,3 -2,6 -3,0
1,0 ID[mA]
2,0 ID[mA]
4,0 ID[mA]
8,0 ID[mA]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zaznajomić się z danymi katalogowymi badanego tranzystora, dane zanotować
w zeszycie,
2) wyznaczyć charakterystyki,
3) zaznajomić się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
4) w układzie z rys.22 wyznaczyć rodzinę charakterystyk przejściowych ID = f ( UGS , za
pomocą zasilacza DC1 ustawić stałą wartość napięcia UDS, zmieniając za pomocą
potencjometru P napięcie zasilacza DC2 odczytać wartość prądu ID i napięcie UGS -
zakresy pomiarowe: V1 i V2 = 20 V, amperomierza A = 20 mA, wyniki pomiaru zapisać
w tabeli 12.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- tranzystor polowy,
- zasilacz DC1, DC2,
- zakresy pomiarowe: V1 i V2 = 20 V, amperomierza A = 20 mA,
- przyrzÄ…dy pomiarowe, rezystor suwakowy, przewody laboratoryjne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.5. Elementy optoelektroniczne
5.5.1 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj badanie elementów optoelektronicznych.
I in
R 1
+
A
+
ZASILACZ +
U1
V U1 4N33
DC -
Uin
Rys. 27. Schemat układu pomiarowego do badania charakterystyki wejściowej transoptora.
Tabela 15. Charakterystyka wejściowa transoptora.
Iin[mA] 0 0,1 0,3 0,5 1,0 5,0 10,0 15,0
Uin[V] 0
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać oględzin transoptora określając jego oznaczenie, rodzaj fotoemitera
i fotodetektora, wyprowadzenia, typ obudowy,
2) zapoznać się z danymi katalogowymi badanego transoptora,
3) zaznajomić się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
4) w układzie z rys. 27 wyznaczyć charakterystykę wejściową Iin = f (Uin), za pomocą
zasilacza DC1 zmieniać napięcie U1 odczytując wartość napięcia Uin oraz prądu, zakresy
pomiarowe: V = 2 V, amperomierza A = 20 mA, wyniki pomiaru zapisać w tabeli 15.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- katalog elementów elektronicznych,
- przyrzÄ…dy pomiarowe: zakresy pomiarowe: V = 2 V, amperomierza A = 20 mA,
- zasilacz,
- przewody laboratoryjne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Ćwiczenie 2
Wyznacz charakterystykę wejściową Iin = f ( Uin ) transoptora.
I in
I out
R 1
+ +
A A
ZASILACZ + + ZASILACZ
+
U 1
U 2
U1 4N33
VM1
V
DC - - DC 2
U out
Rys. 28. Schemat układu pomiarowego do badania charakterystyki wejściowej transoptora [5].
Tabela 16. Charakterystyka wyjściowa transoptora.
Iin[mA] Uout[V] 0 0,1 0,3 0,5 1,0 5,0 10,0 15,0
5 Iout[mA]
10 Iout[mA]
15 Iout[mA]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać oględzin transoptora określając jego oznaczenie, rodzaj fotoemitera
i fotodetektora, wyprowadzenia, typ obudowy,
2) zapoznać się z danymi katalogowymi badanego transoptora,
3) zaznajomić się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
4) w układzie z rys. 28 wyznaczyć charakterystykę wejściową transoptora Iout = f (Uout),
5) za pomocą zasilacza DC1 ustawić stałą wartość prądu Iin według tabeli 16, za pomocą
DC 2 zmieniać wartość napięcia wyjściowego Uout odczytując wartość prądu Iout,
wyniki pomiaru zapisać w tabeli 16, zakresy pomiarowe mierników: V 2 = 20 V,
amperomierze A1 i A2 =20 mA.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- katalog elementów elektronicznych,
- przyrzÄ…dy pomiarowe,
- zasilacz,
- przewody laboratoryjne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Ćwiczenie 3
Wykonaj badanie charakterystyki diody elektroluminescencyjnej W układzie
przedstawionym na rys. 29.
OSC1
+Ch1- +Ch2-
X
R1 1k
LED1 CQX35A
TR1
- X
N1 N2
- Y
R2 1k
Y
Rys. 29. Układ do badania charakterystyki diod elektroluminescencyjnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś :
1) dokonać oględzin diody określając jej oznaczenie, rodzaj, wyprowadzenia, typ obudowy,
2) zapoznać się z danymi katalogowymi,
3) zaznajomić się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela i określić wartość napięcia
przewodzenia badanej diody w zależności od koloru świecenia,
4) charakterystyki obserwowane na ekranie oscyloskopu zamieścić w sprawozdaniu.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- katalog elementów elektronicznych,
- przyrzÄ…dy pomiarowe,
- zasilacz,
- przewody laboratoryjne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
D1 1N1183
5.6. Tyrystor
5.6.1 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wyznacz charakterystykę napięciowo-prądową tyrystora.
P 1
R
P 2 I g
+
A +
A
I t U1 2N1595
ZASILACZ + +
+ ZASILACZ
obwód
VM1
V
DC 1 - - DC 2
G
anodowy U t
obwód
bramkowy
Rys. 33. Układ pomiarowy do wyznaczania charakterystyki głównej w zakresie blokowania.
Tabela 16. Charakterystyka główna tyrystora w zakresie blokowania.
IT [µA]
UT [V]
0 1,0 5,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0
Tabela 17. Charakterystykę napięciowo-prądową tyrystora w kierunku zaporowymi.
IT [µA]
UT [V]
0 1,0 5,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać oględzin tyrystora określając jego oznaczenie, rodzaj obudowy
i wyprowadzenia, typ obudowy
2) zapoznać się z danymi katalogowymi badanego tyrystora
3) w układzie z rys.33 wyznaczyć charakterystykę blokowania tyrystora IT = f ( UT) przy IG
= 0, zmieniając napięcie zasilacza DC 1 odczytać prąd IT oraz napięcie UT, wyniki
pomiaru zapisać w tabeli 16
4) pomiary wykonać przy zamkniętym przełączniku P1 i otwartym P2
5) zakresy pomiarowe mierników : V 1 = 200 V, amperomierze A1 =20 µA
6) w układzie z rys. 33 wyznaczyć charakterystykę wsteczną tyrystora IT = f ( UT) przy IG =
0, zmienić polaryzację zasilacza DC1, wyniki pomiaru zapisać w tabeli 17.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- katalog elementów elektronicznych,
- przyrzÄ…dy pomiarowe,
- zasilacz,
- przewody laboratoryjne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
5.7. Wzmacniacze
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj badanie wzmacniaczy tranzystorowych w podstawowych układach pracy.
Wyznacz charakterystyki wzmacniaczy UWY = f(UWE), Ku = f(f), Ku = f(R0).
Rys. 43. Schemat układu do oscyloskopowej analizy wzmacniacza tranzystorowego [11].
Rys. 44. Schemat blokowy układu do wyznaczania charakterystyk wzmacniacza [11].
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać oględzin wzmacniacza określając jego oznaczenie, rodzaj obudowy, typ
obudowy
2) zapoznać się z danymi katalogowymi
3) zaznajomić się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela
4) obserwować i narysować następujące oscylogramy:
- położenie punktu pracy na tle charakterystyk wyjściowych tranzystora przy R1 = 0,
R1opt, (punkt pracy dzieli napięcie zasilające UZ = 15V na połowę) i R1max,
- położenie prostej obciążenia dla trzech charakterystycznych punktów pracy (jak
wcześniej) oraz dla różnych amplitud i częstotliwości sygnału wejściowego (np. f=
1kHz przy obserwacji prostej obciążenia i 1Hz przy obserwacji wahań sygnału),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
- charakterystyki robocze dla różnych UWE i dla różnych obciążeń zespolonych Z0. np;
rezystorowe, rezystorowo-pojemnościowe, rezystorowo-indukcyjne, pojemnściowo-
-indukcyjne.
5) wyznaczyć charakterystykę przenoszenia UWY = f(UWE)
- ustalić częstotliwość sinusoidalnego sygnału sterującego f= 1kHz,
- ustalić rezystancję obciążenia R0 = 5k&!,
- określić maksymalny sygnał wejściowy UWEmax, obserwując na oscyloskopie kształt
sinusoidy (UWEmax oznacza maksymalne napięcie wejściowe, przy którym nie zauważa
się jeszcze zniekształceń sinusoidy na wyjściu układu),
- wyznaczyć charakterystykę przenoszenia, zmieniając napięcie wejściowe w granicach
od 0 do UWEmax w odstępach zależnych od tego napięcia (8-10 punktów
pomiarowych), mierzyć napięcia wejściowe UWE i wyjściowe UWY.
6) wyznaczyć charakterystykę amplitudowo-częstotliwościowa Ku = f(f)
- ustalić rezystancję obciążenia R0 = 5k&!,
- amplitudę sygnału wejściowego dobrać na podstawie pomiarów wykonanych
w punkcie poprzednim tak, aby nie występowały zniekształcenia sygnału
wyjściowego dla dowolnej częstotliwości (praca w zakresie liniowym), UWE = const,
- częstotliwość generatora zmieniać w zakresie od 10Hz do 20kHz (100kHz) skokami
według skali logarytmicznej: 10Hz, 20Hz, 50Hz, 100Hz itd., mierzyć napięcie
wyjściowe.
7) wyznaczyć charakterystykę wzmocnienia napięciowego Ku = f(R0)
- ustalić sygnał wejściowy o stałej częstotliwości i stałej amplitudzie dobranej tak, aby
wzmacniacz nie pracował w stanie nasycenia w przewidywanym zakresie zmian
rezystancji obciążenia,
- obciążyć wejście wzmacniacza rezystancją R0 i zmieniać jej wartość w granicach
1-10k&! co 1k&!; wykonać również pomiar dla R0 = "; mierzyć napięcie wyjściowe
i obserwować przebieg wyjściowy na oscyloskopie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- katalog elementów elektronicznych,
- przyrzÄ…dy pomiarowe,
- zasilacz,
- przewody laboratoryjne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
5.8. Wzmacniacz operacyjny
5.8.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj badanie parametrów wzmacniacza operacyjnego.
+15V
R2
-
++
U
R2 R3
U1 R1
+
+
U2
+
=15V
Rys. 47. Wzmacniacz operacyjny.
Tabela 19.
U1 [V]
U2 [V]
UA [V]
Tabela 20.
U1 [V]
U2 [V]
UA [V]
Tabela 21. dla R3 = 169 [k&!].
U1 [V]
U2 [V]
UA [V]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien
1) zapoznać się z danymi katalogowymi badanego wzmacniacza,
2) zaznajomić się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
3) zbudować układ pomiarowy według rys. 47,
4) regulować napięciami U1 i U2 za pomocą potencjometrów R1 : obserwować napięcie
wyjściowe UA na oscyloskopie i na mierniku,.
5) określić jakie wartości napięcia U2 powodują komparację napięcia UA na wyjściu dla
trzech różnych wartości napięcia U1,
6) wyniki pomiarów wpisać do tabeli 19,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
7) podłączyć R3 =100 k&! pomiędzy wejściem nieodwracającym i wyjściem wzmacniacza
operacyjnego. Dla trzech różnych wartości napięcia U1 określ napięcie U2 powodujące
przełączenie napięcia wyjścia z +UA na  UA (lub odwrotnie), czynności z punktu
poprzedniego wykonaj także dla układu, w którym R3 zastąpimy R11=169 [k&!],
8) wyniki wpisz do odpowiedniej tabeli,
9) obserwować jak zmieniło się zachowanie komparatora.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- badany wzmacniacz,
- Metek,
- przewody laboratoryjne.
Ćwiczenie 2
Wyznacz charakterystyki amplitudowo-częstotliwościowe wzmacniacza operacyjnego
w układzie różniczkującym.
Rys. 48. Schemat układu [11].
Tabela 22.
WO: Ri=... ; RF=...; RR=... ;Ci,CF=...;
f UWE UWY KU
kHz mV V V/V dB
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać oględzin wzmacniacza określając jego oznaczenie, rodzaj obudowy
i wyprowadzenia, typ obudowy,
2) zapoznać się z danymi katalogowymi badanego wzmacniacza,
3) zaznajomić się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
4) w układzie z rys.48 wyznaczyć charakterystykę amplitudowo-częstotliwościową WO,
5) wyniki pomiaru zapisać w tabeli 22.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- generator funkcji,
- poradnik dla ucznia,
- badany wzmacniacz,
- przyrzÄ…dy pomiarowe,
- przewody laboratoryjne,
- oscyloskop.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
5.9. Filtry
5.9.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wyznacz charakterystykę przenoszenia filtra środkowoprzepustowy LC ze
wzmacniaczem operacyjnym.
Rys. 53. Filtr aktywny środkowoprzepustowy.
Tabela 23.
f [kHz] 2,5 3 3,5 4 4,3 4,6 5 5,5 6 6,5 7 7,5
U [V]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyznaczyć charakterystyki przenoszenia filtra w układzie pomiarowym jak na rys. 53 
Zmieniaj częstotliwość generatora f według tabeli 22 (napięcie generatora
UWEpp=0.5[V]=const.), zapisuj w niej odpowiadające wartości UWYskut.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- generator funkcji,
- poradnik dla ucznia,
- badany układ,
- przyrzÄ…dy pomiarowe,
- przewody laboratoryjne,
- oscyloskop.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Ćwiczenie 2
Wyznacz charakterystykÄ™ przenoszenia filtra dolnoprzepustowy RC ze wzmacniaczem
operacyjnym.
C
+15V
R
_
Oscyl.
741
Gen.
V1 +
-15V V2
UWE UWY
Rys. 54. Filtr aktywny dolnoprzepustowy.
Tabela 24. C = 10 nF R = 100 &! C = 10 nF R = 1 k&! C = 10 nF R = 4,7 k&!
f [Hz] 200 500 1k 2k 5k 8k 10k 12k 15k 20k
UWYSKUT
[V]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać oględzin filtru określając jego oznaczenie, rodzaj obudowy i wyprowadzenia,
typ obudowy,
2) zapoznać się z danymi katalogowymi,
3) z generatora funkcyjnego podać UWE pp = 0.5 [V] = const. Zmieniać częstotliwość
generatora według tabeli 19 dla wartości R i C podanych przez prowadzącego ćwiczenie.
Zmierzone napięcie wyjściowe UWYskut zapisz w tabelach.
Zalecane metody nauczani uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- generator funkcji,
- poradnik dla ucznia,
- badany układ,
- przyrzÄ…dy pomiarowe,
- przewody laboratoryjne,
- oscyloskop.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
5.10. Wzmacniacze selektywne
5.10.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj badanie wzmacniacza selektywnego.
OSCYLOSKOP
GND
W1 A B
W2
GENERATOR
BADANY
R1
WZMACNIACZ
Uwy
~ Uwe V V R2
Rys. 58. Schemat układu pomiarowego.
Tabela 25. Pomiar charakterystyki przenoszenia
f0 & & & & & & & & & & & ..
UWE 0 UWEmax
UWY 0 UWYmax
Tabela 26.
Uwe & & & & & & & & & & & & & & & & &
f [kHz] f0/2 f0 2f0
U wy [V]
k[V/V]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykonać pomiary  częstotliwości przenoszenia f0, zakresu przetwarzanych napięć
U WE max , UWYmax, wzmocnienia k
2) przy napięciu wejściowym nie powodującym przesterowania wzmacniacza, ustalić
w generatorze częstotliwość f0 przy której uzyskuje się maksymalne napięcie na wyjściu
wzmacniacza,
3) na podstawie obserwacji na ekranie oscyloskopu obrazu napięcia wyjściowego
wzmacniacza ustalić taką jego wartość, przy której nie występują zauważalne
zniekształcenia,
4) w ustalonym zakresie pracy wzmacniacza wykonać pomiary wzmocnienia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
5) wykonać pomiar charakterystyki przenoszenia:
- ustalić napięcie wejściowe o częstotliwości f0 i wartości nie powodującej
przesterowania wzmacniacza,
- dla wybranych częstotliwości , przy stałej wartości napięcia wejściowego wykonać
pomiary napięć wyjściowych. Punkty pomiarowe powinny być zagęszczone
w pobliżu f0.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- katalog elementów elektronicznych,
- badany wzmacniacz,
- generator, oscyloskop, przyrzÄ…dy pomiarowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
5.11. Generatory napięć sinusoidalnych
5.11.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj badanie generatora przebiegu sinusoidalnego z dodatnim sprzężeniem
zwrotnym.
Rys. 62. Układ pomiarowy.
Tabela 27.
f [Hz ] 10 & & & & & & & & 20 000
U wy [ V ]
Ć [ 0 ]
Tabela 28.
B ² 1 ² 2 ² 3
f [ kHz ]
U wy [ V ]
R wy [ k&! ]
Tabela 29. Badanie wpływu napięcia zasilania na częstotliwość i napięcie wyjściowe.
B
f znam [ kHz ]
f oblicz [ kHz ]
f [ kHz ]
Tabela 30.
U z [V]
U wyj [V]
f [kHz]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i
techniki wykonania, przygotować odpowiednie instrukcje stanowiskowe, dokumentacje i
katalogi. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić tłumienie i przesunięcie fazowe
2) wyznaczyć wpÅ‚yw współczynnika sprzężenia zwrotnego ² na:
- częstotliwość f,
- napięcie wyjściowe Uwyj,
- rezystancję wyjściową Rwyj,
3) obliczyć częstotliwość generowanych przebiegów,
1
f =
2  LaC4
4) zasilić generator (rys. 62.),
5) określić wzmocnienie graniczne ku,
6) na wejście wzmacniacza włączyć generator sinusoidalny 1kHz, 20mV. Zmierzyć napięcie
na wyjściu wzmacniacza.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- generator,
- zasilacz,
- oscyloskop,
- miernik częstotliwości,
- miernik zniekształceń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
5.12. Stabilizatory
5.12.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj badanie stabilizatora parametrycznego.
Rys. 67. Układ do badania stabilizatora napięcia stałego.
Tabela 31. Pomiar charakterystyk wyjściowych U2= f(U1)
U1 I1 I3 U2 I2
Lp.
V mA mA V A
1.
& & & .
8.
Tabela 32. Pomiary charakterystyk obciążenia U2=f(I2)
U1 I1 I3 U2 I2 ·
Lp.
V mA mA V A %
1.
& & & .
8.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania, przygotować odpowiednie instrukcje stanowiskowe, dokumentacje
i katalogi. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powowinien:
1) dokonać oględzin stabilizatora określając jego oznaczenie, rodzaj obudowy,
2) zapoznać się z danymi katalogowymi,
3) dokonać pomiaru charakterystyk wyjściowych,
4) wykonać pomiary charakterystyk obciążenia,
5) w układzie z rys. 67 wyznaczyć charakterystyki stabilizatora,
6) wyniki pomiaru zapisać w tabeli 31 i 32.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- badany stabilizator,
- przyrzÄ…dy pomiarowe.
Ćwiczenie 2
Wykonaj badanie stabilizatora wtórnikowego.
Rys. 68 Układ pomiarowy badanego stabilizatora.
Tabela 33.
Job [mA]
Uwyj[V]
Tabela 34.
Uwe [V]
Uwy[V]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania, przygotować odpowiednie instrukcje stanowiskowe, dokumentacje
i katalogi. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
- zapoznać się z danymi katalogowymi badanego tyrystora,
- zestawić układ pomiarowy,
- wyznaczyć charakterystyki zmienności obciążeniowe stabilizatora Uwy = f(Iobc),
- pomiary wykonać dla zadanych przez nauczyciela wartości napięć wejściowych. Ustalić
z nauczycielem lOBCmax Wyniki pomiarów zapisać w tabelach.
- wyznaczyć charakterystyki zmienności wejściowej stabilizatorów napięcia Uwy = f(Uwe).
Pomiar wykonać dla zadanych przez nauczyciela wartości prądu obciążenia. Wyniki
pomiarów zapisać w tabelach.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- badany stabilizator,
- przyrzÄ…dy pomiarowe.
Ćwiczenie 3
Wykonaj badanie stabilizatora ze wzmacniaczem operacyjnym µA 741.
Rys 69. Układ pomiarowy.
Tabela 35. Charakterystyka zmienności obciążeniowej.
Job [mA]
Uwyj
Tabela 36. Charakterystyka zmienności wejściowej.
Uwe [V]
Uwy [V]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania, przygotować odpowiednie instrukcje stanowiskowe, dokumentacje
i katalogi. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczen powinien:
1) zapoznać się z danymi katalogowymi badanego tyrystora,
2) zestawić układ pomiarowy,
3) wyznaczyć:
- charakterystyki zmienności obciążeniowej stabilizatorów napięcia Uwy = f(Iobc),
- charakterystyki zmienności wejściowej stabilizatorów napięcia Uwy = f(Uwe).
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- badany stabilizator,
- przyrzÄ…dy pomiarowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Badanie i pomiary układów
analogowych stosowanych w telekomunikacji
Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 15, 19, 22 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
Ocena dopuszczajÄ…cy dostateczny dobry bardzo dobry
Ilość punktów 11-12 13-16 17-18 19-22
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. b, 4. b, 5. b, 6. c, 7. a, 8. d, 9. c, 10. a, 11. b,
12. b, 13. d, 14. b, 15. c, 16. c, 17. d, 18. a, 19. b, 20. a, 21. a, 22. a,
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Omówić polaryzację diody C P b
2. Wyjaśnić znaczenie parametrów B P c
Wyjaśnić znaczenie parametrów diody
3. B P b
Zenera
Omówić rodzaje charakterystyk
4. B P b
tranzystora
Podać oznaczenia wyprowadzeń
5. C P b
tranzystora
Wyjaśnić zasadę działania
6. prostowników prostowników B P c
w różnych ukladach
Omówić podstawowe układy pracy
7. B P a
tranzystora bipolarnego
Wyjaśnić zasadę działania tranzystora
8. B P d
polowego
Omówić rodzaje charakterystyk
9. C P c
tranzystora
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
10. Podać oznaczenia tranzystorów C P a
Wymienić parametry tranzystora
11. A P b
polowego
12. Wyjaśnić zasadę pracy diody LED B P b
Wyjaśnić funkcje, jakie realizuje w
13. B P d
układzie elektronicznym fototranzystor
Wyjaśnić zasadę działania
14. B P b
wzmacniacza
Omówić podstawowe układy pracy
15. C PP c
wzmacniaczy tranzystorowych
Wymienić parametry wzmacniaczy
16. A P c
operacyjnych
Wyjaśnić rolę filtrow w układach
17. B P d
elektronicznych
18. Omówić charakterystyki filtrow A P a
Wyjaśnić zasadę działania
19. B PP b
wzmacniacza selektywnego
20. Zdefiniować współczynnik stabilizacji C PP a
21 Podać warunek generacji drgań A P a
Wymienić parametry wzmacniacza
22 C PP a
operacyjnego
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na
udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
4. Test składa się z 22 pytań.
5. Za każde poprawnie rozwiązane zadanie uzyskasz 1 punkt.
6. Dla każdego zadania podane są cztery możliwe odpowiedzi: A, B, C, D.
7. Tylko jedna odpowiedz
jest poprawna.
8. Wybraną odpowiedz zakreśl kółkiem.
9. Staraj siÄ™ wyraz
nie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedz
, otocz ją kółkiem i zaznacz odpowiedz
, którą uważasz za prawdziwą.
10. Przed wykonaniem każdego zadania przeczytaj bardzo uważnie polecenie.
Po rozwiÄ…zaniu testu, sprawdz
swoje wyniki razem z kolegÄ… lub nauczycielem,
a następnie sprawdz
w tabeli, poniżej, jaki stopień mógłbyś sobie wystawić. Ogółem możesz
uzyskać 22 punkty.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Parametrami charakteryzujÄ…cymi i diody prostowniczej sÄ…
a) napięcie przewodzenia, prąd wsteczny, wsteczne napięcie pracy.
b) maksymalny prąd przewodzenia, szczytowe napięcie wsteczne.
c) rezystancja w kierunku przewodzenia, rezystancja w kierunku zaporowym.
d) napięcie przewodzenia, prąd wsteczny, rezystancja w kierunku przewodzenia.
2. Tranzystor bipolarny pracuje jako wzmacniacz w układach
a) wspólnej bazy.
b) wspólnego emitera.
c) wspólnego kolektora.
d) wspólnej bazy, wspólnego emitera, wspólnego kolektora.
3. Charakterystyka wyjściowa tranzystora to zależność
a) IC = f( UCE ).
b) IC = f( UBE ).
c) IB = f( UBE ).
d) IC = f(IB ).
4. Charakterystyka wejściowa tranzystora w układzie WB to
a) wykres prądu emitera w funkcji napięcia stałego między emiterem i bazą.
b) wykres prądu bazy w funkcji napięcia baza  emiter.
c) wykres prądu kolektora w funkcji napięcia kolektor  emiter.
d) wykres prÄ…du kolektora w funkcji prÄ…du bazy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
5. Charakterystyka robocza tranzystora to wykres
a) przedstawiający charakterystyki z uwzględnieniem rezystancji obciążenia.
b) charakterystyk przejściowych.
c) charakterystyk wyjściowych.
d) charakterystyk zwrotnych.
6. Elektrody w tranzystorze polowym oznaczone sÄ…
a) S  z
ródło, G  bramka, D  dren.
b) B  baza, C  kolektor, E  emiter.
c) S  z
ródło, B  baza, D  dren.
d) G  bramka, S  z
ródło, E  emiter.
7. Charakterystyka wyjściowa tranzystora polowego to zależność
a) prądu drenu (ID) od napięcia dren-z
ródło (UDS).
b) napięcia bramka-z
ródło (UGS) od napięcia bramka-z
ródło (UGS).
c) prądu drenu (ID) od napięcia bramka-z
ródło (UGS).
d) prądu drenu (ID) od napięcia dren-z
ródło.
8. IstotnÄ… zaletÄ… fotodiody jest
a) duża częstotliwość pracy.
b) mała częstotliwość pracy.
c) zależność prądu fotodiody od temperatury.
d) odporność na temperaturę.
9. Tranzystor pracujący w układach analogowych musi być
a) w stanie aktywnym.
b) w stanie zatkania.
c) w stanie nasycenia.
d) w stanie zatkania lub nasycenia.
10. Tranzystor pracujący w układach cyfrowych musi być
a) w stanie aktywnym.
b) w stanie zatkania.
c) w stanie nasycenia.
d) w stanie zatkania lub nasycenia.
11. Rezystancja fotorezystora zależy
a) od kierunku przyłożonego napięcia.
b) od kierunku promieniowania.
c) nie zmienia siÄ™.
d) zmniejsza się ze wzrostem natężenia oświetlenia.
12. Prostowanie przebiegów elektrycznych to proces, w wyniku którego
a) wejściowy przebieg dodatni i ujemny zostaje przekształcony w przebieg jednego
znaku.
b) wejściowy przebieg pozostaje na wyjściu bez zmian.
c) wejściowy przebieg jest na wyjściu odwrócony.
d) wejściowy przebieg na wyjściu jest wartością stałą.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
13. Współczynnik tętnień prostownika to
a) stosunek wartości skutecznej składowej zmiennej napięcia na wyjściu prostownika
do wartości stałej.
b) stosunek wartości średniej do wartości stałej.
c) stosunek wartości szczytowej do wartości stałej.
d) stosunek wartości międzyszczytowej do wartości stałej.
14. Sprawność napięciowa prostownika, to
a) skuteczność układu prostownika przy zmianie napięcia zmiennego na napięcie stałe,
b) stosunek mocy wejściowej do mocy wyjściowej,
c) stosunek napięcia wyjściowego do wejściowego,
d) stosunek prądu wyjściowego do wejściowego.
15. Częstotliwość tętnień prostownika, to
a) częstotliwość podstawowa składowej zmiennej na wyjściu prostownika
b) częstotliwość graniczna składowej zmiennej prostownika
c) częstotliwość dolna składowej zmiennej prostownika,
d) częstotliwość górna składowej zmiennej prostownika
16. Zadaniem filtru umieszczonego na wyjściu układu prostowniczego, jest
a) zmniejszenie tętnień w napięciu wyprostowanym
b) stabilizacja prądu na wyjściu prostownika
c) stabilizacja napięcia na wyjściu prostownika
d) stabilizacja mocy na odbiorniku
17. Wzmocnienie napięciowe, to
a) stosunek wartości średniej napięcia na wyjściu do wartości średniej na wejściu,
b) stosunek wartości skutecznej napięcia na wyjściu do napięcia na wejściu,
c) stosunek wartości chwilowej napięcia na wyjściu do napięcia na wejściu,
d) wszystkie odpowiedzi
18. Wykres obrazujący zależność wzmocnienia od częstotliwości sygnału doprowadzonego
na wejście wzmacniacza, to
a) charakterystyka częstotliwościowa wzmacniacza.
b) charakterystyka amplitudowa.
c) charakterystyka fazowa.
19. Selektywność wzmacniacza określa jego zdolność do
a) eliminowania sygnałów niepożądanych,
b) wzmacniania napięć w określonym zakresie wartości,
c) wzmacniania sygnału w określonym przedziale,
d) stabilizacji częstotliwości w określonym przedziale.
20. Współczynnik stabilizacji S stabilizatora to
a) iloraz zmiany napięcia wyjściowego do zmiany napięcia wejściowego,
b) zakres zmian prądu wyjściowego,
c) zakres stabilizacji,
d) zakres regulacji napięcia wyjściowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
21. Warunkiem generacji drgań jest
a) spełnienie warunku fazy i amplitudy.
b) spełnienie warunku amplitudy.
c) spełnienie warunku fazy.
d) k² : 1.
22. Jednym z parametrów charakterystycznych wzmacniacza operacyjnego jest
a) bardzo duże wzmocnienie napięciowe.
b) małe wzmocnienie napięciowe.
c) nieskończenie duże wzmocnienie napięciowe.
d) stałe wzmocnienie napięciowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Badanie i pomiary układów analogowych stosowanych w telekomunikacji
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Badania i pomiary
układów analogowych stosowanych w telekomunikacji
Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20,21,22 sÄ…
z poziomu podstawowego,
- zadania 18 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
Ocena dopuszczajÄ…cy dostateczny dobry bardzo dobry
Ilość punktów 11-12 13-16 17-18 19-22
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. b, 4. b, 5. a, 6. a, 7. a, 8. b, 9. a, 10. b, 11. c,
12. d, 13. d, 14. b, 15. a, 16. b, 17. a, 18. a, 19. a, 20. b, 21. b, 22. a,
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Określić rodzaj charakterystyki C P b
2. Określić rodzaj układu prostowniczego B P a
3. Określić cel stosowania stabilizatorów B P b
4. Określić symbol tranzystora polowego B P b
Zdefiniować stan zablokowania
5. C P a
tyrystora
6. Omówić pracę diody Zenera B P a
Omówić podstawowe układy pracy
7. B P a
tranzystora bipolarnego
Omówić stabilizatory i ich
8. B P b
zastosowanie
9. Wymienić rodzaje symboli elementów C P a
10. Podać warunek generacji drgań B P b
11. Omówić ujemne sprzężenie zwrotne B P c
Określić cel stosowania filtrów A P d
12.
w zasilaczach
13. Omówić załączanie tyrystora B P d
14. Podać charakterystyki wzmacniaczy B P b
Podać wzmocnienie prądowe
15. B P a
wzmacniacza OS
16. Podać wzmocnienie wzmacniacza B P b
Wyjaśnić rolę filtrow w układach
17. A P a
elektronicznych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
Podać własności wzmacniacza B PP a
18.
operacyjnego
Wyjaśnić zasadę działania
19. B P a
wzmacniacza selektywnego
Wyjaśnić funkcje wzmacniacza
20. B P b
operacyjnego
21 Podać podział wzmacniaczy B P b
22 Zdefiniować wzmocnienie mocy B P a
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na
udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
4. Test składa się z 22 pytań.
5. Za każde poprawnie rozwiązane zadanie uzyskasz 1 punkt.
6. Dla każdego zadania podane są cztery możliwe odpowiedzi: A, B, C, D.
7. Tylko jedna odpowiedz
jest poprawna.
8. Wybraną odpowiedz zakreśl kółkiem.
9. Staraj siÄ™ wyraz
nie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedz
, otocz ją kółkiem i zaznacz odpowiedz
, którą uważasz za prawdziwą.
10. Przed wykonaniem każdego zadania przeczytaj bardzo uważnie polecenie.
Po rozwiÄ…zaniu testu, sprawdz
swoje wyniki razem z kolegÄ… lub nauczycielem,
a następnie sprawdz
w tabeli, poniżej, jaki stopień mógłbyś sobie wystawić. Ogółem możesz
uzyskać 22 punkty.
Powodzenia!
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Przedstawiona charakterystyka to:
a) wejściowa WB,
b) wyjściowa WE,
c) wyjściowa WB,
d) przejściowa WB.
2. Przedstawiony na schemacie układ to:
a) układ Graetza,
b) prostownik jednopołówkowy,
c) stabilizator,
d) zasilacz.
3. W zasilaczach napięcia stałego stabilizatory stosuje się w celu:
a) stabilizacji napięcia przy zmiennym prądzie,
b) stabilizacji prądu i napięcia,
c) stabilizacji napięcia przy stałym obciążeniu,
d) stabilizacji prądu przy stałym obciążeniu.
4. Wskaż symbol tranzystora polowego FET:
5. Zablokowanie przewodzącego tyrystoa jest możliwe poprzez:
a) zmniejszenie prÄ…du IA do zera,
b) wycofanie impulsu UG,
c) podanie impulsu UGd" 0,
d) zwarcie bramki z katodÄ….
6. W diodzie Zenera występuje następujące zjawisko:
a) powtarzalnego przebicia złącza p-n w kierunku wstecznym,
b) zmiany pojemności złącza p-n pod wpływem zmiany napięcia wstecznego złącza,
c) zmiany pojemności złącza p-n pod wpływem zmiany napięcia w kierunku
przewodzenia złącza,
d) niepowtarzalnego przebicia złącza p-n w kierunku przewodzenia.
7. Podczas aktywnej pracy tranzystora w układzie wzmacniającym jego złącza są
spolaryzowane następująco:
a) złącze B - E przewodząco, a C - E zaporowo,
b) złącze B - C zaporowo, a B - E przewodząco,
c) złącze C - B zaporowo, a C - E przewodząco,
d) złącze B -E i B - C przewodząco.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
8. W zasilaczach napięcia stałego stabilizatory stosuje się w celu:
a) stabilizacji napięcia przy zmiennym prądzie,
b) stabilizacji prądu i napięcia,
c) stabilizacji napięcia przy stałej rezystancji obciążenia,
d) stabilizacji prądu przy stałej rezystancji obciążenia.
9. Wzmacniacz na schemacie to:
a) wtórnik emiterowy,
b) układ sumujący,
c) układ odwracający,
d) układ nieodwracający.
10. W generatorach napięć liniowych wzbudzenie drgań następuje:
a) samoczynnie po włączeniu zasilania,
b) gdy spełniony jest warunek generacji drgań,
c) ponieważ występuje dodatnie sprzężenie zwrotne,
d) ponieważ występuje ujemne sprzężenie zwrotne.
11. Ujemne sprzężenie zwrotne powoduje:
a) nie zmienia Ku i Ki tylko zmienia rwe i rwy,
b) spadek Ku lub Ki oraz zmianÄ™ rwe i rwy,
c) zmianÄ™ Ku lub Ki oraz zmianÄ™ rwe i rwy,
d) nie zmienia rwe i rwy a zmienia jedynie Ku i Ki.
12. Filtry pojemnościowe w zasilaczach stosuje się, gdy:
a) obciążenie jest małe,
b) obciążenie jest duże,
c) nie zależy od obciążenia,
d) zależy od prostownika.
13. Tyrystor wyłączy się jeżeli:
a) napięcie bramki osiągnie wartość zero,
b) prąd tyrystora osiągnie wartość zero,
c) prąd bramki osiągnie wartość zero,
d) napięcie na anodzie będzie mniejsze niż na katodzie.
14. Czy istnieje związek między charakterystyką amplitudową i fazową wzmacniacza?
a) są zależne,
b) nie ma związku między nimi.
15. Wzmocnienie prądowe wzmacniacza w konfiguracji OS jest bardzo duże ponieważ:
a) tranzystor unipolarny charakteryzuje się bardzo małym prądem wejściowym,
b) bardzo dużym prądem wejściowym,
c) prąd wejściowy nie ma wpływu na wartość wzmocnienia,
d) tranzystor unipolarny charakteryzuje się bardzo małym prądem wyjściowym.
16. Wzmocnienie wzmacniacza z ujemnym sprzężeniem zwrotnym jest:
a) mniejsze niż wzmocnienie układu podstawowego,
b) większe, niż układu podstawowego,
c) nie ma wpływu na wartość wzmocnienia,
d) żadna z powyższych odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
17. Zadaniem filtru dolnoprzepustowego jest:
a) przenoszenie składowych sygnału wejściowego leżących w dolnej jego części,
b) tłumienie składowych sygnału wejściowego leżących w dolnej jego części,
c) ustalenie pasma przepustowego,
d) stabilizacja amplitudy sygnału wyjściowego.
18. Jedną z własności wzmacniaczy operacyjnych jest:
a) bardzo duże wzmocnienie napięciowe (powyżej 80 dB ),
b) bardzo duże wzmocnienie prądowe,
c) bardzo małe wzmocnienie napięciowe,
d) bardzo małe wzmocnienie prądowe.
19. Zadaniem wzmacniacza selektywnego jest wydzielenie z sygnału wejściowego
składowych o częstotliwości bliskiej częstotliwości środkowej. Pozostałe składowe
zinteresującego nas pasma sygnału:
a) zostają wytłumione,
b) zostajÄ… wzmocnione,
c) pozostajÄ… bez zmian,
d) nie mam zdania.
20. Czy wzmacniacz operacyjny może realizować funkcje matematyczne?
a) tylko funkce zmiany znaku,
b) dodawania, całkowania i różniczkowania
c) zmiany znaku, odejmowania, dodawania, całkowania i różniczkowania,
d) nie może realizować żadnych funkcji matematycznych.
21. W zależności od zakresu częstotliwości wzmacnianych sygnałów wzmacniaczeprądu
zmiennego dzielimy na:
a) małej częstotliwości,
b) szerokopasmowe, wÄ…skopasmowe,
c) wzmacniacze jednostopniowe i wielostopniowe,
d) wzmacniacze ze sprzężeniem zwrotnym i bez.
22. Wzmocnienie mocy to :
P2
P1
a) KP = 10 lg
U2
U1
b) Ku = 20 lg
I2
I1
c) Ki = 20 lg
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Badanie i pomiary układów analogowych stosowanych w telekomunikacji
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
7. LITERATURA
1. Chwaleba A.: Elektronika WSiP, Warszawa 1996
2. Chwaleba A., Moeschke B., Pilawski M.: Pracownia elektroniczna. Cz.1 i 2. WSiP,
Warszawa 1998
3. Filipkowski A.: Układy elektroniczne analogowe i cyfrowe. WNT, Warszawa 2006
4. Grabowski L.: Pracownia elektroniczna. Cz. 1 i 2. WSiP, Warszawa 1997.
5. Horowitz P., Winfield H.: Sztuka elektroniki. Cz. 1 i 2. WKiA
2003
6. Kuta S.: Elementy i układy elektroniczne. Cz. 1 i 2. Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-
-Dydaktyczne Akademii Górniczo-Hutniczej, Kraków 2000
7. Pióro B., Pióro M.: Podstawy elektroniki. Cz. 1 i 2. WSiP, Warszawa 1996
8. Rusek A., Podstawy elektroniki .WSiP, Warszawa 1994
9. Tietze U.: Układy półprzewodnikowe. WNT, Warszawa 1997
Czasopisma:
1. Radioelektronik Audio-HiFi Video 9/2002
2. Elektronika dla Wszystkich 6/96 01/2000
Strony internetowe:
1. http://www.imne.pwr.wroc.pl/SkryptME/CW35.htm
2. http://www.elektroda.net/warsztatowe/index.html
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54