MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Dariusz Kopania
Eksploatacja urządzeń telekomunikacyjnych
725[02].Z2.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
Recenzenci:
mgr inż. Kazimierz Kochman
mgr inż. Hanna Grządziel
Opracowanie redakcyjne:
inż. Dariusz Kopania
Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych
mgr inż. Maurycy Bekas
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 725[02].Z2.03
Eksploatacja urządzeń telekomunikacyjnych zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu monter sieci telekomunikacyjnych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie. 3
2. Wymagania wstępne. 5
3. Cele kształcenia. 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć. 7
5. Ćwiczenia. 12
5.1. Charakterystyka podstawowych urządzeń telekomunikacyjnych. 12
5.1.1. Ćwiczenia. 12
5.2. Przyrządy pomiarowe, narzędzia monterskie oraz przepisy BHP stosowane 14
podczas prac montażowych i diagnostyczno-pomiarowych.
5.2.1. Ćwiczenia. 14
5.3. Lokalizacja prostych uszkodzeń w urządzeniach telekomunikacyjnych, 16
wymiana uszkodzonych elementów i podzespołów.
5.3.1. Ćwiczenia. 16
5.4. Oznakowanie urządzeń telekomunikacyjnych. 20
5.4.1. Ćwiczenia. 20
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia. 21
7. Literatura. 28
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
1. WPROWADZENIE.
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela  Eksploatacja urządzeń
telekomunikacyjnych , który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole
kształcącej w zawodzie monter sieci telekomunikacyjnych 725[02].
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,
- wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki,
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym
uwzględnieniem:
- pokazu z objaśnieniem,
- tekstu przewodniego,
- metody projektów,
- ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego
rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań i uczenia się,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- kartę odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
Moduł 725[02].Z2
Montaż instalacji i urządzeń
telekomunikacyjnych
725[02].Z2.01
Montaż instalacji
telekomunikacyjnych
725[02].Z2.02
Montaż i programowanie
końcowych urządzeń
telekomunikacyjnych
725[02].Z2.03
Eksploatacja urządzeń
telekomunikacyjnych
Schemat układu jednostek modułowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- wykonywać podstawowe pomiary parametrów sygnałów elektrycznych w niezbędnych
zakresach częstotliwości oscyloskopami, woltomierzami i miernikami poziomu,
- analizować i wyciągać wnioski z wykonanych pomiarów,
- znać i stosować w podstawowym zakresie rachunek  decybelowy ,
- stosować podstawowe obliczenia z zakresu elektroniki,
- rozróżniać symbole graficzne elementów i podzespołów elektronicznych,
- zorganizować stanowisko pomiarowe zgodnie z wymogami ergonomii i podstawowymi
zasadami BHP,
- dobrać przyrządy pomiarowe niezbędne do wykonania podstawowych pomiarów
telekomunikacyjnych,
- korzystać z popularnych edytorów teksu, arkuszy kalkulacyjnych oraz programów
umożliwiających wykonanie prezentacji (np. pakiet Microsoft Office),
- sporządzać protokóły pomiarów oraz kosztorysy,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji, literatura techniczna, specjalistyczne czasopisma
techniczne, katalogi, normy techniczne i zalecenia UE, internet.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA.
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- rozróżniać funkcje i zastosowanie podstawowych urządzeń telekomunikacyjnych,
- scharakteryzować podstawowe urządzenia telekomunikacyjne,
- czytać ze zrozumieniem tekst techniczny : instrukcję obsługi i konserwacji końcowych
urządzeń telekomunikacyjnych,
- dobrać przyrządy pomiarowe do sprawdzenia stanu technicznego urządzeń,
- sporządzić wykazy narzędzi i materiałów, elementów, podzespołów i przyrządów
pomiarowych do wykonania prac diagnostyczno - pomiarowych,
- przygotować bezpieczne stanowisko do prac montażowych i diagnostyczno -
pomiarowych,
- interpretować zapisy na tabliczkach znamionowych urządzeń,
- zlokalizować proste uszkodzenia,
- wymienić uszkodzone elementy lub podzespoły urządzenia,
- analizować i interpretować wyniki pomiarów oraz wyciągać wnioski praktyczne,
- zademonstrować poprawność wykonywania zadania,
- stosować właściwe przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe oraz
przepisy o ochronie środowiska,
- przewidywać zagrożenia dla życia i zdrowia w pracy z wykorzystaniem narzędzi
i urządzeń elektrycznych,
- dobrać środki ochrony osobistej podczas prac montażowo - instalacyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Monter sieci i urządzeń telekomunikacyjnych 725[02]
Moduł: Montaż instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych 725[02].Z2.
Jednostka modułowa: Eksploatacja urządzeń telekomunikacyjnych 725[02].Z2.03
Temat: Lokalizacja typowych uszkodzeń w telefaksie.
Cel ogólny: lokalizowanie prostych uszkodzeń w urządzeniach telekomunikacyjnych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- lokalizować proste uszkodzenia,
- dobrać przyrządy pomiarowe do sprawdzenia stanu technicznego urządzenia,
- przygotować bezpieczne stanowisko pracy do sprawdzenia i usunięcia prostych uszkodzeń
w urządzeniu zgodnie z zasadami BHP i p.poż,
- dokonać pomiarów kontrolnych,
- interpretować zapisy na tabliczkach znamionowych urządzeń,
- sporządzić wykaz narzędzi i materiałów, elementów, podzespołów i przyrządów
pomiarowych do wykonywania prac diagnostyczno - pomiarowych,
- zademonstrować poprawność wykonywania zadania.
Metody nauczania:
- ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- grupowa.
Czas: 180 min.
Środki dydaktyczne:
- lokalną sieć abonencką,
- telefaks (2 szt.),
- normy, wymagania techniczne,
- instrukcja obsługi i serwisowe telefaksów,
- instrukcje obsługi niezbędnych przyrządów pomiarowych,
- instrukcja wykonania ćwiczenia,
- zeszyt sprawozdań,
- przybory kreślarskie niezbędne do sporządzenia protokółu pomiarów.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Realizacja tematu:
- każda grupa zestawia układ pomiarowy zgodnie z instrukcją wykonywania ćwiczenia,
zgłasza prowadzącemu zajęcia gotowość do wykonania testów urządzenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
- nauczyciel sprawdza prawidłowość podłączenia układu i zezwala na załączenie
zasilania i wykonanie testów sprawdzających urządzenie,
- uczniowie zapoznają się z instrukcją obsługi i serwisową badanego telefaksu
zwracając szczególną uwagę na tabelę błędów,
- uczniowie przygotowują urządzenie do pracy i przesyłają dokument testowy,
- uczniowie drukują na telefaksie błędy,
- grupa sporządza wykaz niezbędnych przyrządów pomiarowych, narzędzi i materiałów,
- grupa analizuje otrzymane wyniki sprawdzania,
- uczniowie lokalizują uszkodzenia a następnie usuwają ich przyczynę,
- nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i podpowiada najlepsze rozwiązania.
5. Po wykonaniu wszystkich etapów ćwiczenia grupa dokonuje analizy wykonanego
ćwiczenia.
6. Nauczyciel analizuje pracę grupy, dokonuje oceny pracy każdego jej członka, nanosi
poprawki.
7. Uczniowie prezentują swoje prace w zeszytach sprawozdań.
8. Uczeń wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny pracy.
Zakończenie zajęć.
Praca domowa:
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Eksploatacji podstawowych urządzeń
telekomunikacyjnych  ze szczególnym uwzględnieniem typowych rozwiązań dla danego
regionu. Znajdz
i zapoznaj się z podstawowymi wymaganiami technicznymi EU dotyczącymi
eksploatacji urządzeń telekomunikacyjnych. Znajdz
w katalogach prawidłowe nazwy
techniczne narzędzi, elementów mechanicznych, podzespołów i urządzeń telekomunikacyjnych. Na
podstawie zgromadzonych informacji używając słownictwa technicznego sporządz
ogólny diagram
przydatny w trakcie lokalizacji typowych uszkodzeń urządzeń telekomunikacyjnych.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- krótka pogadanka kończąca zajęcia na temat sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca& & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Monter sieci i urządzeń telekomunikacyjnych 725[02]
Moduł: Montaż instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych 725[02].Z2.
Jednostka modułowa: Eksploatacja urządzeń telekomunikacyjnych 725[02].Z2.03
Temat: Obsługa testera linii abonenckiej, wykonanie wybranych pomiarów lokalnej linii
abonenckiej.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności czytania ze zrozumieniem tekstów technicznych
posługiwania się (norm, dokumentacji technicznej, instrukcji obsługi.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- zorganizować stanowisko pomiarowe umożliwiające testowanie lokalnej sieci abonenckiej
oraz wykonywania protokołów pomiarów zgodnie z zasadami ergonomii i bezpieczeństwa
i higieny pracy,
- wykonać wybrane pomiary testerem linii,
- wymienić i określić nazwy i wielkości podstawowych parametrów technicznych łącza
abonenckiego,
- wykrywać niektóre usterki linii abonenckiej,
- omówić zastosowanie testera linii abonenckiej,
- omówić wybrane zagadnienia z normy bezpieczeństwa IEC 1010  2,
- omówić wybrane kryteria bezpieczeństwa linii zgodnie z normami EN 41003 oraz EN
60950,
- omówić korzyści wynikające z systemu zarządzania jakością ISO.
Metody nauczania:
- ćwiczenia praktyczne,
- metoda przewodniego tekstu.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- indywidualna,
- grupowa.
Czas: 180 min.
Środki dydaktyczne:
- fragment linii abonenckiej,
- tester linii abonenckiej,
- normy, wymagania techniczne,
- instrukcja obsługi testera linii abonenckiej,
- instrukcja wykonania ćwiczenia,
- zeszyt sprawozdań, kalkulator,
- przybory kreślarskie niezbędne do sporządzenia protokółu pomiarów.
Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia:
Zadaniem ucznia jest zapoznanie się z instrukcją obsługi testera linii abonenckiej,
wykonanie wybranych pomiarów linii abonenckiej, zapoznanie się z normami bezpieczeństwa
linii EN 41003 oraz EN 60950 oraz z normą na bezpieczeństwo IEC 1010  2.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
FAZA WST
PNA:
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu lekcji, zaznajomienie uczniów
z pracą metoda przewodniego tekstu.
FAZA WA
AŚCIWA:
INFORMACJE:
1. Co to są normy?
2. Jakie czynności należy wykonać aby przygotować przyrząd do pracy?
3. Wymień główne elementy płyty czołowej testera linii abonenckiej ?
4. Jaki rodzaj złącza potrzebny jest do połączenia miernika z badaną linią?
4. Jakie rodzaje wielkości można pomierzyć przy zastosowaniu przyrządu?
5. W jaki sposób prze prowadza się kalibrację miernika?
6. W jakich warunkach powinien być przechowywany tester?
7. Jakie naprawy można wykonać we własnym zakresie?
PLANOWANIE:
1. Zaplanuj kolejność wykonywanych czynności umożliwiających realizację całości
ćwiczenia.
2. Ustal sposób realizacji poszczególnych części ćwiczenia.
3. Ustal jakie wykonasz pomiary linii abonenckiej testerem w celu sprawdzenia parametrów
oraz lokalizacji uszkodzeń lokalnej sieci abonenckiej.
4. Opracuj plan formularza protokołu pomiarów.
5. Wyznacz osoby odpowiedzialne za wykonanie poszczególnych części ćwiczenia.
USTALENIA:
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.
REALIZACJA:
1. Zapoznaj się z instrukcją obsługi testera linii abonenckiej.
2. Dokonaj pomiarów wybranych parametrów linii abonenckiej używając przyrządu zgodnie
z wymaganiami zawartymi w instrukcji obsługi.
3. Zapisz pomiary we wcześniej przygotowanym formularzu protokołu pomiarów.
4. Zrealizuj zgodnie z planem pozostałe części ćwiczenia.
5. Zwróć uwagę na estetykę i dokładność twojej pracy.
6. Przygotuj się do zaprezentowania wyników swojej pracy.
SPRAWDZANIE:
1. Czy poprawnie zostały wykonane pomiary linii abonenckiej?
2. Czy prawidłowo zostały opracowane pozostałe części ćwiczenia?
3. Czy protokół pomiarów został wykonany czytelnie i estetycznie?
4. Czy wszystkie założenia tematu zostały zrealizowane w sposób wyczerpujący?
ANALIZA:
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej
trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje jakie nowe, ważne umiejętności
zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać
w przyszłości.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
FAZA KOC
COWA:
Zakończenie zajęć.
Praca domowa:
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat elementów ćwiczenia zrealizowanych
w stopniu niezadowalającym. Znajdz
informacje na temat systemów zarządzania jakością ISO
w dziedzinie telekomunikacji i przynieś na następne zajęcia.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- krótka pogadanka kończąca zajęcia na temat sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5. ĆWICZENIA
5.1. Charakterystyka podstawowych urządzeń
telekomunikacyjnych
5.1.1. Ćwiczenia:
Ćwiczenie 1
Przygotuj do pracy i podłącz do centrali aparat telefoniczny ISDN. Zaprogramuj pięć
wybranych funkcji systemowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją serwisową i obsługi aparatu telefonicznego,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5) opracować skróconą instrukcję obsługi w postaci diagramów decyzyjnych,
6) sprawdzić wszystkie dostępne funkcje aparatu telefonicznego (w razie trudności
skorzystać z pomocy nauczyciela),
7) wypisać dane techniczne,
8) wypisać warunki eksploatacji,
9) zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne, tekst przewodni.
Środki dydaktyczne:
- instrukcja do ćwiczenia,
- instrukcja obsługi aparatu telefonicznego,
- aparat telefoniczny,
- aktywna linia telefoniczna,
- kable połączeniowe,
- zestaw narzędzi,
- wymagania techniczne operatora, norma,
- wymagania i dyrektywy unijne,
- papier formatu A4, przybory kreślarskie,
- literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Ćwiczenie 2
Przygotuj do pracy i uruchom abonencką centralę telefoniczną ISDN. Zaprogramuj pięć
wybranych funkcji systemowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją serwisową i obsługi centrali abonenckiej ISDN,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5) opracować skróconą instrukcję obsługi w postaci diagramów decyzyjnych lub mapy
pamięci,
6) sprawdzić wszystkie dostępne funkcje centrali abonenckiej ISDN (w razie trudności
skorzystać z pomocy nauczyciela),
7) wypisać dane techniczne,
8) wypisać warunki eksploatacji,
9) zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne, tekst przewodni.
Środki dydaktyczne:
- instrukcja do ćwiczenia,
- instrukcja serwisowa i obsługi centrali abonenckiej, fax-u i aparatu telefonicznego,
- centrala abonencka ISDN,
- aparat telefoniczny ISDN,
- aparat telekopiowy
- kable połączeniowe,
- zestaw narzędzi,
- wymagania techniczne operatora,
- norma, normy zakładowe TP
- wymagania i dyrektywy unijne,
- papier formatu A4, przybory kreślarskie,
- literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.2. Przyrządy pomiarowe, narzędzia monterskie oraz przepisy
BHP stosowane podczas prac montażowych i diagnostyczno -
pomiarowych
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1.
Przygotuj do pracy i wykonaj pomiary pięciu wybranych parametrów linii abonenckiej
testerem linii abonenckiej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi testera linii abonenckiej,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5) opracować skróconą instrukcję obsługi w postaci diagramów decyzyjnych lub mapy
pamięci,
6) wykonać pomiary linii abonenckiej przy użyciu testera linii (w razie trudności skorzystać z
pomocy nauczyciela),
7) wypisać warunki eksploatacji,
8) wypisać dane techniczne,
9) zapisać wyniki pomiarów do tabel pomiarowych,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne, tekst przewodni.
Środki dydaktyczne:
- instrukcja do ćwiczenia,
- instrukcja obsługi testera linii abonenckiej,
- tester linii abonenckiej,
- kable połączeniowe,
- zestaw narzędzi,
- kalkulator,
- wymagania techniczne operatora,
- norma, wymagania i dyrektywy unijne,
- katalog kabli,
- papier formatu A4, przybory kreślarskie,
- literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Ćwiczenie 2.
Przygotuj do pracy i wykonaj pomiary linii abonenckiej testerem analogowych łączy do
transmisji cyfrowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi testera analogowych łączy do transmisji cyfrowej,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5) opracować skróconą instrukcję obsługi w postaci diagramów decyzyjnych lub mapy
pamięci,
6) wykonać pomiary linii abonenckiej przy użyciu testera linii (w razie trudności skorzystać z
pomocy nauczyciela),
7) wypisać warunki eksploatacji,
8) wypisać dane techniczne,
9) zapisać wyniki pomiarów do tabel pomiarowych,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne, tekst przewodni.
Środki dydaktyczne:
- instrukcja do ćwiczenia,
- instrukcja obsługi testera analogowych łączy do transmisji cyfrowej,
- tester analogowych łączy do transmisji cyfrowej,
- kable połączeniowe,
- zestaw narzędzi,
- kalkulator,
- wymagania techniczne operatora, norma branżowa, wymagania i dyrektywy unijne,
- katalog kabli,
- papier formatu A4,
- przybory kreślarskie,
- literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.3. Lokalizacja prostych uszkodzeń w urządzeniach
telekomunikacyjnych, wymiana uszkodzonych elementów
i podzespołów
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zlokalizuj uszkodzenia w sieci abonenckiej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się ze schematem funkcjonalnym sieci abonenckiej,
3) opracować w postaci diagramów decyzyjnych procedurę sprawdzania poszczególnych
elementów sieci abonenckiej,
4) opracować procedurę postępowania w wypadku stwierdzenia uszkodzenia, któregoś
z elementów sieci abonenckiej,
5) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami ergonomii i
BHP,
6) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
7) sprawdzić i wypisać wszystkie dostępne funkcje sieci abonenckiej (w razie trudności
skorzystać z pomocy nauczyciela),
8) sprawdzić poprawność działania modelu sieci abonenckiej,
9) wypisać oczekiwane i pomierzone parametry techniczne poszczególnych elementów sieci
abonenckiej,
10) określić możliwości usługowe zbudowanej sieci,
11) wypisać warunki eksploatacji,
12) zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia, dokonać poprawności wykonanego ćwiczenia,
13) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne, tekst przewodni.
Środki dydaktyczne:
- instrukcja do ćwiczenia,
- schemat funkcjonalny sieci abonenckiej,
- instrukcja obsługi centrali telefonicznej, aparatu telefonicznego, aparatu telekopiowego,
testera linii abonenckiej,
- centrala telefoniczna, aparat telefoniczny, fax, kable połączeniowe, zestaw narzędzi,
- tester linii abonenckiej,
- wymagania techniczne operatora, norma, wymagania i dyrektywy unijne,
- papier formatu A4, przybory kreślarskie,
- literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Ćwiczenie 2.
Wykonaj pomiary wybranych parametrów elektrycznych zasilacza urządzeń
telekomunikacyjnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z katalogowymi parametrami technicznymi zasilacza,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami ergonomii
i BHP,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5) opracować plan czynności,
6) wykonać pomiary wybranych parametrów elektrycznych zasilacza (w razie trudności
skorzystać z pomocy nauczyciela),
7) wypisać katalogowe parametry elektryczne zasilacza,
8) porównać otrzymane wyniki pomiarów z wartościami katalogowymi,
9) wypisać warunki eksploatacji,
10) zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia,
11) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
12) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- instrukcja do ćwiczenia,
- zestawienie katalogowe parametrów elektrycznych zasilacza,
- instrukcja obsługi użytych przyrządów pomiarowych,
- badany zasilacz,
- zestaw przyrządów pomiarowych,
- kable połączeniowe,
- zestaw narzędzi,
- norma pomiarowa,
- wymagania i dyrektywy unijne,
- papier formatu A4, przybory kreślarskie,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3.
Zlokalizuj i usuń nieprawidłowości w działaniu aparatu telekopiowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi telefaksu,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami ergonomii,
BHP i p.poż.,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5) opracować w postaci diagramów decyzyjnych procedurę sprawdzania działania aparatu
telekopiowego oraz poszczególnych jego elementów,
6) opracować procedurę postępowania podczas naprawy uszkodzenia,
7) opracować plan wykonywanych czynności (w razie trudności skorzystać z pomocy
nauczyciela),
8) sprawdzić działanie faksu,
9) zlokalizować miejsce uszkodzenia,
10) naprawić uszkodzony element lub podzespół,
11) zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
 metoda projektów, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- instrukcja do ćwiczenia,
- instrukcja serwisowa i obsługi telefaksa,
- instrukcja obsługi przyrządów pomiarowych,
- fragment sieci abonenckiej,
- badany fax,
- zestaw narzędzi,
- wymagania techniczne operatora,
- wymagania techniczne producenta elementów i podzespołów,
- norma,
- wymagania i dyrektywy unijne,
- papier formatu A4,
- przybory kreślarskie,
- literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Ćwiczenie 4
Zlokalizuj uszkodzenia elektryczne przewodowych linii telekomunikacyjnych przy użyciu
testera linii.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z katalogowymi parametrami technicznymi kabla telekomunikacyjnego,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami ergonomii
i BHP,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5) opracować plan czynności,
6) wykonać pomiary kabla telekomunikacyjnego (w razie trudności skorzystać z pomocy
nauczyciela),
7) porównać otrzymane wyniki pomiarów z wartościami rzeczywistymi,
8) zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- instrukcja do ćwiczenia,
- katalog kabli telekomunikacyjnych,
- instrukcja obsługi testera linii,
- badany kabel telekomunikacyjny,
- kable połączeniowe,
- zestaw narzędzi,
- norma pomiarowa,
- wymagania i dyrektywy unijne,
- papier formatu A4,
- przybory kreślarskie, gumka,
- literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5.4. Oznakowanie urządzeń telekomunikacyjnych
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie informacji zawartych na tabliczce znamionowej telefaksu wypisz
maksymalną ilość informacji o urządzeniu elektronicznym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z treścią tabliczki znamionowej,
2) wypisać wszystkie informacje,
3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) porównać zdobyte informacje z wymaganiami ustawy,
5) zaprezentować wynik pracy,
6) ocenić wynik pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wymagania dotyczące oznaczeń urządzeń elektronicznych,
- tabliczka znamionowa urządzenia,
- papier formatu A4.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Eksploatacja urządzeń
telekomunikacyjnych
Test składa się z 20 zadań, z których:
- zadania 1-10 są z poziomu podstawowego,
- zadania 11-20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 5 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 13 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 7 z poziomu
ponadpodstawowego.
Plan testu
Klucz odpowiedzi:
Nr
Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad.
(mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Poznać podstawowe parametry urządzeń
1. C P c
telekomunikacyjnych.
Poznać podstawowe parametry urządzeń
2. C P b
telekomunikacyjnych.
3. Wykonywać proste obliczenia elektroniczne. A P a
Poznać słownictwo i skróty używane
4. A P b
w telekomunikacji.
Poznać instytucje upoważnione do wydawania
5. D P d
deklaracji zgodności.
6. Określić parametry elektryczne skrętki miedzianej. C P c
Poznać słownictwo specjalistyczne z dziedziny
7. A P d
telekomunikacji.
8. Definiować parametry toru transmisyjnego. A P c
9. Określić przepływność łącza ISDN. B P d
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Poznać symbole graficzne stosowane na
10. C P a
schematach sieci telefonicznej.
b
Poznać symbole graficzne stosowane na
11. C PP
schematach sieci telefonicznej.
Poznać symbole graficzne stosowane na
12. C PP b
schematach sieci telefonicznej.
13. Poznać warunki montażowe kabli. C PP c
14. Poznać warunki montażowe kabli. B PP b
Określić zakres odpowiedzialności prawnej
15. wykonawcy sieci w dziedzinie kompatybilności C PP a
elektromagnetycznej.
16. Poznać przepisy BHP. D PP a, c
Sformułować obowiązki kierownika zakładu
17. C PP a, b, c, d
w dziedzinie przepisów BHP.
Określić liczbę kanałów w podstawowym dostępie
18. C PP b
BRA.
19. Poznać określenia stosowane w telekomunikacji. C PP a
Zapamiętać zakres częstotliwości  Mowy
20. C PP a
Handlowej .
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie
będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na
udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących eksploatacji urządzeń telekomunikacyjnych. Udzielaj
odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:
5. w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz
znakiem X
(w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
otoczyć kółkiem, a następnie ponownie
zaznaczyć znakiem X odpowiedz
prawidłową),
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci
pytania: 11  20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Nominalna wartość częstotliwości odbieranego przez centralę sygnału wybierania
impulsowego wynosi:
a) 20 Hz.
b) 15 Hz.
c) 10 Hz.
d) 5 Hz.
2. Nominalna wartość częstotliwości sygnału wywołania wynosi:
a) 15 Hz.
b) 25 Hz.
c) 7,5 Hz.
d) 10 Hz.
3. Ile dB wynosi tłumienie układu :
Poziom sygn. Poziom sygn.
wejściowego wyjściowego
Linia
10 dB -10 dB
a) 20 dB.
symetryczma
b) 10 dB.
c) 100 dB.
d) 0 dB.
4. Co oznacza skrót EMC?
a) Europejskie Normy Techniczne.
b) Kompatybilność Elektromagnetyczną.
c) Polskie normy Branżowe.
d) Polskie normy zharmonizowane.
5. Jaka instytucja może wydawać deklarację zgodności?
a) tylko laboratoria akredytowane.
b) wytwórcy sprzętu i urządzeń.
c) tylko wytwórcy sprzętu i urządzeń.
d) laboratoria akredytowane, wytwórcy sprzętu i urządzeń, importerzy sprzętu i urządzeń.
6. Maksymalny zakres częstotliwości przesyłanej skrętką miedzianą kategorii czwartej to:
a) 24 MHz.
b) 100MHz.
c) 16 MHz.
d) 56 MHz.
7. Skrót PABX oznacza:
a) centrala abonencka z integracją usług.
b) cyfrowa sygnalizacja abonencka.
c) automatyczna centrala międzymiastowa.
d) abonencka centrala telefoniczna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
8. Tor transmisyjny (jedną parę miedzianą) możemy traktować jako:
a) dwójnik.
b) trójnik.
c) czwórnik.
d) żadne z poprzednich.
9. Podstawowa przepływność łącza ISDN wynosi:
a) 16 kb/s.
b) 24 kb/s.
c) 32 kb/s.
d) 64 kb/s.
10. Przedstawiony symbol graficzny oznacza :
a) linię napowietrzną.
b) projektowaną linię napowietrzną.
c) przejście kabla telekomunikacyjnego przez mur.
d) linię gięcia kabla telekomunikacyjnego.
11. Co oznacza następujący symbol graficzny :
a) puszkę kablową.
b) szafkę kablową.
c) gniazdo abonenckie.
d) skrzynkę kablową.
12. Co oznacza następujący symbol graficzny :
a) łączówka.
b) studnia kablowa do likwidacji.
c) kratka wentylacyjna.
d) szyb wentylacyjny.
13. Na jakiej głębokości w ziemi należy układać kabel symetryczny?
a) 0,5 m.
b) 1,5 m.
c) 0,8 m.
d) 1,2 m.
14. Promień gięcia kabla TKM i XTKMX nie powinien być mniejszy od jego:
a) 15-krotnej średnicy zewnętrznej.
b) 10-krotnej średnicy zewnętrznej.
c) 20-krotnej średnicy zewnętrznej.
d) 10-krotnej średnicy wewnętrznej.
15. Kto jest odpowiedzialny aby budowana sieć telekomunikacyjna spełniała wymagania
i dyrektywy unijne?
a) wykonawca.
b) inwestor.
c) producent urządzeń.
d) importer urządzeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
16. Jakich czynności dokonuje inspektor pracy w wyniku ustaleń dokonanych w toku kontroli
oraz po przeprowadzeniu postępowania?
a) wydaje nakazy.
b) kończy postępowanie.
c) kieruje wystąpienia.
d) usuwa nieprawidłowości.
17. Do jakich czynności z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy zobowiązana jest osoba
kierująca pracą pracowników?
a) zorganizowania stanowisk pracy zgodnie z przepisami BHP.
b) zadbanie o sprawność i stosowanie środków ochrony indywidualnej.
c) zabezpieczenie pracowników i osoby trzecie przed wypadkami.
d) egzekwowanie przestrzegania przepisów BHP.
18. Liczba kanałów w podstawowym dostępie BRA wynosi:
a) 30.
b) 2.
c) 64.
d) 16.
19. Basic Rote Access to:
a) dostęp podstawowy.
b) dostęp pierwotny.
c) dostęp sieciowy.
d) dostęp końcowy.
20.  Mowa handlowa mieści się w zakresie częstotliwości:
a) 300  3400 Hz.
b) 200  3400 Hz.
c) 300  3400 kHz.
d) 500  5300 Hz.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko : & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Eksploatacja urządzeń telekomunikacyjnych
Zakreśl poprawną odpowiedz
, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
7. LITERATURA
1. J. Kammerer, W. Oberthur, P. Zastow (tłumaczenie A. Rodak) : Pracownia podstaw
elektrotechniki i elektroniki, WSiP 2000 r.
2. S. Okoniewski : Technologia dla elektroników, WSiP 2000 r.
3. M. Pilawski : Pracownia elektryczna dla ZSE, WSiP 1999 r.
4. E. Saj: Urządzenia telegraficzne, telemetryczne i transmisji danych, WSiP, Warszawa 1994 r.
5. J. Skoczylas: Eksploatacja telekomunikacyjna, WSiP Warszawa 1996 r.
6. E. Taras: Urządzenia telekomunikacyjne cz.1, WSiP Warszawa 1996 r.
7. St. Witulski: Urządzenia telekomunikacyjne cz. 2, WSiP 1996 r.
8. T. Zagrobelny: Urządzenia teletransmisyjne, WSiP, Warszawa 1996 r.
9. Czasopisma:  Przegląd telekomunikacyjny ,  Świat telekomunikacji ,  NetWorld ,
 Telecom ,  Telekomunikacja i Techniki Informacyjne
10. Dokumentacje techniczne central abonenckich.
11. Instrukcje serwisowe i obsługi urządzeń końcowych.
12. Akty prawne i normatywne.
Literaturę należy na bieżąco aktualizować.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29