MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Dariusz Kopania
Eksploatacja urządzeń telekomunikacyjnych.
725[02].Z2.03
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Kazimierz Kochman
mgr inż. Hanna Grządziel
Opracowanie redakcyjne:
inż. Dariusz Kopania
Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych
mgr inż. Maurycy Bekas
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 725[02].Z2.03
Eksploatacja urządzeń telekomunikacyjnych zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu monter sieci telekomunikacyjnych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Materiał nauczania 6
4.1. Charakterystyka podstawowych urządzeń telekomunikacyjnych. 6
4.1.1. Materiał nauczania 6
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 18
4.1.3. Ćwiczenia 18
4.1.4. Sprawdzian postępów 19
4.2. Przyrządy pomiarowe, narzędzia monterskie oraz przepisy BHP stosowane
podczas prac montażowych i diagnostyczno-pomiarowych. 20
4.2.1. Materiał nauczania 20
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 30
4.2.3. Ćwiczenia 30
4.2.4. Sprawdzian postępów 31
4.3. Lokalizacja prostych uszkodzeń w urządzeniach telekomunikacyjnych,
wymiana uszkodzonych elementów i podzespołów. 32
4.3.1. Materiał nauczania 32
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 40
4.3.3. Ćwiczenia 40
4.3.4. Sprawdzian postępów 43
4.4. Oznakowanie urządzeń telekomunikacyjnych. 44
4.4.1. Materiał nauczania 44
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 48
4.4.3. Ćwiczenia 48
4.4.4. Sprawdzian postępów 48
5. Sprawdzian osiągnięć. 49
6. Literatura. 54
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o eksploatacji urządzeń
telekomunikacyjnych ich specyfice oraz w doborze elementów podczas napraw i konserwacji
tych urządzeń, przestrzeganiu wymagań określonych przez producentów urządzeń.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- wykaz umiejętności, jakie powinieneś opanować podczas zajęć,
- materiał nauczania,
- pytania sprawdzajÄ…ce,
- przykładowe testy sprawdzające postęp w opanowaniu materiału nauczania,
- zestaw zadań testowych  sprawdzian osiągnięć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u Ciebie umiejętności praktycznych,
- wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki.
Moduł 725[02].Z2
Montaż instalacji i urządzeń
telekomunikacyjnych
725[02].Z2.01
Montaż instalacji
telekomunikacyjnych
725[02].Z2.02
Montaż i programowanie
końcowych urządzeń
telekomunikacyjnych
725[02].Z2.03
Eksploatacja urządzeń
telekomunikacyjnych
Schemat układu jednostek modułowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- wykonywać podstawowe pomiary parametrów sygnałów elektrycznych w niezbędnych
zakresach częstotliwości oscyloskopami, woltomierzami i miernikami poziomu,
- analizować i wyciągać wnioski z wykonanych pomiarów,
- znać i stosować w podstawowym zakresie rachunek  decybelowy ,
- stosować podstawowe obliczenia z zakresu elektroniki,
- rozróżniać symbole graficzne elementów i podzespołów elektronicznych,
- zorganizować stanowisko pomiarowe zgodnie z wymogami ergonomii i podstawowymi
zasadami BHP,
- dobrać przyrządy pomiarowe niezbędne do wykonania podstawowych pomiarów
telekomunikacyjnych,
- korzystać z popularnych edytorów teksu, arkuszy kalkulacyjnych oraz programów
umożliwiających wykonanie prezentacji (np. pakiet Microsoft Office),
- dobrać i używać narzędzia niezbędne podczas montażu urządzeń telekomunikacyjnych
i sieci,
- sporządzać protokóły pomiarów oraz uproszczone kosztorysy,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji, literatura techniczna, specjalistyczne czasopisma
techniczne, katalogi, normy techniczne i zalecenia UE, internet.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- rozróżniać funkcje i zastosowanie podstawowych urządzeń telekomunikacyjnych,
- scharakteryzować podstawowe urządzenia telekomunikacyjne,
- czytać ze zrozumieniem tekst techniczny: instrukcję obsługi i konserwacji końcowych
urządzeń telekomunikacyjnych,
- dobrać przyrządy pomiarowe do sprawdzenia stanu technicznego urządzeń,
- sporządzić wykazy narzędzi i materiałów, elementów, podzespołów i przyrządów
pomiarowych do wykonania prac diagnostyczno - pomiarowych,
- przygotować bezpieczne stanowisko do prac montażowych i diagnostyczno - pomiarowych,
- interpretować zapisy na tabliczkach znamionowych urządzeń,
- zlokalizować proste uszkodzenia,
- wymienić uszkodzone elementy lub podzespoły urządzenia,
- analizować i interpretować wyniki pomiarów oraz wyciągać wnioski praktyczne,
- zademonstrować poprawność wykonywania zadania,
- stosować właściwe przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe oraz
przepisy o ochronie środowiska,
- przewidywać zagrożenia dla życia i zdrowia w pracy z wykorzystaniem narzędzi
i urządzeń elektrycznych,
- dobrać środki ochrony osobistej podczas prac montażowo - instalacyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Charakterystyka podstawowych urządzeń
telekomunikacyjnych
4.1.1. Materiał nauczania
Urządzenia telekomunikacyjne możemy sklasyfikować według niżej przedstawionego
podziału na grupy:
1) Urządzenia sieciowe i do przesyłu danych :
- Sprzęt sieciowy LAN,
- Centrale PABX i ,,key systemy" oraz sprzęt do komutacji łączy,
- Sprzęt do komutacji pakietowej i routingu,
- Infrastruktura telefonii komórkowej,
- Pozostały sprzęt sieciowy i do przesyłania danych.
2) terminale (sprzęt komunikacyjny dla użytkownika końcowego):
- Bezprzewodowe aparaty telefoniczne,
- Pozostałe terminale (w tym stacjonarne aparaty telefoniczne, faksy, automatyczne
sekretarki, systemy audiokonferencyjne i wideokonferencyjne itp.).
W zakresie urządzeń końcowych (terminali), zdecydowany prym wiodą telefony
komórkowe (zarówno w zakresie bezwzględnych wartości jak i dynamiki wzrostu),
aczkolwiek z kolei rynek ten jest subsydiowany przez operatorów sieci komórkowych
(sprzedaż promocyjna za symboliczne kwoty) chcących w ten sposób pozyskać jak największą
liczbę abonentów. Segment ten jest o tyle atrakcyjny, że nawet jeśli dynamika pozyskiwania
nowych abonentów przez operatorów zmniejszy się, to dostawcy telefonów na tym nie stracą,
gdyż rośnie tzw. replacement market, czyli zastępowanie dobrych jeszcze telefonów
nowszymi, co ma ścisły związek z wprowadzaniem nowych usług i technologii. Linia ISDN
pozwala podłączyć do 8 terminali do styku S/T. Terminalami mogą być telefony, modemu
ISDN do PC, faksy G4 itp. Każdy telefony jest zasilany z terminala sieciowego (N/T) przez
szynę S/T, która jest głównym zasilaniem. Obecnie produkowane aparaty telefoniczne
charakteryzują się tym, że do produkcji ich wykorzystywana jest bardzo zaawansowana
technologia.
Poniżej przedstawiono przegląd funkcji dostępnych w nowoczesnych aparatach
telefonicznych.
PrzeglÄ…d funkcji telefonu ISDN:
Tryb zwykłego mikrotelefonu
Regulowana głośność w słuchawce w 8-miu krokach (+4, -3 kroki po 2,5 dB każdy).
Regulowana głośność dzwonka w 2-óch krokach (nominalna,-8dB) (głośny, cichy).
Dostępne różne rodzaje dzwonków (6 opcjonalnych rodzajów dz
więków).
Klawiatura 3 x 4 do wyboru numeru (generowanie tonów DTMF przy pomocy * i #).
Redial: Historia 30-stu ostatnio wybieranych numerów.
Pamięć Pamięć na 30-ści najczęściej używanych
numerów przez alfanumeryczne klawisze.
Identyfikacja numeru (CLIP) Numer osoby dzwoniÄ…cej jest prezentowany na
Wyświetlaczu.
Pamięć wywołań przychodzących Pamięć ostatnich 30 numerów dzwoniących z
datÄ… i czasem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
Odpowiedz
na połączenie oczekujące Wydzielony klawisz dla tej usługi. Sygnalizacja na
wyświetlaczu.
Odrzucenie połączenia oczekującego Wydzielony klawisz dla tej usługi. Sygnalizacja na
wyświetlaczu. Odrzucenie drugiego dzwoniącego,
sygnał zajętości.
Konferencja trójstronna Wydzielony klawisz dla tej usługi. Sygnalizacja na
wyświetlaczu.
CLIR Blokada prezentacji numeru dla rozmowy
wychodzÄ…cej (MENU).
Zawieszanie / wznowienie Parkowanie rozmowy w sieci i odebranie tej samej
rozmowy na innym telefonie podłączonym do
szyny S0.
Przekierowanie rozmowy Wydzielony klawisz dla tej usługi. Sygnalizacja na
wyświetlaczu.
Usunięcie przekierowania Wydzielony klawisz dla tej usługi. Sygnalizacja na
wyświetlaczu.
Wiadomości użytkownik / użytkownik Mogą być pozostawiane w wiadomości dla kilku
użytkowników tego telefonu.
Nie przeszkadzać Przycisk wyłączający dzwonek na czas 30 minut.
Numery każdego z połączeń przychodzących są
wyświetlane i zapamiętywane.
Tryb awaryjny Ustawienie aparatu w trybie awaryjnym następuje
poprzez przestawienie przełącznika pod spodem
telefonem.
MSN Wielokrotny numer użytkownika. Jest możliwe
zaprogramowanie do trzech numerów MSN,
którym można przypisać różne dzwonki.
Zestaw głośnomówiący Rozmowa przez zestaw głośnomówiący.
Wyciszenie Możliwość wyłączenia mikrofonu podczas
rozmowy.
Czas rozmowy Wyświetlacz pokazuje czas trwania rozmowy.
CLIP prefix Brakujący prefix dla połączeń przychodzących
może być zaprogramowany i wyświetlany
w prezentacji numeru.
Rys. 1. Współczesny bezprzewodowy aparat telefoniczny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Rys. 2. Współczesny aparat telefoniczny ISDN.
Najczęściej spotykane wyposażenie nowoczesnych aparatów telefonicznych obecnie
produkowanych :
Funkcje ogólne :
- wyświetlacz : typ  alfanumeryczny, rodzaj  monochromatyczny,
- podświetlenie : kolor podświetlenia (np. niebieski),
- prezentacja numeru,
- głosowa prezentacja rozmówcy,
- wyświetlanie wybieranego numeru,
- menu w języku polskim,
- wskaz
nik naładowania akumulatora,
- wyświetlanie czasu trwania rozmowy (orientacyjny),
- data / godzina,
- budzik / przypomnienie
- rodzaj dzwonka : polifoniczny,
- liczba melodii : 1 słuchawka/3 baza,
- optyczna sygnalizacja dzwonienia,
- regulacja głośności dzwonka,
- regulacja głośności słuchawki,
- podświetlenie klawiszy,
- tryb głośnomówiący,
- przywołanie słuchawki,
- odbieranie połączeń dowolnym klawiszem,
- możliwość wyciszenia mikrofonu,
- monitoring pomieszczenia, możliwość pobierania dzwonków / tapet,
- blokada rozmów międzymiastowych,
- blokada rozmów międzynarodowych,
- blokada rozmów lokalnych,
- możliwość montażu na ścianie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Funkcje dzwonienia :
- ponowne wybieranie,
- książka telefoniczna,
- możliwość przypisywania melodii do wpisu w książce telefonicznej,
- pamięć numerów,
- szybkie wybieranie,
- lista ostatnio odebranych połączeń,
- lista ostatnio nieodebranych wywołań,
- połączenia wewnętrzne,
- przekazywanie połączeń zewnętrznych do innej słuchawki,
- przekazywanie książki telefonicznej między słuchawkami.
Funkcje SMS :
- SMS,
- długość wiadomości,
- dzielenie wiadomości,
- podadresowanie,
- przesyłanie e-mail,
- Å‚atwe wprowadzanie tekstu (T9),
- liczba dzwonków,
- polskie znaki.
Specyfikacja techniczna :
- DECT GAP (nazwa systemu cyfrowej łączności bezprzewodowej),
- maksymalna liczba słuchawek,
- możliwość łączenia baz w system,
- max. czas pracy w trybie oczekiwania (godz.),
- max. czas pracy w trybie rozmowy (godz.),
- max. zasięg w terenie otwartym (m),
- max. zasięg w terenie zamkniętym (m),
- wymiary słuchawki (dł. / szer. / wys.) (mm),
- wymiary bazy (dł. / szer. / wys.) (mm),
- dostępne kolory,
- możliwość podłączenia zestawu słuchawkowego,
- gwarancja w latach,
- funkcje sekretarki,
- automatyczna sekretarka,
- długość nagrania powitalnego (min),
- łączny czas pozostawionych wiadomości (min),
- podsłuch nagrywanej wiadomości (min),
- zdalne nagrywanie / odsłuchiwanie wiadomości,
- informacja o liczbie pozostawionych wiadomości.
Funkcje ISDN :
- liczba MSN,
- możliwość indywidualnego ustawienia dla każdego MSN,
- DDI (bezpośrednie wybieranie numeru wewnętrznego),
- SUB (subadresowanie przy połączeniach wychodzących),
- AOC (informacja o opłacie za połączenie),
- CW (sygnalizacja rozmowy oczekującej i identyfikacja na wyświetlaczu),
- HOLD (zawieszenie połączenia),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
- TP (przenoszenie terminala),
- CLIP/CLIR (identyfikacja numeru osoby dzwoniÄ…cej/ blokada prezentacji numeru dla
rozmowy wychodzÄ…cej),
- COLP / COLR (prezentacja numeru telefonu abonenta wywołanego/ blokada prezentacji
numeru abonenta wywołanego),
- CF (U) (przenoszenie wywołań bezwarunkowe),
- CF (B) (przenoszenie wywołań przy zajętości),
- CF (NR) (przenoszenie wywołań po upływie określonego czasu),
- MCID (identyfikacja "głuchych telefonów"),
- UUS1 (sygnalizacja użytkownik-użytkownik),
- CONF (połączenie konferencyjne).
Innym urządzeniem należącym do grupy urządzeń końcowych są urządzenia telekopiowe
(faksy) mają głównie zastosowanie w firmach. Użytkownicy faxów wymagają bardzo wielkich
szybkości komunikacji, wydajności i zaawansowania. Producenci tych urządzeń prześcigają się
w produkcji coraz to bardziej zaawansowanych technologicznie urządzeń (fax grupy 3 i 4).
Nowoczesne urządzenia telekopiowe powinny spełniać następujące warunki :
- wszechstronne i proste w zastosowaniu,
- transmisja w formacie A4 i A3,
- mocny mechanizm drukujÄ…cy,
- kaseta zintegrowana z tonerem,
- dodatkowa linia G3 i zestaw ISDN G4,
- 3-sekundowa szybkość transmisji,
- 1,5 sekundy - szybkość skanowania,
- duża standardowa pamięć, którą można zwiększyć za pomocą kart pamięci,
- Å‚atwe kasowanie.
Na rysunku nr 3 przedstawiono wygląd jednego z nowoczesnych urządzeń telekopiowych.
Rys. 3. Współczesny aparat telekopiowy G3.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Rys. 4. Współczesny aparat telekopiowy G4.
Rys. 5. Przygotowanie telefaksa do pracy.
Szczegółowe dane techniczne nowoczesnych urządzeń telekopiowych grup 3 i 4 podano
na rysunku nr 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Rys. 6. Dane techniczne fax G3 i G4.
Do grupy urządzeń sieciowych do przesyłu danych zaliczamy modemy ADSL. Modem
ADSL jest urządzeniem końcowym przekształcającym sygnał cyfrowy z komputera na sygnał
analogowy przesyłany za pomocą linii telefonicznej. Umożliwia transfer informacji z dużymi
szybkościami, wielokrotnie przekraczającymi możliwości klasycznych modemów
telefonicznych. Modemy ADSL posiadają interfejsy umożliwiające podłączenie ich
z komputerem (kabel USB) oraz liniÄ… telefonicznÄ… (gniazdo RJ-11).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Rys. 7. Widok modemu ADSL od tyłu.
Gniazdo USB umożliwia połączenie modemu z komputerem. Gniazdo RJ-11 pozwala na
połączenie modemu z rozdzielaczem (gniazdkiem telefonicznym) poprzez kabel telefoniczny.
Na przednim panelu znajdujÄ… siÄ™ kontrolki sygnalizujÄ…ce stan modemu: diody ADSL i PWR.
Gniazdo USB umożliwia połączenie modemu z komputerem.
Rys. 8. Widok modemu ADSL od przodu.
Lampka (dioda) ADSL informuje o stanie połączenia szerokopasmowego na linii telefonicznej
ADSL. Lampka (dioda) PWR informuje o stanie połączenia USB między modemem i
komputerem. Podczas prawidłowej pracy modemu obie diody są włączone. Dioda PWR
powinna świecić się na czerwono, a dioda ADSL na pomarańczowo. Mikrofiltry są
urządzeniami służącymi do oddzielenia pasma telefonicznego od pasma transmisji danych.
Wszystkie urządzenia telefoniczne (telefon, faks, modem analogowy) muszą być podłączone za
pośrednictwem mikrofiltrów do linii telefonicznej, na której jest aktywowana usługa neostrada
tp. Mikrofiltr jest instalowany pomiędzy gniazdo telefoniczne a urządzenie telefoniczne. Jeden
mikrofiltr umożliwia podłączenie jednego urządzenia telefonicznego.
Mikrofiltr posiada gniazdo PHONE pozwalające na podłączenie urządzenia telefonicznego
oraz wtyk RJ-11 do gniazda linii telefonicznej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Rys. 9. Widok mikrofiltra.
Do mikrofiltru nie wolno przyłączyć modemu ADSL, gdyż nie zostanie nawiązane połączenie z
siecią operatora, wystąpi brak synchronizacji urządzeń. Prawidłowo wykonana instalacja
zestawu z modemem ADSL powinna wyglądać jak na poniższym rysunku:
Rys. 10. Widok prawidłowo wykonanej instalacji modemu ADSL.
Kolejnymi urządzeniami sieciowymi do przesyłu danych są centralki abonenckie PABX.
Produkowane współcześnie centrale abonenckie PABX to nowoczesne systemy
telekomunikacyjne, przeznaczone do zastosowania w małej firmie oraz domach
wielorodzinnych. Centrale takie współpracują z profesjonalnymi cyfrowymi aparatami
telefonicznymi. Porty analogowe systemu realizują typowe usługi oferowane w sieci operatora
telekomunikacyjnego. Modułowa budowa centrali PABX pozwala na rozbudowę dostosowaną
do potrzeb klienta. UrzÄ…dzenia tego typu sÄ… dostarczane z kompletnym pakietem
oprogramowania, w skład, którego wchodzą: narzędzia do instalacji i administracji, wraz
z graficznym narzędziem, oprogramowania do zarządzania kosztami połączeń, kompletny
pakiet dostępu do Internetu. Intuicyjna konfiguracja systemu możliwa jest, dzięki zastosowaniu
asystenta programowego. Podstawowa konfiguracja systemu wyposażona może być także w 2
porty S0 i 4 porty a/b. Możliwa powinna być rozbudowa systemu. Dodatkowym
wyposażeniem powinien być moduł przekaz
ników, wykorzystywanych do urządzeń
zewnętrznych, np. typu wyłączniki oświetlenia, sterowanie bramami, czy np. do podłączenia
zewnętrznego z
ródła muzyki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Rys. 11. Widok nowoczesnej centrali PABX.
Funkcje systemowe :
- interfejs ISDN (zewnętrzny),
- port systemowy (P-P) z dowolnym przydziałem numerów DID,
- port wielourządzeniowy (P-MP) z maks. 64 MSN i dowolnym przydziałem MSN dla
połączeń wychodzących i przychodzących,
- prezentacja identyfikatora abonenta dzwoniÄ…cego (CLIP),
- stan zajętości linii (CCBS),
- połączenie oczekujące (CW),
- blokada wyświetlania identyfikatora abonenta (CLIR),
- prezentacja identyfikatora linii podłączonej (COLP),
- informacje o opłatach (AOC-D i AOC-E),
- przekazywanie połączeń w CO (CFU, CFB, CFNR),
- identyfikacja połączenia złośliwego (MCID).
Charakterystyka ISDN dla magistrali wewnętrznej S0 :
- maks. 10 MSN konfigurowanych automatycznie,
- bezwarunkowe przekazywanie połączeń,
- połączenie oczekujące,
- połączenie konferencyjne trzech abonentów,
- podtrzymanie połączenia (hold), tylko dla połączeń zewnętrznych,
- zawieszenie połączenia,
- jawne przeniesienie połączenia,
- identyfikacja połączenia złośliwego, tylko dla połączeń zewnętrznych (inne funkcje
telefonów ISDN mogą być aktywowane przy użyciu kodów dostępu),
Ogólne funkcje abonenckie :
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
- podtrzymanie połączenia dla konsultacji, przełączanie między dwoma połączeniami,
przeniesienie połączenia, odebranie i niekontrolowane,
- przeniesienie połączenia (wszystkie funkcje dostępne także dla połączeń zewnętrznych),
- oddzwonienie dla linii wolnej / zajętej,
- połączenie konferencyjne trzech abonentów, także z dwoma abonentami zewnętrznymi,
- odebranie połączenia, grupowe / kierowane,
- odebranie połączenia przez aktywny automat zgłoszeniowy,
- przekazanie połączenia, także zewnętrznego,
- automatyczne przejęcie magistrali,
- zdalne sterowanie telefonu wewnętrznego z urządzenia zewnętrznego,
- połączenia nieodebrane z 10 pozycjami dla połączeń nieodebranych, odebranych
i przeprowadzonych,
- sygnał zajętości linii zewnętrznej przy zajętym abonencie wewnętrznym, z możliwością
ustawienia (odrzucenie przy zajętości lub sygnał zajętości przy zajętym abonencie),
- połączenie grupowe,
- grupa robocza (liniowa),
- przesył danych,
- przekierowanie połączeń, także zewnętrznych,
- komunikat  Nie przeszkadzać ,
- połączenie oczekujące,
- pominięcie połączenia / intruza,
- blokada telefonu z funkcją połączenia awaryjnego,
- obsługa nocna, sterowana czasowo (w układzie tygodniowym) lub ręczna,
- telefon przy wejściu z przekazaniem do linii wewnętrznej,
- rezerwacja linii,
- różne dzwonki dla połączeń wewnętrznych, zewnętrznych, VIP i z aparatu przy wejściu,
- różne tony wybierania dla połączeń wewnętrznych i zewnętrznych,
- port dla automatu zgłoszeniowego lub faksu dostępny przez wybieranie tonowe lub
zwykły dzwonek,
- bezpośredni wybór stanowiska lub gorącej linii (połączenie natychmiastowe),
- funkcja Baby Phone lub monitorowanie pokoju (z ochroną hasłem dla połączeń
zewnętrznych),
- 8 poziomów dostępu do linii zewnętrznych i klasami uprawnień (np. zabezpieczenie przed
0-700),
- połączenie awaryjne z priorytetowym dostępem do magistrali,
- szybkie wybieranie dla całego systemu z 500 pozycjami z nazwami / nazwiskami plus 10
pozycji indywidualnych,
- wyświetlanie nazwy / nazwiska z listy połączeń szybkiego wybierania dla połączeń
przychodzÄ…cych,
- funkcja budzika.
Charakterystyka stanowiska analogowego :
- przesyłanie SMS w sieci stacjonarnej za pośrednictwem telefonów analogowych,
- identyfikacja linii dzwoniącej dla abonentów analogowych (analogowe CLIP),
- wyświetlanie nazw / nazwisk dla abonentów analogowych (rozszerzone analogowe CLIP),
- przesyłanie opłat za połączenia przy 16 kHz,
Przekaz
niki i czujniki ;
- przełączanie i kontrola statusu przekaz
ników z dowolnego telefonu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
- funkcje: włączanie / wyłączanie, przełączanie,
- aktywacja poprzez podtrzymanie połączenia dla konsultacji ( np. sterowanie odtwarzacza
CD),
- wybór numeru połączenia po wyzwoleniu czujnika,
- powiadomienie DTMF po odebraniu sygnału (np. w celu przesłania numeru klienta do
centrów alarmowych),
Ustawienia systemu :
- automatyczne rozpoznawanie i uruchamianie wszystkich rozszerzeń,
- automatyczne rozpoznawanie metody sygnalizacji w telefonach analogowych,
- programowanie przez port USB systemu, telefonu systemowego ze złączem USB lub
przez zdalny dostęp przez ISDN,
- narzędzie administracyjne,
- graficzny interfejs funkcji LCR (least cost routing),
- lokalne lub zdalne uaktualnianie oprogramowania, bÄ…dz
automatycznie przez serwer,
- muzyka przy oczekiwaniu.
MSC  moduł główny,
MSX  moduł podstawowy, wstawiany do oddzielnego slotu,
MPXU  moduł do obsługi aparatów cyfrowych, jako dodatkowy moduł rozszerzeń,
MPXA  moduł do obsługi łączy analogowych,
MFXAS  moduł przekaz
nikowy montowany do slotów dodatkowych,
PSU  moduł zasilacza
So bus  porty S0 do sieci publicznej lub interfejs wewnętrzny,
P-P  port systemowy z dowolnym przydziałem numerów DID,
P-MP  Port wielourządzeniowy z maks. 64 MSN i dowolnym przydziałem MSN dla połączeń wychodzących
i przychodzÄ…cych,
USB  standardowy interfejs systemu do administracji.
Rys. 12. Przykładowa konfiguracja centrali PABX.
Oprócz wymienionych urządzeń na rynku spotyka się wiele innych urządzeń, gama urządzeń
zmienia się wraz z rozwojem techniki. Informacje na temat nowych urządzeń i tendencji
rozwojowych musisz śledzić w literaturze fachowej i specjalistycznej prasie oraz na stronach
internetowych producentów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaka jest różnica między telefaksami grupy 3 i 4 ?
2. Jaka jest różnica między aparatami telefonicznymi analogowymi i cyfrowymi ?
3. Jaka jest różnica między centralami abonenckimi analogowymi a cyfrowymi ?
4. W jaki sposób możesz określić wartość napięcia zasilania urządzeń ?
5. Z jakich elementów zbudowane są wewnętrzne sieci abonenckie ?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj do pracy i podłącz do centrali aparat telefoniczny ISDN. Zaprogramuj pięć
wybranych funkcji systemowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją serwisową i obsługi aparatu telefonicznego ISDN,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5) opracować skróconą instrukcję obsługi w postaci diagramów decyzyjnych lub mapy
pamięci,
6) sprawdzić wszystkie dostępne funkcje aparatu telefonicznego (w razie trudności
skorzystać z pomocy nauczyciela),
7) wypisać dane techniczne,
8) wypisać warunki eksploatacji,
9) zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja do ćwiczenia,
- instrukcja serwisowa i obsługi aparatu telefonicznego,
- aparat telefoniczny ISDN,
- aktywna linia telefoniczna,
- kable połączeniowe,
- zestaw narzędzi,
- wymagania techniczne operatora,
- norma,
- wymagania i dyrektywy unijne,
- papier formatu A4, przybory kreślarskie,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Ćwiczenie 2
Przygotuj do pracy i uruchom abonencką centralę telefoniczną ISDN. Zaprogramuj pięć
wybranych funkcji systemowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją serwisową i obsługi centrali abonenckiej ISDN,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5) opracować skróconą instrukcję obsługi w postaci diagramów decyzyjnych lub mapy
pamięci,
6) sprawdzić wszystkie dostępne funkcje centrali abonenckiej ISDN (w razie trudności
skorzystać z pomocy nauczyciela),
7) wypisać dane techniczne,
8) wypisać warunki eksploatacji,
9) zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja do ćwiczenia,
- instrukcja serwisowa i obsługi centrali abonenckiej, fax-u i aparatu telefonicznego,
- centrala abonencka ISDN,
- aparat telefoniczny ISDN,
- aparat telekopiowy
- kable połączeniowe,
- zestaw narzędzi,
- wymagania techniczne operatora,
- norma, normy zakładowe TP
- wymagania i dyrektywy unijne,
- papier formatu A4, przybory kreślarskie,
- literatura z rozdziału 6.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić pojęcie wewnętrznej sieci telekomunikacyjnej?
ðð ðð
2) określić pojęcie łączności telefonicznej?
ðð ðð
3) określić pojęcie łączności telefaksowej?
ðð ðð
4) określić zadania, centrali abonenckiej PABX?
ðð ðð
5) określić zadania, fax-u grupy 3?
ðð ðð
6) określić zadania, fax-u grupy 4?
ðð ðð
7) określić zadania aparatu telefonicznego ISDN?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
8) rozróżnić elementy potrzebne do instalacji stacji telefonicznej?
ðð ðð
4.2. Przyrządy pomiarowe, narzędzia monterskie oraz przepisy
BHP stosowane podczas prac montażowych i diagnostyczno
- pomiarowych
4.2.1. Materiał nauczania
Specjalistyczne przyrządy pomiarowe używane podczas prac montażowych
i diagnostyczno  pomiarowych :
Identyfikatory par -. wielofunkcyjne zestawy składające się z nadajnika tonowego (generator
A) oraz sondy indukcyjnej (detektor B) charakteryzuje się wysokimi parametrami użytkowymi.
Przy jego użyciu możliwe jest testowanie wszelkiego rodzaju żył i kabli, włącznie z
przewodami koncentrycznymi, skrętkami, kablami sieciowymi, głośnikowymi, przewodami
stosowanymi w instalacjach alarmowych oraz odłączonymi od napięcia przewodami instalacji
elektrycznej. Zastosowanie metody zbliżeniowej eliminuje konieczność zdejmowania izolacji
kabli i zwiększa wydajność pracy monterów. Zestaw jest prosty w użyciu, lekki, mały i
odporny na uszkodzenia mechaniczne. Generator bardzo dobrze współpracuje z aparatami
monterskimi.
Rys. 13. Identyfikator par.
Mikrotelefon monterski - bezpieczna praca na liniach ADSL, głośnomówiący, słuchawka,
umożliwia pracę na liniach z cyfrową transmisją danych. Dzięki niemu możliwe jest testowanie
linii ADSL. Wyposażony jest w omomierz wyskalowany w M©, przeznaczony do kontroli
rezystancji izolacji. Dzięki temu monterzy mogą w wydajny sposób badać parametry
(uszkodzenia) linii, bez współdziałania specjalistycznych służb. Sprawdza się w każdych
warunkach, jest urządzeniem odpornym na wstrząsy, wodę i pył.
Rys. 14. Mikrotelefon monterski.
Tester linii ISDN - analiza dostępu ISDN BRA szyny S oraz interfejsu U, praca w trybie TE
i NT. Tester jest niezawodny i prosty w obsłudze, urządzenia do instalacji, uruchamiania oraz
konserwacji cyfrowych łączy ISDN, pełniącego jednocześnie funkcje telefonu analogowego.
Lekkie urządzenie pozwala na dokładną analizę dostępu ISDN BRA szyny S oraz interfejsu U.
Może pracować zarówno w trybie TE (emulacji terminala) jak również w trybie NT (emulacji
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
zakończenia sieciowego) na styku S. Tester umożliwia monitorowanie w czasie rzeczywistym
kanału D na styku S w celu analizy oraz eliminowania problemów. Posiada duży wyświetlacz
LCD oraz oferuje możliwość komunikacji z komputerem PC poprzez port szeregowy.
Rys. 15. Tester linii.
Nowoczesny przyrząd powinien zawierać tester linii telekomunikacyjnej, cyfrowy multimetr
i mierniki pojemności, oraz aparat telefoniczny w jednej obudowie. Przyrząd został
skonstruowany specjalnie pod kątem wygody użytkowników zarówno przy wykonywaniu
pomiarów terenowych i w pomieszczeniach, jak też i w trakcie transportu.
W skład możliwości pomiarowych i użytkowych przyrządu wchodzą:
- generacja fali sinusoidalnej oparta na syntezie cyfrowej o częstotliwości 20 Hz - 50 kHz
z opcją sweep (przemiatanie w paśmie z ustalanym skokiem, początkiem i końcem
pasma),
- dokładny licznik małej częstotliwości w paśmie 20 Hz - 50 kHz,
- pomiar poziomu w zakresie pomiaru -60 dBm do +10 dBm,
- pomiar poziomu szumu z filtrami: psofometrycznym typu C, płaskim 3 kHz i płaskim 15
kHz,
- pomiar szumu z sygnałem,
- pomiar szumu do ziemi,
- pomiar sygnału do szumu,
- pomiar impulsowych zakłóceń szumowych,
- pomiar sygnału odbitego,
- aparat telefoniczny z wybieraniem DTMF / MF / Impuls, podtrzymaniem pętli, głośnikiem
monitorującym oraz mikrofonem pojemnościowym,
- pomiar napięć stałych, zmiennych, prądu stałego i rezystancji,
- pomiar pojemności.
Testery są przeznaczone do wykonywania pomiarów zgodnych z normami IEEE 743 lub
CCITT. Stanowi bardzo wygodne narzędzie do prac instalacyjnych i konserwacyjnych torów
komutowanych, oraz dzierżawionych 2- i 4- przewodowych. Oczywiście testera można
używać również do pomiarów sygnałów fonicznych w zakresie niskich częstotliwości.
Poniżej przedstawiono przykładowy wykaz możliwości pomiarowych jakie powinny
posiadać nowoczesne testery przeznaczone do pomiarów współczesnych urządzeń
telekomunikacyjnych. Wykaz ten umożliwi Ci dobór właściwych narzędzi pomiarowych
podczas wykonywania testów urządzeń. Szczegółowe parametry techniczne konkretnych
urządzeń testujących zawarte są w instrukcjach wykonywania ćwiczenia.
Specyfikacja
TIMS (zespół do pomiaru błędów transmisji)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Częstotliwość generatora :
Zakres 20 Hz - 50 kHz.
Regulacja KlawiaturÄ… numerycznÄ….
Rozdzielczość 1 Hz.
Dokładność +/- 1 Hz.
Poziom generatora :
Zakres -50 dBm do +10 dBm.
Regulacja KlawiaturÄ… numerycznÄ….
Rozdzielczość 0,1 dBm.
Dokładność +/- 0,1 dB dla 1004 Hz, w zakresie +10 do -20 dBm.
+ 10 do 0 dBm 0 do -40 dBm -40 do -50 dBm
20 Hz
XXX +/- 1,0 +/- 1,0
50 Hz
+/- 0,5 +/- 0,5 +/- 0,5
200 Hz
+/- 0,2 +/- 0,2 +/- 0,5
20 kHz
+/- 0,5 +/- 0,5 +/- 1,0
50 kHz
Jednostki pomiarowe: dB.
Zakłócenia (odstęp od sygnału mierzonego w dB): typowo 50 dB pasmo 100 Hz
do 4 kHz, dla 1004 Hz, 0 dBm : > 60 dB od poziomu sygnału.
Pozostałe funkcje generacji:
SWEEP: krok automatyczny lub ustawiany indywidualnie.
Częstotliwość początkowa w przedziale 20 Hz - 50 kHz.
Częstotliwość końcowa w przedziale 20 Hz - 50 kHz.
Wielkość kroku 1 do 9999 Hz.
Czas trwania kroku 1 do 99 sekund.
Częstotliwości pomijane 2450 do 2750 Hz (2130 do 2430 Hz).
Opcja Quiet Generator sygnału odłączony i wyłączony.
Opcja Slope cyklicznie powtarzane częstotliwości 404(304),
1004(820),
2804 po 5 sekund każda.
Częstotliwość sygnału ciągłego 2713 Hz (zdefiniowana).
Częstotliwości odbierane (mierzone)
Zakres 20 Hz - 50 kHz.
Rozdzielczość 1 Hz.
Dokładność +/- 0,5 Hz w przedziale 20 Hz - 20 kHz,
+/- 5 Hz w przedziale 20 kHz - 50 kHz.
Poziomy odbierane (mierzone)
Zakres -60 dBm do +10 dBm.
Rozdzielczość 0,1 dBm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
 Dokładność
+ 10 do 0 dBm 0 do -40 dBm -40 do -50 dBm
20 Hz
XXX +/- 1,0 +/- 1,0
50 Hz
+/- 0,5 +/- 0,5 +/- 0,5
200 Hz
+/- 0,2 +/- 0,2 +/- 0,5
20 kHz
+/- 1,0 +/- 1,0 +/- 1,0
50 kHz
Jednostki: dB.
Typ detektora: uśredniający.
Pomiar szumu
Nadajnik wyłączony.
Odbiornik
Zakres 0 do 100 dBrn.
Rozdzielczość 1 dBrn.
Dokładność +/- 1 dB w zakresie 10 - 100 dBrn.
+/- 3 dB w zakresie 0 - 10 dBrn.
Typ detektora True RMS (rzeczywista wartość skuteczna).
Filtry Psofometryczny typu C, płaski 3 kHz, płaski 15 kHz.
Pomiar szumu z sygnałem
Nadajnik sygnał o częstotliwości 1004(820) Hz.
Odbiornik
Zakres 10 do 100 dBrn.
Rozdzielczość 1 dBrn.
Dokładność +/- 1 dB w zakresie 20 - 100 dBrn,
+/- 3 dB w zakresie 10 - 20 dBrn.
Typ detektora True RMS (rzeczywista wartość skuteczna).
Filtr zaporowy tłumienie > 50 dB w paśmie 995(800) - 1025(860) Hz.
Filtry Psofometryczny typu C, płaski 3 kHz, płaski 15 kHz.
Pomiar szumu do ziemi
Nadajnik wyłączony.
Odbiornik
Zakres 50 do 100 dBrn.
Rozdzielczość 1 dBrn.
Dokładność +/- 2 dB.
Typ detektora True RMS (rzeczywista wartość mierzona).
Filtry Psofometryczny typu C, płaski 3 kHz, płaski 15 kHz.
Pomiar sygnału do szumu
Nadajnik sygnał o częstotliwości 1004(820) Hz.
Odbiornik
Zakres poziomu sygnału -40 do +10 dBm.
Zakres poziomu szumu 10 do 100 dBrn.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
 Zakres proporcji 10 do 50 dB.
Dokładność +/- 1 dB.
Typ detektora True RMS (rzeczywista wartość skuteczna).
Filtr zaporowy tłumienie > 50 dB w paśmie 995(800) - 1025(860) Hz.
Filtry Psofometryczny typu C, płaski 3 kHz, płaski 15 kHz.
Pomiar zakłóceń impulsowych
Nadajnik sygnał o częstotliwości1004(820) Hz.
Odbiornik
Poziom bramkowania 30 do 100 dBrn.
Rozdzielczość poz. bramk. 1 dBrn.
Dokładność poz. bramk. +/- 1 dBrn.
Filtr zaporowy tłumienie > 50 dB w paśmie 995(800) - 1025(860) Hz.
Zakres zliczania 0 d0 9999.
Czas zliczania 1 do 99 minut, lub ciągłe.
Rozdzielczość czasu zlicz. 1 sekunda.
Maks. częstotl. powtarzania średnio 8 na sekundę.
Wybieranie numeru
Metoda wybierania DTMF, dekadowe, lub MF.
Sygnały wybiercze 0 do 9, A do D, oraz # i *.
Maksymalna długość numeru 16 cyfr.
Powtarzanie wybierania do 16 ostatnich cyfr.
Pomiar sygnału odbitego
Impedancja 600 lub 900 &!.
Sygnał sygnał pojedynczy lub wielotonowy (sweep).
Poziom nadawany -10 do 0 dBm.
Poziom odbierany 0 do 40 dB.
Dokładność +/- 0,5 dB.
Dane ogólne TIMS (zespołu do pomiaru błędów transmisji)
Max stałe napięcie blokowania wejścia 100 V.
Impedancja 600 lub 900 &!.
Rodzaj dołączenia terminalowe(zamykające), lub mostkowe.
Obwody podtrzymania 2, każdy z przepływem nominalnym 25 mA.
TÅ‚umienie wtrÄ…cane < 0,2 dB (przy pomiarach metodami mostkowymi).
TÅ‚umienie sygn. odbitego > 30 dB.
Rodzaj toru mierzonego 2- lub 4- przewodowy, przełączne.
Przełącznik Normal / Reverse zamienia ze sobą parę mierzoną i nadawaną.
Przetwornik mowy wewnętrzny mikrofon pojemnościowy.
Monitor akustyczny wbudowany głośnik z regulowaną głośnością.
przełączany między nadawaniem a odbiorem.
Rodzaj dołączeń banan, RJ45, mini koncentryczne.
Multimetr cyfrowy
Pomiar napięcia stałego
Zakres 0.5, 5, 50 i 300 V (pełny zakres), automatycznie
przełączane.
Rozdzielczość 0.1, 1, 10 i 100 mV odpowiednio.
Dokładność +/- (0.5% odczytu + 3 cyfry).
Pomiar napięcia zmiennego V
Zakres 5, 50, 300 V (pełny zakres), automatycznie przełączane.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
 Rozdzielczość 1, 10,100 mV odpowiednio.
Dokładność +/- (1% odczytu + 5 cyfr) dla 50 Hz do 10 kHz.
Typ detektora True RMS (rzeczywista wartość skuteczna).
Zakres częstotliwości 20 Hz do 50 kHz.
Rozdzielczość częstotl. 1 Hz.
Dokładność częstotl. +/- 0.5 Hz dla 20 Hz do 20 kHz,
+/- 5 Hz dla 20 kHz do 50 kHz.
Pomiar napięcia zmiennego mV
Zakres 500 mV (pełny zakres).
Rozdzielczość 0.1 mV.
Dokładność +/- (1% odczytu + 5 cyfr) dla 50 Hz do 10 kHz.
Typ detektora True RMS (rzeczywista wartość skuteczna).
Zakres częstotliwości 20 Hz do 50 kHz.
Rozdzielczość częstotl. 1 Hz.
Dokładność częstotl. +/- 0.5 Hz dla 20 Hz do 20 kHz.
+/- 5 Hz dla 20 kHz do 50 kHz.
Pomiar prądu stałego
Zakres 300 mA (pełny zakres).
Rozdzielczość 0.1 mA.
Dokładność +/- (1% pełnego zakresu).
Zabezpieczenie wejścia PTC 0.5 A/60 V DC Max.
Pomiar rezystancji
Zakres 500, 5k, 50k, 500k,2M&! (pełny zakres), przełączne
automatycznie.
Rozdzielczość 0.1, 1, 10, 100, 1000&! odpowiednio.
Dokładność +/- (1% pełnego zakresu).
Zabezpieczenie wejścia 100 V DC Max.
Pomiar pojemności
Zakres 100n, 1µ, 10µ, 100µF (peÅ‚ny zakres), przeÅ‚Ä…czane
automatycznie.
Rozdzielczość 100p, 1n, 10n, 100nF odpowiednio.
Dokładność +/- (1% pełnego zakresu).
Zabezpieczenie wejścia 100 V DC Max.
Dane ogólne testera
Wyświetlacz 2 wiersze po 16 znaków ciekłokrystaliczny z
podświetlaniem.
Regulacja głośności ustawiana.
Typ baterii zasilajÄ…cej 8 szt. typu AA (akumulatorki niklowo-kadmowe,
lub baterie alkaliczne).
Czas pracy baterii typowo 4 godziny.
Zasilanie sieciowe 115/230 VAC, 50/60 Hz.
Próg stanu wyczerpania bat. poniżej 8 V.
Automatyka zasilania 10 minut po naciśnięciu klawisza, lub przełączenia
przełącznika obrotowego (nie działa w trakcie pomiaru
zliczania impulsów zakłócających).
Temperatura pracy 0 do 40 stopni C.
Temperatura przechowywania -20 do 70 stopni C.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
 Wymiary (dł. x szer. x wys.) 252 X 103 X 62 mm.
Waga 0.9 kg z bateriami.
Zestawy narzędziowe wykorzystywane podczas prac montażowych powinny być
dobierane typowo do wykonywanych prac. Nie można skompletować jednego uniwersalnego
kompletu narzędzi do wszystkich typów prac wykonywanych przez monterów sieci. Poniżej
przedstawiono uniwersalny zestaw narzędzi niezbędnych w trakcie prowadzenia większości
prac.
Rys. 16. Przykładowy zestaw narzędzi.
Zestaw zawiera:
- 5" cęgi do cięcia drutu,
- 5" cążki długie,
- 4,5" cążki wygięte,
- 6" cęgi do cięcia drutu,
- 6" cążki wygięte,
- 8" narzędzie do zdejmowania izolacji,
- 9,5" narzędzie do zdejmowania izolacji,
- 9,5" cążki,
- 6 szt. precyzyjnych wkrętaków,
- wkrętaki (gwiazdkowe: 3x75, 5x47,6x100,6x38 mm),
- płaskie: (3x75,5x75,6x100,6x38 mm - nasadowe: 5mm 6 mm),
- wkrętak tester,
- wkrętak nastawczy,
- nóż techniczny,
- 6" pęseta,
- 7 szt. składane klucze ampulowe,
- szczotka,
- 3 ostrza,
- latarka,
- lusterko,
- zestaw 6 kluczy płaskich,
- 6" nożyczki,
- zestaw 5 pilników,
- 6" klucz "francuski",
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
- zestaw lutowniczy 3 szt.,
- młotek,
- puszka oleju,
- tuba na narzędzia,
- 3M/10"miarka,
- spoiwo lutownicze,
- lutownica  podstawka,
- lutownica,
- pompka do zdejmowania lutu,
- 30 W ceramiczna lutownica,
- walizka na narzędzia (456x330x105 mm).
Pracownicy zatrudnieni przy budowie linii telekomunikacyjnych raz na stanowiskach
konserwatorsko  pomiarowych powinni posiadać odpowiednie przeszkolenie w zakresie BHP
(wstępne, okresowe, stanowiskowe) oraz powinni otrzymać odpowiedni instruktaż na
konkretnym stanowisku pracy. W dziedzinie budownictwa telekomunikacyjnego budowa,
a także eksploatacja linii kablowych w kanalizacji kablowej i ziemnych, a także nadziemnych
charakteryzuje się występowaniem robót o zwiększonym zagrożeniu z punktu widzenia
bezpieczeństwa i higieny pracy. Zasady BHP ujęte w odpowiednich dokumentach
normatywnych obowiązują wykonawców robót oraz pracowników nadzorujących i kierujących
robotami bezpośrednio i pośrednio. Pracownicy powinni znać dokładnie zasady BHP w
zakresie zajmowanego stanowiska lub wykonywanych robót. Przyjęcie do wiadomości i
dokładną znajomość przepisów powinien potwierdzić pracownik swoim podpisem. Przy
budowie linii telekomunikacyjnych należy przestrzegać następujących podstawowych zasad:
- Pracownicy zatrudnieni w telekomunikacji przy budowie (montażu), remoncie,
konserwacji i obsłudze technicznej linii i urządzeń powinni dokładnie znać przepisy BHP
w zakresie dotyczącym zajmowanego stanowiska lub wykonywanych robót i ściśle je
przestrzegać.
- Pracownicy zatrudnieni na terenie obcego zakładu pracy powinni ponadto stosować się do
zaleceń BHP udzielanych przez koordynatora lub uprawnionego pracownika obcego
zakładu pracy.
- Każdy pracownik jest obowiązany powiadomić niezwłocznie swojego przełożonego oraz
służbę BHP o wszelkich występujących przy pracy zagrożeniach życia lub zdrowia.
- Każdy pracownik, który zauważył wypadek przy pracy, jest obowiązany natychmiast
udzielić pomocy poszkodowanemu pracownikowi i zawiadomić o wypadku przełożonego
oraz służbę BHP.
- Pracodawca obowiązany jest niezwłocznie powiadomić o zaistniałym wypadku przy pracy
śmiertelnym, zbiorowym lub powodującym ciężkie uszkodzenie ciała Państwowego
Inspektora Pracy, prokuratora i jednostkę nadrzędną nad zakładem pracy.
- W razie, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy
i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy
wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom,
pracownik powinien powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym
przełożonego. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywanej pracy nie usuwa zagrożenia,
należy oddalić się z miejsca zagrożenia.
- Pracownik może wstrzymać się od wykonywania pracy, gdy uzna, że jego stan
psychofizyczny nie zapewni w danym dniu bezpiecznego wykonywania pracy, a jej
podjęcie mogłoby stworzyć zagrożenie dla innych osób, narażając je na wypadki lub
katastrofy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Szczególnie dużej uwagi wymaga praca na wysokości (słupy linii nadziemnych, osprzęt
telekomunikacyjny na ścianach budynków itp.). Należy w tych wypadkach stosować sprzęt
chroniący przed upadkiem z wysokości. W sytuacjach określonych w Rozporządzeniu MPiPS
z dn. 28.05.1996 r. - Dz.U. nr 62, poz.288 należy przestrzegać zasady wykonywania
określonych prac przez co najmniej dwie osoby. W sytuacjach określonych w Rozporządzeniu
MPiPS z dn.28.05.1996 r. -Dz.U. nr 62, poz. 287 należy przestrzegać zasady kierowania do
określonych prac osób, od których wymaga się szczególnej sprawności psychofizycznej.
Znajomość powyższych zasad BHP powinna być potwierdzona posiadaniem odpowiednich
uprawnień do pracy przy instalowaniu i eksploatacji urządzeń telekomunikacyjnych
w warunkach zagrożenia napięciem 380/220V (ewentualnie wyższym, jeżeli warunki budowy
tego wymagajÄ…).
CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ ?
Twoje zdrowie, bezpieczeństwo i prawa socjalne w pracy są chronione prawem. Twój
pracodawca ma obowiązek chronić Ciebie i dostarczać Ci wszystkich informacji związanych z
bezpieczeństwem i higieną pracy.
W razie problemów, zgłoś się do swojego pracodawcy lub osoby odpowiedzialnej za
bezpieczeństwo pracy, jeżeli taka jest.
Twój pracodawca ma prawny obowiązek zapewnić, w rozsądnym i praktycznie uzasadnionym
zakresie, twoje bezpieczeństwo, higienę oraz zaplecze socjalne w pracy.
Twój pracodawca zobowiązany jest ustalić z tobą lub twoim przedstawicielem ds. BHP
kwestie związane z twoim bezpieczeństwem i higieną pracy, włączając w to:
- jakiekolwiek zmiany, które mogą istotnie wpłynąć na twoje bezpieczeństwo i higienę
pracy,
- np. procedury, sprzęt lub metody pracy,
- procedury, jakie pracodawca podejmuje w celu zatrudnienia kompetentnych ludzi dla
wypełnienia przepisów prawa BHP,
- informacje, jakie musisz otrzymać na temat możliwych zagrożeń i niebezpieczeństw
wynikających z Twojej pracy, sposobami zmniejszenia lub zlikwidowania tych zagrożeń
oraz co powinieneś zrobić, jeżeli będziesz miał do czynienia z tymi zagrożeniami lub
niebezpieczeństwami,
- planowanie bezpieczeństwa i higieny pracy,
- konsekwencje dla bezpieczeństwa i higieny pracy wynikające z wprowadzenia nowych
technologii.
Najogólniej, obowiązki pracodawcy obejmują:
- stworzenie bezpiecznego miejsca pracy, wolnego od niebezpieczeństw i zagrożeń dla
zdrowia,
- zapewnienie, że maszyny i urządzenia są bezpieczne, a systemy zabezpieczeń są
wprowadzane w życie i egzekwowane,
- zapewnienie, że wszystkie materiały i substancje są bezpiecznie przemieszczane,
przechowywane i wykorzystywane,
- zapewnienie stosownego zaplecza socjalnego,
- zapewnienie Ci informacji, wskazówek, szkoleń i nadzoru niezbędnego dla Twojego
zdrowia i bezpieczeństwa.
W szczególności, Twój pracodawca musi:
- dokonać oceny zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
- podjąć kroki w celu wdrożenia stosownych procedur BHP, które okażą się niezbędne
w wyniku dokonanej oceny zagrożeń,
- przy więcej niż pięciu pracownikach, prowadzić ewidencję istotnych wyników z oceny
zagrożeń,
- przy więcej niż pięciu pracownikach, stworzyć na piśmie regulamin BHP, zawierający
niezbędne i obowiązujące procedury BHP i podać Ci go do wiadomości,
- wyznaczyć kompetentną osobę, odpowiedzialną za obowiązki BHP,
- współpracować w zakresie BHP z innymi pracodawcami, z którymi dzieli to samo miejsce
pracy,
- wprowadzić procedury alarmowe na okoliczność wystąpienia niebezpieczeństwa lub
wypadku,
- zapewnić stosowne środki pierwszej pomocy,
- zapewnić, że miejsce pracy spełnia wymogi w zakresie bezpieczeństwa, higieny i zaplecza
socjalnego w pracy, np. w zakresie przewietrzania, temperatury, oświetlenia oraz zaplecza
sanitarnego, miejsca do mycia i odpoczynku,
- w zakresie, w jakim wpływa to na bezpieczeństwo i higienę pracy, zapewnić, że narzędzia
pracy są odpowiednie do ich przeznaczenia, oraz że są one właściwie wykorzystywane i
utrzymywane,
- zabezpieczyć i odpowiednio kontrolować możliwość styczności z substancjami, które
mogą zagrozić zdrowiu,
- zastosować środki ostrożności wobec niebezpieczeństw zapalenia, pożaru lub wybuchu,
urządzeń elektrycznych, hałasu i promieniowania,
- unikać prac niebezpiecznych i wykonywanych ręcznie, a gdzie jest to nieuniknione,
ograniczyć ryzyko obrażeń,
- wprowadzić właściwy nadzór BHP,
- zapewnić bezpłatnie wszelką odzież ochronną i środki ochrony osobistej, jeśli zagrożenia
nie sÄ… odpowiednio zabezpieczane inaczej,
- zapewnić wprowadzenie i utrzymanie właściwych oznaczeń,
- zgłaszać wszelkie wypadki, choroby i obrażenia do właściwych władz nadzorujących BHP.
Jako pracownik masz również obowiązki prawne, m. in. musisz:
- dbać o własne bezpieczeństwo i higienę pracy oraz innych osób, na które może wpłynąć
to, co robisz lub czego nie zrobisz,
- współpracować z twoim pracodawcą w zakresie BHP,
- prawidłowo używać przedmiotów zapewnionych przez pracodawcę, włączając w to
środki ochrony osobistej, zgodnie ze wskazówkami i szkoleniem,
- nie zakłócać lub niewłaściwie wykorzystywać czegokolwiek, co zostało Ci dostarczone
dla zapewnienia Twojego bezpieczeństwa, higieny i praw socjalnych w pracy.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jakim zakresie ma zastosowania Kodeks Pracy?
2. Co to jest przyrzÄ…d pomiarowy?
3. Co to jest  wskaz
nik ?
4. Jaka jest różnica miedzy przyrządem pomiarowym a wskaz
nikiem?
5. Jakie sÄ… obowiÄ…zki pracodawcy w zakresie BHP?
6. Jakie sÄ… obowiÄ…zki pracownika w zakresie BHP?
7. Kto może wykonać pomiary sprawdzające przyrządów pomiarowych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj do pracy i wykonaj pomiary pięciu wybranych parametrów linii abonenckiej
testerem linii abonenckiej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi testera linii abonenckiej,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5) opracować skróconą instrukcję obsługi w postaci diagramów decyzyjnych lub mapy
pamięci,
6) wykonać pomiary linii abonenckiej przy użyciu testera linii (w razie trudności skorzystać z
pomocy nauczyciela),
7) wypisać warunki eksploatacji,
8) wypisać dane techniczne,
9) zapisać wyniki pomiarów do tabel pomiarowych,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja do ćwiczenia,
- instrukcja obsługi testera linii abonenckiej,
- tester linii abonenckiej,
- kable połączeniowe,
- zestaw narzędzi,
- kalkulator,
- wymagania techniczne operatora,
- norma, wymagania i dyrektywy unijne,
- katalog kabli,
- papier formatu A4, przybory kreślarskie,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2.
Przygotuj do pracy i wykonaj pomiary linii abonenckiej testerem analogowych Å‚Ä…czy do
transmisji cyfrowej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi testera analogowych łączy do transmisji cyfrowej,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
5) opracować skróconą instrukcję obsługi w postaci diagramów decyzyjnych lub mapy
pamięci,
6) wykonać pomiary linii abonenckiej przy użyciu testera linii (w razie trudności skorzystać z
pomocy nauczyciela),
7) wypisać warunki eksploatacji,
8) wypisać dane techniczne,
9) zapisać wyniki pomiarów do tabel pomiarowych,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja do ćwiczenia,
- instrukcja obsługi testera analogowych łączy do transmisji cyfrowej,
- tester analogowych Å‚Ä…czy do transmisji cyfrowej,
- kable połączeniowe,
- zestaw narzędzi,
- kalkulator,
- wymagania techniczne operatora, norma branżowa, wymagania i dyrektywy unijne,
- katalog kabli,
- papier formatu A4,
- przybory kreślarskie,
- literatura z rozdziału 6.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) zdefiniować pojęcie pomiaru?
ðð ðð
2) zdefiniować pojęcie przyrządu pomiarowego?
ðð ðð
3) określić zadania, montera podczas testowania aparatu telefonicznego?
ðð ðð
4) rozróżnić i nazwać kolejne etapy testowania lokalnej sieci abonenckiej?
ðð ðð
5) zdefiniować tor symetryczny?
ðð ðð
6) określić obowiązki kierownika zakładu pracy w zakresie przepisów BHP?
ðð ðð
7) określić obowiązki pracownika w zakresie BHP?
ðð ðð
8) sporządzić plan czynności związanych z diagnozowaniem usterek w torze
ðð ðð
symetrycznym?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
4.3. Lokalizacja prostych uszkodzeń w urządzeniach
telekomunikacyjnych, wymiana uszkodzonych
elementów i podzespołów
4.3.1. Materiał nauczania
LOKALIZACJA USZKODZEC
W TORACH TELEKOMUNIKACYJNYCH
Sieci teleinformatyczne buduje się w celu przekazywania różnego rodzaju informacji na
odległość. Informacje przekazywane są w postaci krótkotrwałych impulsów elektrycznych o
różnych częstotliwościach. Sygnał może być przekazywany w postaci analogowej lub
cyfrowej. Ocena poprawności działania urządzenia czy elementu sieci polega na pomierzeniu
parametrów technicznych poszczególnych elementów sieci i porównaniu otrzymanych
wyników z wynikami oczekiwanymi. Wyniki oczekiwane znajdziesz w normach technicznych,
katalogach, wymaganiach technicznych operatorów telekomunikacyjnych oraz producentów
urządzeń telekomunikacyjnych. Aby szybko zlokalizować niewłaściwie działający element
systemu, urządzenia telekomunikacyjnego, musisz na początku zapoznać się z działaniem
sprawnych urządzeń. Zapoznać się z optymalnymi warunkami pracy. Poznać, poziomy
sygnałów sterujących, zasilających oraz materiałów eksploatacyjnych jakich potrzebują do
prawidłowej pracy. Ważnym elementem sieci telekomunikacyjnej jest tor transmisyjny od jego
parametrów zależy czy urządzenia połączone w sieć będą mogły się ze sobą komunikować.
Poniżej przedstawiono podstawowe wiadomości teoretyczne i metody pomiarowe pozwalające
ocenić prawidłowość działania torów telekomunikacyjnych. Tory telekomunikacyjne możemy
podzielić ze względu na rodzaj wykorzystywanego nośnika sygnału.
TORY
TELEKOMUNIKACYJNE
RADIOWE FALOWODOWE PRZEWODOWE ÅšWIATA
OWODOWE
Rys. 17. Podział torów transmisyjnych wg środowiska rozchodzenia się sygnału.
SYMETRYCZNE WSPÓA
OSIOWE
W obecnym czasie, tory transmisyjne w abonenckich sieciach telekomunikacyjnych buduje siÄ™ z
wykorzystaniem różnego rodzaju przewodów miedzianych. Tory takie są uniwersalne
i najtańsze. Sygnał elektryczny rozchodzi się w torze transmisyjnym z określoną prędkością.
Prędkość ta określona jest wzorem:
c
V =
gdzie:
V  prędkość rozchodzenia się sygnału w danym środowisku,
c - prędkość rozchodzenia się sygnału w próżni (c H" 297 000 km/s),
µ- wzglÄ™dna przenikalność elektryczna Å›rodowiska,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
µ - wzglÄ™dna przenikalność magnetyczna Å›rodowiska.
Prąd elektryczny płynący w przewodniku wytwarza wokół niego pole magnetyczne. Pole to
wzbudza pole elektryczne. Zjawisko to jest szczególnie niekorzystne w przypadku sygnałów
o znacznych częstotliwościach. Zmieniające się pola mają charakter fali elektromagnetycznej i
występują wzdłuż toru transmisyjnego. Wielkość i natężenie a także odległość występowania
fali elektromagnetycznej od przewodu jest zależne od wielu czynników .(budowy kabla,
częstotliwości i amplitudy sygnału itp.). Sygnały takie indukują się w sąsiednich torach
transmisyjnych -  przesłuchy , mogą również zakłócić rozpoznanie informacji odbieranej przez
odbiornik. Prawidłowo wykonany kabel telekomunikacyjny powinien emitować minimalną
ilość energii oraz powinien być odporny na indukowanie się sygnałów elektrycznych przez
zewnętrzne pole elektromagnetyczne. Odporność na zakłócenia, minimalne poziomy emisji
niepożądanych nazywamy kompatybilnością elektromagnetyczną (EMC). Sieć może spełniać
wymagania EMC jeżeli wszystkie jego elementy (końcowe urządzenia abonenckie, kable itp.)
traktowane łącznie i współpracujące ze sobą , spełniają te wymagania (zharmonizowane normy
polskie, wymagania unijne). Przedstawiony poniżej na rysunku nr 18 schemat zastępczy
symetrycznego toru przewodowego określa jego właściwości.
Rys. 18. Schemat zastępczy symetrycznego toru przewodowego.
Kable telekomunikacyjne powinny zapewniać:
- zgodność parametrów z wymaganiami określonymi w standardach,
- możliwość dołączania różnych urządzeń telekomunikacyjnych,
- maksymalne bezpieczeństwo przesyłanych informacji,
- otwartość na nowe rodzaje przesyłanych sygnałów (nowe usługi),
- bez awaryjnÄ… pracÄ™ sieci.
Efektywność transmisji sygnałów elektrycznych w torach symetrycznych zależy od:
- charakterystyki kabli,
- parametrów urządzeń łączonych,
- jakości wykonanej instalacji kablowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Rys. 19. Zasięg transmisji cyfrowej w kablu symetrycznym.
Na impedancję wypadkową toru składają się połączone szeregowo połączona rezystancja
i indukcyjność:
ZW = R + jÉL
gdzie:
É = 2 f,
- É - pulsacja,
- f  częstotliwość sygnału,
- R  rezystancja jednostkowa toru na km,
- ZW  impedancja wypadkowa toru.
Wartości wymienionych parametrów podawane są katalogach wytwórców w odniesieniu na
jeden kilometr toru.
Na wielkość amplitudy sygnału na wyjściu linii symetrycznej ma wpływ admitancja wypadkowa
toru, na którą składają się pojemność i upływność połączone ze sobą równolegle
YW = G + jÉC
gdzie:
É = 2 f,
- É - pulsacja,
- f  częstotliwość sygnału,
- G  upływność jednostkowa toru na km,
- YW  admitancja wypadkowa toru.
Im dłuższy jest tor transmisyjny, tym większa jest upływność i pojemność i w konsekwencji
większe jest obciążenie prądowe z
ródła sygnału. W torach transmisyjnych przeznaczonych do
transmisji sygnałów analogowych i cyfrowych o znacznych częstotliwościach należy stosować
kable wysokiej jakości o najlepszych parametrach. Transmisja sygnałów elektrycznych
w torach telekomunikacyjnych może odbywać się tylko w warunkach obustronnego
dopasowania. Brak dopasowania energetycznego powoduje znaczne straty przesyłanej energii
oraz zniekształcenia sygnałów elektrycznych.
Do podstawowych parametrów technicznych kabli miedzianych świadczących o ich jakości
należą:
rezystancja jednostkowa żył kablowych (&!/km),
rezystancja izolacji (k&!/km),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
 impedancja falowa (50 ÷ 600 &!),
pojemność jednostkowa (17 ÷ 20 pF/km),
indukcyjność jednostkowa (µH/km),
tłumienność,
szumy (przesłuchy, zakłócenia zewnętrzne),
ACR (stosunek sygnału użytecznego do zakłóceń pochodzących z innej pary),
zniekształcenia fazowe i opóz
nieniowe wprowadzane przez tor.
Rezystancja jednostkowa żył kablowych jest sumą wielu czynników (rodzaj materiału użytego
do wyrobu kabla, średnica przewodu itp.), warunki zewnętrzne (temperatura pracy itp.).
Rezystancja izolacji każdej żyły w linii zależy od rodzaju materiału z jakiego została wykonana
izolacja i od warunków zewnętrznych w jakich pracuje kabel.
Impedancję falową linii można wyznaczyć ze wzoru:
Z = Zwej Z
wyj
gdzie:
Zwej i Zwyj oznaczajÄ… impedancje danej strony linii kablowej
Pojemność jednostkowa toru związana jest z polem elektrycznym występującym na zewnątrz
przewodów.
Indukcyjność jednostkowa toru podobnie jak pojemność zależy od wewnętrznego i
zewnętrznego strumienia pola magnetycznego.
Upływność jednostkowa toru występuje pomiędzy poszczególnymi żyłami i każdym z
przewodów a ziemią.
Tłumienność to wielkość teletransmisyjna określająca zmniejszenie mocy sygnału wejściowego
względem sygnału wyjściowego. Tłumienność jest wyrażana w decybelach (dB).
Zniekształcenia fazowe i opóz
nieniowe wprowadzane przez tor transmisyjny są bardzo ważne
podczas transmitowania sygnałów cyfrowych. Pomiary zniekształceń opóz
nieniowych i
fazowych pozwalają na ocenę przydatności toru transmisyjnego do konkretnych zastosowań,
dobrania odpowiedniego korektora fazowego.
Sygnały niesinusoidalne powstające na skutek niedopasowania energetycznego, przesłuchów
zbliżnych i zdalnych oraz oddziaływania na tor zewnętrznych pól elektromagnetycznych to
szumy. Dla prawidłowego odtwarzania informacji wielkość szumów nie może przekraczać
wartości określonych w zaleceniach CCITT G.103, G.123 oraz w R.395. Sygnały te mierzone
są miernikiem wartości skutecznej napięcia lub mocy przebiegów niesinusoidalnych.
Pomiar rezystancji izolacji kabli wykonuje się zarówno dla sieci nowo wybudowanych jak i dla
sieci użytkowanych. Rezystancja ta jest zbyt duża aby można ją było pomierzyć multimetrem,
do pomiaru należy używać specjalistycznych urządzeń np. testerów linii. Zbyt niska wartość
tego parametru może powodować niewłaściwe funkcjonowanie sieci. Poniżej przedstawiono
układ pomiarowy umożliwiający pomiar rezystancji izolacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Rys. 20. Układ pomiarowy do pomiaru rezystancji izolacji.
Pomiar rezystancji izolacji kabla należy wykonać po uprzednim pomiarze rezystancji pętli oraz
po przeprowadzeniu badania wytrzymałości elektrycznej izolacji zgodnie z wymogami polskich
norm. Podczas pomiarów rezystancji izolacji mierzone przewody muszą być odłączone od
z
ródeł zasilania, sygnałów i od odbiorników. Poniżej przedstawiono układ pomiarowy do
pomiaru rezystancji pętli.
Rys. 21. Układ pomiarowy do pomiaru rezystancji pętli.
Badania i pomiary impedancji wejściowej linii należy wykonać metodą techniczną, zgodnie
z układem pomiarowym przedstawionym na rysunku nr 21.
Rys. 22. Układ pomiarowy do pomiaru impedancji wejściowej linii.
PrzyrzÄ…dy pomiarowe zastosowane do pomiaru :
G  generator sygnałów sinusoidalnych z licznikiem częstotliwości (poziom sygnału
odBm, zwyj = 600 &!),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Mp  aperiodyczny lub selektywny miernik poziomu (zwe = 600 &!),
Azm  miliamperomierz wartości skutecznej,
Oscyloskop.
Do zacisków L1 i L2 podłączyć oscyloskop, zmierzyć poziom na zaciskach L1 i L2 obciążonych
impedancją 600 &!. Zaobserwować mierzony sygnał na oscyloskopie. Odczytać i zanotować
wskazania miernika poziomu i amperomierza, wyniki zanotować.
Impedancję wejściową obliczyć ze wzoru:
U2[mV]
Z = [&!].
A[mA]
Pomiary impedancji wejściowej należy wykonać dla częstotliwości położonych w paśmie
roboczym toru.
Pomiary impedancji wyjściowej wykonujemy zgodnie z układem pomiarowym przedstawionym
poniżej na rysunku 23.
Rys. 23. Układ pomiarowy do pomiaru impedancji wyjściowej linii.
PrzyrzÄ…dy pomiarowe zastosowane do pomiaru :
G  generator sygnałów sinusoidalnych z licznikiem częstotliwości (poziom sygnału
odBm, zwyj = 600 &!),
Mp  aperiodyczny lub selektywny miernik poziomu (zwe = 600 &!),
Zobc.  impedancja obciążenia,
Oscyloskop.
Należy podłączyć oscyloskop do zacisków L1 i L2, zmierzyć napięcie sygnału na zaciskach L1 i
L2, obciążonych impedancją Zobc. = 600 &!, sygnał obserwować na oscyloskopie. Następnie
odłączyć impedancją Zobc. i ponownie zmierzyć napięcie na zaciskach L1 i L2, zmierzone wyniki
zanotować. Impedancję wyjściową obliczyć ze wzoru :
îÅ‚ Å‚Å‚
U [ mV ]
2
Z = - 1śł 600 [&! ].
ïÅ‚
U [ mV ]
ðÅ‚ 1 ûÅ‚
Pomiary impedancji wyjściowej wykonać dla częstotliwości położonych w paśmie roboczym
mierzonego toru.
Pomiar przesunięcia fazowego powinien umożliwić zbadanie przesunięcia fazowego pomiędzy
dwoma sygnałami o tych samych częstotliwościach. O przydatności toru transmisyjnego do
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
transmisji sygnałów cyfrowych i analogowych decyduje między innymi wielkość przesunięcia
dla sygnałów o różnych częstotliwościach. Pomiar przesunięcia fazowego możemy zrealizować
przy użyciu oscyloskopu. Badania należy przeprowadzić w układzie pomiarowym
przedstawionym na rysunku nr 24.
Rys. 24. Układ pomiarowy do pomiaru przesunięcia fazowego w linii.
PrzyrzÄ…dy pomiarowe zastosowane do pomiaru :
G  generator sygnałów sinusoidalnych z licznikiem częstotliwości,
Oscyloskop dwukanałowy.
Do wejścia linii należy dołączyć pierwszy kanał oscyloskopu. Na wyjście badanej linii
podłączamy drugi kanał oscyloskopu. Na generatorze ustawiamy sygnał o odpowiednim
poziomie (0 dBm) i częstotliwości. Zmierzyć przesunięcie fazowe pomiędzy sygnałami
wejściowymi i wyjściowymi metodą pokazaną na rysunku nr 25.
Rys. 25. Układ pomiarowy do pomiaru przesunięcia fazowego w linii
Kąt przesunięcia można określić ze wzoru podanego poniżej:
"t[ms]
0
= Å"3600.
T[ms]
Następnie przestrajając częstotliwość generatora mierzyć na oscyloskopie odpowiadające im
przyrosty fazy "Õ [rad]. Wyniki zanotować w tabelce i na wykresie. Wykonać odpowiednie
obliczenia, wyniki zanotować w tabelce.
Identyfikacja par kablowych oraz lokalizacja uszkodzeń w kablach telekomunikacyjnych
wykonywana jest przy pomocy specjalistycznych testerów linii, które powinny stanowić
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
podstawowe wyposażenie wszystkich tych, którzy zajmują się instalacją i konserwacją
połączeń kablowych. Urządzenia takie składają się z miniaturowego generatora sygnału o
odpowiednio wysokim poziomie i czÄ™stotliwoÅ›ci leżącej w zakresie 900 ÷ 1100 Hz. W skÅ‚ad
urządzenia wchodzi również miniaturowy odbiornik sygnału. Nadajnik umożliwia wysłanie
sygnału identyfikacji a odbiornik umożliwia określenie stanu linii. W zależności od typu
uszkodzenia należy stosować odpowiednie metody i przyrządy pomiarowe, zapewniające
wymaganą dokładność.
LOKALIZACJA I USUWANIE PROSTYCH USTEREK W URZ
DZENIACH
TELEKOMUNIKACYJNYCH
Współczesne urządzenia telekomunikacyjne produkowane są z wykorzystaniem bardzo
zaawansowanych technologii. Ich budowa jest bardzo skomplikowana. Wszystkie urzÄ…dzenia
są w znacznym stopniu zminiaturyzowane, posiadają konstrukcję modułową. Urządzenia
podlegają rygorystycznym wymaganiom prawnym (certyfikaty i deklaracje zgodności),
producenci zastrzegają sobie iż urządzenie musi być sprawdzane lub naprawiane przez
autoryzowane serwisy (nie przestrzeganie tego może spowodować utratę gwarancji).
Wszystkie wymienione aspekty wpływają na trudności występujące podczas prac naprawczych.
Aby przeprowadzić sprawnie usunięcie usterki w jakimś urządzeniu należy usystematyzować
prowadzane czynności naprawcze. Plan lokalizacji pozwala nam przeprowadzić sprawnie
praktycznie każdą naprawę. Najlepiej procedurę naprawy wykonać w postaci diagramów
decyzyjnych. Poniżej podano przykładową procedurę usunięcia usterki w urządzeniu
zbudowanym z modułów.
USTERKA
STWIERDZENIE
OBJAWÓW USTERKI
USTALENIE
PRZYCZYN USTERKI
SPRAWDZENIE ZESPOA
U
POWODUJ
CEGO
NIESPRAWNOŚĆ
WYMIANA ZEPSUTEGO
ZESPOA
U
SPRAWDZENIE
POPRAWNOÅšCI
DZIAA
ANIA URZ
DZENIA
Rys. 26. Procedura lokalizacji niesprawności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Producenci sprzętu telekomunikacyjnego w instrukcjach obsługi i instrukcjach
uruchomieniowych zamieszczają wykazy najczęściej pojawiających się nieprawidłowości oraz
kodów błędów podczas pracy urządzeń. Kody błędów wyświetlane są na wyświetlaczach
urządzeń (telefony, faksy). Każde urządzenie posiada swoją indywidualną listę kodów,
charakterystyczną dla danego urządzenia i wytwórcy. Wykazy te są pomocne podczas
lokalizacji uszkodzeń w końcowych urządzeniach telekomunikacyjnych. Z kodami błędów oraz
z wykrywaniem przyczyn niesprawności możesz się zapoznać podczas wykonywania ćwiczenia
z instrukcji serwisowych poszczególnych urządzeń.
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaki jest podział telekomunikacyjnych kabli miedzianych ze względu na gwarantowane
przenoszenie sygnałów o częstotliwościach?
2. W jakich jednostkach miary podaje się wartość rezystancji jednostkowej toru?
3. W jakich jednostkach miary podaje się wartość upływności jednostkowej toru?
4. Co oznacza, że urządzenie lub element sieci posiada certyfikat ?
5. Co rozumiesz pod pojęciem dopasowania energetycznego?
6. Jak jest zbudowany najprostszy kabel telekomunikacyjny?
7. Jaki wpływ na sygnał elektryczny płynący w linii mają warunki atmosferyczne?
8. Dlaczego pary przewodów w kablu telekomunikacyjnym są ze sobą skręcane?
9. Jakie sÄ… typowe impedancje falowe kabli telekomunikacyjnych?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zlokalizuj uszkodzenia w sieci abonenckiej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się ze schematem funkcjonalnym sieci abonenckiej,
3) opracować w postaci diagramów decyzyjnych procedurę sprawdzania poszczególnych
elementów sieci abonenckiej,
4) opracować procedurę postępowania w wypadku stwierdzenia uszkodzenia, któregoś
z elementów sieci abonenckiej,
5) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami ergonomii
i BHP,
6) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
7) sprawdzić i wypisać wszystkie dostępne funkcje sieci abonenckiej (w razie trudności
skorzystać z pomocy nauczyciela),
8) sprawdzić poprawność działania modelu sieci abonenckiej,
9) wypisać oczekiwane i pomierzone parametry techniczne poszczególnych elementów sieci
abonenckiej,
10) określić możliwości usługowe zbudowanej sieci,
11) wypisać warunki eksploatacji,
12) zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia, dokonać poprawności wykonanego ćwiczenia,
13) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja do ćwiczenia,
- schemat funkcjonalny sieci abonenckiej,
- instrukcja obsługi centrali telefonicznej, aparatu telefonicznego, aparatu telekopiowego,
testera linii abonenckiej,
- centrala telefoniczna, aparat telefoniczny, fax, kable połączeniowe, zestaw narzędzi,
- tester linii abonenckiej,
- wymagania techniczne operatora, norma, wymagania i dyrektywy unijne,
- papier formatu A4, przybory kreślarskie,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2.
Wykonaj pomiary wybranych parametrów elektrycznych zasilacza urządzeń
telekomunikacyjnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z katalogowymi parametrami technicznymi zasilacza,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami ergonomii
i BHP,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5) opracować plan czynności,
6) wykonać pomiary wybranych parametrów elektrycznych zasilacza (w razie trudności
skorzystać z pomocy nauczyciela),
7) wypisać katalogowe parametry elektryczne zasilacza,
8) porównać otrzymane wyniki pomiarów z wartościami katalogowymi,
9) wypisać warunki eksploatacji,
10) zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia,
11) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
12) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja do ćwiczenia,
- zestawienie katalogowe parametrów elektrycznych zasilacza,
- instrukcja obsługi użytych przyrządów pomiarowych,
- badany zasilacz,
- zestaw przyrządów pomiarowych,
- kable połączeniowe,
- zestaw narzędzi,
- norma pomiarowa,
- wymagania i dyrektywy unijne,
- papier formatu A4, przybory kreślarskie,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
Ćwiczenie 3.
Zlokalizuj i usuń nieprawidłowości w działaniu aparatu telekopiowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi telefaksu,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami ergonomii,
BHP i p.poż.,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5) opracować w postaci diagramów decyzyjnych procedurę sprawdzania działania aparatu
telekopiowego oraz poszczególnych jego elementów,
6) opracować procedurę postępowania podczas naprawy uszkodzenia,
7) opracować plan wykonywanych czynności (w razie trudności skorzystać z pomocy
nauczyciela),
8) sprawdzić działanie faksu,
9) zlokalizować miejsce uszkodzenia,
10) naprawić uszkodzony element lub podzespół,
11) zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja do ćwiczenia,
- instrukcja serwisowa i obsługi telefaksa,
- instrukcja obsługi przyrządów pomiarowych,
- fragment sieci abonenckiej,
- badany fax,
- zestaw narzędzi,
- wymagania techniczne operatora,
- wymagania techniczne producenta elementów i podzespołów,
- norma,
- wymagania i dyrektywy unijne,
- papier formatu A4,
- przybory kreślarskie,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 4.
Zlokalizuj uszkodzenia elektryczne przewodowych linii telekomunikacyjnych przy użyciu
testera linii do kabli przewodowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z katalogowymi parametrami technicznymi kabla telekomunikacyjnego,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami ergonomii i
BHP,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5) opracować plan czynności,
6) wykonać pomiary kabla telekomunikacyjnego (w razie trudności skorzystać z pomocy
nauczyciela),
7) porównać otrzymane wyniki pomiarów z wartościami rzeczywistymi,
8) zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja do ćwiczenia,
- katalog kabli telekomunikacyjnych,
- instrukcja obsługi testera linii,
- badany kabel telekomunikacyjny,
- kable połączeniowe,
- zestaw narzędzi,
- norma pomiarowa,
- wymagania i dyrektywy unijne,
- papier formatu A4,
- przybory kreślarskie, gumka,
- literatura z rozdziału 6.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) zdefiniować pojęcia dopasowania energetycznego?
ðð ðð
2) zdefiniować pojęcie szumów?
ðð ðð
3) określić wymagania jakie powinien spełniać kabel telekomunikacyjny?
ðð ðð
4) podać różnicę pomiędzy rezystancją żyły a pętli?
ðð ðð
5) podać metodę pomiaru tłumienia kabla telekomunikacyjnego?
ðð ðð
6) podać w jakich jednostkach mierzy się indukcyjność jednostkową toru?
ðð ðð
7) podać metodę pomiaru przesunięcia fazowego sygnału w linii symetrycznej?
ðð ðð
8) określić pojęcie  kabel 5 kategorii ?
ðð ðð
9) określić pojęcie upływności jednostkowej toru ?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
4.4. Oznakowanie urządzeń telekomunikacyjnych
4.4.1. Materiał nauczania
W 2001 roku nastąpiła istotna zmiana przepisów związanych z dopuszczeniem sprzętu
telekomunikacyjnego do eksploatacji. Do końca roku 2000 wymagania prawne przewidywały,
że urządzenia telekomunikacyjne przeznaczone do pracy w sieciach użytku publicznego lub do
współpracy z tymi sieciami, oraz wszystkie urządzenia radiokomunikacyjne nadawcze
i odbiorcze mogą być instalowane i używane tylko po uzyskaniu świadectwa homologacji
Ministra A
ączności (obecnie, po likwidacji MA
, zagadnieniami telekomunikacji zajmujÄ… siÄ™
odpowiednie departamenty w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa). Wyjątkiem były
urządzenia zwolnione od obowiązku uzyskania świadectwa, określone w rozporządzeniu
Ministra A
ączności. Świadectwo homologacji wydawał Minister właściwy ds. A
ączności na
wniosek zainteresowanych podmiotów, w oparciu o opinię jednostek naukowo-badawczych
stwierdzających, czy dane urządzenie spełnia wymagania określone prawem i zgodne
z Polskimi Normami. W ramach nowego "Prawa telekomunikacyjnego" świadectwo
homologacji zostało zastąpione certyfikatem / deklaracją zgodności urządzenia z tzw.
zasadniczymi wymaganiami. Zasady przeprowadzania oceny zgodności z zasadniczymi
wymaganiami i udzielania certyfikatów, deklaracji zgodności określiło rozporządzenie Prezesa
URT (obecnie UKE). Zagadnienia powyższe zostały uregulowana w następujących ustawach:
Ustawa z dn. 28 kwietnia 2000r. o systemie oceny zgodności, akredytacji oraz zmianie nie-
których ustaw (obowiązująca od 1 stycznia 200Ir.), zastąpiona następnie Ustawą z dn. 30
sierpnia 2002r. o systemie oceny zgodności (obowiązująca od 1 stycznia 2003r.), zmienioną
ostatecznie Ustawą z dnia 29 sierpnia 2003 r. o zmianie ustawy o systemie oceny zgodności
oraz o zmianie niektórych ustaw (DZ.U.03.170.1652). Ustawa powyższa warunkuje wdrażanie
dyrektyw nowego podejścia związanych z oznaczeniem CE i dyrektyw starego podejścia
(branżowych) do prawa polskiego, określa zasady akredytacji, autoryzacji i notyfikacji
jednostek oceny zgodności; pozwala na zbudowanie w Polsce systemu oceny zgodności
dostosowanego do systemu UE. Ideą oznakowania CE jest nie tylko opatrywanie wyrobów
określonymi znakami, ale wprowadzanie jednego europejskiego rynku, umożliwiającego
swobodny obrót produktami w UE, w warunkach braku jakichkolwiek ograniczeń ze strony
poszczególnych krajów. Jedyną obowiązkową oceną takich wyrobów będzie procedura
oznakowania CE przeprowadzana w oparciu o normy europejskie (EN). Żaden z krajów nie
będzie mógł nakładać dodatkowych wymagań dotyczących aspektów objętych oznakowaniem
CE - ani w sposób faktyczny ani poprzez krajowe przepisy i regulacje. Oznakowanie CE
będzie jedynym sposobem na wykazanie odpowiedniości danego produktu dla europejskiego
rynku. Zastosowanie norm EN zagwarantuje ocenę wyrobów w każdym kraju Unii
Europejskiej według tej samej procedury. Normy EN zastąpią wszelkie normy krajowe.
Oznakowanie CE będzie informować, że wyrób spełnia normy EN i nadaje się do sprzedaży na
europejskim rynku, ale nie będzie go narzucać rynkowi żadnego kraju. Poszczególne kraje
będą mogły uchwalać przepisy regulujące użytkowanie danego produktu. Wszystkie produkty
objęte są oznakowaniem CE, powinny być opatrzone znakiem (CE), który informuje, że dany
wyrób spełnia wymagania.
Tabliczka znamionowa na urządzeniu zgodnie z obowiązującym prawem powinna zawierać
określone informację. Na rysunku nr 27 pokazano przykład tabliczki znamionowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
Rys. 27. Przykład tabliczki znamionowej.
Oprócz tabliczek znamionowych urządzenia, na których jest możliwość umieszczenia
różnego rodzaju oznaczeń (urządzenia małogabarytowe  oznaczenia znajdują się na
opakowaniach i w instrukcjach obsługi)posiadają innego typu oznaczenia, np. mówiące
o sposobie utylizacji, niektórych własnościach i cechach wyrobu. Poniżej podano kilka
wybranych oznaczeń spotykanych na sprzęcie elektronicznym.
Rys. 28. Przykład tabliczki  symbol przekreślonego kontenera.
Takie oznakowanie informuje, że sprzęt ten, po okresie jego użytkowania nie może być
nie może być umieszczany łącznie z innymi odpadami pochodzącymi z gospodarstw
domowych. Uwaga: tego sprzętu nie wyrzucać do odpadów komunalnych. Wyrób należy
utylizować poprzez selektywną zbiórkę w punktach do tego przygotowanych. Właściwe
postępowanie ze zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym przyczynia się do uniknięcia
szkodliwych dla zdrowia ludzi i środowiska naturalnego konsekwencji wynikających z
obecności składników niebezpiecznych oraz nie właściwego składowania i przetwarzania
takiego sprzętu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
Rys. 29. Przykład symboli informujących o niskiej emisji monitorów.
Rys. 30. Przykład symboli informujących o zapotrzebowaniu na energię elektryczną.
Rys. 31. Przykład symbolu informującego o promieniowaniu urządzeń elektrycznych.
Rys. 32. Znak bezpieczeństwa.
Symbole i oznaczenia umieszczone na schematach sieci telekomunikacyjnej przedstawiono
na rys. 33.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
Rys. 33. Wybrane symbole graficzne stosowane podczas sporządzania schematów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie ustawy regulują oznaczanie sprzętu elektronicznego ?
2. Jaki jest cykl życia wyrobu elektronicznego ?
3. Gdzie znajdują się wyspecjalizowane zakłady do utylizacji sprzętu elektronicznego
w twoim mieście ?
4. W jakich miejscach możesz oddać wyeksploatowany sprzęt elektroniczny ?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie informacji zawartych na tabliczce znamionowej telefaksu wypisz
maksymalną ilość informacji o urządzeniu elektronicznym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z treścią tabliczki znamionowej,
2) wypisać wszystkie informacje,
3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) porównać zdobyte informacje z wymaganiami ustawy,
5) zaprezentować wynik pracy,
6) ocenić wynik pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wymagania dotyczące oznaczeń urządzeń elektronicznych,
- tabliczka znamionowa urzÄ…dzenia,
- papier formatu A4.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) zdefiniować pojęcia utylizacji ?
ðð ðð
2) określić podstawowe dane zamieszczone na tabliczkach znamionowych ?
ðð ðð
3) zdefiniować pojęcie deklaracji zgodności ?
ðð ðð
4) zdefiniować pojęcie certyfikatu ?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących eksploatacji urządzeń telekomunikacyjnych. Udzielaj
odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:
5. w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz
znakiem X
(w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
otoczyć kółkiem, a następnie ponownie
zaznaczyć znakiem X odpowiedz
prawidłową),
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci
pytania: 11  20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
instrukcja,
zestaw zadań testowych,
karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Nominalna wartość częstotliwości odbieranego przez centralę sygnału wybierania
impulsowego wynosi:
a) 20 Hz.
b) 15 Hz.
c) 10 Hz.
d) 5 Hz.
2. Nominalna wartość częstotliwości sygnału wywołania wynosi:
a) 15 Hz.
b) 25 Hz.
c) 7,5 Hz.
d) 10 Hz.
3. Ile dB wynosi tłumienie układu :
Poziom sygn. Poziom sygn.
wejściowego wyjściowego
Linia
10 dB -10 dB
a) 20 dB.
symetryczma
b) 10 dB.
c) 100 dB.
d) 0 dB.
4. Co oznacza skrót EMC?
a) Europejskie Normy Techniczne.
b) Kompatybilność Elektromagnetyczną.
c) Polskie normy Branżowe.
d) Polskie normy zharmonizowane.
5. Jaka instytucja może wydawać deklarację zgodności?
a) tylko laboratoria akredytowane.
b) wytwórcy sprzętu i urządzeń.
c) tylko wytwórcy sprzętu i urządzeń.
d) laboratoria akredytowane, wytwórcy sprzętu i urządzeń, importerzy sprzętu i urządzeń.
6. Maksymalny zakres częstotliwości przesyłanej skrętką miedzianą kategorii czwartej to:
a) 24 MHz.
b) 100MHz.
c) 16 MHz.
d) 56 MHz.
7. Skrót PABX oznacza:
a) centrala abonencka z integracją usług.
b) cyfrowa sygnalizacja abonencka.
c) automatyczna centrala międzymiastowa.
d) abonencka centrala telefoniczna.
8. Tor transmisyjny (jedną parę miedzianą) możemy traktować jako:
a) dwójnik.
b) trójnik.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
c) czwórnik.
d) żadne z poprzednich.
9. Podstawowa przepływność łącza ISDN wynosi:
a) 16 kb/s.
b) 24 kb/s.
c) 32 kb/s.
d) 64 kb/s.
10. Przedstawiony symbol graficzny oznacza :
a) liniÄ™ napowietrznÄ….
b) projektowanÄ… liniÄ™ napowietrznÄ….
c) przejście kabla telekomunikacyjnego przez mur.
d) linię gięcia kabla telekomunikacyjnego.
11. Co oznacza następujący symbol graficzny :
a) puszkÄ™ kablowÄ….
b) szafkÄ™ kablowÄ….
c) gniazdo abonenckie.
d) skrzynkÄ™ kablowÄ….
12. Co oznacza następujący symbol graficzny :
a) łączówka.
b) studnia kablowa do likwidacji.
c) kratka wentylacyjna.
d) szyb wentylacyjny.
13. Na jakiej głębokości w ziemi należy układać kabel symetryczny?
a) 0,5 m.
b) 1,5 m.
c) 0,8 m.
d) 1,2 m.
14. Promień gięcia kabla TKM i XTKMX nie powinien być mniejszy od jego:
a) 15-krotnej średnicy zewnętrznej.
b) 10-krotnej średnicy zewnętrznej.
c) 20-krotnej średnicy zewnętrznej.
d) 10-krotnej średnicy wewnętrznej.
15. Kto jest odpowiedzialny aby budowana sieć telekomunikacyjna spełniała wymagania
i dyrektywy unijne?
a) wykonawca.
b) inwestor.
c) producent urządzeń.
d) importer urządzeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
16. Jakich czynności dokonuje inspektor pracy w wyniku ustaleń dokonanych w toku kontroli
oraz po przeprowadzeniu postępowania?
a) wydaje nakazy.
b) kończy postępowanie.
c) kieruje wystÄ…pienia.
d) usuwa nieprawidłowości.
17. Do jakich czynności z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy zobowiązana jest osoba
kierująca pracą pracowników?
a) zorganizowania stanowisk pracy zgodnie z przepisami BHP.
b) zadbanie o sprawność i stosowanie środków ochrony indywidualnej.
c) zabezpieczenie pracowników i osoby trzecie przed wypadkami.
d) egzekwowanie przestrzegania przepisów BHP.
18. Liczba kanałów w podstawowym dostępie BRA wynosi:
a) 30.
b) 2.
c) 64.
d) 16.
19. Basic Rote Access to:
a) dostęp podstawowy.
b) dostęp pierwotny.
c) dostęp sieciowy.
d) dostęp końcowy.
20.  Mowa handlowa mieści się w zakresie częstotliwości:
a) 300  3400 Hz.
b) 200  3400 Hz.
c) 300  3400 kHz.
d) 500  5300 Hz.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko :.& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Eksploatacja urządzeń telekomunikacyjnych.
Zakreśl poprawną odpowiedz
, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek.
Nr zadania Odpowiedz
Punkty
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
6. LITERATURA
1. J. Kammerer, W. Oberthur, P. Zastow (tłumaczenie A. Rodak) : Pracownia podstaw
elektrotechniki i elektroniki, WSiP 2000 r.
2. S. Okoniewski : Technologia dla elektroników, WSiP 2000 r.
3. M. Pilawski : Pracownia elektryczna dla ZSE, WSiP 1999 r.
4. E. Saj: UrzÄ…dzenia telegraficzne, telemetryczne i transmisji danych, WSiP, Warszawa 1994 r.
5. J. Skoczylas: Eksploatacja telekomunikacyjna, WSiP Warszawa 1996 r.
6. E. Taras: UrzÄ…dzenia telekomunikacyjne cz.1, WSiP Warszawa 1996 r.
7. St. Witulski: UrzÄ…dzenia telekomunikacyjne cz. 2, WSiP 1996 r.
8. T. Zagrobelny: UrzÄ…dzenia teletransmisyjne, WSiP, Warszawa 1996 r.
9. Czasopisma:  PrzeglÄ…d telekomunikacyjny ,  Åšwiat telekomunikacji ,  NetWorld ,
 Telecom ,  Telekomunikacja i Techniki Informacyjne
10. Dokumentacje techniczne central abonenckich.
11. Instrukcje serwisowe i obsługi urządzeń końcowych.
12. Akty prawne i normatywne.
Literaturę należy na bieżąco aktualizować.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54