www.sgk.gofin.pl http://www.sgk2.gofin.pl/12,8,138448,0,rozliczanie-odchylen-od-cen-...
Artykuł pochodzi z czasopisma:
Zeszyty Metodyczne Rachunkowości
nr 18 (306) z dnia 2011-09-20
www.sgk.gofin.pl
wydawca: Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp.
www.gofin.pl sklep internetowy: www.sklep.gofin.pl
Rozliczanie odchyleń od cen ewidencyjnych produktów
1. Wycena wyrobów według stałych cen ewidencyjnych i zasady rozliczania powstałych różnic
Wyroby gotowe ewidencjonujemy według stałych cen ewidencyjnych. Jak rozliczać odchylenia od cen
ewidencyjnych przypadajÄ…ce na sprzedane wyroby?
W myśl art. 28 ust. 11 ustawy o rachunkowości, zapasy wyrobów gotowych na dzień ich powstania ujmuje się w księgach
rachunkowych według kosztów wytworzenia.
Ustawa o rachunkowości dopuszcza również możliwość wyceny wyrobów gotowych za pomocą stałych cen ewidencyjnych
(por. art. 34 ust. 2 ww. ustawy). Przy stosowaniu tej metody wyceny wymagane jest uwzględnienie różnic, jakie występują
pomiędzy zastosowaną ceną ewidencyjną a rzeczywistymi kosztami wytworzenia.
Uwaga: Na dzień bilansowy wartość wyrobów gotowych doprowadza się do poziomu kosztów wytworzenia.
Zasada ta nie dotyczy tych produktów gotowych, produktów w toku i półproduktów, do których wyceny
stosuje się koszty planowane, w tym normatywne. Różnice zaś między planowanymi a rzeczywistymi kosztami
wytworzenia sÄ… nieznaczne.
W wyniku różnic pomiędzy cenami ewidencyjnymi a kosztami wytworzenia powstają tzw. odchylenia od cen ewidencyjnych
wyrobów. Rozróżnia się odchylenia:
a) debetowe - występują w sytuacji, gdy cena ewidencyjna jest niższa od rzeczywistego kosztu wytworzenia
(zwiększają wartość wyrobów gotowych),
b) kredytowe - występują w sytuacji, gdy cena ewidencyjna jest wyższa od rzeczywistego kosztu
wytworzenia (zmniejszają wartość wyrobów).
Do ewidencji odchyleń od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych służy konto 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych
produktów". Odchylenia debetowe ujmuje się po stronie Wn konta 62, zapisem: Wn konto 62, Ma konto 58, zaś kredytowe
po stronie Ma konta 62, zapisem: Wn konto 58, Ma konto 62.
Odchylenia zgromadzone na koncie 62 rozlicza siÄ™ w ciÄ…gu roku na odchylenia przypadajÄ…ce:
a) na rozchód produktów przede wszystkim z tytułu sprzedaży,
b) na zapasy produktów znajdujących się w magazynach na koniec okresu sprawozdawczego.
Częstotliwość ich rozliczania jednostka ustala we własnym zakresie. Może to być miesiąc, kwartał, półrocze.
Rozliczenia odchyleń w ciągu roku można dokonywać za pomocą wskaz
nika odchyleń przeciętnych (Wop), który oblicza się
według następującego wzoru:
Wop = (O × 100) : (Rk + S + Rw)
gdzie:
Wop - wskaz
nik odchyleń przeciętnych,
O - suma odchyleń od cen ewidencyjnych produktów do rozliczenia za dany okres sprawozdawczy wraz z ich
1 z 7 2011-10-18 21:54
www.sgk.gofin.pl http://www.sgk2.gofin.pl/12,8,138448,0,rozliczanie-odchylen-od-cen-...
stanem na poczÄ…tek tego okresu,
Rk - zapas produktów w cenach ewidencyjnych na koniec okresu sprawozdawczego,
S - wartość sprzedanych produktów w cenach ewidencyjnych w ciągu okresu sprawozdawczego (rozchód
produktów),
Rw - rozchód produktów z tytułu dostaw wewnętrznych do własnych placówek handlowych.
Kwotę odchyleń przypadających na rozchód produktów można ustalić, korzystając z następującego wzoru:
Os = (S × Wop) : 100
Natomiast kwotę odchyleń przypadających na zapas produktów można ustalić, korzystając ze wzorów:
ORk = (Rk × Wop) : 100
lub
ORk = O - Os
Rozliczenia odchyleń od cen ewidencyjnych można dokonać jedną z dwóch niżej omówionych metod.
Treść Charakterystyka metody rozliczania odchyleń
Do rozliczenia odchyleń od cen ewidencyjnych produktów przyjmuje się ich wielkość za okres
sprawozdawczy objęty rozliczeniem, wynikającą z zapisów na koncie 62 "Odchylenia od cen
ewidencyjnych produktów" wraz z saldem tych odchyleń na początek okresu sprawozdawczego.
Metoda
Następnie oblicza się wskaz
nik odchyleń przeciętnych (Wop) w relacji do wartości produktów
I
w cenach ewidencyjnych, których rozchód nastąpił w danym okresie. Do obliczenia Wop należy
przyjmować wartość ewidencyjną zapasów i rozchodów produktów, tj. według ich cen przyjętych za
ceny ewidencyjne zapasów.
Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów oblicza się, przyjmując odpowiednie wielkości
w rachunku narastajÄ…cym, a mianowicie:
a) kwotę odchyleń do rozliczenia (O) - w wielkości od początku roku wraz
z saldem na poczÄ…tek roku,
b) wartość sprzedanych produktów (S), czyli ich rozchody - w wielkości od
początku roku do końca tego okresu sprawozdawczego, za który dokonuje się
rozliczenia odchyleń,
Metoda
II
c) wartość zapasów produktów (Rk) - w wielkości ustalonej na koniec okresu
sprawozdawczego, za który rozlicza się odchylenia.
W celu ustalenia odchyleń przypadających na rozchód produktów sprzedanych w danym okresie
sprawozdawczym, należy od kwoty odchyleń przypadającej na produkty rozchodowane od
początku roku, obliczonej w rachunku narastającym, odjąć kwotę odchyleń obliczonych
i przeksięgowanych za poprzednie okresy - w części przypadającej na produkty rozchodowane.
Wartość zapasu końcowego (Rk) przyjmuje się w tej samej wielkości, co przy obliczeniach
z zastosowaniem metody I.
Należy pamiętać, iż wybraną metodę oraz częstotliwość rozliczenia odchyleń od cen ewidencyjnych produktów należy
stosować przez cały rok obrotowy. Nie można ich zmieniać w ciągu roku obrotowego.
2. Ewidencja i ustalenie odchyleń od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych na przykładzie
Poniżej prezentujemy przykład ustalania i rozliczania odchyleń od cen ewidencyjnych przy zastosowaniu obu ww. metod.
Przykład
I. Założenia:
1. Jednostka produkcyjna prowadzi ewidencję wyrobów gotowych w stałych cenach ewidencyjnych
ustalonych na poziomie cen sprzedaży netto.
2 z 7 2011-10-18 21:54
www.sgk.gofin.pl http://www.sgk2.gofin.pl/12,8,138448,0,rozliczanie-odchylen-od-cen-...
2. Wartość produkcji według kosztu wytworzenia i stałych cen ewidencyjnych w okresie od stycznia
do marca przedstawiała się następująco:
Wartość produkcji w zł
Wartość
Stan wyrobów
sprzedanych
MiesiÄ…c Odchylenia na koniec
Według kosztu Według cen
wyrobów
miesiąca w zł
wytworzenia ewidencyjnych
w zł
Wn Ma
Bilans
70.000 8.000
otwarcia
Styczeń 180.000 197.500 17.500 200.000 67.500
Luty 120.000 149.000 29.000 180.000 36.500
Marzec 92.000 90.000 2.000 110.000 16.500
II. Ustalenie odchyleń przy zastosowaniu metody I:
1. Ustalenie odchyleń od cen ewidencyjnych za styczeń:
a) obroty konta 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów":
b) obliczenie wskaz
nika odchyleń przeciętnych za styczeń:
Wop = [(- 8.000 zÅ‚ + (-) 17.500 zÅ‚) × 100] : (67.500 zÅ‚ + 200.000 zÅ‚) = 9,5327%,
c) odchylenia przypadające na rozchód produktów w styczniu:
Os = 200.000 zÅ‚ × 9,5327% = 19.065,40 zÅ‚,
d) odchylenia przypadające na zapas produktów:
ORk = 25.500,00 zł - 19.065,40 zł = 6.434,60 zł.
2. Ustalenie odchyleń od cen ewidencyjnych za luty:
a) obroty konta 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów":
b) obliczenie wskaz
nika odchyleń przeciętnych za luty:
Wop = [(- 6.434,60 zÅ‚ + (-) 29.000,00 zÅ‚) × 100] : (36.500 zÅ‚ + 180.000 zÅ‚) = 16,3670%,
c) odchylenia przypadające na rozchód produktów w lutym:
Os = 180.000 zÅ‚ × 16,3670% = 29.460,60 zÅ‚,
3 z 7 2011-10-18 21:54
www.sgk.gofin.pl http://www.sgk2.gofin.pl/12,8,138448,0,rozliczanie-odchylen-od-cen-...
d) odchylenia przypadające na zapas produktów:
ORk = 35.434,60 zł - 29.460,60 zł = 5.974,00 zł.
3. Ustalenie odchyleń od cen ewidencyjnych za marzec:
a) obroty konta 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów":
b) obliczenie wskaz
nika odchyleń przeciętnych za marzec:
Wop = [(- 5.974,00 zÅ‚ + 2.000,00 zÅ‚) × 100] : (16.500 zÅ‚ + 110.000 zÅ‚) = 3,1415%,
c) odchylenia przypadające na rozchód produktów w marcu:
Os = 110.000 zÅ‚ × 3,1415% = 3.455,65 zÅ‚,
d) odchylenia przypadające na zapas produktów:
ORk = 3.974,00 zł - 3.455,65 zł = 518,35 zł.
III. Dekretacja:
Konto
Opis operacji Kwota
Wn Ma
A. Zapisy w księgach stycznia
1. Pw - przyjęcie wyrobów z produkcji według cen ewidencyjnych 197.500,00 zł 60 58
2. PK - odchylenia od cen ewidencyjnych 17.500,00 zł 58 62
3. Wz - rozchód sprzedanych wyrobów 200.000,00 zł 70-1 60
4. PK - odchylenia przypadające na sprzedane wyroby 19.065,40 zł 62 70-1
B. Zapisy w księgach lutego
1. Pw - przyjęcie wyrobów z produkcji według cen ewidencyjnych 149.000,00 zł 60 58
2. PK - odchylenia od cen ewidencyjnych 29.000,00 zł 58 62
3. Wz - rozchód sprzedanych wyrobów 180.000,00 zł 70-1 60
4. PK - odchylenia przypadające na sprzedane wyroby 29.460,60 zł 62 70-1
C. Zapisy w księgach marca
1. Pw - przyjęcie wyrobów z produkcji według cen ewidencyjnych 90.000,00 zł 60 58
2. PK - odchylenia od cen ewidencyjnych 2.000,00 zł 62 58
3. Wz - rozchód sprzedanych wyrobów 110.000,00 zł 70-1 60
4. PK - odchylenia przypadające na sprzedane wyroby 3.455,65 zł 62 70-1
IV. Księgowania:
A. Zapisy w księgach stycznia
4 z 7 2011-10-18 21:54
www.sgk.gofin.pl http://www.sgk2.gofin.pl/12,8,138448,0,rozliczanie-odchylen-od-cen-...
B. Zapisy w księgach lutego
C. Zapisy w księgach marca
V. Ustalenie odchyleń przy zastosowaniu metody II:
1. Ustalenie odchyleń od cen ewidencyjnych za styczeń:
a) obroty konta 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów":
b) obliczenie wskaz
nika odchyleń przeciętnych za styczeń:
Wop = [(- 8.000 zÅ‚ + (-) 17.500 zÅ‚) × 100] : (67.500 zÅ‚ + 200.000 zÅ‚) = 9,5327%,
c) odchylenia przypadające na rozchód produktów w styczniu:
Os = 200.000 zÅ‚ × 9,5327% = 19.065,40 zÅ‚,
d) odchylenia przypadające na zapas produktów:
ORk = 25.500,00 zł - 19.065,40 zł = 6.434,60 zł.
5 z 7 2011-10-18 21:54
www.sgk.gofin.pl http://www.sgk2.gofin.pl/12,8,138448,0,rozliczanie-odchylen-od-cen-...
2. Ustalenie odchyleń od cen ewidencyjnych za luty:
a) obroty konta 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów":
b) obliczenie wskaz
nika odchyleń przeciętnych za luty:
Wop = [(- 8.000 zÅ‚ + (-) 17.500 zÅ‚ + (-) 29.000 zÅ‚) × 100] : (36.500 zÅ‚ + 200.000 zÅ‚ + 180.000 zÅ‚)
= 13,0852%,
c) odchylenia przypadające na rozchód produktów w lutym:
Os = [(200.000 zÅ‚ + 180.000 zÅ‚) × 13,0852%] - 19.065,40 zÅ‚ = 30.658,36 zÅ‚,
d) odchylenia przypadające na zapas produktów:
ORk = 54.500,00 zł - 19.065,40 zł - 30.658,36 zł = 4.776,24 zł.
3. Ustalenie odchyleń od cen ewidencyjnych za marzec:
a) obroty konta 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów":
b) obliczenie wskaz
nika odchyleń przeciętnych za marzec:
Wop = [(- 8.000 zÅ‚ + (-) 17.500 zÅ‚ + (-) 29.000 zÅ‚ + 2.000 zÅ‚) × 100] : (16.500 zÅ‚ + 200.000 zÅ‚ +
180.000 zł + 110.000 zł) = 10,3653%,
c) odchylenia przypadające na rozchód produktów w marcu:
Os = [(200.000 zÅ‚ + 180.000 zÅ‚ + 110.000 zÅ‚) × 10,3653%] - (19.065,40 zÅ‚ + 30.658,36 zÅ‚) =
1.066,21 zł,
d) odchylenia przypadające na zapas produktów:
ORk = (52.500,00 zł - 19.065,40 zł - 30.658,36 zł - 1.066,21 zł) = 1.710,03 zł.
Uwaga: Ewidencja księgowa przebiega analogicznie jak przy metodzie I na str. 24-25. Różnią się jedynie
wartości odchyleń przypadających na sprzedane wyroby.
III. Zestawienie wyników uzyskanych przy zastosowaniu metody I i II:
6 z 7 2011-10-18 21:54
www.sgk.gofin.pl http://www.sgk2.gofin.pl/12,8,138448,0,rozliczanie-odchylen-od-cen-...
(Os) Odchylenia przypadajÄ…ce (ORk) Odchylenia przypadajÄ…ce
na sprzedane produkty w zł na zapas wyrobów w zł
Stan
wyrobów na
MiesiÄ…c Metoda I Metoda II Metoda I Metoda II
koniec
miesiąca w zł
Debe- Kredy- Debe- Kredyto- Debe- Kredyto- Debe- Kredyto-
towe towe towe we towe we towe we
Styczeń 19.065,40 19.065,40 67.500,00 6.434,60 6.434,60
Luty 29.460,60 30.658,36 36.500,00 5.974,00 4.776,24
Marzec 3.455,65 1.066,21 16.500,00 518,35 1.710,03
7 z 7 2011-10-18 21:54