Psychofarmakologia kliniczna prof. dr hab. Józef Kocur WYKŁAD 10 (24.05.2010) 1.
DZIAŁANIA
NIEPOŻĄDANE
NEUROLEPTYKÓW
ATYPOWYCH
W
PORÓWNANIU
DO HALOPERIDOLU
Kwestią kluczową jest pytanie o skuteczność farmakoterapii lekami neuroleptycznymi.
W większości badań efektywność ta wynosi 50‐80% (psychozy). Te różnice zależą od wielu czynników, np. ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Pozostałe 20‐50% przypadków to albo o bardzo ciężkim przebiegu, albo postaci lekooporne zaburzenia. Trzecim czynnikiem zmniejszającym skuteczność jest występowanie objawów niepożądanych. Objawy niepożądane mogą być na tyle silne, że uniemożliwiają kontynuowanie terapii danym lekiem, nawet jeśli efekty były dobre.
Pacjenci ambulatoryjni często sami przerywają leczenie w sposób gwałtowny właśnie z powodu dokuczliwych objawów niepożądanych.
Im mniej objawów niepożądanych i im mniej niebezpieczne są dla pacjenta, tym większa szansa powodzenia terapii.
Nie można rozpatrywać objawów niepożądanych w oderwaniu od kontekstu przyjmowanych dawek. Przykłady średnich dawek stosowanych w schizofrenii:
• haloperidol – 7‐10 mg/doba
• klopzapina – 100‐200 mg/doba
• risperidon – 3‐5 mg/doba
• olanzapina – 10‐20 mg/doba Wybrane objawy niepożądane najpopularniejszych neuroleptyków: OBJAWY
HALOPERIDOL AMISULPRYD KLOZAPINA OLANZAPINA RISPERIDON
ARIPIPRAZOL
akatyzje,
+++
‐/+
‐
‐/+
‐/+
+
parkinsonizm
późne
+++
+
‐
+
+
?
dyskinezy
hipotensja
++
‐
+
+
++
+
złośliwy zespół
poneurolep‐
+
?
+
+
+
+
tyczny
agranulocytoza
‐
‐
+
‐
‐
‐
przyros masy
+
+
+++
+++
++
+
ciała
zaburzenia
poziomu
+
+
+++
+++
++
‐
glukozy
we krwi
skala: brak: ‐
słabe/rzadkie + ++ +++ ++++ bardzo nasilone/bardzo częste
?: za mało wiarygodnych danych
Psychofarmakologia kliniczna prof. dr hab. Józef Kocur 2. INTERAKCJE NEUROLEPTYKÓW
OLANZAPINA:
• w skojarzeniu z preparatami węgla obniżona biodostępność
• fluwoksamina i fluoksetyna prowadzą do wzrostu stężenia olanzapina we krwi (również inne leki przeciwdepresyjne)
• olanzapina wzmaga działanie leków hipotensyjnych
• olanzapina w połączeniu z pochodnymi benzodiazepin powoduje bardzo wyraźny spadek ciśnienia tętniczego
• niekorzystna reakcja z etanolem – hipotensja (ale to dotyczy też innych neuroleptyków!) RISPERIDON:
• obniża stężenie karbamazepiny
• fluoksetyna i paroksetyna zwiększają stężenie risperidonu
• wzmaga działanie leków hipotensyjnych
• pochodne kwasu walproinowego – risperidon podwyższa stężenie walproinianów w surowicy o co najmniej 20%
3. PRZYROST MASY CIAŁA W LECZENIU NEUROLEPTYKAMI Średni przyrost masy ciała po 10 tygodniach stosowania:
• klozapina – 4,5 kg
• olanzapina – 4,1 kg
• risperidon – 2,1 kg
• haloperidol – 1,08 kg Średni przyrost masy ciała po 12 miesiącach stosowania:
• klozapina – powyżej 6 kg
• olanzapina – powyżej 6 kg
• risperidon – 2‐3 kg
• haloperidol – do 2 kg