1/6

POZIOM 2 – CHEMIA

Numer

Kolejna

Zakres wiadomości do ćwiczenia

Po wykładzie Kursant potrafi…

zajęć

godzina

umiejętności.

1

1

Budowa atomu:

scharakteryzować cząstki wchodzących w skład

Masa atomowa.

atomu na podstawie zapisu AZE.

Przemiany promieniotwórcze.

przewidzie

Okres połowicznego rozpadu.

ć o opisać produkty przemian

promieniotwórczych, porówna

Krzywa rozpadu promieniotwórczego.

ć trwałość

izotopów na podstawie podanych okresów

połowicznego rozpadu, przewidzie

ć o opisać

produkty reakcji j

ądrowych,

obliczanie masy atomu /w gramach/

obliczanie mas atomowych pierwiastków

na podstawie procentowej zawartości

izotopów (i odwrotnie).

obliczanie zmiany masy izotopu

promieniotwórczego na podstawie okresu

połowicznego rozpadu lub krzywej rozpadu

promieniotwórczego;

2

Podstawowe założenia i prawa

przedstawić konfigurację elektronową

mechaniki kwantowej

wybranych atomów o Z = 1 – 40

Liczby kwantowe.

określić liczbę elektronów walencyjnych, liczbę Pojęcia: powłoka elektronowa,

elektronów niesparowanych oraz liczbę

podpowłoka elektronowa, poziom

elektronów rdzenia atomowego na podstawie

orbitalny, orbital.

konfiguracji elektronowej atomu pierwiastka

Typy orbitali atomowych oraz ich

podać wartości liczb kwantowych opisujących

pojemność.

dany elektron na podstawie zapisu konfiguracji

Kolejność zabudowy, reguła Hunda,

elektronowej atomu

zakaz Pauli’ego.

odczytać symbol pierwiastka z układu

Zapis konfiguracji elektronowych

okresowego na podstawie jego konfiguracji

atomów i jonów.

elektronowej;

3

Zmiany energii jonizacji i energii

określać zmiany wartości energii jonizacji

powinowactwa elektronowego

i energii powinowactwa elektronowego

w obrębie grup i okresów.

pierwiastków na tle układu okresowego,

Moment dipolowy wiązania

przedstawiać przykłady substancji, w których

a moment dipolowy cząsteczki;

występują wiązania wodorowe;

cząsteczki polarne i apolarne.

Mechanizm tworzenia wiązań

wodorowych. Właściwości substancji

zawierających wiązania wodorowe.

2

4

Mechanizm tworzenia wiązań

wykazać się znajomością i rozumieniem pojęć:

chemicznych.

elektroujemność pierwiastka, wiązanie

Właściwości związków o budowie

chemiczne, orbital molekularny, orbital /

kowalencyjnej i jonowej.

wiązanie [sigma ], orbital / wiązanie [pi],

Metody ustalania kształtu prostych

polaryzacja wiązania ,dipol, moment dipolowy

cząsteczek nieorganicznych

wiązania, wykazać się znajomością

i organicznych.

i rozumieniem pojęć: stan podstawowy i stan

wzbudzony atomów, zapisać konfigurację

elektronową atomu w stanie podstawowym

i w stanie wzbudzonym;

5

Typy reakcji chemicznych. Podstawowe

kwalifikować reakcje chemiczne do określonego

pojęcia i prawa chemiczne.

typu, wykazać się znajomością

Równanie Clapeyrona.

i rozumieniem podstawowych pojęć i praw

Obliczenia stechiometryczne dotyczące

chemicznych, wykazać się znajomością

wzorów substancji chemicznych.

i rozumieniem praw rządzących przemianami

Obliczenia stechiometryczne na

chemicznymi: zachowania masy, stałości składu

podstawie równań reakcji

związku chemicznego, Gay-Lussaca, wykazać

PK_CH

www.kurssikory.pl

ROK XVII

2/6

chemicznych.

się znajomością i rozumieniem pojęć: wzór

Ustalanie empirycznych i rzeczywistych

empiryczny (elementarny), wzór rzeczywisty;

wzorów cząsteczek związków

chemicznych.

6

Systematyka związków

posługiwać się poprawną nomenklaturą

nieorganicznych: wodorki, tlenki,

i zapisywać wzory chemicznych wodorków,

wodorotlenki, kwasy.

kwasów, tlenków, wodorotlenków, posługiwać

Sole obojętne, wodorosole

się poprawną nomenklaturą i zapisywać wzory

i hydroksosole. Sole uwodnione.

chemicznych soli obojętnych, wodorosoli

i hydroksosoli;

3

7

Szybkość reakcji chemicznej.

wykazać się znajomością i rozumieniem pojęć:

Odwracalność reakcji chemicznej. Stan

szybkości reakcji chemicznych, katalizator,

równowagi. Prawo działania mas.

równanie kinetyczne, stała szybkości reakcji,

stała równowagi chemicznej, reguła przekory,

rząd reakcji, reguła van´t Hoffa;

8

Przebieg reakcji po zmieszaniu

wykonywać obliczenia związane z przebiegiem

substratów w stosunku

reakcji po zmieszaniu substratów w stosunku

niestechiometrycznym.

niestechiometrycznym, wykazać się

Wydajność reakcji chemicznej.

znajomością czynników wpływających na

Reguła przekory. Skład mieszaniny

położenie równowagi przemiany odwracalnej,

w czasie przebiegu reakcji

określać jakościowy skład mieszaniny regentów

odwracalnej.

w stanie równowagi;

9

Zmiany energetyczne towarzyszące

określać reakcje egzo- i endotermiczne (egzo- i procesom chemicznym. Reakcje egzo-endoenergetyczne) na podstawie oznaczenia

i endotermiczne (egzoenergetyczne

(delta H>0 lub delta H < 0), wykazać się i endoenergetyczne). Układ i otoczenie

znajomością i rozumieniem pierwszej zasady

układu. Energia wewnętrzna układu

termodynamiki, wykazać się znajomością

i entalpia oraz ich zmiany w czasie

i rozumieniem Prawa Hessa oraz prawa

przebiegu reakcji chemicznych. Prawo

Lavoisiera - Laplaceá, definiować wielkości

Hessa. Zastosowanie prawa Hessa

termochemiczne;

i Lavoisiera - Laplaceá do obliczania

efektów cieplnych reakcji.

Reakcje katalityczne. Rodzaje katalizy

i typy katalizatorów. Kataliza

w układach biologicznych.

4

10

Mieszaniny i ich klasyfikacja.

określać czynniki wpływające na

Rozpuszczalność. Czynniki wpływające

rozpuszczalność substancji o różnych stanach

na rozpuszczalność substancji o

skupienia, podać metody rozdzielania

różnych stanach skupienia. Roztwory.

składników układów homogenicznych;

Stężenia roztworów. Zmiany stężeń

roztworów.

11

Dysocjacja elektrolityczna. Stopień

wykazać się znajomością i rozumieniem pojęć:

i stała dysocjacji. Prawo rozcieńczeń

elektrolit mocny i elektrolit słaby, dysocjacja Ostwalda.

jonowa (elektrolityczna), dysocjacja termiczna, stopień dysocjacji, stała dysocjacji

kwas i zasada w/g kryterium Arrheniusa,

kwas i zasada w/g kryterium Brönsteda-

Lowry'ego, prawo rozcieńczeń Ostwalda;

12

pH i pOH roztworu.

wykazać się znajomością i rozumieniem pojęć:

Wskaźniki kwasowo-zasadowe.

iloczyn jonowy wody, skala pH i pOH,

Mieszaniny buforowe.

określać zabarwienia podstawowych

wskaźników kwasowo-zasadowych (lakmusu,

oranżu metylowego, fenoloftaleiny, wskaźnika

uniwersalnego) w roztworach o odczynie

kwaśnym;

5

13

Reakcje w roztworach wodnych.

wykazać się znajomością i rozumieniem

Iloczyn rozpuszczalności. Związek

procesów: zobojętniania, strącania osadów,

iloczynu rozpuszczalności z

wykazać się znajomością i rozumieniem

rozpuszczalnością molową elektrolitu.

pojęcia iloczyn rozpuszczalności, wykazać się znajomością procesu powstawania jonów

PK_CH

www.kurssikory.pl

ROK XVII

3/6

kompleksowych (znajomość i rozumienie pojęć:

liczba koordynacyjna, jon centralny, ligandy,

ładunek jonu kompleksowego);

14

Reakcje utlenienia i redukcji - zasada

wykazać się znajomością i rozumieniem pojęć:

bilansu elektronowego.

stopień utlenienia pierwiastka, utlenianie

i redukcja, utleniacz i reduktor, reakcja

utlenienia – redukcji;

15

Budowa i działanie ogniw.

zapisywać schematy ogniw, wskazanie katody

Szereg napięciowy metali.

i anody, określać kierunek przepływu prądu

Szereg standardowych potencjałów

i elektronów, podawać zapis równań reakcji

półogniw redoks.

elektrodowych oraz sumarycznego równania

Korozja i metody jej zapobiegania.

reakcji zachodzącej w ogniwie, wyjaśnić –

ilustrując równaniami reakcji - proces korozji elektrochemicznej, przewidywać szybkość

procesów korozji w różnych warunkach, opisać

i wyjaśnić metody ochrony przed korozją;

6

16

17

WYKŁAD POWTÓRZENIOWY

18

7

19

Elektroliza - opis jakościowy.

podać zasady i czynniki decydujące o kolejności rozładowywania się kationów i anionów na

elektrodach;

20

Prawa elektrolizy.

rozwiązywać zadania rachunkowe

z zastosowaniem praw elektrolizy, obliczać

ładunek elektryczny potrzebny do redukcji

podanych kationów lub utlenienia anionów,

określać masę, objętość lub liczby drobin

produktów wydzielonych na elektrodach;

21

Pierwiastki bloku s : wodór, litowce

charakteryzować pierwiastki bloku s, wymienić

i berylowce.

przemysłowe metody otrzymywania:

Pierwiastki bloku p : borowce

wodorotlenku sodu: metoda rtęciowa, metoda

i węglowce.

przeponowa, charakteryzować pierwiastki bloku

Gazy.

p, podać przykłady substancji prostych

i związków chemicznych, które są najczęściej

spotykanymi gazami: tlen, wodór, azot, chlor,

amoniak, chlorowodór, tlenki węgla II i IV, tlenki azotu II i IV, tlenek siarki IV, siarkowodór,

metan, eten, acetylen,

opisywać ich właściwości fizyczne (barwa,

zapach, rozpuszczalność w wodzie, gęstość

względem powietrza) i właściwości

chemicznych;

8

22

OMÓWIENIE MATUR 1, 2, 3

23

Pierwiastki bloku p : azotowce,

zapisywać równania reakcji azotu i fosforu

tlenowce, fluorowce.

z: tlenem, wodorem, innymi niemetalami,

Ustalanie składu mieszanin

przedstawiać za pomocą równań reakcji

poreakcyjnych w przemianach

właściwości chemicznych najważniejszych

nieorganicznych.

związków azotu i fosforu (tlenki, wodorki, kwasy, sole), zapisywać równania reakcji tlenowców:

siarki z tlenem, tlenowców z wodorem,

tlenowców z innymi niemetalami, tlenowców

z metalami;

24

Pierwiastki bloku d: chrom, mangan.

charakteryzować mangan i chrom: konfiguracja

Właściwości tlenków i wodorotlenków

elektronowa i stopnie utlenienia, właściwości

amfoterycznych..

fizyczne, właściwości chemiczne manganu,

chromu i jego związków: tlenków,

wodorotlenków oraz soli, reakcje utleniania

i redukcji związków;

PK_CH

www.kurssikory.pl

ROK XVII

4/6

9

25

Pierwiastki bloku d : żelazo ,miedź,

charakteryzować żelazo, miedź, srebro, cynk:

srebro, cynk.

konfiguracja elektronowa, stopnie utlenienia,

Metody hutnicze otrzymywania metali.

właściwości fizyczne, właściwości chemiczne

Proces wielkopiecowy.

oraz zastosowanie miedzi, srebra, cynku i ich

związków, opisywać proces wielkopiecowy

charakteryzować otrzymywanie i składu stali

metody hutnicze otrzymywania innych metali

(Zn,Cu);

26

Ogólna charakterystyka związków

tworzyć wzory możliwych izomerów na

organicznych: podział związków

podstawie wzoru sumarycznego i podać ich

organicznych, struktura (skład

nazwy. Wykazać zależności właściwości

pierwiastkowy i izomeria), typy reakcji w

fizycznych alkanów od długość i stopnia

chemii organicznej.

rozgałęzienia łańcucha węglowego

Weglowodory: alkany i cykloalkany.

Zilustrować za pomocą równań reakcji

Alkeny. Alkiny.

otrzymywanie i właściwości chemiczne alkanów

Ustalanie składu mieszanin

projektować doświadczenia:

poreakcyjnych w przemianach

rozwiązywać zadania rachunkowe; porównać

organicznych.

reakcje alkanów, alkenów, alkinów

i węglowodorów aromatycznych z fluorowcami.

przewidywać - korzystając z reguły

podstawników -produkty reakcji substytucji

elektrofilowej dla pochodnych benzenu

Zilustrować za pomocą równań reakcje

otrzymywania i właściwości chemiczne:

alkanów, alkenów, alkinów, benzenu oraz ich

pochodnych;

27

Węglowodory aromatyczne (areny).

tworzyć wzory półstrukturalne i podawać

Fluorowcopochodne węglowodorów.

nazwy możliwych izomerów na podstawie wzoru

Ochrona środowiska naturalnego przed

sumarycznego. Wskazać atomy węgla o różnym

zanieczyszczeniami .

stanie hybrydyzacji.

Wykazać zależność właściwości fizycznych

fluorowcopochodnych od budowy ich

cząsteczek (masy atomowej fluorowca

i liczby atomów fluorowca). Porównać

właściwości fizyczne fluorowcopochodnych

z alkanami: temperatury topnienia, temperatury

wrzenia. Zapisać równania reakcji na podstawie podanych schematów;

10

28

29

WYKŁAD POWTÓRZENIOWY

30

11

31

Alkohole mono- i polihydroksylowe.

podać nazwy alkoholi na podstawie wzorów

Naturalne źródła węglowodorów.

Tworzyć wzory półstrukturalne możliwych

izomerów na podstawie wzoru sumarycznego

Wykazać zależność właściwości fizycznych

alkoholi od budowy ich cząsteczek: porównanie

temperatur topnienia i wrzenia alkoholi

z temperaturami topnienia i wrzenia alkanów

i halogenków alkilowych.

Wykazać wpływ wiązań wodorowych

(asocjacji) na temperatury wrzenia alkoholi oraz ich rozpuszczalność. Przewidzieć właściwości

fizyczne podanych alkoholi na podstawie

danych zawartych w tabeli lub przedstawionych

na wykresie;

32

Aldehydy i ketony.

podać nazwy aldehydów na podstawie ich

wzorów. Tworzyć wzory półstrukturalne

możliwych izomerów na podstawie wzoru

sumarycznego. Określać strukturę monomeru

PK_CH

www.kurssikory.pl

ROK XVII

5/6

(-ów) na podstawie wzoru polimeru. Podać

nazwy ketonów na podstawie wzorów;

tworzyć wzory półstrukturalne możliwych

izomerów na podstawie wzoru sumarycznego.

Porównać strukturę i właściwości fizyczne

aldehydów i ketonów. Porównać właściwości

chemiczne aldehydów i ketonów;

33

Kwasy karboksylowe.

podać nazwy kwasów na podstawie ich

Projektowanie doświadczeń z udziałem

wzorów. Tworzyć wzory półstrukturalne

substancji organicznych.

możliwych izomerów na podstawie wzoru

sumarycznego. Określać wpływ długości

łańcucha węglowego na rozpuszczalność

kwasu w wodzie.

Układać równania reakcji do podanych

schematów, określać warunki reakcji

Uzupełniać reagenty w cyklu przemian.

Porównać moc wybranych kwasów;

12

34

OMÓWIENIE MATUR 4, 5, 6

35

Wyższe kwasy tłuszczowe. Mydła.

Podać nazwy kwasów i estrów na podstawie

Kwasy dikarboksylowe, hydroksykwasy,

ich wzorów. Porównać budowę i właściwości

ketokwasy.

wyższych kwasów karboksylowych nasyconych

Estry. Tłuszcze.

i nienasyconych.

Porównać budowę i właściwości tłuszczów

roślinnych i zwierzęcych. Podać nazwy

kwasów na podstawie ich wzorów.

Porównać budowę i właściwości kwasów

monokarboksylowych, dikarboksylowych,

hydroksykwasów i ketokwasów.

Przedstawić za pomocą równań reakcje

ilustrujące ich właściwości chemiczne, podać

nazwy kwasów i estrów na podstawie ich

wzorów. Porównać budowę i właściwości

wyższych kwasów karboksylowych nasyconych

i nienasyconych.

Porównać budowę i właściwości tłuszczów

roślinnych i zwierzęcych

Przedstawić za pomocą równań reakcje

ilustrujące ich właściwości chemiczne

rozwiązywać zadania rachunkowe;

36

Związki heterocykliczne.

podać nazwy poznanych związków

Związki organiczne zawierające azot :

hetrocyklicznych na podstawie ich wzorów

związki nitrowe, aminy.

Podać przykłady ich występowania

Amidy kwasowe. Mocznik.

i znaczenie dla organizmów żywych

Rozróżniać związki aromatyczne wśród

heterocykli. Rysować wzory strukturalne i

nazwać izomery nitrozwiązków.

Przedstawić równania reakcji; podać nazwy

amin lub amidów na podstawie ich wzorów

Porównać budowę i właściwości

amin alifatycznych i aromatycznych

Przedstawić za pomocą równań reakcje

ilustrujące ich właściwości chemiczne

Układać równania reakcji do podanych

schematów, określać warunki reakcji,

PK_CH

www.kurssikory.pl

ROK XVII

6/6

13

37

Aminokwasy, białka.

pisać równania reakcji związanych

z metodami otrzymywania i właściwościami

chemicznymi aminokwasów.

Układać równania reakcji chemicznych na

podstawie podanego schematu.

Uzupełniać reagenty w podanych równaniach

reakcji lub w cyklu przemian.

Wykazać różnice między procesami;

38

Węglowodany (cukry, sacharydy).

Rysować wzory Fischera oraz wzory taflowe

Cukry proste - monosacharydy.

monosacharydów. Obliczać liczby par

enancjomerów dla łańcuchowych form aldoz

i ketoz. Odróżniać pary izomerów optycznych,

które są enancjomerami, a które są

diastereoizomerami. Pisać równania reakcji

ilustrujące właściwości chemiczne

monosacharydów. Rysować wzory O -

glikozydów i N - glikozydów.

Wyjaśnić, dlaczego ketozy, np. fruktoza. dają

pozytywny wynik próby Trommera.

Odróżniać- na podstawie wzoru oraz informacji

o właściwościach chemicznych- cukry

redukujące od nieredukujących;

39

Cukry złożone: disacharydy

Porównać budowę i właściwości

i polisacharydy.

polisacharydów, projektować doświadczenia

Polimery i polikondensaty . Tworzywa

rozwiązywać zadania rachunkowe, odróżniać

sztuczne (syntetyczne).

reakcje polimeryzacji i polikondensacji.

Wskazywać tworzywa otrzymywane w wyniku

powyższych reakcji. Określać budowę

monomeru na podstawie fragmentu wzoru

polimeru;

14

40

41

WYKŁAD POWTÓRZENIOWY

42

PK_CH

www.kurssikory.pl

ROK XVII