i jego prywatyzacja
PPwG 2010
1
• dobra kultury, zasoby archiwalne, zasoby
naturalne – bez wyceny
• grunty – 276 mld
• budynki, budowle, obiekty inżynierii lądowej -
210 mld
• mienie Skarbu Państwa powierzone agencjom -
24 mld
• akcje i udziały – ok. 169 mld
• pozostałe państwowe osoby prawne – ok. 37
mld
• własność w znaczeniu prawnym i
ekonomicznym
2
Funkcje Skarbu Państwa w stosunku do
mienia państwowego (1)
• Mienie będące własnością:
– Skarbu Państwa
– państwowych osób prawnych – mienie państwowe
– osób prawnych z udziałem Skarbu Państwa
• Minister Skarbu Państwa
– ustalanie stanu mienia SP (ewidencja mienia i ewidencja podmiotów dysponujących majątkiem SP)
– projekty rocznych kierunków i programów prywatyzacji
– uczestnictwo w tworzeniu, przekształcaniu likwidacji spółek z udziałem SP
– tworzenie, likwidacja państwowych osób prawnych (obok innych organów państwowych)
– wykonywanie uprawnień
• z praw do akcji i udziałów
• mienia pozostałego po likwidacji państwowych osób prawnych 3
Funkcje Skarbu Państwa w stosunku do
mienia państwowego (2)
– kontrola wykonywania uprawnień majątkowych przez jednostki organizacyjne
– pomoc, restrukturyzacja przedsiębiorstw i spółek z udziałem SP
– zgoda na rozporządzenie mieniem trwałym powyżej 50.000 €
(wyłączenia – pp, jednoosobowe spółki SP, transakcje na rynku regulowanym, likwidacje, upadłości)
• Reprezentacja w sprawach spornych – Prokuratoria
Generalna w sprawach powyżej 1 mln zł
• Reprezentacja w sprawach mienia powierzonego –
kierownicy urzędów państwowych
– pełnomocnictwa dla kierowników podległych jednostek organizacyjnych
4
Uwłaszczanie na mieniu państwowym
•
System jednolitej własności Skarbu Państwa – przekazywanie mienia w zarząd, dysponowanie tylko w granicach zadań jednostki, blokada obrotu
•
Ustawa o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości – nowelizacja z grudnia 1990 r.
•
Uwłaszczenie przedsiębiorstw państwowych, spółdzielni, szkół wyższych, jednostek badawczo rozwojowych, państwowych instytucji kultury
•
Zasady uwłaszczenia:
1) grunty będące własnością Skarbu Państwa lub gmin, pozostające w zarządzie przedsiębiorstwa państwowego / spółdzielni / szkoły wyższej / jednostki badawczo-rozwojowej, stają się przedmiotem użytkowania wieczystego tej jednostki, 2) budynki i urządzenia związane trwale z gruntami państwowymi pozostającymi w zarządzie jednostki stają się jej własnością
3) nabycie nieodpłatne – gdy budynki sfinansowano z własnych środków
•
4) przy nabyciu odpłatnym – zaliczenie kosztów zarządu
•
Decyzje wojewodów lub wójtów potwierdzające nabycie prawa wieczystego użytkowania i prawa własności
•
Wpis do ksiąg wieczystych
5
działalności gospodarczej
• 1990 – ok. 9000 przedsiębiorstw państwowych
• 1990 – 2007
– 5792 prywatyzacji (2280 prywatyzacja bezpośrednia)
– 1906 likwidacji z powodu złego stanu finansowego
– 678 upadłości
• 2010
– 413 jednoosobowych spółek Skarbu Państwa
– 69 spółek z większościowym udziałem SP
– 527 spółek z mniejszościowym udziałem SP
– 49 czynnych przedsiębiorstw państwowych, pp w
likwidacji lub w różnych fazach procesu prywatyzacji
6
Podstawy prawne dysponowania mieniem
• Ustawa o przedsiębiorstwach
państwowych (1981)
• Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji
(1996)
• Ustawa o zasadach wykonywania
uprawnień przysługujących Skarbowi
Państwa (1996)
7
przedsiębiorstwa państwowego
• PP to podmiotowy status przedsiębiorcy. Podmiot w
ramach własności państwowej, odrębność w stosunku
do Skarbu Państwa. Osobowość prawna
• 1981 - samodzielność, samorządność,
samofinansowanie,
• Organy – dyrektor, organy samorządu załogi
• Gospodarowanie na własny rachunek, ponoszenie
odpowiedzialności
• Nadzór organów założycielskich
• Struktura majątkowa przedsiębiorstwa
8
Komercjalizacja przedsiębiorstwa
państwowego
• Historia pojęcia (od 1927, ustawa z 1990 r) - wydzielenie z administracji państwowej przedsiębiorstw i poddanie normom prawa handlowego.
• Komercjalizacja pp polega na przekształceniu
przedsiębiorstwa państwowego w spółkę w celu prywatyzacji lub w innym celu
- zmiana formy prawnej, ustroju wewnętrznego, płynność majątkowa
- nie ma zmiany właściciela (państwo ma akcje lub udziały)
• Cel komercjalizacji
- wstępna faza w celu zmiany właściciela (prywatyzacja pośrednia)
- inne cele
9
• Powstaje spółka jednoosobowa SP
• Wszyscy pracownicy stają się pracownikami nowej spółki (wyjątek powołanie)
• Wstąpienie we wszystkie stosunki cywilnoprawne i administracyjne (bez zgody wierzycieli)
• Rozwiązanie samorządu, o ile istnieje
• Powołanie rady nadzorczej z udziałem pracowników, których stosunek pracy jest chroniony do czasu gdy Skarb Państwa jest wyłącznym udziałowcem
• Powołanie zarządu - gdy powyżej 500 pracowników jednego członka zarządu wybierają pracownicy
• Komercjalizacji dokonuje Minister SP (własna inicjatywa, wniosek dyrektora, samorządu, sejmiku wojewódzkiego). Zgoda RM na komercjalizację przedsiębiorstw o szczególnym znaczeniu dla gospodarki.
10
•
1991-
170 mln
•
1992 -
484 mln
•
1993 -
780 mln
•
1994 -
1 594 mln
•
1995 -
2 641 mln
•
1996 -
3 749 mln
•
1997 -
6 537 mln
•
1998 -
7 068 mln
•
1999 – 13 347 mln
•
2000 -
27 181 mln
•
2001-
6 813 mln
•
2002 -
2 859 mln
•
2003 -
4 143 mln
•
2004 -
10 254 mln
•
2005 -
3 847 mln
•
2006 -
621 mln
•
2009 -
6 940 mln
•
2010 -
25 000 mln
11
(kapitałowa) i bezpośrednia
• Zmiana formy własności
• Prywatyzacja pośrednia (kapitałowa)
– I etap komercjalizacja (podzielność praw do
przedsiębiorstwa), II etap - prywatyzacja
– darowizna + sprzedaż akcji lub udziałów.
• Prywatyzacja bezpośrednia
– sprzedaż przedsiębiorstwa (w znaczeniu
przedmiotowym)
– wniesienie przedsiębiorstwa do spółki
– oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania
12
• Dwie grupy nabywców
• Darowizna - pracownicy, dawni pracownicy, zarządca, rolnicy, rybacy związani umowami kooperacyjnymi
– Zakres uprawnień - do 15% akcji, limit wartościowy akcji darowanych (liczba uprawnionych x 18 średnich wynagrodzeń)
– Okresowe zakazy sprzedaży - 2 lub 3 lata.
• Sprzedaż - osobom trzecim (oferta ogłoszona publicznie, przetarg publiczny, rokowania na podstawie publicznego zaproszenia)
13
• Ograniczenia –
– limit wartości sprzedaży (6 mln euro), limit środków własnych (2 mln euro)
• Procedura
– prywatyzacji dokonuje organ założycielski z inicjatywy organów pp, lub własnej gdy ma ofertę
– zarządzenie o prywatyzacji
– analiza przedsiębiorstwa
– transakcja prywatyzacyjna
– wykreślenie pp z rejestru.
• Skutki prywatyzacji
– przejęcie zobowiązań ze stosunku pracy
– sukcesja uniwersalna bez zgody wierzycieli
14
• sprzedaż przedsiębiorstwa (przetarg, rokowania na podstawie publicznego zaproszenia) , możliwość zapłaty w ratach
• wniesienie przedsiębiorstwa do spółki (nowo utworzonej lub istniejącej) - co najmniej 25% kapitału obejmują osoby trzecie, do 15% akcji mogą nieodpłatnie nabyć pracownicy
• oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania - umowa pomiędzy organem przedstawicielskim a spółką na okres do 15 lat.
Opcje - przeniesienie prawa własności lub prawo nabycia przedsiębiorstwa po wygaśnięciu umowy.
• Wymogi dotyczące spółki korzystającej z mienia: przystąpiła ponad połowa ogólnej liczby pracowników, wspólnikami tylko osoby fizyczne, co najmniej 20% opłaconego kapitału, 20% akcji nabyte przez inne osoby.
15