Ewolucja systemu politycznego.
1871- Zjednoczenie Niemiec
8 maja 1945- Kapitulacja po II WŚ, rządy czterech mocarstw sprzymierzonych: ZSRR, USA,
Wielkiej Brytanii i Francji
23 maja 1949- Ustawa Zasadnicza, będąca konstytucją Niemiec. Z początku tymczasowa,
podkreślająca oddzielenie się od nazizmu z jednej i kontroli państw zachodnich z drugiej strony.
5 maja 1955- układ ogólny, RFN stało się suwerennym państwem.
25 marca 1957- Niemcy w EWG.
3 października 1990- złączenie RFN i NRD
Struktura administracyjna państwa
Niemcy to federacja składająca się z 16 landów(krajów związkowych) w nich 3 to miasta
wydzielone. Parlamenty krajowe są jednoizbowe z wyjątkiem Bawarii, gdzie drugą izbę stanowi senat. Powoływane są w wyborach proporcjonalnych na 4 lata. Landy posiadają własnych
premierów i zatwierdzają mianowanych przez nich ministrów. Suwerenność landów ograniczona
jest konstytucją federalną.
Kompetencje krajów związkowych: Pewne dziedziny ustawodawstwa, które obejmuje prawo danej
federacji (np. szkolnictwo wyższe, ochrona środowiska czy gospodarka przestrzenna) Własna
administracja (obejmującą jedynie służbę dyplomatyczną, pośrednictwo w pracy, służbę celną, policję graniczną i wojsko, sądy. które nie dbają o jednolitą wykładnię prawa, dziedziny życia, których nie wypełnia federacja i te, które nie są przydzielone federacji np.: oświata, kultura, policja.
Siła krajów związkowych to uczestnictwo (przez Bundesrat) w pracach ustawodawczych federacji.
Ponadto funkcjonuje zasada domniemania kompetencji na rzecz landów (stosowana w sporach
kompetencyjnych). Mniejszą jednostką są powiaty. Szefem starosta. Niżej gminy(miejskie,
wiejskie), z burmistrzem na czele.
Ustrój polityczny
KOŃSTYTUCJA
Zwana ustawą zasadniczą, ustala prawa obywatelskie wobec władzy, część konstytucji jest
niezmienna, resztę może zmienić parlament większością 2/3. Naj. Zasady- Zasada państwa
socjalnego, Demokratyzm, Zasada podziału władz i samorządności.
PARLAMENT
Izba niższa- izba związkowa(Bundestag) wybierana w wyborach powszechnych na 4 - letnią
kadencję. Minimalna liczba przedstawicieli w niej zasiadających to 598. Połowa składu izby niższej wybierana jest w okręgach jednomandatowych, druga połowa natomiast z list krajowych. By
uniknąć rozdrobnienia partii ustalono 5% próg wyborczy. Czynne i bierne prawo wyborcze
posiadają wszyscy obywatele, którzy ukończyli 18 rok życia.
Uprawnienia Bundestagu
-uchwalanie ustaw i budżetu,
-wybór kanclerza,
-zatwierdzanie pokoju,
-upoważnianie do zaciągania kredytów zagranicznych, jak również niektórych umów
międzynarodowych.
-sprawuje funkcje kontrolne w stosunku do rządu.
Może być rozwiązany przez prezydenta na wniosek kanclerza. Na czele stoi
przewodniczący(Norbert Lammert), który sprawuje funkcje porządkowe, a także nadzoruje
kancelarię Bundestagu, Powoływany na całą kadencję izby, bez prawa odwołania. Wywodzi się z najsilniejszej fakcji parlamentarnej. Wraz z 4 zastępcami tworzy Prezydium, obradujące raz w tygodniu przed posiedzeniom Rady Seniorów. Rada Seniorów (Prezydium, a także 23
deputowanych) to organ przygotowujący właściwe postępowanie w Bundestagu, tworzy komisje i podkomisje.
Bundesrat- izba wyższa
składa się z przedstawicieli rządów krajowych. Ich liczbę konstytucja uzależnia od liczby głosów
należących do danego landu, w tej chwili 69. Posiada tylko ograniczone uprawnienia ustawodawcze, nie bierze udziału w pociąganiu do odpowiedzialności politycznej rządu, ma prawo postawiania prezydenta RFN w stan oskarżenia,
bierze udział w wyborze sędziów Federalnego Trybunału Konstytucyjnego. Pracami Rady
Federalnej kieruje prezydent (przewodniczący) Bundesratu(Jens Böhrnsen), funkcję tę sprawują kolejno szefowie poszczególnych rządów krajowych. Prezydent Bundesratu zwołuje, otwiera,
odracza i zamyka posiedzenia izby. Musi zwołać posiedzenie Rady Federalnej jeżeli zażądają tego kraje federacji lub rząd państwa związkowego. Prezydent Bundesratu może przejąć funkcje
prezydenta RFN, jeżeli ten nie jest w stanie pełnić swojej funkcji. Prezydent Rady przewodniczy także ciału kolegialnemu, w skład którego wchodzą wysłannicy każdej z reprezentacji rządowej.
Ciało to ma charakter pomocniczy i doradczy względem prezydenta Bundesratu.
WYBORY
W 2009 były se.
CDU(Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna) /CSU(Unia Chrześcijańsko-Społeczna) -239 SPD
(Socjaldemokratyczna Partia Niemiec)-146, FDP( Wolna Partia Demokratyczna)-93, Die Linke-76
Związek 90/Zieloni- 68. Kanclerz- Angela Merkel(CDU)
PREZYDENT (Christian Wulff)-
-reprezentuje państwo na zewnątrz,
-zawiera umowy z innymi państwami,
-wysyła i przyjmuje przedstawicieli dyplomatycznych,
-mianuje i odwołuje najwyższych urzędników państwowych, m.in. sędziów związkowych,
-wskazuje kandydata na kanclerza,
-na wniosek rządu rozwiązuje parlament, gdy postawiony przez kanclerza wniosek o wotum
zaufania zostanie odrzucony,
-na wniosek rządu wprowadza ustawodawczy stan wyjątkowy,
-posiada prawo łaski.
-Wydawanie aktów prawnych przez prezydenta (rozporządzeń i zarządzeń) wymaga kontrasygnaty kanclerza lub właściwego ministra. Wyjątkiem tutaj jest mianowanie i odwoływanie kanclerza oraz rozwiązywanie parlamentu.
Prezydent nie odpowiada politycznie przed parlamentem. Prezydent Niemiec jest formalnie głową państwa, lecz pełni on w zasadzie rolę głównie reprezentacyjną oraz posiada pewną władzę nad systemem sądowniczym. Jego władza nabiera większego znaczenia tylko w czasie kryzysów
gabinetowych, kiedy to ma on prawo wskazać kandydata na kanclerza oraz rozwiązać parlament.
Wybierany jest na kadencję trwającą 5 lat przez Zgromadzenie Związkowe. Kandydat wybierany jest na to stanowisko, jeżeli otrzyma bezwzględną większość głosów. Jeżeli w ciągu dwóch tur głosowań nikomu nie uda się osiągnąć takiej przewagi, zwycięża ten, kto otrzymał względną
większość głosów. Dopuszczalny jest tylko jeden ponowny wybór danej osoby na to stanowisko.
Kandydat musi mieć ukończone 40 lat i posiadać prawo wyborcze do Bundestagu.
Dod.- ost. Prezydent ustąpił z powodu krytyki za sugestię nt. interwencji w Afganistanie i wypowiedzi o bundeswerze.
RZĄD
Kanclerz
Kieruje pracami rządu i określa jego skład. Przedstawia prezydentowi wnioski o nominacje
określonych osób na stanowiska ministrów. Prezydent nie może odmówić mianowania ministrem
kandydata przedstawionego przez kanclerza. Kanclerz wyznacza także jednego z członków
gabinetu na wicekanclerza. Przeważnie otrzymuje on również tekę ministra spraw zagranicznych.
Zwykle wicekanclerz pochodzi z mniejszej partii spośród tych, które tworzą koalicję.
przewiduje instytucję tzw. konstruktywnego wotum nieufności, może również zgłosić do
prezydenta federalnego wniosek o ogłoszenie ustawodawczego stanu wyjątkowego. Zgodę na to
musi wyrazić również Bundesrat. Podczas jego trwania, każdy rządowy projekt ustawy odrzucony przez Bundestag, może być po uzyskaniu zgody Bundesratu uznany za obowiązujące prawo.
Wyjątkiem jest zmiana konstytucji. Ustawodawczy stan wyjątkowy może trwać maksymalnie 6
miesięcy i może być ogłoszony tylko raz przez danego kanclerza.
SĄDY
Władza sądownicza w RFN należy do niezawisłych sądów. Wyróżniamy:
1. sądy konstytucyjne, których zadaniem jest badanie hierarchicznej zgodności aktów prawnych; 2. sądy wyspecjalizowane, które zajmują się sprawami administracyjnymi, finansów, prawem pracy oraz prawem patentowym;
3. sądy zwykłe, orzekające w sprawach cywilnych i karnych.
Sądy zwykłe z kolei mają konstrukcję czteroszczeblową:
1. Federalny Trybunał Sprawiedliwości;
2. krajowe sądy apelacyjne;
3. sądy regionalne;
4. sądy lokalne.
Charakterystyka grup interesu i ich typologia
Uprawnienia- Udział w posiedzeniach komisji parlamentarnych, także tych zamkniętych,
uczestniczenie w tworzeniu aktów normatywnych, poruszanie się bez przeszkód po terenie
parlamentu. Zobowiązani są do powiadamiania prezydium parlamentu o każdej pracy wykonywanej poza parlamentem oraz o wszelkich powiązaniach z podmiotami lobbingowymi. Dotyczy to
doradztwa, konsultacji, reprezentacji, uczestnictwa w komisjach, radach nadzorczych itp.
Typologia:
Wpływ społeczeństwa i grup społecznych na kształtowanie polityki w państwie.