Ewolucja systemu politycznego
3 IX 1791- Pierwsza konstytucja uchwalona przez zgromadzenie narodowe.
26 VIII 1789- Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, która zakładała, że źródłem władzy suwerennej może być tylko naród oraz głosiła wolność osobistą wszystkich obywateli.
24 VI 1794- Konstytucja jakobińska. Wprowadzała ona we Francji ustrój republikański, formułowała zasadę jedności władzy i nadrzędności najwyższego organu przedstawicielskiego , oraz przyznawała obywatelom bezpośrednie prawo wyborcze. Konstytucja ta nie weszła jednak w życie, gdyż rządy jakobinów szybko się skończyły.
22 VIII 1795- Nawiązywała ona w swej treści do dwóch poprzednich konstytucji, jednak ograniczała prawa wyborcze. Jako pierwsza wprowadziła dwuizbowy parlament. Obowiązywała ona jednak niespełna pięć lat, jako że pod wpływem Napoleona Bonaparte
13 XII 1799- pod wpływem Napoleona Bonaparte uchwalono nową konstytucję, wprowadzającą we Francji dyktaturę jednostki(I cesarstwo)
6 IV 1814 r.- abdykacja Napoleona i powołanie na tron Ludwika XVIII( restauracja po Wersalu) 14 VIII 1830- Karta konstytucyjna- uznanie teorii suwerenności narodu, zdemokratyzowanie ordynacji wyborczej i składu parlamentu , pozbawienie króla prawa wydawania ordonansów, przyznanie inicjatywy ustawodawczej obu izbom.
1848- Wiosna ludów, likwidacja monarchii
4 XI 1848 r.- konstytucja : demokratyczny charakter, nawiązanie do zasad Deklaracji praw z 1789 r.
Ochrona: rodziny, pracy, własności, porządku publicznego. Prawa socjalne: prawo do pracy, opieki społecznej, bezpłatnej nauki. Trójpodział władzy : ustawodawcza (jednoizbowe Zgromadzenie, demokratyczne 4- przymiotnikowe wybory z wyłączeniem kobiet), wykonawcza (prezydent , 4 lata, słabe veto zawieszające, odpowiedzialność konstytucyjna wraz z ministrami, akty wymagające kontrasygnaty ministrów)
2 XII 1852 r.- Ludwik Napoleon cesarzem Francuzów jako Napoleon III, przekształcenie republiki w cesarstwo.
4 IX 1870 r.- po klęsce z Prusami detronizacja dynastii Bonapartych, powołanie Rządu Obrony Narodowej - definitywny koniec monarchii francuskiej.
I i II 1871 r.- Demokratyczne wybory do Zgromadzenia.
1875- Konstytucja III Republiki Francuskiej rozpoczęła trwający siedemdziesiąt lat okres republiki parlamentarnej. Składała się z 3 ustaw : o organizacji władz publicznych (25 II 1875), o organizacji Senatu (24 II 1875), o stosunkach między władzami publicznymi (16 VII 1875)
21 X 1945 - wybory do Konstytuanty
Konstytucja IV Republiki - nawiązanie do konstytucji III Republiki, zasady suwerenności ludu, dominacja parlamentu
-4 X 1958 r.- konstytucja V Republiki- dominacja władzy wykonawczej, wzmocnienie roli prezydenta (uprawnienia osobiste nie wymagające kontrasygnaty ministerialnej, szef rządu), premier (nie jest już szefem rządu tylko I ministrem); rząd (określa i realizuje politykę narodu, zarząd państwem), wzmocnienie roli Senatu.
Struktura administracyjna państwa
Regiony- największy w podziale administracyjnym, zmienna, zależna od ludności regionów liczba członków Rady regionalnej, wybieranej co 6 lat. Departament- na czele prefekt i rada generalna.
Niżej są okręgi z podprefektami, kantonami(okręg wyborczy do rady generalnej), najniżej gminy(jak u nas)
Ustrój państwa
PARLAMENT:
Wybory parlamentarne:
10 VI 2007, druga tura tydzień później. Warunkiem przejścia do drugiej tury jest uzyskanie 12,5%
poparcia. Wyniki: UMP(Unia na rzecz Ruchu Ludowego, Partia Radykalna, Narodowe Centrum
Niezależnych i Chłopów, Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna)- 314 w tym 8 stowarzyszonych, SRC( Partia Socjalistyczna, Lewicowa Partia Radykalna, Ruch Obywatelski i Republikański)-
204(15 stowarzyszonych), GDR( Francuska Partia Komunistyczna, Zieloni, Partia Lewicy)- 26, NC
(Nowe Centrum,Sojusz Centrowy)- 25(2 stowarzyszonych) Niezrzeszeni( Ruch Demokratyczny, Obudzenie Republiki, Ruch dla Francji)- 8. Przewodniczącym Zgromadzenia narodowego jest Bernard Accoyer. Skład senatu-UMP-155, PS-97, UC-UDF-32, RDSE-17, niezależni-7
Przewodniczącym senatu jest Gérard Larcher
Zgromadzenie narodowe
V Republika odrzuciła system wyborczy z lat 1945-1956 (wielomandatowe okręgi wyborcze, zasada proporcjonalnego rozdziału mandatów) na rzecz systemu opartego na okręgach jednomandatowych i zasadzie większości (w 1945 r. z tego systemu zrezygnowano). Warto podkreślić, iż obu zmian – w 1945 r. i 1958 r. – dokonywał rząd Charles’a de Gaulle’a.
Ordynacja wyborcza z 1958 r.
•Jednomandatowość okręgów (kraj dzieli się na tyle jednostek, ile jest mandatów do obsadzenia)
• Dwie tury wyborów:
o I tura – by zdobyć mandat potrzebna jest bezwzględna większość głosów
o II tura – by zdobyć mandat potrzebna jest względna większość głosów
Czynne prawo wyborcze przysługuje pełnoletnim (od 1974 r. – 18 lat) obywatelom francuskim obu płci, którzy korzystają z pełni praw cywilnych i politycznych. W przypadku biernego prawa wyborczego dolna granica wieku wynosi 23 lata. Zgromadzenie powołuje się na 5 lat, a liczba deputowanych jest zmienna.
Senat
Senat nie jest ciałem przedstawicielskim – wybory nie są więc powszechne i bezpośrednie. Senat jest wyższą izbą parlamentu, która współdzierży władzę legislacyjną ze Zgromadzeniem Narodowym. Obecnie składa się z 321 senatorów. Senatorowie wybierani na 6 lat, a bierne prawo wyborcze będzie przysługiwać obywatelom od 30 roku życia. 346 członków.
Prezydent
Kandydatem na prezydenta może być każdy obywatel francuski, który posiada bierne prawo wyborcze i ukończył 23 lata. Kandydaci z poparciem przynajmniej 500 obywateli piastujących funkcje z wyboru.
Podział uprawnień
1.Kryterium obowiązku kontrasygnaty
•Akty wymagające kontrasygnaty
•Akta o charakterze osobistym (prerogatywy), bez kontrasygnaty
2.Kryterium zakresu samodzielności prezydenta
•Akty własne
•Uprawnienia dzielone z premierem i rządem
3.Kryterium obowiązku stosowalności
•Uprawnienia o charakterze „związanych” (lieu)
•Uprawnienia dyskrecjonalne
Uprawnienia
możliwość rozwiązania Zgromadzenia Narodowego;
mianowanie i odwoływanie premiera, a na jego wniosek - członków rządu;
prawo weta zawieszającego w stosunku do ustaw uchwalonych przez parlament;
naczelne dowództwo nad siłami zbrojnymi;
możliwość zarządzenia referendum;
ratyfikowanie umów międzynarodowych;
podejmowanie decyzji w sprawach obrony narodowej i polityki zagranicznej;
powoływanie 1/3 składu Rady Konstytucyjnej.
Wybory prezydenckie
Pierwsza tura-22 IV 2007. Wyniki- Sarkozy(UMD)- 31%, Ségolène Royal(Partia Socjalistyczna )-
25%,François Bayrou-(Front Narodowy)- 10%.
Druga tura- 6V 2007. Wyniki- Sarkozy- 56%, Ségolène Royal- 47%
Rząd
Kompetencje rządu:
określanie i realizacja polityki państwa;
kierowanie administracją i armią;
wydawanie dekretów z mocą ustaw w sprawach nie zastrzeżonych dla parlamentu;
odpowiedzialność polityczna przed Zgromadzeniem Narodowym.
Kompetencje Premiera:
obsadzanie stanowisk wojskowych oraz cywilnych, niezastrzeżonych dla innych organów; inicjatywa ustawodawcza;
wydawanie dekretów;
kontrasygnowanie określonych przez konstytucję aktów prezydenta;
możliwość zwrócenia się do Rady Konstytucyjnej z wnioskiem o zbadanie zgodności z konstytucją ustawy oraz zobowiązań międzynarodowych
Obecnie premierem jest François Fillon.
WŁADZA SĄDOWNICZA:
Władzę sądowniczą we Francji sprawują niezawisłe sądy powszechne. Prezydent, z racji tego, że pełni funkcję przewodniczącego Najwyższej Rady Sądownictwa, jest gwarantem niezależności władzy sądowniczej. Sędziowie są nieusuwalni. Status sędziów i prokuratorów reguluje ustawa organiczna.
Nad przebiegiem wyborów, referendów oraz zgodnością z konstytucją ustaw i dekretów czuwa Rada Konstytucyjna. W jej skład wchodzi 9 członków. Prezydent, przewodniczący Zgromadzenia Narodowego i Senatu mianują po trzech członków.
Poza tymi organami władzę sądowniczą sprawują:
1. Sąd Kasacyjny, będący najwyższą instancją cywilną i karną;
2. sądy apelacyjne;
3. sądy wielkiej instancji;
4. sądy instancji;
5. sądy szczególne i administracyjne.
Prezydentów i ministrów sądzi Wysoki Trybunał Sprawiedliwości.
System administracyjny
Unitaryzm jest. Największą jednostką terytorialną jest region(26 ich). W regionie wybierana jest rada regionalna wybierana raz na 6 lat. Liczba jej członków zależy od liczby ludności w regionie.
Niżej departament(100 jest) na czele prefekt i rada generalna. Niżej jest okręg(342), kanton(4040)stanowi okręg wyborczy dorady generalnej i gmina(jak w Polsce).