wsp, Współczesne systemy polityczne


Spis treści


Konstytucja i jej cechy szczególne. 3

Konstytucja i jej rodzaje 3

Z uwagi na sposób uchwalenia możemy wyróżnić : 4

Ze względu na treść dzieli się konstytucje na : 4

Z uwagi na formę : 4

Ze względu na trwałość : 4

Zasada suwerenności narodu 4

Zasada przedstawicielstwa 5

Zasada państwa prawa 5

Zasada podziału władzy 5

Zasada gwarancji praw i wlności obywatelskich 5

Zasada pluralizmu politycznego 5

Zasada większości 6

Podział admministracyjny : 6

Gospodarka 7

Ustrój polityczny 7

*Ewolucja ustroju Wlk. Brytanii i Anglii 7

Prawo konstytucyjne Wielkiej Brytanii wywodzi się z czterech źródeł: 9

- prawo stanowione (pisane) 9

- prawo precedensowe 9

- konwenanse konstytucyjne 9

- dzieła, traktaty i podręczniki prawnicze 9

Parlament 9

Izby Gmin (izba niższa), 9

Izba Gmin (struktura) 10

Przywileje Izby Gmin 11

Funkcje Izby Gmin : 12

Izba Lordów 13

Monarchy 13

Rząd i gabinet 14

Gabinet 14

Premier 15

Rząd 15

Gabinet 15

System partyjny 16

Partia Pracy 16

Partia Konserwatywna 16

Liberalni demokraci 17

Sądownictwo 17

Niemcy 17

Ludność: 17

Religia 17

Historia 17

Konstytucja 18

4 ZASADY PAŃSTWA NIEMIECKIEGO 19

1. Zasada federalizmu : 19

2. Zasada państwa socjalnego 19

3. Zasada demokracji przedstawicielskiej 19

4. Zasada podziału władz i samorządności 19

Władza wykonawcza : 19

Władza ustawodawcza : 20

Władza sądownicza : 20

PREZYDENT FEDERALNY 20

Wybory prezydenta w 2009 roku : 20

Funkcje prezydenta : 20

RZĄD FEDERALNY - gabinet 20

Kanclerze RFN od 1949 roku 22

PARLAMENT ZWIĄZKOWY 22

Izby Związku (Bundestag) 22

Uprawnienia Bundestagu 22

System wyborczy w Niemczech 23

Rada Związku (Bundesrat) 24

Podział terytorialny i administracja 25

Władza sądownicza 25

System sądowniczy : 25

Federalny Trybunał Konstytucyjny: 26

System partyjny w Niemczech 26

STANY ZJEDNOCZONE AMERYKI - USA 27

Informacje ogólne 27

System Polityczny Stanów Zjednoczonych Ameryki 27

Sposób zmiany Konstytucji 27

System źródeł prawa 27

Zasady Konstytucji 28

Zasada podziału władzy 28

Zasada federalizmu 28

Parlament Kongres 29

Organizacja Kongresu 29

Funkcje Kongresu 30

Funkcja ustawodawcza 30

Proces ustawodawczy : 30

FUNKCJA USTAWODAWCZA 30

Funkcja kontrolna 31

Impeachment 31

Ustrojowa pozycja prezydenta 31

Wiceprezydent 33

Funkcje Prezydenta 33

Sądownictwo 34

System partyjny 34

Włochy 35

Prezydent 35

Parlament 35

Prawo wyborcze 36

System wyborczy 36

Funkcje parlamentu 36

Funkcja ustawodawcza 36

Funkcja kontrolna 37

Rząd 37

Narodowa Rada Gospodarki i Pracy 37

Rada Stanu 37

Trybunał Obrachunkowy 38

Sąd Konstytucyjny 38

Wymiar sprawiedliwości 38

Decentralizacja władzy 39

Partie polityczne 39

Partie wyborcze po 1994 r 39

Francja 40

Konstytucja 40

Praktyka Konstytucyjna : 40

Pozycja ustrojowa prezydenta 41

Odpowiedzialność prezydenta 42

Rząd 42

Kompetencje rządu 42

Parlament V Republiki 43

Wybory deputowanych 43

Wybory do Senatu 43

Funkcja ustawodawcza 43

Funkcja kokntrolna 44

Rada konstytucyjna 44

Partie i system partyjny 44

Rosja 45

Konstytucja 45

Rosja podział administracyjny : 45

Okręgi federalne w Rosji: 46

Wybory prezydenckie 46

Kompetencje prezydenta 47

Uprawnienia ogólne prezydenta 47

Uprawnienia wobec parlamentu 47

Sam prezydent mianuje: 48

Parlament 48

Rada Federacji 48

Duma państwowa 49

Partie polityczne: 49


Zasady konstytucyjno - prawne państw demokratycznych

Egzamin 7 luty 9:00

Konstytucja /łac. Constitutio - ustanowienie/ to akt prawny o najwyższej mocy prawnej, określający podstawy ustrojku politycznego i gospodarczego państwa oraz statuys prawny jednostki.

Konstytucje pisane /formalne/, jakie posiada większość państw mają postać ustawy uchwalanej i mzienianej w specjalnym trybie, co odróznia je od ustaw zwykłych.

Od strony formalnej można wyróżnić następujące cechy konstyucji :

Klasyfikacja konstytucji może być dokonywana na podstawie różnych kryteriów.

Suwerenność : oznacza niezależnośc władzy państwowej od jakichkolwiek czynników zewnetrzych i wewnetrzych. Na poziomie zew. Chodzi o niezależność od władzy innych państw i organizacji międzynarodowych, zas na płaszczyźnie wew. Suwerennośc oznacza zwierzchnią , uprzywilejowaną pozycję wszystkich podmiotów politycznych działających w danym państwie. Na pojęcie suwerenności składają się następujące określenia : władza pierwotna, prawnie nieograniczona, ciągła, niezbywalna, najwyższa i władza uprawniona do stanowienia, decydowania. Nad władzą suwerenną nie ma już nikogo , któ mógłby w jakikolwiek sposób ją ograniczyć.

Demokracja bezpośrednia : inicjatywy ustawodawcze, referenda, veto ludowe, zgromadzenie ludowe.

Zasada przedstawicielstwa wynika z zasady suwerenności. Współcześnie suwerenem jest z reguły naród, a zatem podmiot zbiorowy. Z uwagi na to, że państwo to organizacja polityczna rozciągająca się na znacznym terytorium i obejmująca dużą grupę ludzi, cały naród nie może sprawować pełni władzy bezpośrednio. W związku z tym przyjmuje się tak zwaną fikcję prawną reprezentacji, która przypisuje wolę reprezentantów samemu narodowi. Polega ona na uznaniu, że naród udziela swoim przedstawicielom mandatu do reprezentowania swojej woli, a wola wyrażana przez przedstawicieli jest przypisywana narodowi.

Państwo prawa to oparta na prawie forma organizacji i działania władzy, określająca jej wzajemne stosunki z jednostkami jako podmiotami prawa. To państwo rządzone przez prawo, które ma pierwszeństwo wobec innych norm postępowania. Jest to zatem związanie państwa i jego organów w działaniu wobec obywateli przepisami prawa, prymat norm prawnych oraz ograniczenie prawem władzy państwowej i jej działań. W myśl tej koncepcji każde działanie organu państwowego powinno mieć odniesienie w obowiązujących przepisach prawa.

Podział władzy między organy państwowe opiera się na rozróżnieniu trzech podstawowych funkcji państwa: stanowienie ustaw /funkcja ustawodawcza, legislacyjna/, stosowanie ustaw /funkcja egzekutywna/ oraz rozstrzyganie na ich podstawie sporów /funkcja jurysdykcyjna/. Każda z tych funkcji wykonywana jest przez inny organ państwowy. Z punktu widzenia normatywnego wszystkie trzy władze mają uprawnienia pochodzące od suwerena. Określenia: władza ustawodawcza, władza wykonawcza i władza sądownicza wskazują tylko główny kierunek działania danego organu i nie oznaczają absolutnej organizacyjnej separacji.

Zasada ta oznacza, że państwo ma obowiązek zapewnienia wolności i praw człowieka i obywatela oraz że bezpieczeństwo obywateli zostało podniesione do rangi głównego zadania państwa. Źródłem tak rozumianych praw człowieka nie jest państwo i tworzony przez nie określony system prawny, lecz prawo naturalne, zgodnie z którym podstawą większości praw jednostki jest przyrodzona godność jednostki ludzkiej. To dzięki niej prawa człowieka mają charakter ponadpaństwowy /pierwotny/, niezbywalny i nienaruszalny.

Zasada ta oznacza dopuszczenie do legalnej walki o zdobycie lub utrzymanie władzy państwowej, ugrupowań zróżnicowanych pod względem ideologiczno - programowym.

Jako zasada ustrojowa w prawie konstytucyjnym pluralizm publiczny polega na:

Większość to zasada państwa i społeczeństwa demokratycznego rozumiana jako rządy większości ograniczone prawami mniejszości lub jako sposób podejmowania rozstrzygnięć - wyłaniania władzy, stanowienia praw , itp.

Pojęcia większość i mniejszość są ze sobą związane. Zakładają że społeczeństwo jest zróżnicowane, istnieje w nim wielość opinii, co w państwie demokratycznym jest stanem wręcz pożądanym /zasada pluralizmu/. Nieunikniona jest więc władza większości nad mniejszością, a ta może rodzić tyranię większości, przed którą mniejszość należy zabezpieczyć.

Większość może być rozpatrywana w dwóch zasadniczych kontekstach:

Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej

W skład Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii północnej wchodzą :

Anglia, Walia, Szkocja, Irlandia Północna, Wyspy Normandzkie, Wyspa Man, Giblartar, Anguilla, Bermudy,

Wielka Brytania składa się z trzech krajów (countries):

W skład Zjednoczonego Królestwa wchodzą :

Kraje te z kolei dzielą się na własne jednostki administracyjne :

Wyspa Man i Wyspy Normandzkie nie są częściami Zjednoczonego Królestwa, lecz stanowią dependencje Korony brytyjskiej, których polityką zagraniczną kieruje Londyn.

Wielka Brytania posiada także szereg terytoriów zależnych w wielu rejonach globu.

Wlk. Brytania :

stolica : Londyn

język urzedowy : angielski

ustrój polityczny : monarchia parlamentarna

głowa państwa : Królowa Elżbieta II

następca tronu : Książe Karol

szef rządu : Gordon Brown

powierzchnia : 244 820 km2

liczba ludności : 60 441 457

gestość zaludnienia : 245 mieszk/km2

Zjednoczone Królestwo jest państwem o gospodarce kapitalistycznej i jednym z największych rynków w Europie Zachodniej. W ciągu ostatnich dwóch dekad rząd dokonał prywatyzacji wielu przedsiębiorstw państwowych, odchodząc w znacznym stopniu od zasad tzw. Państwa opiekuńczego (welfare state). Intensywne, wysoko zmechanizowane i wydajne rolnictwo zaspokaja potrzby żywnościowe kraju w 60%, przy czym w tym dziale gospodarki zatrudniony jest tylko 1 % społeczeństwa Wielka Brytania posiada bogate złopża węgla, gazy ziemnego i ropy naftowej.

[s] Usługi głównie bankowe i ubezpieczeniowe...

[s] Wielka Brytania jest monarchią parlamentarną z rządem odpowiedzialnym przed parlamentem. Stolicą jest Londyn. ...

Anglia Dania i Norwegia została połączona.

1066 Anglia została podbita przez Normandów (wikingów) -Wilhelm Zdobywca (bitwa pod Hastings) - ustrój monarchii patrymonialnej

1086 - spis ludności Anglii do celów podatkowych - Dzień Sądu Ostatecznego

1215 Król Jan bez Ziemi został zobowiązany do podpisania Wielkiej Karty Wolności (zwana też Wielką Kartą Swobód - obowiązuje do czasów dzisiejszych), powstała Wielka Ława - początek Izby Lordów. Początek monarchii stanowej.

Henryk II (syn Jana bez ziemi) nie respektował tych postanowień i nastąpiła wojna domowa

(1264-1265), powstał parlament.

1297 parlament wyłączność na uchwalanie nowych podatków

XV w pod koniec wieku XV władzę w Anglii przejęła dynastia Tudorów

1534 Akt o supremacji (Henryk 8) - zerwanie wszelkich związków z papieżem, ustanowiono nowy kościół państwowy : Anglikański oparty o protestantyzm z elementami kościoła katolickiego. Głową kościoła został monarcha oraz prezbiteriańskiego w Szkocji . Elżbieta (córka Henryka8) - centralizacja państwa, ograniczenie roli parlamentu, duże uprawnienia królowej

1603 Elżbieta I umiera, nowa dynastią była dynastia Stewardów - która wywodziła się ze Szkocji.

*1628 petycja o prawach przypominała królowi o jego powinnościach

1640 wojna domowa w Anglii, parlament wystawił swoją armię, król przegrał swoją wojnę w 1645 roku, a w 1649 został zcięty, a Anglia stała się republiką.

*1653 Parlament Angielski przyjął zwartą konstytucję zawartą w jednym dokumencie : Instrument Rządzenia, Oliwier Cromwell został przywódcą państwa, pozostawiono parlament z dosyć ograniczonymi kompetencjami,

1657 śmierć O. Cromwella, jego syn Ryszard został panującym

1660 przywrócono monarchię - dynastia Stewardów, Karol II, potem Jakub II , konflikty pomiędzy parlamentem a królem,

*1678 Habeas Corpus Act - ustaw o nietykalności osobistej, (np. nie można aresztować nikogo na dłużej niż 24 godz.)

*1689 uchwalenie tzn, Bill of Rights (deklaracja praw narodu angielskiego) - początek systemu parlamentarno - gabinetowego,

*1703 Akt o Sukcesji Tronu,

1714 władzę w Anglii przejęła dynastia hanowerska (wygasła dynastia stewardów) Jerzy I został królem Anglii, jego uprawnienia zostały powoli przejmowane przez premiera, ustrój parlamentarno - gabinetowy zaczął ewaluować w gabinetowo - parlamentarny

Specyficzną cechą ustroju Wielkiej Brytanii jest brak konstytucji w znaczeniu formalnym (konstytucji spisanej). Zamiast tego, o ustroju państwa stanowi konstytucja w sensie materialnym, to znaczy ogół norm i zasad dotyczących wykonywania władzy.

ustawy uchwalane przez parlament, ustawy te dotyczą kwestii ustrojowych:

1911 ustawa o parlamencie zmieniona w 1949 r.,

1999 regulacje odnośnie Izby Lordów, 2005 regulacje odnośnie Izby Lordów,

1958 ustawa która wprowadziła obok kategorii lordów dziedzicznych także kategorię lordów mianowanych, zezwoliła tez na zasiadanie w Izbie Lordów kobietom,

1963 ustawa zezwalająca na zrzeczenie się tytułu lordowskiego

1939,1964,1975 - ustawy ministrów, prawo wyborcze

1868 ustawa o rozszerzeniu uprawnień wyborczych

1928 ustawa dająca prawa wyborcze kobietom

1971 ustawa w sprawie wymiaru sprawiedliwości

tworzone przez orzeczenia sądów dotyczących konkretnych spraw , prawo zwyczajowe i stanowione

to źródło prawa ustrojowego- zwyczaje, ukształtowały się na gruncie prawa zwyczajowego, dotyczą rozwiązań przyjmowanych jako pewnik w sprawach funkcjonowania państwa :

a) skład gabinetu określa nie monarcha lecz premier,

b) urząd premiera obejmuje lider partii która zwyciężyła w walce do Izby Gmin,

c) rząd sformuowany przez partię która przegrała w wyborach składa dymisję,

d) rząd który utracił zaufanie Izby Gmin podaje się do dymisji lub premier zwraca się do głowy państwa o rozwiązanie Izby Gmin

e) premier musi zasiadać w Izbie Gmin

f) odpowiedzialność przed parlamentem ponosi nie tylko gabinet lecz cały rząd

g) rezygnacja premiera jest równoznaczna z dymisją wszystkich członków rządu

h) opozycja Jej Królewskiej Mości i Gabinet Cieni

pisane w wieku XIX, Walter Babehot „ Konstytucja Angielska” 1867r. , A.V.Dicey „Wstęp do nauki o prawie konstytucyjnym” 1885r.

Parlament brytyjski składa się z trzech członów:

Liczy obecnie 646 członków, wybieranych w wyborach powszechnych wg ordynacji większościowej w jednomandatowych okręgach wyborczych (529 w Anglii, 72 w Szkocji, 40 w Walii i 18 w Irlandii Płn) Czynne prawo wyborcze przysługuje obywatelom, którzy ukończyli 18 lat, a bierne 21 lat. Okres pełnomocnictw (nie kadencji) może trwać maksymalnie pięć lat. Lordowie nie mają czynnego prawa wyborczego, czynnego prawa wyborczego nie posiadają nienaturalizowani cudzoziemcy, umysłowo chorzy, skazani w okresie odbywania kary a także osoby skazane na 5 lat więzienia za korupcyjne lub nielegalne praktyki wyborcze.

Głosowanie nie jest obowiązkowe, głosowanie może być osobiste, poprzez pełnomocnika lub pocztę.

Bierne prawo wyborcze : pozbawieni tego prawa są : duchowni, bankruci, osoby skazane na ponad 1 rok pozbawienia wolności, osoby zajmujące stanowiska publiczne (sędziowie, wojskowi, policjanci, urzędnicy cywilni) a także osoby otrzymujące rentę od Korony Brytyjskiej, osoby związane kontraktem z rządem.

Zgłaszanie kandydatów : zgłoszenie kandydatury następuje w formie pisemnej z dwoma podpisami osób zgłaszających kandydaturę i ośmioma podpisami zarejestrowanych w danym okręgu wyborców. Kandydat zobowiązany jest złożyć kaucję która przepada jeżeli kandydat nie zdobędzie poparcia co najmniej 5% wyborców. Wybory są powszechne, bezpośrednie, tajne i równe.

Kandydat który uzyskał względną liczbę głosów jest kandydatem wybranym (zwycięskim).

System ten sprzyja bliskim kontaktom ludzi z kandydatami. System bardzo niekorzystny dla partii średnich. Umożliwia tworzenie rządów jednopartyjnych, umożliwia walkę małym partiom.

Obraduje w trybie sesyjnym. Sesje rozpoczynają się w listopadzie i trwa około 9-ciu miesiesięcy.

W trakcie sesji odbywa się około 175 posiedzeń, posiedzenia odbywają się codziennie od pon do piątku (wyjątkowo także w soboty i niedziele). Coroczna sesja rozpoczyna się od mowy tronowej wygłaszanej przez monarchę. Treść mowy tronowej pisze premier. Zawiera ona najważniejsze kwestie podjęte przez nowy parlament w tej sesji. Sesje kończy tzw. Prorogacja.

W parlamencie brytyjskim występuje zasada dyskontynuacji (jeżeli jakaś ustawa nie zdąży być uchwalona trzeba z powrotem wnieść tą ustawę)

Główną osobą jest speaker (odpowiednik Marszałka Sejmu) wybierany jest na pierwszej sesji nowo wybranego parlamentu, Jego wybór musi być formalnie zatwierdzony przez monarchę.

W praktyce wybierana jest ta sama osoba z kadencji na kadencję, chyba że złoży urząd. Obecnie speakerem jest John Bercow. Speaker nie musi być członkiem partii która ma większość. Jest posłem cieszącym się dużym autorytetem. Speaker przewodniczy Izbie Gmin i reprezentuje ją na zewnątrz. Speaker nie bierze udziału w głosowaniach chyba że jest idealna równowaga, wtedy speaker oddaje swój głos ale na stanowisko partii rządzącej.

Kompetencje speakera :

Mechanizm funkcjonowania Izby gmin dostosowany jest do frakcji partii rządzącej i frakcji największej partii opozycyjnej. W ramach frakcji są wewnętrzne podziały : tzw. posłowie z przednich ław (najważniejsi), oraz z tylnych ław (mniej ważni). Liderem partii rządzącej jest premier. Premier powołuje przewodniczącego frakcji partyjnej tworzącej rząd. Przewodniczący ten nosi tytuł „Lord - Przewodniczący Tajnej Rady”

Urząd Whip'a - odpowiedzialny za dyscyplinę partyjną. Porządek obrad ustalany jest przez przewodniczącego Izby Gmin (lidera partii rządzącej), a także lidera opozycji na kazdy tydzień .

Wewnętrznymi organami izby są komisje.

Wyróżniamy następujące ich rodzaje :

Izba Gmin obradująca jako Komisja, przewodniczy jej przewodniczący Komisji Budżetowej,

nie mają swoich nazw, są oznaczane kolejnymi literami alfabetu (A,B,C,D...) nie mają stałego składu, mają jedynie stałych przewodniczących, zajmują się sprawami wynikającym z praw Izby Gmin,

zwane też Komisjami Resortowymi, kontrola nad poszczególnymi resortami, składają się z 11 osób, monitorują pracę rządu i gabinetu, np. Komisja ds. Ustawodawstwa Europejskiego, ds. Aktów Normatywnych

składają się z przedstawicieli Izby Gmin i Izby Lordów, celem jest uzgodnienie pewnych spraw dot. ustaw, aby nie było kontrowersji pomiędzy Izbą Gmin a Izbą Lordów,

wynikają z faktu iż projekty ustaw mogą dotyczyć projektów publicznych i spraw prywatnych, np. ustawy niepubliczne

Przywileje całej Izby Gmin :

Prawo do regulowania zasad swojej organizacji. ,rozpatrywanie protestów wyborczych, zarządzanie wyborów uzupełniających, określanie kwalifikacji posłów.

Przywileje indywidualne Izby Gmin :

wolność słowa, immunitet poselski - rozumiany jako zakaz aresztowania posła w ramach parlamenty i w czasie posiedzenia bez zezwolenia Izby, dostęp do panującego za pośrednictwem speakera

a) projekty ustaw publicznych (charakter ogólny, prawo powszechnie obowiązujące)

b) projekty ustaw prywatnych (wnoszone z inspiracji obywateli, korporacji i przedsiębiorstw)

c) projekty mieszane - określają przedsięwzięcia o ogólnym charakterze, odnoszą się do lokalnych spraw

Proces legislacyjny

Prawo inicjatywy ustawodawczej posiadają wyłącznie członkowie parlamentu. Inicjatywa ustawodawcza, może być wykonywana w Izbie Gmin i w Izbie Lordów z zastrzeżeniem , że projekt może zgłosić tylko członek danej izby.

W procesie legislacyjnym możemy wyróżnić następujące etapy:

a) inicjatywa ustawodawcza

b) pierwsze czytanie

c) drugie czytanie

d) skierowanie projektu pod obrady komisji

e) rozpatrzenie przez Izbę sprawozdania komisji

f) trzecie czytanie

g) głosowanie nad projektem w drugiej izbie

h) promulgacja ustawy przez monarchę

Królowa formalnie posiada prawo weta absolutnego, w praktyce instytucja ta stała się martwa, gdyż po raz ostatni monarcha zastosował weto w 1707r.

a) dyskusja nad ogólną polityką rządu z okazji mowy tronowej

b) debata budżetowa zgodnie z prawem zwyczajowym monarcha działający przez swoich ministrów nie może bez zgody parlamentu ściągać podatków. Parlament może z kolei uchwalić podatki i zatwierdzać wydatki skarbu państwa wyłącznie z inicjatywy Korony. Inicjatywa w sprawach finansowych należy więc do rządu w określonej dziedzinie.

c) dyskusja nad wnioskiem wyrażającym poparcie dla polityki rządu w określonej dziedzinie

d) rozpatrywanie sprawozdań rządu z realizacji wydatków publicznych

e) uprawnienia komisji „specjalnych” polegające na żądaniu wyjaśnień z poszczególnych ministerstw, przesłuchiwania dowolnych osób jako świadków, żądania okazania wszelkich dokumentów, zasięgania opinii wszelkich stowarzyszeń obywatelskich, zlecania opracowywania ekspertyz itp. Prace komisji toczą się jawnie.

f) przekształcenie Izby Gmin w Komisję Całej Izby - wówczas toczy się debata nad polityką rządu

g) zapytania deputowanych - każdy deputowany może postawić dwa zapytania dziennie na piśmie. Odpowiedź otrzymuje się z reguły za dwa tygodnie

h) kontrola aktów normatywnych stanowiących przez organy wykonawcze

i) impeachment

Uprawnienia kontrolne izby wykorzystane przez opozycję rodzą jedynie skutki polityczne np. zwrócenie uwagi opinii publicznej na daną kwestię. Nie powodują one natomiast skutków prawnych, np. ustąpienia rządu czy ministra, ponieważ musi upaść z powodu dysponowania przez partię rządzącą większością absolutną.

Do reformy z 2005 r. składała się z dziedzicznych i dożywotnich lordów, z lordów duchownych oraz z lordów prawa. W 2003 roku prawo zasiadania w Izbie miało 691 członków z tego 547 lordów dożywotnich, 26 lordów duchownych (biskupów anglikańskich), 27 lordów prawa i 91 lordów dziedzicznych.

W przyszłości lordowie dziedziczni (po 2005 r. jest ich tylko 92) mają być całkowicie pozbawieni prawa do zasiadania w niej z tytułu urodzenia. Większość jej członków będzie pochodziła z nominacji partyjnych w proporcji do wyników osiągniętych przez te partie w wyborach do Izby Gmin. Dodatkowych 120 lordów ma reprezentować regiony, narody i Kościół anglikański. Zakłada się również wprowadzenie kadencyjności od 10 do 15 lat.

Obradom Izby Lordów do 2006 r. przewodniczył Lord Kanclerz (jednocześnie minister sprawiedliwości). Obecnie funkcję tą pełni Lord Speaker (maksymalnie przez dwie kadencje). Ierwszym Lordem Speakerem została baronessa Hayman.

Od reformy z 2005 r. Izba Lordów nie pełni już funkcji Najwyższego Sądu Apelacyjnego (powołano w związku z tym Sąd Najwyższy Zjednoczonego Królestwa).

Dziedzicznym władcą Wielkiej Brytanii jest monarcha. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z uznaną maksymą.

Król nie może czynić źle - nie może działać sam.

Władza królewska została w całości przeniesiona na parlament, gabinety i sądy. Pozostałe uprawnienia (prerogatywy królewskie) mają formalnie dosyć szeroki zakres, król jest zwierzchnikiem i naczelnym wodzem sił zbrojnych.

Akt o dziedziczności tronu : Act of Settlement z 1701 roku. Ustawa ta wymaga, aby monarcha należał do kościoła anglikańskiego oraz aby małzonek nie był katolikiem.

Zawiera postanowienia których celem było ograniczenie władzy królewskiej.

Dziedziczenie : a) najstarszy syn panującego i jego potomkowie, b)inni synowie, c) córka, d) dziedzice krewni.

Praw do tronu pozbawieni są następcy wyznania katolickiego oraz nastepcy wchodzący w związek małżeński z osobą takiego wyznania. Obecna królowa Elżbieta II pochodzi z dynastii Hannowerskiej, która w czasie I wojny zmieniła swą nazwę na Windsorską, Tron objęła ...(prezentacja)

Do prerogatyw królewskich należą :

Faktyczny udział monarchy w sprawowaniu władzy sprowadza się do trzech praw:

Specyficzną cechą ustroju Wlk. Brytani jets rozróżnienie pomiedzy rządem a gabinetem.

Rząd : ogół ministrów powoływanych przez premiera lub monarchę, ich liczba sięga stu osób

Gabinet: znacznie węższy, około 20 osobowy, pracuje kolegialnie, podejmuje decyzje jako całość ale w ramach gabinetu. Po ogłoszeniu wyników wyborów do Izby Gmin monarcha powierza liderowi zwycięskiej partii stanowisko premiera :prime minister". I powierza mu formuowanie rządu. Premier musi być członkiem Izby Lordów.

Skład oraz strukturę gabinetu oraz liczbę ministerstw i zakres ich obowiązków ustala premier. Ilośc członków gabinetu nie jest prawnie limitowana. Odpowiednia ustawa z 1975 r. Reguluje jedynie liczbę opłacanych z budżetu państwa Sekretarzy Stanu. Od czasów Roberta Walpole'a obowiązuje zasada wedle której wszyscy członkowie gabinetu powinni być członkami parlamentu.

Większośc stanowisk obejmują zazwyczaj członkowie Izby Gmin, ale kilka z nich przysługuje zawsze przedstawicielom Izby Lordów.

Rząd dzieli się na senior ministers kierujących praca poszczególnych ministerstw ....(slajd)

W skład gabinetu wchodzą :

Gordon Brown - obecny premier Wlk. Brytani ( wcześniej był ministrem finansów w rządzie Tonego Blaira)

Premier rządu w Wielkiej Brytanii:

Rząd w Wielkiej Brytanii realizuje następujące funkcje :

Do zakresu działania gabinetu należy :

W wielkiej Brytanii ukształtował się system dwupartyjny. Praktycznie walka o władzę toczy się pomiędzy dwoma największymi partiami: Partia Pracy (The Labour Party) i Partrią Konserwatywną ( The Conservative Party).

Pozostałe partie to m. in. Walijska Partia Narodowa, Szkocka Partia Narodowa, Partia Ulsterskich Unionistów, Demokratyczna Partia Unionistów, Sinn Fein, Socjaldemokratyczna Partia Pracy, Partia sojuszu, Partia Zielonych, Partia Współdzielców i Front Narodowy

Partia Pracy powstała w 1900 r. , brytyjska socjaldemokratyczna partia pracy, ze zjednoczenia Niezależnej Partii Pracy, Towarzystwa Fabiańskiego i Federacji Socjaldemokratycznej do 1906 roku pod nazwą Komitet Przedstawicielstwa Robotniczego.

Partia pracy jest członkiem Partii Europejskich Socjalistów oraz Międzynarodówki Socjalistycznej.

Partia Pracy od początku działała w ścisłym związku ze związkami zawodowymi. Statut przewiduje członkostwo indywidualne i zbiorowe. Członkostwo indywidualne posiada około 300 000 osób, a na zasadzie członkostwa zbiorowego do partii należy około 5.3 mln osób. Do partii pracy należy większość ze związków zawodowych zrzeszonych w Kongresie Związków Zawodowych (TUC) a także wiele innych stowarzyszeń i ugrupowań.

W okresie międzywojennym Partia Pracy zaczęła zajmować pozycję Partii Liberalnej jako jednej z głównych partii. Już w wyborach w 1922 roku partia zajęła drugie miejsce (...slajd)

Laburzyści tworzyli jeszcze rząd w latach 1964-1979 (...slajd)

Partia konserwatywna - brytyjska partia polityczna powstała w 1832 roku w wyniku przekształcenia ugrupowania torysów , popularnie nazywana w dalszym ciągu torysami. Jedna z dwu głównych partii w Wielkiej Brytanii.

Pierwsza deklaracja programowa Partii Konserwatywnej (manifest z Tramworth) została opracowana przez Roberta Peela w 1832 r. Manifest eksponował tradycyjne konserwatywne wartości, w szczególności elitaryzm. Reformy Benjamina (… slajd)

Na początku XX w. w Partii Konserwatywnej, m.in. pod wpływem rosnącego (… slajd)

Konserwatyści oddali władzę dopiero w 1997, kiedy zdecydowanie przegrali wybory (...slajd)

Liberalni demokraci (...slajd)

Struktura sądownictwa w Wielkiej Brytanii jest względnie prosta. Najniższy szczebel stanowią sądy pokoju, w których orzekają (bezpłatnie) niezawodowi sędziowie pokoju. Kadra sędziów zawodowych jest bardzo nieliczna, a większoś cspraw sądowych załatwiana jest w sądach pokoju. Wyższą instancję stanowią sądy hrabstw. Funcke trybunału apelacyjnego (...slajd)

Powstanie państwa w 7 września 1949 roku.

Prezydent Horst Kohler

Kanclerz Angela Merkel

9% (7mln) posiada dwa obywatelstwa, 91 % (75,2 mln) posiada jedno obywatelstwo

2,4 mln to turcy

1 mln dawni Jugosłowianie

0,5 mln Włosi, 0,3 mln Grecy, 0,3-1,5 mln Polacy, 0,2 mln Austriacyl

26,7 mln katolicy

26,45 mln ewangelicy

0,2 mln żydzi

1,2 mln prawosławni

3,4 mln muzułmanie

23,5 mln bezwyznaniowcy

843 - powstanie państwa niemieckiego - traktat z Werdun

962 - Otto I zmienia nazwę na Królestwo Niemieckie , I RZESZA

1356 r - Cesarz Karol IV wydał Złotą Bullę - usankcjonowano rozbicie na terenie Niemiec (niepodzielność i jedność obszarów, którymi władali elektorzy, nadawała im suwerenność w ramach cesarstwa i autonomię sądowniczą)

1517 - wystąpienie Marcina Lutra w Wittemberde "95 tez" zapoczątkowało reformację - rozbicie Niemiec na część północną - protestancką, południową katolicką

1525 - Bauernkieg - wojna chłopska

1555 - w Augsburgu zawarto pokój religijny

1618 do 1648 wojna trzydziestoletnia

1648 - pokój Westfalski (koniec okresu wojny trzydziestoletniej)

1806 - przestała istnieć I Rzesza Niemiecka (wojny Napoleońskie)

1866 - wojna siedmiotygodniowa (wojna prusko-austriacka)

1879 -1871 - wojna francusko-pruska (Francja pokonana przez Prusy)

1871 w Wersalu powstanie II Rzeszy

11 listopada 1918 r - kapitulacja Niemiec

1919 - Unia Weimarska

1919 -1933 - (tzw. Rzesza Niemiecka - zniesiono monarchię, państwo federalne, demokratyczne)

1932 - wybory wygrywa Narodowa Socjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza (30%)

30 stycznia 1933 r . Adolf Hitler powołany na kanclerza Niemiec (początek III Rzeszy)

1939 - II wojna światowa zapoczątkowana przez Niemcy

8 maja 1945 - kapitulacja Niemiec - koniec III Rzeszy

4XD : denazyfikacja, demokratyzacja, demilitaryzacja, dekartelizacja

1949 - powstanie dwóch państw niemieckich (RFN (Bonn), NRD (Berlin))

23 maj 1949 - uchwalenie Konstytucji - jako dokument tymczasowy

1953 - powstanie muru berlińskiego

1989 - Jesień Narodów - nasilenie żądań reform i demokratyzacji życia

3 października 1990 - Zjednoczenie Niemiec - powstało państwo Niemieckie ze stolicą w Berlinie

Konstytucja Niemiec jest Ustawą Zasadniczą (niem. Grundgesetz,)

Obwieszczona dnia 23 maja 1949 przez Radę Parlamentarną weszła w zycie dnia 24 maja 1949 r.

Ustawa zasadnicza stwierdza jakie prawa ma każdy obywatel (prawa zasadnicze ) oraz każdy człowiek wobec przedstawicieli władzy państwowej.

Ustawa zasadnicza określa również organizację państwa i wyznacza podstawowe zadania państwa oraz jego sposoby działania Ustawa zasadnicza składa się z artykułów , które były zmieniane, jednak fundamentalne zasady struktury państwa nie podlegają żadnym zmianom.

Nie oznacza to że parlament jako władza ustawodawcza uprawniona do zmiany konstytucji nie może wkraczać w całość praw zasadniczych.

Przestrzegania i wykładni Ustawy zasadniczej jest nadzorowane przez Trybunał Konstytucyjny.

Ustawa Zasadnicza składa się z preambuły i 146 artykułów uszeregowanym w 11 rozdziałach.

Preambuła, I Prawa zasadnicze, II Federacja i kraje związkowe, III Bundestag, IV Bundesrat, IVa Komisja wspólna, V Prezydent federalny, VI Kanclerz Federalny, VII Ustawodawstwo federalne, VIII Stosowanie prawa federalnego i zarządzanie federacją, VIIIa zadania wspólne, IX sądownictwo,X finanse, Xa przypadek obrony, XI przepisy przejściowe i końcowe.

RFN twoprzy 16 krajów związkowych, które mają charakter państw o ograniczonej suwerenności.

Każdy z krajów związkowych posiada własną konstytucję ( która nie wymaga zatwierdzenia przez władze federalne) ograniczone prawa utrzymywania stosunków międzynarodowych, własny rząd, parlament i sądownictwo. Każdy land wysyła swoich przedstawicieli do Bundesratu (Art. 30 Konstytucja zawiera zasadę domniemania kompetencji na rzecz landów, stanowiąc, że jeżeli konstytucja nie przyznaje wyraźnie federacji jakichś uprawnień, wówczas należą one do kompetencji landów.

(zasada subsydiarności lub zasada kapitalizmu ludowego) - w związku z tą zasadą państwo niemieckie zapewnia pomoc jednostkom i grupom jej potrzebującym.

- naród jest jedynym suwerenem władzy w państwie niemieckim, Rządy muszą działać na zasadnie reprezentacji poglądów politycznych społeczeństwa, a każdemu są gwarantowane prawa i wolności obywatelskie. Państwo nie może ingerować w żadnym stopniu w sferę poszanowania godności ludzkiej. Na strazy przestrzegania praw i wolności stoją sądy, ze Związkowym Trybunałem konstytucyjnym na czele.

- władza sprawowana za pomocą organów państwowych, pochodzących z wyborów bezpośrednich lub pośrednich, których srtuktura oprata jest na trójpodziale władzy. Niedopuszczalne jest podejmowanie jakichkolwiek decyzji w drodze referendum.

Ustrój polityczny Republiki Federalnej Niemiec to demokratyczna republika federalna z jednym w swoim rodzaju systemem kanclersko - parlamentarnym.

stanowi rząd federalny z kanclerzem federalnym na czele

stanowi Bundestag wraz z druga izbą Radę Federalną

sprawują instancje rządowe

JEST FORMALNIE GŁOWĄ PAŃSTWA, LECZ PEŁNI ON W ZASADZIE ROLĘ GŁÓWNIE REPREZENTACYJNĄ oraz posiada pewną władzę nad systemem sądowniczym

kadencja 5 lat , wybierany jest przez Zgromadzenie Narodowe (gremium 1200 osób) ciało to składa się z członków Bundestagu. Kandydat wybierany jest na stanowisko jeżeli otrzyma bezwzględna większośc głosów. Jeżeli w ciągu dwóch tur głosowania nikomu nie uda się osiągnąć takiej przewagi zwycięża ten kto otzymał względna liczbę głosów.

Do wyborów 10 prezydenta RFN zgłoszono 4 kandydatów. Dotychczasowego Horsta Kohlera (CDU)(urodzony koło Zamościa), Gesine Schwan (SPD), Petera Sodann - aktora i kandydata, częściowo enerdowsko - postkomunistycznej, lewicowej i opozycyjnej partii Lewica, Franka Rennicke - kandydata partii narodowo-socjalistycznych

23 maja 2009 Zgromadzenie Narodowe wybrało 10 prezydenta : 613 głosów dostał Horst Kohler.

Prezydent nie jest odpowiedzialny politycznie, wydawanie aktów prawnych przez prezydenta wymaga kontrasygnaty kanclerza lub właściwego ministra.

Prezydent nie potrzebuje kontrasygnaty przy powoływaniu nowego kanclerza, rozwiązania parlamentu, nie dysponuje prawem weta.

Składa się z kanclerza federalnego i z ministrów federalnych.

Kanclerz wybierany jest w ramach nastepującej procedury :

Kanclerz posiada mocną pozycję w tym systemie politycznym. Tylko jemu przysługuje prawo tworzenia rządu. Występuje do prezydenta z propozycja mianowania lub odwołania ministrów. Całkowicie kieruje polityką personalną. Kanclerz decyduje również o liczbie ministrów i określa zakres ich kompetencji. Kanclerz ustala zakres kompetencji ministra.

Kanclerz wyznacza również jednego z członków rządu na vice kanclerza. W ostatnich kilku latach kanclerzem jest minister spraw zagranicznych.

Kanclerz Federalny zajmuje w rządzie i w stosunku do ministrów federalnych suwerenną, nadrzędną pozycję.

Kanclerz stojący na czele rządu koalicyjnego musi również uwzględniać uzgodnienia koalicyjne, stąd niemiecki system rządowy określany jest mianem demokracji kanclerskiej.

Kanclerz może również zgłaszać do prezydenta federalnego wniosek o ogłoszenie ustawodawczego stanu wyjątkowego. Zgodę na to musi wyrazić również Bundesrat. Podczas jego trwania, każdy rządowy projekt ustawy odrzucony przez Bundestag, może być po uzyskaniu zgody Bundesratu uznany za obowiązujące prawo. Ustawodawczy stan wyjątkowy może trwać maksymalnie 6 miesięcy i może być ogłoszony tylko raz przez danego kanclerza.

Prawo do ustalania wytycznych, przede wszystkim w zakresie polityki rządu, w ramach tych wytycznych ministrowie federalni kierują swoimi resortami samodzielnie i na własną odpowiedzialność.

Kanclerz może wykorzystać instytucję wotum zaufania. Szef rządu zwraca się z wnioskiem o udzielenie mu wotum zaufania, mogąc połączyć go z projektem ustawy lub innego aktu prawnego. Wniosek musi zostać przyjęty bezwzględną większością głosów. W przeciwnym wypadku rząd upada, a parlament musi wybrać nowego kanclerza lub przynajmniej kanclerza mniejszości, aby liczyć na to, że prezydent nie zdecyduje się na jego rozwiązanie, - konstytucja RFN przewiduje instytucje tzw. konstruktywnego wotum nieufności, kanclerz jest jedynym członkiem wybieranym przez parlament i jest przed nim odpowiedzialny. Parlament może wyrazić kanclerzowi wotum nieufności tylko w przypadku, kiedy dokona wyboru jego następcy, za pomocą bezwzględnej większości głosów.

Jeżeli taka większość nie może się ukonstytuować, wówczas albo prezydent rozwiązuje parlament i rozpisuje nowe wybory, albo udziela poparcia kanclerzowi mniejszości i mianuje go. Parlament nie może udzielić wotum nieufności wobec jednego ministra, ale od razu wobec całego rządu. Ma ono zapobiec, aby grupy opozycyjne będące zgodne tylko w swej niechęci wobec rządu, lecz nie posiadające programu alternatywnego, mogły obalić rząd.

Parlament RFN składa się z dwóch izb:

/izba niższa/ - będącej reprezentacją ogólnopaństwową, zasiadają w niej deputowani wybierani w wyborach przeprowadzanych na terenie całej republiki federalnej.

1. federacyjne - Rada Federalna ma prawo weta ostatecznego, dotyczy to spraw ważnych, regulujące działanie landów;

2. zwykłe - przy których wymagana jest zgoda Rady Federalnej (Bundesratu), ale ma prawo weta zawieszającego, tzn. jeżeli Rada Federalna odrzuciła ustawę większością zwykłą, to Bundestag może tą ustawę uchwalić większością zwykłą (tak samo w przypadku większości bezwzględnej); Komisja Mediacyjna ma doprowadzić do kompromisu.

- udzielanie kanclerzowi konstruktywnego wniosku o wotum nieufności

- interpelacje i zapytania poselskie

- możliwość żądania obecności kanclerza na posiedzeniu Bundestagu

- powoływanie Komisji Ankietowej i Komisji Dochodzeniowo - Śledczej

- stałe (resortowe) największa ilość

- nadzwyczajne :

1. dochodzeniowo - śledcze

2. ankietowe

Jest systemem mieszanym. Stanowion połączenie zasady większości i proporcjonalności. 50% izby (obecnie 299 deputowanych) wybierana jest w okręgach jednomandatowych, gdzie mandat otrzymuje ten kandydat, który osiągnał większość względną; Pozostałe 50% składu izby pochodzi z list partyjnych, przygotowywanych przez poszczególne partie dla każdego kraju związkowego; w wyborach każdy wyborca dysponuje dwoma głosami - jeden oddajena indywidualnego kandydata w okręgu wyborczym, natomiast drugi - na listę partyjną;

Procedura obliczania głosów i przyznawania mandatów jest wieloetapowa : najpierw miejsca w Bundestagu otrzymują ci, którzy zwyciężyli w okręgach jednomandatowych - mandaty bezpośrednie. Pozostałe mandaty rozdzielane są na podst. głosów oddanych na listy partyjne - za pomocą metody Sainte Lague. Występuje zjawisko tzw. mandatów nadwyżkowych - liczba kandydatów jednej partii wybranych bezpośrednio w jednym kraju związkowym przekracza liczbę miejsc przypadających krajowej liście w tej partii w wyborach proporcjonalnych, jednak wszyscy kandydaci wybrani bezpośrednio wchodzą do Bundestagu.

Ostateczny kształt izby wpływ może mieć tzw. klauzula zaporowa 5% czyli próg wyborczy. Partia, która nie przekroczyła 5% oddanych głosów w skali ogólnopaństwowej, traci wszystkie oddane głosy.

/izba wyższa/ - składającej się z delegatów rządów poszczególnych krajów związkowych.

- ponad 7mln - 6 miejsc

- od 6 do 7mln - 5 miejsc

- od 2 do 6 mln - 4 miejsca

- 2mln - 3 miejsca

Ustawy uchwalone przez Bundestag wymagają akceptacji Rady, jeśli mają związek z suwerennością kraju związkowego lub jeśli instytucje krajów związkowych (krajów zw.) mają udział w ich realizacji.

Posiada tylko ograniczone uprawnienia ustawodawcze.

Nie bierze udziału w pociąganiu do odpowiedzialności politycznej rządu.

Ma prawo do postawienia prezydenta RFN w stan oskarżenia.

Bierze udział w wyborze sędziów Federalnego Trybunału Konstytucyjnego.

Rząd jest zobowiązany przez odpowiedni zapis w konstytucji do bieżącego informowania Bundesratu o stanie spraw, co wydaje się umożliwiać izbie wywieranie pewnych nacisków na kierunki polityki rządu federalnego.

Poza krajami Niemcy podzielone są na mniejsze jednostki administracji zarówno rządowej jak i samorządowej. Podział nie jest taki sam w każdym kraju zw., co wynika z uwarunkowań historycznych.

Niemcy są dobrowolną federacją państw związkowych zwanymi landami.

Każdy kraj związkowy posiada własny sąd konstytucyjny (z wyjątkiem Szlezwig Holsztyn). Sądy te zajmują się rozstrzyganiem o zgodności aktów prawnych niższej rangi z aktami wyższej rangi.

System sądowniczy w RFN opiera się na niezawisłości sędziów i dwu instancyjności orzekaniu spraw.

Sądy zwykłe mają konstrukcje 4 szczeblową : sądy lokalne, regionalne, krajowe sądy apelacyjne, sądy najwyższe czyli Federalny Trybunał Sprawiedliwości.

Sądy wyspecjalizowane :

Najwyższe instancje sadowe to :

Liczy 16 sędziów, podzielony na dwa tzw. senaty, każdy z senatów liczy 8 sędziów, na czele stoi przewodniczący (prezydent), skład trybunału powoływany jest przez obydwie izby parlamentu. Ukończone 40 lat, kadencja 12 lat, wykształcenie sędziowskie.

Kompetencje : rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy organami władzy, badania zgodności działań z konstytucją organów władzy, badania zgodności ustaw i innych aktów z konstytucją, strażnik niemieckiej konstytucji jako organ konstytucyjny oraz część sądownicza, odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta, pozbawienia praw zasadniczych, zgodności rozstrzygania parlamentu Federalnego o ważności wyborów oraz o nabyciu lub utracie mandatu w Parlamencie Federalnym, odpowiedzialności sędziów Federalnego Trybunału Konstytucyjnego.

Najważniejsze partie to :

Stany Zjednoczone są państwem federacyjnym. Składa się z 50 stanów.

Pierwszy prezydent George Washington.

Konstytucja uchwalona w 1774 roku konstytucja była pierwszą zebraną konstytucją naświecie.

O trwałośći tej konstytucji zadecydowała : ogólnikowość i syntetyczność jej postanowień - umożliwiająca jej różnorodną interpretację. Interpretacja ta dokonywana jest przez Sąd Najwyższy.

Dotychczasowe obowiązywanie Konstytucji amerykańskiej jest mozliwe także dzięki przyjętym w niej zasadom systemu politycznego : wolności politycznej jednostek, równości wobec prawa, podziału władzy, konsensusu politycznego, federalizmu. Zasady te zachowują ciągłą żywotność.

Do sukcesu i trwałośći tej konstytucji przyczynia się też wysoki poziom intelektualny i doświadczenie polityczne jej twórców.

Konstytucja USA składa się ze wstępu, siedmiu artykułów i 27 poprawek. Wstęp nawiązuje do zasady suwerenności narodu i zasad państwa liberalnego. Pierwszy artykuł dot. Władzy ustawodawczej - legislatywy, parlamentu noszącego nazwę Kongres. Drugi dot. Władzy wykonawczej - prezydenta, trzeci władzy sądowniczej, czwarty stosunki między władzą federalną a stanowa, piąty - określa tryb zmiany konstytucji, szósty określa podstawowy system źródeł prawa,

Jest to konstytucja sztywna. Z wnioskiem wprowadzenia poprawek może wystąpić 2/3 obu izb Kongresu lub 2/3 legislatur stanowych, zwołując konwencję dla wprowadzenia poprawek. Następnie musi być ratyfikowana przez ¾ stanów (legislatur stanowych lub konwencji).

W praktyce z poprawkami do Konstytucji występuje Kongres , jak dotychczas jedynie XXI poprawka, dotycząca zniesienia prohibicji.

Art VI Konstytucji dotyczy systemu pisanych źródeł prawa :

Podstawowymi zasadami Konstytucji amerykańskiej jest zasada podziału władzy i zasada federalizmu. Ponadto w konstruowanych katalogach wymieniane są zasady : suwerenności narodu, demokracji, równoważenia władz, kontroli sądowej, rządu reprezentacyjnego, rządów prawa, ograniczenia władzy wobec obywateli, nadrzędności ustaw federalnych, republikanizmu, dwuizbowości parlamentu.

Zasada podziału władzy nie została w Konstytucji wyrażona w sposób bezpośredni, lecz w świetle jej postanowień i systematyki jest jej zasadą naczelną. Zasada podziału władzy najpełniej wprowadzona została na płaszczyźnie organizacyjnej i personalnej. Twórcy Konstytucji podzielili władze na ustawodawczą, wykonawczą oraz sądowniczą.

Określa ona podział władzy między rząd centralny a rządy części składowych federacji.

Zakres władzy federalnej zostały Konstytucji określony zarówno w sposób pozytywny i negatywny. Kompetencje władzy federalnej noszą nazwę delegowanych i dot. Uprawnień prezydenta i Kongresu.

Kongres posiada również uprawnienia pochodne, czyli prawo do uchwalania ustaw niezbędnych do wykonywania uprawnień władz federalnych.

Władze federalne dysponują więc uprawnieniami wyraźnie przyznanymi im w Konstytucji oraz tymi, które są im potrzebne do realizacji konstytucyjnych uprawnień.

W ramach kompetencji władz stanowych znalazły się wszystkie kompetencje które nie są zastrzeżone dla władz centralnych lub zakazanych stanom - np. dot. utrzymania porządku publicznego.

Specjalną grupę kompetencji tworzą tzw. uprawnienia równoległe, wykonywane przez władze federalne i stanowe. Należą do nich : nakładanie i pobieranie podatków, ustanawianie i utrzymywanie sądownictwa, uchwalanie przepisów dot. ochrony zdrowia, moralności i porządku publicznego, regulowanie handlu międzystanowego, zaciąganie pożyczek.

Konstytucja ustanawia zasadę nadrzędności ustawodawstwa federalnego nad stanowym. W ramach władzy sądowniczej wprowadzono nadrzędność Sądu Najwyższego , obejmującą sądownictwa federalnego i stanowego. Konstytucja gwarantuje wszystkim stanom równy status, władze federalne mają obowiązek ochrony stanów przed zamieszkami, i zagwarantowania republikańskiej formy rządów.

Art. IV wymienia zasady wzajemnych relacji pomiędzy stanami :zasada pełnej wiary i zaufania - nakłada na dany stan obowiązek uznawania aktów urzędowych, dokumentów i orzeczeń sądowych wszystkich innych stanów, zasada przywilejów i swobód- pozwala obywatelom z innych stanów korzystać z pełni praw i wolności miejscowych obywateli danego stanu, zasada ekstradycji - nakazująca wydanie oskarżonych.

Parlamenty stanowe mają charakter bikameralny - dwuizbowy. Gubernatorzy wybierani są przez obywateli danego stanu na 4 letnią kadencję ( z wyj. 2 stanów). Pomiędzy stanami mogą zachodzić różnice jeżeli chodzi o rozwiązania prawne. (37 stanów z karą śmierci, pozostałe ze zniesiona karą śmierci). Gubernator ma np. prawo łaski wobec skazanych.

Siedzibą jest Kapitol w Waszyngtonie. Izba niższa - Izba Reprezentantów, Izba wyższa - Senat.

Izba Reprezentantów składa się z 435 deputowanych (każdy stan ma co najmniej 1 deputowanego), a 385 proporcjonalnie została rozdysponowana na pozostałe stany w zależności od liczby mieszkańców.

Kadencja Izby Reprezentantów (deputowanego)jest 2 letnia. Każdy stan wybiera dwóch senatorów. Kadencja senatora wynosi 6 lat, a co dwa lata zmienia się 1/3 składu. Członkowie Izby Reprezentantów reprezentują cały naród, natomiast senat reprezentuje same stany. Kongresmeni posiadają równy status. Obowiązuje zasada incompatibilitas - nie można łączyć funkcji wykonawczej z ustawodawczą.

Wybory

Do Kongresu odbywają się w tym samym dniu co inne wybory (pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku miesiąca listopada) w latach parzystych, lecz składają się z odrębnych aktów głosowania do Izby Reprezentantów i Senatu.

Kandydaci wybierani są w drodze prawyborów. Wybory do mobu izb prowadzone są w głosowaniu powszechnym i bezpośrednim, według systemu większości względnej.

W wyborach do Senatu kandydować mogą osoby, które ukończyły 30 lat i są obywatelami amerykańskimi co najmniej od 9 lat i zamieszkują w stanie, który chcą reprezentować. Okręgiem wyborczym jest stan.

W wyborach do Izby Reprezentantów bierne prawo wyborcze posiadają osoby, które ukończyły 25 lat, są obywatelami amerykańskimi co najmniej od 7 lat i zamieszkują w stanie, w którym chcą kandydować. Podział mandatów pomiędzy poszczególne stany uzależniony jest od liczby mieszkańców danego stanu. Okręgi są jednomandatowe, a wybrany zostaje ten kandydat, który otrzyma największą liczbę głosów.

Kongres obraduje w trybie sesyjnym, kadencja liczona jest według kadencji Izby Reprezentantów i wynosi dwa lata. Kongres obraduje na corocznych sesjach. Sesja rozpoczyna się 3go stycznia i musi zakończyć się w dniu następnej sesji - a najwcześniej 31 lipca.

Podczas dwuletniej kadencji odbywają się dwie sesje roczne. Zasada dyskontunuacji - niedokończone projekty nie mogą byc kontynuowane na kolejnej sesji.

Przewodniczącym Izby Reprezentantów jest speaker. Jest on wybierany przez izbę, pochodzi z partii posiadającej w izbie większość. Speaker przewodniczy posiedzeniom izby, reprezentuje ją na zewnątrz, ustala porządek obrad, przekazuje projekty ustaw właściwym komisjom , powołuje członków komisji.

Senatowi przewodniczy vice prezydent USA. (Joe Rider). Vice prezydent nie jest senatorem i nie uczestniczy więc w głosowaniach. W przypadku nieobecności vice prezydenta zastępuje do przewodniczący tymczasowy.

Oprócz przewodniczących izb ważni są przywódcy frakcji partyjnych. W sumie są 4 frakcje : po dwie w Izbie Reprezentantów i w Senacie. Ważnymi osobami są : przewodniczący komisji - kierujący pracami komisji, zwołują posiedzenia komisji, przydzielają projekty ustaw itp.

Urząd dyscypliny partyjnej (WHIP) utrzymuje jedność działania frakcji.

Komissje parlamentarne - zajmują się rozpatrywaniem i przygotowywaniem spraw na posiedzenia plenarne izby.

Komisje :

Kongres może wypowiedzieć wijnę, przyznaje fundusz dla zagranicy, Senat z kolei ratyfikuje traktaty międzynarodowe, Senat wyraża zgodę na nominację prezydenckie.

Stanowienie ustaw, praw. Proces uchwalania ustawy może być zainicjowany albo w jednej albo w drugiej izbie. Jedynie ustawy podatkowe i budżetowe muszą być kierowane do Izby Reprezentantów. Często projekty ustaw rozpatrywane są w obu izbach jednocześnie.

prawo inicjatywy ustawodawczej posiadają wyłącznie członkowie kongresu, co oznacza że z projektami ustaw wystąpić może indywidualnie każdy z kongresmenów oraz stałe komisje Kongresu. Jedynie projekt budżetu jest wnoszony przez prezydenta. W praktyce jednak zdecydowana większość 80% inicjatyw pochodzi od prezydenta i jego administracji.

Procedura ustawodawcza może być rozpoczęta w każdej z izb.

Kierowanie projektu do właściwej komisji. Cała procedura może zakończyć się na tej komisji, komisje mogą prowadzić postępowania wyjaśniające, prowadzić publiczne przesłuchania, angażować ekspertów.

Projekt zaaprobowany przez komisję zostaje przedstawiony na posiedzeniu plenarnym , odbywa się debata i skierowanie projektu do drugiej izby. Jeżeli kompromis w drodze komisji uzgadniającej zostaje osiągnięty, ustawa zostaje podpisana przez przewodniczących obu izb i jest przedkładana prezydentowi celem promulgacji.

Promulgacja - prezydent ma 10 dni na podpisanie ustawy. Jeżeli w tym czasie nie podpisze tej ustawy, wchodzi ona automatycznie w życie, lub może ją zwrócić Kongresowi wraz z zastrzeżeniami do ponownego rozpatrzenia na zasadzie weta zawieszającego. Weto można odrzucić 2/3 głosów.

Głównym elementem o charakterze kontrolnym jest impeachment - prawo do postawienia w stan oskarżenia członków administracji federalnej w tym prezydenta, vice prezydenta, sekretarzy stanu, sędziów Sądu Najwyższego i sędziów federalnych. np. niewłaściwe użycie funduszy państwowych, zaniedbywanie obowiązków, wykorzystanie urzędu do osiągnięcia korzyści osobistej. Oskarżenie formułuje i występuje z nim Izba Reprezentantów, sądzi natomiast Senat. W przypadku oskarżenia prezydenta Senatowi przewodniczy prezes Sądu Najwyższego. Orzeczenie skazujące większością 2/3 głosów obecnych senatorów. W przypadku skazania Senat może orzec jedynie karę usunięcia ze stanowiska oraz pozbawienia prawa do wykonywania funkcji publicznych w przyszłości. Orzeczenie w trybie impeachment jest ostateczne i nie przysługuje od niego odwołanie. Odpowiedzialność w trybie impeachment nie wyklucza odpowiedzialności przed sądem powszechnym.

Roosevelt sformułował doktrynę prezydenta jako sługi narodu. Dalszym rozszerzeniem była koncepcja „prerogative powers” - stanowiącej, że istnieją sytuacje podczas których, prezydent może wykraczać ponad konstytucyjne prawa. np. imperialna prezydentura Richarda Nixona. Nixon był przekonany, iż jest upoważniony do wszelkich działań nawet w czasie pokoju.

Pozycję prezydenta wzmacnia fakt iż jest rzeczywistym reprezentantem narodu, jest wybierany w wyborach powszechnych, sprawia to że posiada on legitymację równorzędną parlamentowi.

Prezydent jest wybierany w wyborach powszechnych i pośrednich na 4 letnią kadencję. Ta sama osoba nie może piastować tej funkcji więcej niż przez dwie kadencje. Bierne prawo wyborcze posiadają obywatele amerykańscy , którzy są obywatelami od urodzenia. Cenzus wieku 35 lat, kandydaci muszą zamieszkiwać na terenie USA co najmniej od 14 lat oraz dysponują pełnia praw publicznych. Zgłoszeń kandydatów dokonują grupy wyborców, partie polityczne lub sami zainteresowani.

Wybory prezydenckie trwają około jednego roku i składają się z :

Wraz z prezydentem jest wybierany wiceprezydent. Przewodniczy on senatowi. Zastepuje prezydenta w przypadku opróznienia tej funkcji lub w przypadku zastapienia. W przypadku opróznieniu stanowiska wiceprezydenta , na to stanowisko wiceprezydenta wybiera prezydent.

W przypadku opróżnienia urzedu prezydenta i wiceprezydenta , prezydenta zastepuje speaker Izby Reprezentantów a w dalszej kolejności przewodniczący Senatu.

Jest głowa państwa oraz szefem rządu. Nie ma dualizmu egzekutywy. Jest głową państwa, szefem admiinistracji federalnej, naczelnym dowódcą sił zbrojnych, szefem polityki zagranicznej, wynonawca ustaw, posiada uprawnienia ustawodawcze, jest liderem opinii publicznej. Jako głowa państwa prezydent wykonuje liczne funkcje reprezentacyjne i ceremonialne. Reprezentuje państwo , mianuje ambasadorów oraz przyjmuje listy uwierzytelniające, nadaje ordery i odznaczenia, posiada prawo łaski.

Jako szef administracji federalnej sprawuje jednoosobową władzę wykonawczą stojąc na czele aparatu administracyjnemu (około 3 mln urzedników). Prezydent ponosi odpowiedzialnośc za działanie urzędów federalnych. Posiada prawo do powoływania i odwoływania pracowników administracji federalnej. Cetralna Agencja Wywiadowcza i Federalne Biuro Śledcze wysocy funkcjonariusze są mianowani przez prezydenta za radą i zgoda Senatu. Prezydent powołuje także sędziów federalnych, w tym sędziów Sądu Najwyższego.

Będąc szefem rządu dysponuje administracją federalną. Ma do pomocy 14 departramentów i sekretarzami tych departamentów. Wraz z sekretarzami tworzy nieformalny gabinet rządowy. Departamenty są powoływane i znoszone ustawami Kongresu, spośród 14 można wyróżnić np. Departament Stanu (sprawy zagraniczne)Skarbu , Obrony (Pentagon), Sprawiedliwości, Rolnictwa, Handlu.

Również dla wykonywania swoich funkcji prezydent został wyposazony w specjalistyczny aparat :

Prezydent jest kreatorem polityki zagranicznej, Sekretarz stanu jest jedynbie wykonawcą plityki prezydenta. Prezydent może zawierać traktaty międzynarodowe i porozumienia administracyjne.

Prezydent pełni istotną rolę jako promotor ustaw, nie ma prawa inicjatywy ustawodawczej, ale wygłasza orędzia do kongresu i tam wygłasza swoje preojekty, które sa podejmowane przez kongresmenów i sa przygotowywane przez aparat wykonawczy.

Posiada prawo podpisania umowy - w ciągu 10 dni po otrzymaniu ustawy, może ja podpisać lub zwrócić Kongresowi wraz z zastrzeżeniami (zawetować). Prawo weta :

Władzę sadowniczą wykonują sądy stanowe i federalne.

Sądy federalne - system trójstopniowy :

Funkcja kreacyjna - wynika z prawa precedensowego w amerykańskim systemie źródeł prawa. A szczególnie Sąd Najwyższy , rozstrzygając spory na podstawie prawa precedensowego.

Funkcja interpretacyjna - związana z dokonywaniem przez sądy wykładni ustaw i innych aktów stanowionych przez Kongres i władzę wykonawczą. Interpretacji aktów Kongresu i prezydenta sędziowie dokonują najczęściej na gruncie prawa precedensowego, okreslając w istotnym stopniu ich treść.

Funkcja ustrojodawcza -wynika z praw aprzyznawanego sądom federalnym i Sądowi Najwyższemu jeżeli chodzi o wykładnię Konstytucji. Konstytucyjnoiśc może być zakwestionowana przez stronę w związku z toczącym się sporem cywilnym czy karnym i wówczas sąd podejmuje rozstrzygnięcie dotyczące konstytucyjności aktu.

Amerykański system partyjny jest systemem dwupartyjnym. Czynnikiem utrwalającym ten system jest system wyborczy, podziały socjopolityczne, tradycja, finansowanie polityki i centralizujący wpływ urzędu prezydenckiego. Dwa obozy : liberalny i konserwatywny. W USA procent głosów zmarnowanych jest niewielki.

Rządy parlamentarne, z przesunięciem w stronę parlamentarno - gabinetowych. Parlament dokonuje wyboru głowy państwa, ten z kolei powołuje rząd. Dla legalizacji swojego działania potrzebuje zaufania obu izb parlamentu .

Prezydent sprawuje władzę poprzez akty wymagające kontrasygnaty odpowiedniego ministra.

Występuje bikameralizm, przy czym obie izby są wobec siebie równorzędne.

Jest wybierany przez przedstawicieli narodu. Jest organem władzy jednoosobowym, apolitycznym i bezstronnym, pełni funkcje gwarancyjne i kontrolne. Prezydent utożsamia "jedność narodową".

Prezydenta wybiera parlament na wspólnym posiedzeniu obu izb z udziałem po 3 reprezentantów z 19 regionów i jeden przedstawiciel Valle d'Aosta. Wymagana większość kwalifikowana wynosi 2/3 głosów, po trzecim głosowaniu wystarczy już większość.

Kadencja wynosi 7 lat, z możliwością jednej reelekcji. Funkcji prezydenta nie można łączyć z innym stanowiskiem państwowym ani z mandatem parlamentarnym. Po kadencji byli prezydenci stają się dożywotnimi senatorami Republiki.

Prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem, ponosi natomiast odpowiedzialność Konstytucyjną, może być postawiony w stan oskarżenia przez obie izby. Sąd Konstytucyjny przy udziale 16 członków spełniających warunki wybieralności do Senatu, powołanych z listy ustalanej ran na 9 lat przez parlament.

Kompetencje głowy państwa : zarządzanie wyborów do parlamentu, zwoływanie pierwszego posiedzenia izby, zwoływanie izb na sesje nadzwyczajne, podpisywanie ustaw, weto ustawodawcze, rozwiązanie jednej lub obydwu izb parlamentu, powoływanie premiera, ogłaszanie dekretów z mocą ustawy, ratyfikowanie traktatów międzynarodowych, zwierzchność nad siłami zbrojnymi, przewodniczy Najwyższej Radzie Obrony, ma prawo łaski, przewodniczy Najwyższej Radzie Sądowniczej, mianuje 5 sędziów Sądu Konstytucyjnego oraz członków regionalnych trybunału administracyjnego.

Prezydentem zostaje zwykle wybitny polityk, umiejący skonsolidować i godnie reprezentować naród.

Składa się z dwóch izb Izb Deputowanych (630 deputowanych) i Senatu (315 senatorów)

Obie izby pochodzą z wyborów powszechnych i bezpośrednich, w systemie proporcjonalnym.

Deputowani i senatorowie posiadaja immunitet materialny i formalny. W parlamencie moga być tworzone komisje.

Kadencja obu izb trwa 5 lat i może byc skrócona zarządzeniem prezydenta na wniosek Rady Ministrów. Izby działaja w trybie sesyjnym. Obie izby pochodzą z wyborów powszechnych i bezpośrednich w ordynacji proporcjonalnej.

Czynne prawo wyborcze do Izby Deputowanych osiąga się wraz z ukończeniem 18 lat, a do Senatu 25 lat. B ierne prawo wyborcze do Izba Deput. obywatele po 25 roku zycia, Senat 40 lat.

Do 2005 roku system proporcjonalny(mieszany system wyborczy) , możliwośc blokowania list, przewidywał wybór ponad ¾ (475) deputowanych w jednomandatowych kolegiach wyborczych, znajdujących się w granicach jednego z 26 okręgach. Obsadzanie mandatów deputowanych w kolegiach jednomandatowych następowało z zastosowaniem systemu większości zwykłej, natomiast wybór drugiej części deputowanych (175) , następowało systemem proporcjonalnym.

W 2005 przyjęta została nowa ordynacja wyborcza do Izby Deputowanych i Senatu. Decyzja ugrupowań koalicji popierającej rząd Silvio Berlusconiego po raz kolejny w najnowszej historii Republiki Włoskiej dokonano zmiany systemu wyborczego z mieszanego na proporcjonalny.

Utrzymany został podział na 26 okręgów wyborczych. Obecnie wybieranych jest 617 deputowanych.

Warunkiem dopuszczenia do udziału w podziale mandatów trzeba przekroczyć tzw. progi ustawowe:

Prawo uczerstniczenia przy podziale mandatów uzyskały także ugrupowania reprezentujące mniejszości etniczne które uzyskały co najmniej 20%.

Zwycięska partia polityczna lub koalicja wyborcza, która uzyskała mniej niż 340 mandatów do Izby Deputowanych ma prawo do dodatkowej ich liczby. Łącznie taka partia , koalicja ma zagwarantowane 54% miejsc.

W wyborach do Senatu cały kraj został podzielony na 20 okręgów wyborczych. Sześciu senatorów wybieraja wyborcy z zagranicy. Są też stali senatorowie - dozywotni mianowani przez prezydenta oraz senatorowie dożywotni.

Progi ustawowe :

Inicjatywę ustawodawczą ma Rada Ministrów, indywidualnie parlamentarzystom, inicjatywea ludowa (500 tys wyborców), Narodowa Rada Gospodarki i Pracy, każda rada regionalna oraz w niewielkim zakresie gminy.

Symetryczny bikameralizm włoski przejawia się w powierzeniu identycznych uprawnień kontrolnych obu izbom parlamentarnym. Funkcja kontrolna realizowana jest poprzez : zarządzanie przez izbę dpchodzeń w sprawach stanowiących interes publiczny, rozpatrywanie sprawozdań z kontroli realizacji budżetu, przedstawianych przez Trybunał Obrachunkowy

Przeprowadzanie debat parlamentarnych, dotyczących określonego wycinka prac rządowych. Zapytania deputowanych i senatorów kierowane są w celu uzyskania informacji od członków rządu w mniej skomplikowanych sprawach. Interpelacje. Również do ich złożenia wystarczy inicjatywa indywidualnego parlamentarzysty.

Uprawnienia kontrolne stałych (problemowych) komisji parlamentarnych.

Prezydent powołuje premiera i na jego wniosek pozostałych ministrów.

Rada ministrów musi zyskać wotum zaufania od obu izb w ciągu 10 dni od powołania.

Organami rządu są premier, ministrowie i rada ministrów in corpore. W składzie rządu mogą ponadto wchodzić wiceprezesi rady, ministrowie bez teki, podsekretarze stanu, Rada Gabinetowa, komitety między ministerialne oraz nadzwyczajni komisarze rządu.

Premier dla skuteczniejszego działania dysponuje specjalnym urzędem - Prezydium Rady Ministrów. W rządzie może być powołany jeden lub wielu wiceministrów : obecnie 19.

Zwany tez Trybunałem Konstytucyjnym, jest pierwszym tego typu trybunałem w europie, nie znajduje się w strukturze sądownictwa, jest organem o charakterze politycznym, 5 sędziów mianowanych przez prezydenta, 5 przez obie izby parlamentu, 3 przez trybunał kasacyjny, 1 przez radę stanu i 1 przez Trybunał Obrachunkowy. Dziewięcioletnia kadencja - nie może być powtarzana, nie można łączyć tej funkcji z innymi funkcjami.

Funkcje : orzekanie w sprawach zgodności aktów normatywnych z konstytucją, rozstrzyganie sporów kompetencyjnych, rozstrzyganie w sprawie odpowiedzialności konstytucyjnej.

Zgodność z zasadami konstytucji :

Włoski Sąd Konstytucyjny rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy :

Ponadto Trybunał jest organem przed którym odpowiedzialnośc za zdradę stanu lub pogwałcenie Konstytucji ponosi Prezydent. Procedura : posiedzenie obu izb, uchwalenie wniosku wymaga bezwzględnej większości głosów. Trybunał pracyje wtedy w poszerzonym składzie po 16 członków wylosowanych spośród obywateli posiadających bierne prawo wyborcze.

Najniższym szczeblem sądownictwa są sędziowie pokoju - zajmują się drobnymi sprawami o charakterze cywilnym. Sądem drugiej instancji dla spraw sędziów pokoju jest sąd pretorski, Trybunały są sądami I instancji w sprawach karnych i II instancji przy orzeczeniach w sądach pretorskich. Potem są sady przysięgłych.

Najwyższym jest Sąd Najwyższy - Sąd Kasacyjny. Istnieje również sądownictwo administracyjne i wojskowe.

20 regionów, 5 działa na podstawie specjalnych statusów (forma autonomii) np. Sycylia.

Po nowelizacji konstytucji w 2001 roku regiony te otrzymały wyłączność ustawodawczą w kwestiach przewidzianych w kompetencji regionów - podobnie gminy, prowincje i miasta metropolitalne. Wszystkie te podmioty posiadają samodzielność finansową.

Włoska Partia Socjalistyczna PSI 1892 r.

Włoska Partia Republikańska PKI

Włoska Partia Liberalna PLI

Włoska Partia Komunistyczna PDS

po 2001 roku :

po 2006 roku :

po 2008 roku :

Dzieli się na 22 regiony, 96 departamentów, i 36 300 gmin. Ponadto 4 departamenty i terytoria zamorskie oraz zamorskie zbiorowości terytorialne (6).

Konstytucja z 4 października 1958 roku. Zatwierdzone w referendum przez 79% uczestniczących w głosowaniu. Frekwencja 84%.

System prezydencko - premierowski - mieszany system.

Zasady konstytucyjne :

Jest Konstytucją sztywną - trudnozmienialna. Wniosek w sprawie zmiany artykułu lub punktu przysługuje prezydentowi na wniiosek premiera oraz członkom parlamentu.

Projekt powinien być uzgodniony przez obie izby a potem w referendum zatwierdzone.

Prezydent może zadecydować aby zamiast referendum zmian dokonały obie izby parlamentu w tzw. Kongresie (połączone obie izby) 3/5 większości kwalifikowanej może zmienić Konstytucję.

Ostatnie zmiany z roku 2007.

Modele władzy :

Art 5 Konstytucji - prezydent czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji i nad regularnym funkcjonowaniem władz publicznych, jest gwarantem niepodległości narodu, integralności terytorium państwa i przestrzegania traktatów.

Wybór prezydenta

Wybory powszechne, bezpośrednie na 5 -letnią kadencję. (wcześniej wybierało kolegium elektorów na okres 7 lat) Prezydent może być nieograniczoną ilość razy wybierany na prezydenta.

Kandydatów na prezydenta mogą zgłaszać tzw. wyborcy kwalifikowani (członkowie obu izb parlamentu, rad generalnych, Rady Paryża i zamorskich zgromadzeń terytorialnych). Za kandydaturą musi opowiedzieć się 500 wyborców kwalifikowanych, przy czym muszą oni pochodzić z co najmniej 30 różnych departamentów. Kandydaci na prezydenta wpłacają kaucję, która podlega zwrotowi, jeżeli kandydat uzyska 5% głosów.

Prezydent wybierany jest bezwzględną większością głosów, w dwóch turach. Jeżeli w pierwszej turze żaden z kandydatów nie otrzyma wymaganej większości głosów, za dwa tygodnie odbywa się druga tura. Bierze w niej udział dwóch kandydatów, którzy w pierwszej turze uzyskali największą liczbę głosów. Nad prawidłowym przebiegiem wyborów czuwa Rada Konstytucyjna.

Kompetencje prezydenta

Uprawnienia które kontrasygnaty nie wymagają

Nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem lecz tylko przed narodem.

Odpowiedzialność konstytucyjna tylko w przypadku zdrady stanu. Wówczas może być postawiony w stan oskarżenia przez obie izby parlamentu większością bezwzględną. Następnie może być sądzony przez Wysoki Trybunał Sprawiedliwości złożony z parlamentarzystów obu izb.

Jest organem samodzielnym lecz łączącym prezydenta i parlament. Rząd określa i prowadzi politykę narodu.

Rząd jest odpowiedzialny przed parlamentem , lecz ta odpowiedzialność istnieje tylko przed Zgromadzeniem Narodowym. W sytuacji koabitacji rząd jest odpowiedzialny jest tylko przed parlamentem.

Członków rządu obowiązuje zasada incompatibilitas - niepołączalności funkcji z piastowaniem mandatu parlamentarnego.

Sposób powoływania i skład

powoływani przez prezydenta, pozostali członkowie rządu są powoływani przez prezydenta ale na wniosek premiera.

Premier po obradach Rady Ministrów zwraca się o udzielenie wotum zaufania przed Zgromadzeniem narodowym.

Rząd składa się z premiera , ministrów stanu, ministrów resortowych i delegowanych, oraz sekretarzy stanu.

Posiedzeniom rządu przewodniczy prezydent.

Główną funkcją rządu jest określanie polityki narodu oraz dysponowanie nad admionistracją oraz siłami zbrojnymi.

Kompetencje : opracowanie programu działania a następnie jego jego realizowanie po zatwierdzeniu przez parlament.

Parlament dwuizbowy, Zgromadzenie Narodowe oraz Senat

Zgromadzenie Narodowe reprezentuje cały naród, wybierane jest w powszechnym i bezpośrednim głosowaniu. 577 deputowanych

Senat, wybierany w wyborach pośrednich. 322 senatorów kadencja 6 lat, co 3 lata wybierana jest połowa członków senatu.

Wybory do Zgromadzenia Narodowego przeprowadzane są w okręgach jednomandatowych, uzyskanie większości bezwzględnej. Czynne prawo wyborcze 18 lat, bierne 23 lata.

Warunkiem zdobycia mandatu jest bezwzględna większość głosów. W drugiej turze dostają się kandydaci z poparciem większym niż 12.5% w pierwszej turze.

Senatorowie

Wybierani są w departamentach przez kolegia wyborcze radców regionalnych , generalnych oraz delegatów, bierne prawo wyborcze 35 lat.

Tryb funkcjonowania : parlament działa w trybie sesyjnym , przewidziala jest sesja zwyczajna, zbiera się w pierwszy dzień października i obraduje do ostatniego dnia czerwca - nie może przekroczyć 120 sesji.

Sesja nadzwyczajna może trwać najdłużej 12 dni, zwoływana jest przez prezydenta na żądanie premiera lub większej ilości członków Zgromadzenia Narodowqego.

Organy wewnętrzne prezydium : przewodniczący, komisje , grupy parlamentarne. Organami pracy są komisje stałe , specjalne i śledcze.

Podstawową funkcją parlamentu jest funkcja ustawodawcza

Prawo inicjatywy ustawodawczej posiada premier i członkowie parlamentu. Projekt ustawy kierowany jest do jednej z izb i jest przedmiotem obrad każdej z izb w celu przyjęcia jednolitego tekstu.

W przypadku rozbiezności między izbami, po dwukrotnym czytaniu w każdej z izb lub gdy po pierwszym czytaniu w kżdej z izb premier oświadcza że ustawa jest pilna, premier może zwołać komisję mieszaną. Komisja mieszana utworzona na zasadzie parytetu jest upoważniona do opracowania kompromisowego tekstu projektu.

Jeśli procedura ta nie doprowadziła do przyjęcia przez izby tekstu wspólnego rząd może o ponownym czytaniu w Zgromadzeniu Narodowym i w Senacie zażądać od zgromadzenia ostatecznego rozstrzygnięcia danej sprawy.

Prezydent promulguje ustawy w terminie 15 dni.

Instrumentami są wotum zaufania. Wniosek o wotum może zwrócić się premier. Wniosek o wotum nieufności musi być podpisany 1/10 deputowanych. Głosowanie nad nim rozpoczyna się po upływie 48 godzin. Wotum uchwalane jest większością głosów członków zgromadzenia narodowego .

Kolejną instytucją kontroli są zapytania- Konstytucja V Republiki nie przewiduje interpelacji. Odpowiedź na zapytania może być przedmiotem debaty parlamentarnej.

Składa się z 9 członków których kadencja trwa 9 lat, kadencja nie może być powtarzana. 3 członków mianuje prezydent, dalszych 3 przewodniczący zgromadzenia narodowego i dalszych 3 przewodniczący senatu. W skład wchodzą także byli prezydenci republiki. Co 3 lata odnawiany jest skład 1/3 rady.

Kompetencje Rady konstyt.