Jacek Lewicki
INFORMATYKA W SZKOLE
Program nauczania
Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
Minister właS
ciwy do spraw edukacji i wychowania dopuszcza do uzytku szkolnego
program nauczania pod tytułem: Informatyka w szkole. Program nauczania autorstwa
Jacka Lewickiego przeznaczony dla III etapu edukacyjnego gimnazjum.
Numer dopuszczenia DKW 4014 227/99.
Łamanie
Andrzej Bożek
Projekt okładki
Stefan Drawiczewski, FOQS
Redaktor
Krystyna Mazurkiewicz
Nadzór edytorski
Magdalena Hamid
� Copyright by Jacek Lewicki, Warszawa 1999
Druk i oprawa
Przedsiębiorstwo Wydawniczo-Poligraficzne GRYF S.A.
Cichanów, ul. Sienkiewicza 51
Wydanie I, Warszawa 1999 r.
Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro
ul. KoS
ciańska 4, 01-695 Warszawa
www.pazdro.com.pl
[e-mail]
ISBN: 83-85751-81-5
2
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
SPIS TRER
CI:
I. Cele kształcenia i wychowania 5
II. Procedury osiągania celów kształcenia i wychowania 8
Metody nauczania 8
Zasady nauczania 9
Sposoby kontroli i oceny 9
R
rodki dydaktyczne 10
III. Charakterystyka programu 12
IV. Założenia programu 13
V. Struktura programu 15
VI. Uwagi o realizacji 16
VII. Zakładane osiągnięcia uczniów 20
Klasa I 20
Klasa II 21
Klasa III 22
VIII. Rola nauczyciela w procesie dydaktycznym 23
IX. TreS
ci kształcenia 25
Klasa I 25
Klasa II 33
Klasa III 38
X. Podsumowanie 44
3
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
I. CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA
Celem uniwersalnym leżącym u podstaw edukacji informatycznej na
poziomie gimnazjum jest stwarzanie uczniom warunków sprzyjających:
� poznawaniu i rozumieniu otaczającego S
wiata,
� ujawnianiu zainteresowań współczesną techniką komputerową
i technologią informacyjną,
� rozwijaniu uzdolnień w dziedzinie informatyki,
� kształtowaniu aktywnoS
ci poznawczej i twórczej ucznia.
Elementy te powinny mieć S
cisły związek z dążeniem nauczyciela
do zaznajamiania młodzieży (w toku trzyletniego cyklu dydaktyczne-
go) nie tylko ze sprzętem komputerowym, programowaniem, algoryt-
mami, ale także, lub przede wszystkim, z gromadzeniem, przetwarza-
niem i właS
ciwym wykorzystywaniem zdobytych informacji. Jest to
możliwe dzięki systematycznemu zapoznawaniu uczniów z różnorod-
nymi przejawami wpływu technologii informacyjnej na codzienne ży-
cie cywilizowanych społeczeństw. Ale nie tylko, ponieważ nauczanie
informatyki na poziomie gimnazjum powinno wspierać ogólny rozwój
intelektualny uczniów. Dostępny zaS
sprzęt i oprogramowanie nie może
być celem samym w sobie, lecz S
rodkiem do osiągnięcia celów wy-
ższych, tj. rozbudzenia ciekawoS
ci poznawczej i dociekliwoS
ci ucznia,
konsekwentnego i S
wiadomego kształtowania umiejętnoS
ci logicznego
myS
lenia, analizowania złożonych problemów, a także wyciągania wła-
S
ciwych wniosków z samodzielnie rozwiązanego zadania. Dlatego na
tym tle, jako pierwszoplanowe, rysują się następujące kwestie.
1. Prezentacja komputera osobistego jako:
� partnera w dialogu człowiek - maszyna,
� użyteczne narzędzie w ręku współczesnego człowieka umożliwia-
jące mu wykonywanie różnych prac (edytorskich, obliczeniowych,
projektowych, ...) poprzez odpowiednią obróbkę zgromadzonych
informacji,
� nowoczesne narzędzie pomocne nie tylko w pracy czy nauce, ale
także w zabawie.
5
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
2. Kształtowanie umiejętnoS
ci samodzielnego rozwiązywania postawio-
nych problemów za pomocą komputera.
3. Rozwijanie zainteresowań informatycznych uczniów na bazie pre-
cyzyjnie i kompetentnie budowanych podstaw edukacji kompute-
rowej.
W toku nauczania i uczenia się wybranych elementów informatyki
uczeń powinien nabywać stopniowo, na coraz wyższym poziomie, pod
pełną kontrolą nauczyciela, umiejętnoS
ci teoretyczne i praktyczne,
sprzyjające jego wszechstronnemu rozwojowi i umożliwiające mu jed-
noczeS
nie aktywne uczestnictwo w dalszej nauce wszystkich przed-
miotów szkolnych. Edukacja informatyczna w gimnazjum powinna
więc opierać się na:
� zachęcaniu uczniów, poprzez jednoczesne stwarzanie im odpo-
wiednich warunków, do korzystania z komputera jako narzędzia
pomocnego w pracy twórczej;
� wprowadzaniu uczniów w S
wiat pojęć i umiejętnoS
ci składających
się na alfabetyzację komputerową.
W wyniku takich działań uczeń nabywa wiedzę, osiąga odpowiedni
poziom samodzielnoS
ci i sprawnoS
ci intelektualnej oraz gromadzi po-
zytywne nawyki. Rozwija zatem kompetencje w zakresie: uczenia się,
myS
lenia, działania, komunikowania się i współpracy z otoczeniem.
Wychowanie młodego pokolenia, jako proces długotrwały i wielo-
płaszczyznowy, powinno zmierzać do ukształtowania prawidłowej po-
stawy obywatelskiej ucznia poprzez:
� poznanie różnych przejawów przestępczoS
ci komputerowej,
� przestrzeganie reguł prawnych okreS
lających zasady korzystania
z oprogramowania i danych komputerowych,
� poszanowania własnoS
ci intelektualnej.
Uwzględniając zróżnicowanie możliwoS
ci percepcyjnych uczniów,
wskazane jest tworzenie, w ramach poszczególnych klas, mniejszych
grup ukierunkowanych na poszerzanie wiadomoS
ci systematycznie zdo-
bywanych w toku ogólnodostępnego (gimnazjalnego) cyklu nauczania
informatyki. Uczniowie wykazujący szczególne zainteresowanie przed-
6
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
miotem i posiadający jednoczeS
nie większe niż przeciętne możliwoS
ci
poznawcze powinni zostać zachęceni do czynnego udziału w zajęciach
pozalekcyjnych. W ramach tych zajęć mogłyby być realizowane w stop-
niu poszerzonym lub fakultatywnie zagadnienia oznaczone symbolem:
:& (patrz pkt. IX).
7
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
II. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW KSZTAŁCENIA
I WYCHOWANIA
Osiągnięcie zakładanych celów kształcenia i wychowania zależy
od profesjonalizmu nauczyciela. Nie chodzi tu jedynie o jego odpo-
wiednie przygotowanie merytoryczne w zakresie informatyki. Waż-
nym elementem pracy pedagogicznej nauczyciela jest umiejętnoS
ć
tworzenia (wraz z uczniami) warunków sprzyjających powstaniu i
systematycznemu utrwalaniu korzystnej atmosfery uczenia się i na-
uczania. Duże znaczenie dla tego procesu mają zastosowane metody i
zasady nauczania, sposoby kontroli i oceny postępów ucznia, S
rodki
dydaktyczne.
Metody nauczania
1. Wykład teoretyczny zawsze powinien być łączony z pokazem, pre-
zentacją lub ćwiczeniami (grupowymi i/lub indywidualnymi) pro-
wadzonymi za pomocą sprzętu komputerowego (pod opieką na-
uczyciela).
2. Należy unikać prowadzenia zajęć z informatyki bez wykorzystania
komputerów.
3. Praca uczniów z podręcznikiem powinna być tak organizowana przez
nauczyciela, aby wspierała proces alfabetyzacji komputerowej.
4. Ćwiczenia uczniowskie mogą mieć charakter indywidualny lub
grupowy.
5. Ćwiczenia powinny polegać najpierw na realizacji przygotowanych
przez nauczyciela przykładów, a dopiero potem na samodzielnym
rozwiązywaniu postawionych przed uczniami problemów.
6. Skala trudnoS
ci zagadnień przygotowanych przez nauczyciela po-
winna uwzględniać zróżnicowanie możliwoS
ci percepcyjnych
uczniów.
7. Należy czuwać nad odpowiednim doborem stopnia trudnoS
ci zada-
nia, nad którego rozwiązaniem mają pracować uczniowie (indywi-
dualnie lub w zespołach).
8
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
8. AktywnoS
ć oraz inwencja twórcza wykazywana przez uczniów pod-
czas zajęć z informatyki powinna być nagradzana stosownie do roli,
jaką odgrywa w procesie dydaktycznym.
9. Uczniowie powinni być zachęcani do czytania czasopism o tematyce
komputerowej.
Zasady nauczania
W procesie skutecznego nauczania i uczenia się informatyki powin-
ny zostać uwzględnione nie tylko treS
ci będące przedmiotem kształce-
nia, ale również potrzeby, możliwoS
ci i oczekiwania ucznia - podmio-
tu kształcenia. Nauczanie powinno zatem przebiegać zgodnie z nastę-
pującymi zasadami:
a) przystępnoS
ci - przekazywane wiadomoS
ci zrozumiałe dla ucznia,
b) poglądowoS
ci - przekaz werbalny poparty odpowiednią pre-
zentacją,
c) stopniowania trudnoS
ci - S
wiadome przejS
cie od zagadnień pro-
stych do zadań złożonych (o coraz wyższym stopniu trudnoS
ci),
d) związku teorii z praktyką.
Sposoby kontroli i oceny
Dorax
ne sprawdzanie postępów ucznia powinno dotyczyć wyłącznie
wybranego (możliwie małego) zakresu zrealizowanych treS
ci progra-
mowych. Nie należy doprowadzać do sytuacji, w której kontrola
lub/i jej stopień trudnoS
ci (nie adekwatny do przekazanej wczeS
niej wie-
dzy) powoduje stres, a w konsekwencji zniechęcenie ucznia. Ważne jest
zatem, aby ocena wystawiona przez nauczyciela była odzwierciedle-
niem nie tylko rzeczywistej wiedzy ucznia, ale także, a może nawet
przede wszystkim, jego umiejętnoS
ci i nawyków. Ocena nie powinna
być S
rodkiem przymusu. Umiejętnie stymulowana przez nauczyciela
ciekawoS
ć uczniów jest głównym bodx
cem gwarantującym prawidło-
wy rozwój ich kompetencji.
Tradycyjne (indywidualne) odpowiedzi ustne powinny być zastępo-
wane wypowiedziami uczniów aranżowanymi przez nauczyciela w trak-
9
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
cie zespołowego rozwiązywania problemu za pomocą komputera. Bez-
stresowy kontakt, jaki powstaje między nauczycielem a uczniami pod-
czas dialogu dotyczącego analizowanego problemu, doskonale utrwala
twórczą atmosferę pracy umysłowej i pozwala na wnikliwe sprawdze-
nie indywidualnych postępów każdego ucznia.
Kartkówki i prace klasowe warto zastępować odpowiednio przygo-
towanymi zadaniami natury praktycznej, na których rozwiązanie ucznio-
wie mają okreS
lony czas (np. 30 min.). Zadania takie - rozwiązywane
za pomocą komputera - powinny pełnić rolę podsumowująco - utrwa-
lającą umiejętnoS
ci, np. opracowanie złożonego dokumentu za pomocą
edytora tekstu.
Dla uczniów zainteresowanych lub/i szczególnie uzdolnionych moż-
na organizować międzyklasowe (semestralne) konkursy informatyczne
obejmujące tematy, których zakres kompetencyjny był rozszerzany na
zajęciach pozalekcyjnych.
Prace domowe należy ograniczyć do przypadków, w których sami
uczniowie są zainteresowani wykonaniem zadania dodatkowego (nad-
obowiązkowego), np. elementu gazetki szkolnej, zaproszeń na szkolną
zabawę choinkową itp.
System oceniania (motywowania) uczniów powinien funkcjonować
tak, aby oceny wystawione przez nauczyciela na koniec roku szkolnego
(a szczególnie na zakończenie nauki w gimnazjum) były ze sobą po-
równywalne. Chodzi bowiem o to, aby dwóch uczniów (z różnych szkół)
ocenionych identycznie, prezentowało zbliżony poziom kompetencji.
R
rodki dydaktyczne
W trzyletnim procesie dydaktycznym można wykorzystywać różno-
rodne S
rodki wspomagające, np.:
a) podręczniki (wraz z załącznikami dydaktycznymi), autor - Jacek
Lewicki:
� Z komputerem za pan brat (pierwszy rok nauczania),
� Od algorytmów do Internetu (drugi rok nauczania),
� Programowanie w języku Logo od podstaw (trzeci rok na-
uczania);
10
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
b) czasopisma o tematyce komputerowej;
c) oprogramowanie (patrz pkt. VI, tab. 1 i 2);
d) multimedialne zestawy komputerowe;
e) drukarki (igłowe, atramentowe lub/i laserowe);
f) rzutnik obrazu komputerowego;
g) komputerowa sieć lokalna;
h) modem;
i) internet.
11
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
III. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU
Niniejsze opracowanie jest autorską propozycją programu naucza-
nia nawiązującą do tradycyjnego ujęcia kształcenia przedmiotowego.
Dotyczy informatyki nauczanej na poziomie gimnazjum, w trzyletnim
cyklu dydaktycznym.
Program ten został pomyS
lany tak, aby nauczyciel korzystający jego
założeń mógł, przede wszystkim, sprzyjać rozwojowi ucznia, a nie tyl-
ko ograniczać się do realizacji materiału. Jest to możliwe dzięki dużej
koncentracji uwagi nauczyciela na kształtowaniu u uczniów umiejętno-
S
ci samodzielnego myS
lenia, wyciągania logicznych wniosków i roz-
wiązywania postawionych problemów.
Program ten jest zbieżny z ogólną charakterystyką kształcenia gim-
nazjalnego. Stwarza zatem optymalne warunki nie tylko dla prawidło-
wego rozwoju intelektualnego młodego pokolenia, ale także pomaga
ujawniać zainteresowania i kształtować uzdolnienia młodzieży w dzie-
dzinie informatyki.
12
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
IV. ZAŁOŻENIA PROGRAMU
Głównym założeniem programu jest racjonalne dostosowanie wy-
branych elementów informatyki i technologii informacyjnej do możli-
woS
ci poznawczych uczniów oraz do warunków szkolnych, w jakich
może odbywać się efektywny proces dydaktyczny. Dodatkowo zakłada
się, że szkolny system komputerowy stwarza młodzieży okazję do pierw-
szego w życiu kontaktu z komputerem osobistym oraz jego oprogramo-
waniem systemowym i użytkowym. Przekazywana zaS
wiedza teore-
tyczna i praktyczna odpowiada, zwłaszcza w klasie I, wymaganiom edu-
kacji komputerowej na poziomie propedeutycznym.
MyS
lą przewodnią niniejszego opracowania jest dążenie nauczycie-
la do jak najwszechstronniejszego stymulowania aktywnoS
ci poznaw-
czej i twórczej uczniów. Chodzi bowiem nie tylko o samo pobudzanie
zainteresowań, lecz również, a może nawet przede wszystkim, o wła-
S
ciwe ukierunkowanie ciekawoS
ci poznawczej młodzieży.
Niniejsze opracowanie jest  programem maksimum o wyrax
nej
strukturze modułowej. ObszernoS
ć proponowanych treS
ci kształcenia
(patrz pkt. IX) nie jest zatem przypadkowa. Każdy nauczyciel może i
powinien wybrać te zagadnienia, które, jego zdaniem, są najbardziej
odpowiednie dla okreS
lonej grupy wiekowej uczniów i mogą być sku-
tecznie zrealizowane w warunkach szkolnej pracowni komputerowej.
PrzemyS
lana rezygnacja z treS
ci  nadmiarowych nie przyniesie więc
szkody ogólnej koncepcji dydaktycznej programu.
Efektywna realizacja celów kształcenia i wychowania (patrz pkt. I)
jest możliwa przy spełnieniu minimum:
� organizacyjnego - tygodniowo 3 godz. zajęć (lekcyjnych i poza-
lekcyjnych) na klasę oraz 1 komputer dla 2 uczniów;
� sprzętowego - komputer osobisty z procesorem 80386 i pamię-
cią RAM o pojemnoS
ci 4 MB;
� software owego - (patrz tabela 1 i 2).
Niniejszy program bazuje na swoistym kanonie podstawowych za-
gadnień z dziedziny informatyki i technologii informacyjnej. Precyzuje
13
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
zestawy wiedzy merytorycznej przeznaczonej dla kolejnych klas gim-
nazjalnych i okreS
la rolę nauczyciela w procesie dydaktycznym. Wska-
zuje także na sprawnoS
ci, umiejętnoS
ci i nawyki, jakie uczeń może zdo-
być w trzyletnim toku kształcenia. Tym samym okreS
la kompetencje, w
które powinien zostać wyposażony każdy absolwent gimnazjum.
14
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
V. STRUKTURA PROGRAMU
Niniejszy program nauczania informatyki w gimnazjum obejmuje:
1. Cele, jakie można osiągnąć w toku trzyletniego cyklu nauczania
(patrz pkt. I).
2. Procedury osiągania celów kształcenia i wychowania (patrz pkt. II).
3. Minimum wymagań decydujących o efektywnej realizacji procesu
kształcenia i wychowania młodzieży (patrz pkt. IV i VI).
4. Elementy organizacji pracy uczniów i nauczycieli (patrz pkt. VI)
wynikającej z:
� okreS
lenia tygodniowego wymiaru godzin lekcyjnych i poza-
lekcyjnych,
� podziału zespołu klasowego na grupy ćwiczeniowe,
� ewentualnego wykorzystania rekomendowanych podręczników
i załączników dydaktycznych,
� zastosowania sprzętu i oprogramowania zależnie od wyposa-
żenia szkoły.
5. Przykładowe zestawienie liczby zajęć z informatyki (ucznia i nauczy-
ciela) niezbędnych do wypełnienia w ciągu roku szkolnego propono-
wanych przez program zadań tematycznych i osiągnięcia wytyczo-
nych celów (patrz pkt. VI, tab. 3).
6. Układ haseł programowych tworzących działy i moduły dydaktycz-
ne zawierające tematy przewidziane do selektywnej realizacji w ko-
lejnych klasach gimnazjalnych - również na zajęciach pozalekcyj-
nych (patrz pkt. IX).
7. Wskazówki dla nauczyciela (patrz pkt. I, II, VI, VII, VIII, IX) doty-
czące jego działań ukierunkowanych na:
� wypełnianie edukacyjnych zadań szkoły w ramach nauczane-
go przedmiotu,
� rozwój aktywnoS
ci uczniów prowadzący do uzyskania przez
nich wiedzy na odpowiednim poziomie oraz pożądanych umie-
jętnoS
ci i nawyków,
� zakładane osiągnięcia uczniów,
� czytelne okreS
lenie własnej roli w procesie dydaktycznym.
15
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
VI. UWAGI O REALIZACJI
Niniejszy program nauczania informatyki w gimnazjalnych klasach
I-III został pomyS
lany tak, aby niezależnie od posiadanego przez szkołę
zaplecza sprzętowego i oprogramowania komputerowego była w pełni
możliwa realizacja głównego celu edukacji informatycznej, tj. zapew-
nienie uczniom możliwoS
ci korzystania z dostępnej technologii infor-
macyjnej.
Plan selektywnej realizacji treS
ci programowych zaproponowanych
w niniejszym opracowaniu przewiduje:
� równomierne rozłożenie zajęć� dydaktycznych na ok. 200 dni
nauki, tj. 38 - 40 tygodni roku szkolnego,
� objęcie uczniów wszystkich grup wiekowych cyklem ok. 80 godz.
dydaktycznych, co stanowi niezbędne minimum edukacyjne.
Zakładając, że zajęcia z informatyki będą prowadzone w wymiarze
2 godz. tygodniowo (w ramach bloku przedmiotowego z techniką, mu-
zyką i plastyką), istnieje koniecznoS
ć zorganizowania uzupełniających
zajęć pozalekcyjnych w formie, np. kółka informatycznego. Propozycję
przydziału liczby godzin zalecanych dla realizacji trzyletniego kursu
informatyki w gimnazjum (według niniejszego programu) prezentuje
tabela 3. Dopuszcza się płynnoS
ć w dopasowaniu liczby godzin prze-
znaczonych na realizację zarówno poszczególnych działów, jak i modu-
łów tematycznych. ElastycznoS
ć w proporcjonalnym doborze liczby
zajęć dydaktycznych - w zakresie ok. 80 godzin na klasę w ciągu roku
szkolnego - może wynikać, między innymi, ze zróżnicowania w:
� wyposażeniu pracowni informatycznych w różnych szkołach,
� przydziale liczby godzin na zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne,
� liczebnoS
ci klas itd.
Opracowując szczegółowy rozkład materiału nauczanego w danym
roku szkolnym nie należy dążyć do pełnej realizacji przygotowanych
treS
ci kształcenia (patrz pkt. IX). Modułowa konstrukcja programu po-
16
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
zwala na selektywny dobór proponowanych tematów zgodnie z kompe-
tencjami i doS
wiadczeniem nauczyciela. Możliwa jest zatem rezygna-
cja z niektórych tematów bez szkody dla ogólnej koncepcji programu.
TreS
ci kształcenia zaproponowane w niniejszym opracowaniu zosta-
ły dobrane tak, aby zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne mogły być prowa-
dzone w wymiarze 3 godz. tygodniowo na klasę z uwzględnieniem:
1. Podziału zespołu klasowego na grupy ćwiczeniowe, tj.:
� 1 godz. tygodniowo - zajęcia ćwiczeniowe I grupy, np. jedna
połowa klasy,
� 1 godz. tygodniowo - zajęcia ćwiczeniowe II grupy, np. druga
połowa klasy,
� 1 godz. tygodniowo - zajęcia pozalekcyjne (głównie dla uzdol-
nionych i/lub zainteresowanych);
2. Ewentualnego wykorzystania:
a) komputerów - począwszy od sprzętu tzw.  starej generacji , a
kończywszy na nowych konfiguracjach multimedialnych;
b) podręczników (autor: Jacek Lewicki):
� Z komputerem za pan brat (pierwszy rok nauczania),
� Od algorytmów do Internetu (drugi rok nauczania),
� Programowanie w języku Logo od podstaw (trzeci rok na-
uczania);
c) załączników dydaktycznych (autor: Jacek Lewicki):
� bezpłatnie udostępnianego przez Internet hipertekstowego
programu komputerowego pecet1_3.hlp dla Windows 3.xx/
95/98, który jest przeznaczony do realizacji wybranych te-
matów głównie z modułu A-I-1,
� dołączonego do podręcznika dla klasy III interpretera Pol-
skie Logo wer. 1.1B oraz programu demonstracyjnego
CHWALIPIĘTA 1-szy, który prezentuje wybrane możliwo-
S
ci języka Logo w implementacji na IBM PC (moduły: A-
I-1, D-I-1, A-II-1, A-III-1);
d) oprogramowania pogrupowanego w przykładowe zestawy na-
rzędzi służących nauczycielowi do skutecznego organizowania
aktywnoS
ci poznawczej i twórczej uczniów (patrz tabela 1 i 2).
17
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
TABELA 1
Przykładowy zestaw: Klasa I Klasa II Klasa III
system operacyjny + aplikacje
podręcznik załącznik podręcznik podręcznik załącznik
CP/J ver. 2.23; Junior Logo dla
x
Elwro 800 Junior
MS-DOS 6.xx; NC 5.0 PL;
QPRO 4.0; ACLOGO 1.2 PL;
Program do błyskawicznej nauki
xx x
x
bezwzrokowego pisania na
klawiaturze komputera (Z. Jura;
Z. Majka); MkS_vir
PC-DOS 7.0; NC 5.0 PL; QPRO
5.0; Polskie Logo wer. 1.1B;
xx x
x
Program do nauki pisania na
klawiaturze (Z. Dec); MkS_vir
Windows 3.xx; Polskie Logo
lub ACLOGO; Word 6.0 PL;
Excel 5.0 PL; (Works 3.0 PL);
Program do błyskawicznej
nauki bezwzrokowego pisania x x x x x
na klawiaturze komputera (Z.
Jura; Z. Majka); MkS_vir;
Przeglądarka WWW dla
Windows (*) (**)
Windows 95/98; MS-OFFICE
95/97; Program do nauki pisania
na klawiaturze (Z. Dec); MkS_vir;
Przeglądarka Internet Explorer xxx xx
Windows 95/98; wybrana
implementacja języka wysokiego
poziomu
(*) przykładowe przeglądarki WWW dla Windows zawiera tabela 2
(**) minimum software owe
TABELA 2. Niektóre przeglądarki WWW
Aplikacje Komponenty pakietów
Programy typu freeware
komercyjne do pracy w Internecie
1. Cello 1. Enhanced Mosaic 1. Internet Chameleon
2. NCSA Mosaic 2. Mosaic in a Box 2. InternetWorks
3. WinWeb 3. Netscape Navigator 3. NetCruiser Plus
4. SuperHighway Access for Windows
18
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
TABELA 3. Przykładowy rozkład godzin lekcyjnych i pozalekcyjnych w poszcze-
gólnych klasach z uwzględnieniem modułów tematycznych
Liczba zajęć z informatyki w ciągu roku szkolnego
Klasa Dział Moduł ucznia nauczyciela
lekcyjnych pozalekcyjnych lekcyjnych pozalekcyjnych
A I A I 1 8 10 2x8 10
A I 2 5 10 2x5 10
B I B I 1 4 6 2x4 6
I B I 2 5 2 2x5 2
C I C I 1 4  2x4 
C I 2 4  2x4 
D I D I 1 5 6 2x5 6
D I 2 5 6 2x5 6
A II A II 1 8 9 2x8 9
A II 2 4 5 2x4 5
B II B II 1 5 4 2x5 4
II B II 2 5 4 2x5 4
C II C II 1 5 3 2x5 3
C II 2 5 3 2x5 3
D II D II 1 4 6 2x4 6
D II 2 4 6 2x4 6
A III A III 1 7 9 2x7 9
A III 2 7 9 2x7 9
B III B III 1 6 9 2x6 9
III B III 2 6 9 2x6 9
C III C III 1 5 2 2x5 2
C III 2 5 2 2x5 2
D III D III 1 2  2x2 
D III 2 2  2x2 
RAZEM 3x40 3x40 3x80 3x40
GODZIN (I  III) 240 360
19
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
VII. ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW
Uwzględniając podstawę programową zakłada się osiągnięcie przez
uczniów kompetencji w zakresie: obsługi szkolnego systemu komputero-
wego, umiejętnoS
ci rozwiązywania różnych problemów za pomocą kom-
putera osobistego, wykorzystania multimedialnych noS
ników informacji.
KLASA I
� Włączenie komputera (jednostki centralnej i monitora).
� Odszukanie na dysku wybranego programu komputerowego.
� Posługiwanie się myszą komputerową.
� Załadowanie do pamięci RAM programu komputerowego.
� Zatrzymanie i przerwanie działającego programu.
� Modyfikacja struktury katalogowo - plikowej na dowolnym dysku.
� Tworzenie dyskietki systemowej i ratunkowej.
� Wykonanie duplikatu dyskietki.
� Odzyskanie skasowanego pliku i/lub grupy plików dyskowych.
� Zarchiwizowanie wybranych danych komputerowych i ich obsługa.
� Posługiwanie się programem antywirusowym.
� Pisanie dziesięcioma palcami techniką bezwzrokowej edycji tekstów
komputerowych.
� Zapisanie danych do pliku dyskowego.
� Zaprogramowanie komputera przy użyciu wybranego języka wyso-
kiego poziomu.
� Poprawne opuszczenie S
rodowiska programistycznego.
� Opracowanie za pomocą pełnoekranowego edytora tekstu krótkiego
dokumentu (instrukcji, recenzji itp.).
� Obsługa drukarki igłowej, atramentowej lub/i laserowej.
� Restart komputera.
� Wyłączenie komputera.
� Wybór komputera spełniającego wymagania niezbędne dla urucho-
mienia okreS
lonego programu (system operacyjny, aplikacja użytko-
wa i/lub gra edukacyjna).
20
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
KLASA II
� Wybór problemu algorytmicznego i odpowiedniej metody jego roz-
wiązania.
� Sporządzenie planu (wraz z opisem czynnoS
ci) okreS
lającego zasto-
sowanie danej metody.
� Rozwiązanie wybranego problemu.
� Definiowanie procedur rozkazowych i wywoływanie ich w S
rodowi-
sku programistycznym.
� Zapisanie algorytmu w postaci sformalizowanego zestawu deklara-
cji i instrukcji językowych.
� Wydawanie poleceń komputerowi jako realizacja zadań w trybie in-
terakcyjnym.
� Dostrzeganie korzyS
ci i zagrożeń związanych z komputeryzacją nie-
mal wszystkich dziedzin życia codziennego.
� Zapisywanie formuł kalkulacyjnych arkusza.
� Prezentacja w formie graficznej rezultatu działania zaprogramowa-
nych formuł rachunkowych.
� Sporządzenie arkusza obliczeniowego i jego zapis w pamięci kom-
putera,
� Zapisywanie graficzno-tekstowej struktury slajdów.
� Wykonanie prostej animacji na bazie serii zaprojektowanych slaj-
dów.
� Zapisywanie tekstowej treS
ci dokumentu połączonej z tabelami, wy-
kresami lub/i grafiką.
� Opracowanie dokumentu typu: ogłoszenie, zaproszenie, dyplom itp.
oraz jego zachowania w okreS
lonym pliku.
� Drukowanie dokumentów w różnych wariantach typograficznych.
� Rozwiązanie problemu z wybranej dziedziny za pomocą komputera
poprzez S
wiadomy wybór i celowe połączenie dostępnych aplikacji
użytkowych.
� Wykorzystanie komputerowego zestawu multimedialnego i jego opro-
gramowania.
� Korzystanie z zasobów internetowych.
� Opracowanie prostego projektu własnej strony WWW.
21
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
KLASA III
� Uruchomienie S
rodowiska programistycznego.
� Użycie wybranych procedur pierwotnych.
� Wykorzystanie pełnoekranowego edytora procedur w zakresie edy-
cji pliku i sporządzenia wydruku jego zawartoS
ci.
� Założenie nowego pliku dyskowego, w którym przechowane zosta-
ną okreS
lone procedury językowe.
� Rozróżnianie problemów dających się rozwiązać algorytmicznie
i nie rozwiązywalnych tą metodą.
� Wybór sposobu rozwiązania problemu.
� Opisanie prostego algorytmu za pomocą języka naturalnego.
� Zredagowanie procedury wtórnej służącej rozwiązaniu postawione-
go problemu graficznego, tekstowego, animacyjnego, rachunkowe-
go lub/i logicznego.
� Przekład zapisu nutowego na zestaw instrukcji programistycznych.
� Otwarcie istniejącego pliku dyskowego i modyfikacja jego zapisu w
celu uzyskania automatycznego wywołania procedury językowej.
� Użycie funkcji w celu rozwiązania postawionego problemu o cha-
rakterze rachunkowym lub/i logicznym.
� Definiowanie prostych algorytmów w postaci procedur językowych
oraz ich uruchamianie (ręcznie - za pomocą interakcyjnego wywo-
łania; automatycznie).
� Rozumienie komunikatów wskazujących na błędy popełnione przez
użytkownika S
rodowiska programistycznego i ich eliminacja za spra-
wą trafnej korekty syntaktycznej.
� Rozwiązywanie zadań z dziedziny matematyki, fizyki, chemii, geo-
metrii itp. za pomocą języka wysokiego poziomu.
� Opuszczenie S
rodowiska programistycznego.
� Zainstalowanie przykładowego programu komputerowego w opar-
ciu o opis dołączony do dyskietki instalacyjnej (dystrybucyjnej).
22
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
VIII. ROLA NAUCZYCIELA W PROCESIE DYDA-
KTYCZNYM
Nauczyciel powinien:
1. Odpowiednio organizować pracę uczniów uwzględniając jednocze-
S
nie warunki techniczne istniejące w szkolnej pracowni informa-
tycznej (patrz pkt. VI);
2. Stosować odpowiednie metody i zasady pracy pedagogicznej (patrz
pkt. II);
3. Czuwać nad wypełnianiem zadań szkoły poprzez:
� stwarzanie uczniom warunków do nabywania oraz utrwalania
wiedzy i umiejętnoS
ci,
� kształtowanie u uczniów postawy dociekliwoS
ci oraz aktyw-
noS
ci poznawczej i twórczej,
� zapewnienie młodzieży możliwoS
ci korzystania z technologii
informacyjnej zarówno w ramach przedmiotu - informatyka,
jak i na zajęciach pozalekcyjnych.
4. Prowadzić zajęcia głównie w pracowni komputerowej, łącząc ele-
menty wykładu teoretycznego z ćwiczeniami o charakterze indywi-
dualnym i/lub zbiorowym.
5. Dążyć do osiągnięcia celów okreS
lonych dla poszczególnych dzia-
łów programu (patrz pkt. IX) poprzez dbanie o właS
ciwy rozwój ak-
tywnoS
ci uczniów;
6. Rozwijać aktywnoS
ć uczniów poprzez:
� stworzenie warunków do osiągnięcia alfabetyzacji komputerowej,
� stopniowanie trudnoS
ci ćwiczeń indywidualnych i/lub gru-
powych,
� stymulację rozwoju umiejętnoS
ci zdobywania informacji z róż-
nych x
ródeł,
� wspieranie inicjatyw związanych z prawidłowym wykorzystaniem
dostępnego sprzętu komputerowego wraz z oprogramowaniem,
� nagradzanie innowacyjnoS
ci w myS
leniu, działaniu, poszuki-
waniu i/lub pracy grupowej.
23
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
7. Wspierać rozwój ucznia kształtując jego samodzielnoS
ć intelektualną
na drodze do osiągania okreS
lonych kompetencji (patrz pkt. I i IX);
8. Stosować spójny system sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów
(patrz pkt. II);
9. Umożliwiać dokonywanie wyborów edukacyjnych stosownie do od-
krytych uzdolnień ucznia i jego sukcesów w nauce;
10. Wychowywać młodzież w duchu poszanowania zasad prawnej
ochrony własnoS
ci intelektualnej oraz danych komputerowych.
24
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
IX. TRER
CI KSZTAŁCENIA
Podczas opracowywania treS
ci kształcenia z zakresu informatyki dla
gimnazjum przyjęto następujące konwencje:
1. W każdej klasie występują odpowiednio dobrane, obszerne bloki
i moduły tematyczne (patrz pkt. VI, tabela 3), które nauczyciel może
uszczuplać stosownie do warunków, w jakich odbywać się będzie
precyzyjnie zaplanowany przez niego roczny cykl dydaktyczny.
2. Hasła programowe należą do trzech kategorii oznaczonych:
� numerycznie - wszystkie tematy;
� symbolem :& - tematy, których zakres kompetencyjny powi-
nien być rozszerzony na zajęciach pozalekcyjnych lub omówio-
ny wyłącznie fakultatywnie;
� symbolem - tematy, których realizacja może być skojarzona
z wykorzystaniem załączników dydaktycznych (patrz pkt. VI).
KLASA I
Zadaniem nauczyciela w ciągu całego roku szkolnego jest umożli-
wiać uczniom wykorzystywanie stopniowo gromadzonej wiedzy do roz-
wijania kompetencji w zakresie:
� S
wiadomego wyboru i zastosowania w praktyce komputera oso-
bistego,
� rozwiązywania elementarnych problemów związanych z pracą
szkolnego systemu komputerowego,
� korzystania ze x
ródeł informacji dostępnych za pomocą komputera.
A-I. Poznajemy szkolny system komputerowy
A-I-1. WiadomoS
ci
cel: tworzenie podstaw edukacji informatycznej
1. 1. Zapoznanie się z podstawowymi pojęciami wstępnymi takimi jak:
informatyka, dane komputerowe, przetwarzanie danych, HARDWARE,
SOFTWARE, komputer (np. przemysłowy, pokładowy, ...), mikrokom-
puter, komputer osobisty (pecet).
25
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
1. 2. Budowa komputera klasy IBM PC z uwzględnieniem problema-
tyki związanej z architekturą komputerów osobistych.
1. 3. Zapoznanie się z komputerowym stanowiskiem w pracowni in-
formatycznej ze szczególnym zwróceniem uwagi na jego podstawowe
częS
ci składowe (jednostka centralna, monitor, klawiatura), a także pra-
widłowe połączenie sprzętu.
1. 4. Podstawowe zasady obsługi komputerowego sprzętu szkolnego,
reguły bezpieczeństwa i higieny pracy z komputerem, opracowanie re-
gulaminu szkolnej pracowni informatycznej.
1. 5. Pamięć komputerów (RAM, ROM, CMOS, CACHE, pamięć
zewnętrzna) oraz jej jednostki (BIT, BAJT, KB, MB, GB). Omówienie
typów pamięci komputerowych i ich roli w poprawnej pracy jednostki
centralnej.
1. 6. :& Monitory - rodzaje (monochromatyczny, kolorowy), tryby
pracy (tekstowy, graficzny) z wyjaS
nieniem mechanizmu powstawania
obrazu na ekranie monitora.
1. 7. Klawiatura komputera osobistego ze szczególnym zwróceniem
uwagi na jej podział na bloki:
� blok klawiszy alfanumerycznych (litery, cyfry, symbole),
� blok klawiszy specjalnych,
� blok klawiszy sterowania kursorem i klawiszy numerycznych,
� blok klawiszy funkcyjnych.
1. 8. :& Zasady poprawnego pisania dotykowego wszystkimi palcami.
1. 9. :& Podstawowe wiadomoS
ci o dyskach komputerowych ze szcze-
gólnym uwzględnieniem:
� budowy, rodzajów, symboliki oraz warunków przechowywania
dyskietek;
� pojęć związanych z organizacją zapisu na noS
niku magnetycznym
dysku twardego i dyskietki (cylinder, S
cieżka, sektor, klaster);
� zasady zapisu i odczytu informacji na dyskach typu CD-ROM
i DVD-ROM.
26
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
1. 10. :& Rola programów systemowych w pracy każdego systemu
komputerowego - BIOS i współpracujący z nim system operacyjny.
1. 11. :& Podobieństwa i różnice między pojęciami: program kompu-
terowy, system operacyjny.
1. 12. Rekord, plik i katalog jako podstawowe pojęcia dotyczące pro-
blematyki związanej z tworzeniem, przetwarzaniem i przechowywaniem
danych.
1. 13. :& Zasady poprawnego nazewnictwa zbiorów (na przykładzie
systemów: DOS i Windows) oraz wynikające z niego informacje doty-
czące zawartoS
ci plików i katalogów dyskowych.
1. 14. Zapoznanie się z używanym w pracowni systemem operacyj-
nym (DOS lub Windows).
1. 15. Użycie myszy jako urządzenia alternatywnego dla klawiatury
komputerowej.
1. 16. :& Podstawy pracy z komputerowym systemem operacyjnym
ukierunkowane na:
a) uruchomienie systemowego interfejsu użytkownika;
b) wprowadzanie komend systemowych (klawiatura lub mysz) związa-
nych, między innymi, z:
� formatowaniem dyskietek,
� przeglądaniem zawartoS
ci katalogów,
� wyS
wietlaniem dyskowych drzew katalogowych,
� zmianą katalogu bieżącego,
� powrotem do nadkatalogu,
� tworzeniem nowych katalogów (podkatalogów),
� kasowaniem zbędnych katalogów (podkatalogów),
c) rozumienie typowych komunikatów systemowych;
d) rozumienie poprawnych (i/lub niepoprawnych) reakcji czynnoS
cio-
wych używanego systemu komputerowego;
e) pracę ze zbiorami:
� kopiowanie pojedynczych zbiorów oraz ich grup między katalo-
gami i dyskami,
27
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
� zmiana nazwy pliku,
� kasowanie pojedynczych zbiorów i wybranych grup plików;
f) pracę z dyskietkami:
� tworzenie dyskietki systemowej,
� tworzenie dyskietki ratunkowej,
� duplikacja informacji,
� wprowadzanie i uruchamianie programu z pamięci zewnętrznej,
� przerywanie wykonania programu;
g) odzyskiwanie utraconych danych;
1. 17. :& Przykładowe aplikacje systemowe jako narzędzia ułatwiające
wykonywanie różnorodnych prac przy pomocy komputera, np.:
� edycja prostych tekstów, ich obróbka i drukowanie (np. standar-
dowy edytor NC, Write lub WordPad),
� sporządzanie prostych rysunków (np. Paintbrush lub Paint),
� zapis danych do pliku,
� archiwizacja danych komputerowych (np. NC).
1. 18. :& Elementy programowania komputerów. Organizacja S
rodo-
wiska programistycznego związana z:
� automatycznym uruchomieniem implementacji języka wysokie-
go poziomu (realizacja pliku wsadowego lub okreS
lenie systemo-
wego  autostartu );
� zadeklarowaniem instrukcji sterujących ustawieniem zmiennych
S
rodowiskowych;
� przygotowaniem do sporządzenia prostego rysunku, wygenero-
wania dx
więku i realizacji prostych obliczeń rachunkowych;
� poprawnym opuszczeniu S
rodowiska programistycznego.
1. 19. :& Wirusologia, czyli omówienie zagadnień związanych z:
� rodzajami wirusów komputerowych,
� sposobami przenoszenia wirusów,
� typowymi objawami  infekcji komputera,
� sposobami walki z wirusami komputerowymi,
� skutecznymi metodami zabezpieczenia się przed wirusami kom-
puterowymi.
28
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
A-I-2. Postulowane umiejętnoS
ci
cel: przygotowanie ucznia do pracy z komputerem osobistym i rozwią-
zywania elementarnych problemów związanych z pracą systemu kom-
puterowego
Samodzielne wykonanie zadania polegającego na realizacji następują-
cych elementów:
2. 1. Włączenie komputera (jednostki centralnej i monitora).
2. 2. Sprawne odszukanie wybranego programu stanowiącego częS
ć
składową struktury katalogowo-plikowej dysku komputerowego.
2. 3. :& Poprawne załadowanie do pamięci operacyjnej komputera pro-
gramu (np. sterownika myszy) przechowywanego na dysku twardym
lub elastycznym.
2. 4. Celowe tworzenie drzew katalogowych na dyskach komputerowych.
2. 5. Zaplanowane kopiowanie zbiorów między dowolnymi katalogami
i dyskami.
2. 6. R
wiadoma i zamierzona modyfikacja struktury katalogowo-pliko-
wej na dowolnym dysku.
2. 7. :& Tworzenie dyskietki systemowej i ratunkowej w celu S
wiado-
mego rozwiązywania elementarnych problemów związanych z pracą
systemu komputerowego.
2. 8. Wykonanie duplikatu dyskietki.
2. 9. Zatrzymanie działającego programu.
2. 10. Przerwanie działającego programu.
2. 11. :& Odzyskanie skasowanego pliku i/lub grupy plików dyskowych
jako przejaw umiejętnoS
ci rozwiązywania elementarnych problemów
związanych z pracą systemu komputerowego.
2. 12. Zapisanie danych do pliku aktualnie utworzonego oraz do pliku
istniejącego na dysku.
2. 13. :& Zarchiwizowanie wybranych danych komputerowych.
29
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
2. 14. :& Posłużenie się programem antywirusowym w celu wykrycia i
ewentualnego zniszczenia wirusa komputerowego jako przejaw umie-
jętnoS
ci rozwiązywania elementarnych problemów związanych z pracą
systemu komputerowego.
2. 15. :& Pisanie dziesięcioma palcami techniką bezwzrokowej edycji
tekstów komputerowych.
2. 16. Posługiwanie się myszą w celu osiągnięcia zamierzonego efektu
w pracy ze sprzętem komputerowym.
2. 17. Wyłączenie komputera.
2. 18. Restart komputera jako przejaw umiejętnoS
ci rozwiązywa-
nia elementarnych problemów związanych z pracą systemu kom-
puterowego.
B-I. Praktyczne zastosowania informatyki
B-I-1. WiadomoS
ci
cel: zapoznanie ucznia z wybranymi zastosowaniami komputera w ży-
ciu człowieka
1. 1. :& Poznanie działania systemowego interfejsu użytkownika jako
sposobu na porozumienie się z komputerem w celu zainicjowania
i prowadzenia efektywnego procesu gromadzenia, przetwarzania i wy-
korzystywania danych.
1. 2. Zasady korzystania z wybranych aplikacji użytkowych, które umoż-
liwiają poznanie elementarnych zastosowań komputera.
1. 3. :& Poznanie problematyki związanej z wirusami komputerowymi
ukierunkowanej na skuteczne ich wykrywanie, zwalczanie i zabezpie-
czanie się przed nimi.
1. 4. :& Poznanie sposobów bezwzrokowej edycji tekstów za pomocą
klawiatury komputerowej i dziesięciu palców.
1. 5. Zasady obsługi drukarki dostępnej w pracowni komputerowej.
30
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
B-I-2. Postulowane umiejętnoS
ci
cel: elementarne przygotowanie ucznia do praktycznego wykorzysta-
nia komputera w życiu codziennym i w szkole
2. 1. :& Praktyczne wykorzystanie (na poziomie propedeutycznym):
a) używanego w pracowni systemu operacyjnego (DOS lub Windows);
b) aplikacji systemowych umożliwiających, np.:
� obsługę spakowanych oraz przeznaczonych do archiwizacji da-
nych dyskowych (np. Norton Commander),
� zaprogramowanie komputera (np. elementy wybranego języka wy-
sokiego poziomu),
� zapisanie danych do pliku dyskowego (np. NC),
� błyskawiczną naukę bezwzrokowego pisania na klawiaturze kom-
putera,
� pełną kontrolę antywirusową używanego systemu komputerowe-
go (np. MkS_vir);
c) drukarki igłowej, atramentowej lub/i laserowej.
C-I. Rekreacja z komputerem
C-I-1. WiadomoS
ci
cel: kształtowanie u ucznia umiejętnoS
ci korzystania z wiedzy dostęp-
nej podczas zabawy
1. 1. Poznanie (na przykładach prostych gier edukacyjnych) naj-
częS
ciej stosowanych sposobów uruchamiania programów kompu-
terowych.
1. 2. Poprawne przerywania pracy i opuszczanie S
rodowiska używane-
go programu komputerowego.
1. 3. Instrukcja obsługi lub opis działania wybranej aplikacji (gry kom-
puterowej) x
ródłem merytorycznej wiedzy dla użytkownika.
1. 4. Helpy - zintegrowane ze strukturą przyjaznego programu kompu-
terowego (gry) podręczniki dla użytkownika.
31
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
C-I-2. Postulowane umiejętnoS
ci
cel: zapoznanie ucznia z wybranymi zastosowaniami komputera
2. 1. R
wiadomy wybór komputera spełniającego wymagania niezbędne
dla uruchomienia okreS
lonego programu (system operacyjny, aplikacja
użytkowa i/lub gra edukacyjna).
2. 2. Opracowanie za pomocą pełnoekranowego edytora tekstu krótkiej
instrukcji do wybranej gry komputerowej z opisem optymalnego za-
chowania gracza.
2. 3. Opracowanie krótkiej pisemnej recenzji wybranego programu edu-
kacyjnego (gry komputerowej) zawierającej zestawienie jego zalet i wad
zauważonych przez użytkownika.
2. 4. Zapisywanie danych do pliku dyskowego.
2. 5. Wydrukowanie przygotowanego tekstu na papierze o formacie do-
pasowanym do możliwoS
ci technicznych dostępnej w pracowni drukarki.
D-I. Uczeń nauczycielem komputera - początki programowania
D-I-1. WiadomoS
ci
cel: dalsze tworzenie podstaw edukacji informatycznej
1. 1. :& Pojęcie programowania komputerów oparte na przykładach
prezentujących sposoby automatyzacji okreS
lonych procesów (np. uru-
chomienia wybranej aplikacji) realizowanych przez wykorzystywany
system operacyjny, z uwzględnieniem roli:
� plików: autoexec.bat i config.sys dla systemu DOS;
� grupy Autostart dla graficznego S
rodowiska Windows.
1. 2. Graficzne, tekstowe i/lub dx
więkowe sposoby organizacji wybra-
nego S
rodowiska programistycznego.
1. 3. :& Sposoby zachowywania w pamięci stałej komputera nowych
elementów programowych decydujących o aktualnie zmienionej formule
zgłaszania się systemu operacyjnego lub/i wybranej jego aplikacji.
32
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
D-I-2. Postulowane umiejętnoS
ci
cel: elementarne przygotowanie ucznia do pracy z komputerem
osobistym
2. 1. :& Samodzielne zaprogramowanie automatycznego uruchomie-
nia wybranej aplikacji (z poziomu obsługiwanego na zajęciach systemu
operacyjnego).
2. 2. :& UmiejętnoS
ć zaprogramowania komputera osobistego po-
przez zadeklarowanie i zachowanie w jego pamięci trwałej instrukcji
sterowania wybranym S
rodowiskiem.
2. 3. :& Sprawdzenie (ewentualna modyfikacja) zgodnoS
ci bieżących
reakcji systemu komputerowego z wczeS
niej zaplanowanymi efektami
programistycznymi.
2. 4. Poprawne opuszczenie S
rodowiska programistycznego.
2. 5. Posługiwanie się dostępnymi urządzeniami peryferyjnymi w cza-
sie realizacji elementów obsługi dyskowej struktury katalogowo-pliko-
wej komputera.
KLASA II
Zadaniem nauczyciela w ciągu całego roku szkolnego jest umożli-
wiać uczniom wykorzystywanie stopniowo gromadzonej wiedzy do roz-
wijania kompetencji w zakresie:
� S
wiadomego wyboru, łączenia i celowego stosowania dostępnych
narzędzi informatycznych do rozwiązywania typowych problemów
praktycznych i szkolnych,
� rozwiązywania umiarkowanie złożonych problemów przez stoso-
wanie podstawowych metod algorytmicznych,
� korzystania z multimedialnych x
ródeł informacji dostępnych za
pomocą komputera,
� dostrzegania korzyS
ci i zagrożeń związanych z rozwojem zasto-
sowań komputerów.
33
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
A-II. Algorytmika, informatyka, komputeryzacja
A-II-1. WiadomoS
ci
cel: wprowadzenie uczniów w S
wiat pojęć składających się na alfabe-
tyzację komputerową
1. 1. Zapoznanie się z pojęciem informacji jako podstawowym elemen-
tem umysłowej działalnoS
ci człowieka.
1. 2. Przedmiot technologii informacyjnej, jej znaczenie we współcze-
snym S
wiecie i związek z tradycyjnymi technikami informatycznymi.
1. 3. Pojęcie i rodowód algorytmu.
1. 4. Algorytmy w życiu codziennym - problemy algorytmiczne i nie-
algorytmiczne.
1. 5. Przedmiot algorytmiki oraz jej historyczny (tradycyjny) związek z
informatyką.
1. 6. :& Cechy i struktura algorytmu - rola instrukcji sterujących.
1. 7. Proces przetwarzanie danych i jego związek z algorytmizacją dzia-
łań na zbiorach danych.
1. 8. Sposoby konstruowania algorytmów.
1. 9. :& Tworzenie programu komputerowego jako zintegrowany proces
logicznego przejS
cia od wyboru problemu, przez opracowanie algoryt-
mu, do jego zapisu w postaci procedury językowej.
1. 10. :& Arkusz kalkulacyjny jako przyjazne narzędzie do obliczeń
matematycznych i graficznej prezentacji efektu przetwarzania da-
nych.
1. 11. :& Sposoby wykorzystywania przyjaznego edytora graficznego
(np. Power Point lub Annotator w QPRO do sporządzania slajdów).
1. 12. Podstawowe możliwoS
ci nowoczesnego edytora tekstu jako na-
rzędzia do złożonej edycji i obróbki graficzno - tekstowej.
1. 13. :& Pojęcie i zastosowanie multimediów.
34
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
1. 14. :& Internet - S
wiatowa pajęczyna, czyli globalna sieć rozległa.
1. 15. Komputeryzacja - cywilizacyjnym zjawiskiem końca XX wieku
- korzyS
ci i zagrożenia wynikające z wykorzystywania nowoczesnej tech-
nologii informacyjnej.
1. 16. Prawne aspekty ochrony własnoS
ci intelektualnej w kontekS
cie
rozpowszechniania programów komputerowych.
1. 17. PrzestępczoS
ć komputerowa oraz konsekwencje łamania pra-
wa przez osoby i społeczeństwa w dobie powszechnego dostępu do
informacji.
A-II-2. Postulowane umiejętnoS
ci
cel: wprowadzenie uczniów w S
wiat umiejętnoS
ci składających się na
alfabetyzację komputerową
Samodzielne wykonanie zadania polegającego na realizacji niżej wy-
mienionych elementów związanych z opracowaniem algorytmu rozu-
mianego jako opis procesu przetwarzania informacji.
2. 1. :& Wybór problemu do rozwiązania jako etap wstępny opracowa-
nia algorytmu.
2. 2. :& Rozwiązanie wybranego problemu poprzez:
� dobór odpowiedniej metody postępowania,
� realizację planu okreS
lającego zastosowanie danej metody,
� opis czynnoS
ci wykonywanych zgodnie z planem wraz z opisem
ich skutków,
� otrzymanie wyniku końcowego.
2. 3. Definiowanie procedur rozkazowych i wywoływanie ich w S
ro-
dowisku programistycznym.
2. 4. Wydawanie poleceń komputerowi jako realizacja zadań w trybie
interakcyjnym.
Dostrzeganie korzyS
ci i zagrożeń związanych z komputeryzacją nie-
mal wszystkich dziedzin życia codziennego.
35
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
B-II. Praktyczne zastosowania informatyki
B-II-1. WiadomoS
ci
cel: zachęcenie uczniów oraz stworzenie im warunków do korzystania
z komputera jako narzędzia ułatwiającego wykonywanie różnych za-
planowanych prac, a także wspomagającego rozwiązywanie proble-
mów z innych przedmiotów
1. 1. Arkusz kalkulacyjny jako narzędzie do obliczeń tablicowych. Za-
poznanie się z podstawowymi możliwoS
ciami kalkulacyjnymi arkusza.
1. 2. Technologia zapisu danych tekstowych w formie arkuszy (tablic)
oraz ich wydruk.
1. 3. Dane liczbowe i ich graficzna prezentacja za pomocą arkusza kal-
kulacyjnego.
1. 4. :& Arkusz kalkulacyjny jako narzędzie programowe pomocne przy
rozwiązywaniu problemów z matematyki i fizyki.
1. 5. :& Slajdy a komputerowa animacja graficzna.
1. 6. :& Technologia dokumentu, czyli formatowanie tekstu wraz z tabe-
lami, wykresami i grafiką.
1. 7. :& Edytor tekstu jako narzędzie programowe pomocne ułatwiające
rozwiązywanie problemów z języka polskiego.
1. 8. :& Wykorzystanie multimediów w edukacji i rozrywce.
1. 9. :& Internet - technologiczne okno na S
wiat.
B-II-2. Postulowane umiejętnoS
ci
cel: poznanie wybranych zastosowań komputera jako narzędzia do-
stępu do informacji oraz jej uporządkowanego gromadzenia, przetwa-
rzania i prezentacji
2. 1. :& UmiejętnoS
ć praktycznego:
� sporządzenia arkusza obliczeniowego i jego zapisania w pamięci
stałej komputera,
36
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
� zaprezentowania w formie graficznej rezultatu działania zapro-
gramowanych formuł rachunkowych i ich zapis na dysku,
� wykonania animacji na bazie serii samodzielnie zaprojektowanych
slajdów,
� opracowania dokumentu typu: ogłoszenie, zaproszenie, dyplom
itp. oraz jego zachowania w okreS
lonym pliku,
� rozwiązania problemu z wybranej dziedziny za pomocą kompute-
ra poprzez S
wiadomy wybór i celowe połączenie dostępnych apli-
kacji użytkowych,
� wykorzystania komputerowego zestawu multimedialnego,
� korzystania z zasobów internetowych,
� użycia dostępnej drukarki igłowej, atramentowej lub/i laserowej
w celu uzyskania wydruku na odpowiednim formacie papieru.
C-II. Uczeń nauczycielem komputera - elementy programowania
C-II-1. WiadomoS
ci
cel: wprowadzenie uczniów w S
wiat pojęć składających się na alfabe-
tyzację komputerową
1. 1. Technologia zapisu algorytmu w postaci uporządkowanej procedury
językowej zawierającej deklaracje obiektów i instrukcje rozkazowe.
1. 2. :& Programowanie arkusza kalkulacyjnego przez wprowadzenie
doń precyzyjnych formuł rachunkowych.
1. 3. :& Projektowanie i edycja slajdów jako technologiczny wstęp do
programowania obiektowego.
1. 4. Operacje edytorskie, czyli poprawny styl dokumentu.
C-II-2. Postulowane umiejętnoS
ci
cel: wprowadzenie uczniów w S
wiat umiejętnoS
ci składających się na
alfabetyzację komputerową
2. 1. :& UmiejętnoS
ć samodzielnego zapisu:
� algorytmu w logicznej postaci sformalizowanego zestawu dekla-
racji i instrukcji językowych,
37
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
� formuł kalkulacyjnych arkusza,
� tekstowej treS
ci dokumentu połączonej z tabelami, wykresami lub/
i grafiką oraz dokonanie wydruku papierowego,
� graficzno - tekstowej struktury slajdów.
D-II. Rekreacja z komputerem - posługiwanie się komputerem pod-
czas nauki i zabawy
D-II-1. WiadomoS
ci
cel: zachęcenie uczniów oraz stworzenie im warunków do korzystania
z komputera jako narzędzia ułatwiającego wykonywanie prac związa-
nych z osobistymi zainteresowaniami wybranymi elementami techno-
logi informacyjnej
1. 1. :& Podstawy projektowania stron WWW zgodnie z regułami języ-
ka HTML.
1. 2. :& Problematyka umieszczania gotowych dokumentów HTML na
serwerze WWW w celu udostępnienia swojego produktu informacyjne-
go (dokumentu multimedialnego) innym użytkownikom Internetu.
1. 3. :& Interfejs WWW - przyjazne medium internetowe.
D-II-2. Postulowane umiejętnoS
ci
cel: korzystanie z nowoczesnej technologii informacyjnej
2. 1. :& Opracowanie prostego projektu własnej strony WWW.
2. 2. :& Obsługa dostępnego oprogramowania multimedialnego.
KLASA III
Zadaniem nauczyciela w ciągu całego roku szkolnego jest umożli-
wiać uczniom wykorzystywanie stopniowo gromadzonej wiedzy do roz-
wijania kompetencji w zakresie:
� rozwiązywania problemów typu graficznego, tekstowego, logicz-
nego, muzycznego przez stosowanie wybranego języka progra-
mowania komputerów,
38
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
� S
wiadomego wyboru sposobu rozwiązania postawionego problemu,
� podstaw analizy poprawnoS
ci algorytmu, na bazie którego uczeń
tworzy program komputerowy,
� samodzielnego pogłębiania wiedzy informatycznej,
� stosowania twórczego myS
lenia w rozwiązywaniu niestandardo-
wych problemów.
A-III. Wprowadzenie do języka wysokiego poziomu
A-III-1. WiadomoS
ci
cel: ukierunkowanie działalnoS
ci uczniów na rozwiązywanie w formie
algorytmicznej postawionych problemów
1. 1. Sposoby zapisu algorytmów jako zbiorów poleceń realizowanych
przez komputer w skończonej liczbie kroków (rozszerzenie zakresu
wiadomoS
ci z kl. II).
1. 2. Przykłady algorytmów o różnych strukturach logicznych (liniowe,
rozgałęzione, pętlowe).
1. 3. Języki wysokiego poziomu i ich charakterystyka.
1. 4. :& Translacja komputerowa ogniwem poS
rednim w dialogu czło-
wiek - maszyna. Rodzaje i zasady działania translatorów.
1. 5. Struktura wybranego języka wysokiego poziomu.
1. 6. Sposoby inicjalizacji, kształtowania i opuszczania wybranego
S
rodowiska programistycznego (poszerzenie wiadomoS
ci z kl. II).
1. 7. Wydawanie komputerowi poleceń edytowanych z klawiatury oraz
sposoby korygowania błędów.
1. 8. Edycja procedur językowych a ich zapis do pliku.
1. 9. :& Podstawowe zasady tworzenia procedur językowych z
uwzględnieniem ich typów oraz charakterystycznych własnoS
ci (z punktu
widzenia doboru różnorodnych zadań i technik programistycznych).
1. 10. :& Animacje komputerowe jako złożenie efektów: ruchu, kolo-
ru, dx
więku i wyobrax
ni.
39
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
1. 11. :& Realizacja instrukcji wyboru sposobem na modelowanie
sytuacji związanej z analizą okreS
lonych warunków logicznych i dobo-
rem adekwatnej reakcji komputera.
1. 12. :& Funkcje - podstawowe narzędzie programistyczne wy-
korzystywane w rozwiązywaniu zadań o naturze rachunkowej i lo-
gicznej.
1. 13. :& Elementy teorii muzyki a programowanie tematów mu-
zycznych.
A-III-2. Postulowane umiejętnoS
ci
cel: konstruowanie i wykonanie algorytmu zapisanego przez ucznia
za pomocą języka wysokiego poziomu
Samodzielne wykonanie zadania polegającego na realizacji niżej wy-
mienionych elementów.
2. 1. Uruchomienie S
rodowiska programistycznego.
2. 2. R
wiadome i celowe używanie wybranych procedur pier-
wotnych.
2. 3. Założenie nowego pliku dyskowego jako wydzielonego obszaru
pamięci masowej komputera, w którym przechowane zostaną okreS
lo-
ne dane (procedury językowe).
2. 4. :& Zredagowanie procedury wtórnej służącej rozwiązaniu po-
stawionego problemu graficznego, tekstowego, animacyjnego, rachun-
kowego lub/i logicznego.
2. 5. :& Przekład zapisu nutowego na zestaw instrukcji programi-
stycznych.
2. 6. :& Otwarcie istniejącego pliku dyskowego i modyfikacja jego
zapisu w celu uzyskania automatycznego wywołania procedury ję-
zykowej.
2. 7. Opuszczenie S
rodowiska programistycznego.
40
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
B-III. Praktyczne zastosowania informatyki
B-III-1. WiadomoS
ci
cel: zachęcenie uczniów oraz stworzenie im warunków do korzystania
z komputera jako narzędzia ułatwiającego wykonywanie różnych za-
planowanych prac
1. 1. Pojęcie edytora jako programu przeznaczonego do wprowadzania
i korygowania tekstów (rozwinięcie wiadomoS
ci z kl. II), programów i
danych z uwzględnieniem jego odmian (edytory wierszowe, ekranowe)
przeznaczonych do okreS
lonego typu zadań (edytory tekstowe, progra-
my wydawnicze do profesjonalnego składu drukarskiego).
1. 2. RóżnorodnoS
ć funkcji edytorskich związanych z obróbką tekstu:
� dokumentu - pod kątem zmiennej typografii strony (format, mar-
ginesy, nagłówek, stopka, krój czcionek, justyfikacja itp.);
� programu - pod kątem przejrzystoS
ci jego struktury.
1. 3. :& Muzyczna skala temperowana jakoS
ciowym wzorcem gene-
rowania dx
więków przez komputer.
1. 4. :& Pojęcie funkcji i sposoby przekazywania jej wartoS
ci wybra-
nemu elementowi tworzonego programu (procedury językowej).
1. 5. :& Wyniki zwracane przez funkcję - analiza wartoS
ci typu licz-
bowego, tekstowego i logicznego.
B-III-2. Postulowane umiejętnoS
ci
cel: umożliwienie poznania wybranych zastosowań komputera jako
narzędzia dostępu do informacji oraz jej uporządkowanego groma-
dzenia, przetwarzania i prezentacji
2. 1. :& Praktyczne zastosowanie możliwoS
ci S
rodowiska programi-
stycznego pod względem:
� wykorzystania pełnoekranowego edytora procedur w zakresie edy-
cji pliku i sporządzenia wydruku jego zawartoS
ci;
41
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
� transformacji zapisu nutowego na skalę temperowaną lub/i
odwrotnie;
� użycia funkcji w celu rozwiązania postawionego problemu o cha-
rakterze rachunkowym lub/i logicznym (rozwiązywanie przykła-
dowych zadań z dziedziny matematyki, fizyki, chemii, geome-
trii itp.);
� S
wiadomego wyboru sposobu rozwiązania problemu.
C-III. Uczeń nauczycielem komputera - elementy algorytmiki
i programowania
C-III-1. WiadomoS
ci
cel: wprowadzenie uczniów w S
wiat pojęć składających się na alfabe-
tyzację komputerową
1. 1. :& Algorytmy jako szczegółowe konwencje i reguły prowadzące
do rozwiązania okreS
lonego zadania w skończonej iloS
ci kroków oraz
skończonym czasie.
1. 2. :& Wybrane elementy analizy poprawnoS
ci algorytmu.
1. 3. Sposoby proceduralnego kształtowania S
rodowiska programi-
stycznego (uzupełnienie wiadomoS
ci z kl. I).
1. 4. Rodzaje procedur językowych i ich przeznaczenie dla osiągnię-
cia okreS
lonego efektu programistycznego.
1. 5. Obsługa błędów jako czynnik interakcyjnego trybu pracy w S
rodo-
wisku programistycznym.
C-III-2. Postulowane umiejętnoS
ci
cel: wprowadzenie uczniów w S
wiat umiejętnoS
ci składających się na
alfabetyzację komputerową
2. 1. Rozróżnianie problemów dających się rozwiązać algorytmicznie i
nie rozwiązywalnych tą metodą.
2. 2. Opisanie prostego algorytmu za pomocą języka naturalnego.
42
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
2. 3. :& Definiowanie prostych algorytmów w postaci procedur języ-
kowych oraz ich uruchamianie (ręcznie - za pomocą interakcyjnego
wywołania; automatycznie).
2. 4. Rozumienie komunikatów wskazujących na błędy popełnione przez
użytkownika S
rodowiska programistycznego i ich eliminacja za sprawą
trafnej korekty syntaktycznej.
D-III. Rekreacja z komputerem
cel: ukształtowanie u ucznia umiejętnoS
ci posługiwanie się kompute-
rem podczas nauki i zabawy
D-III-1. WiadomoS
ci
1. 1. Instalacja programu jako proces kopiowania zakupionego pro-
gramu z dyskietek instalacyjnych na dysk użytkownika z jednoczesnym
dostosowaniem parametrów programu do potrzeb i warunków sprzęto-
wych (na przykładzie edukacyjnej gry komputerowej).
1. 2. Piractwo komputerowe aktualnym znakiem naszych czasów.
1. 3. Związek używanego w pracowni systemu operacyjnego z typem
aplikacji użytkowej przeznaczonej do instalacji i obsługi w konkretnym
S
rodowisku programowym.
D-III-2. Postulowane umiejętnoS
ci
2. 1. Zainstalowanie przykładowego programu komputerowego w
oparciu o opis dołączony do dyskietki instalacyjnej (dystrybucyjnej).
43
Jacek Lewicki - Informatyka w szkole. Autorski program nauczania
X. PODSUMOWANIE
Efektem końcowym trzyletniej pracy dydaktycznej powinno być
wyposażenie absolwenta gimnazjum w kompetencje pozwalające mu
na rozpoczęcie tworzenia własnego warsztatu pracy intelektualnej. Ni-
niejszy program nauczania umożliwia każdemu zaangażowanemu
uczniowi nabycie takich wiadomoS
ci, umiejętnoS
ci i nawyków, które
mogą S
wiadczyć o jego ukształtowanej sprawnoS
ci intelektualnej oraz
samodzielnoS
ci w wyborze dalszej drogi edukacyjnej.
44