MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Andrzej Sadowski
Wytwarzanie powłok malarsko  lakierniczych na wyrobach
powszechnego użytku 714[03].Z1.04
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
0
Recenzenci:
mgr inż. Krzysztof Lenkiewicz
mgr inż. Tadeusz A
ugowski
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Andrzej Sadowski
Konsultacja:
mgr Zenon Pietkiewicz
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[03].Z1.04.
Wytwarzanie powłok malarsko  lakierniczych dla zawodu: lakiernik.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 4
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Materiał nauczania 8
4.1. Przygotowanie powierzchni wyrobu do wykonania pokrycia lakierowego 8
4.1.1. Materiał nauczania 8
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 11
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 13
4.2. Gruntowanie, zabezpieczanie i podładowanie wyrobów 14
4.2.1. Materiał nauczania 14
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 18
4.2.3. Ćwiczenia 19
4.2.4. Sprawdzian postępów 23
4.3. Technologia wykonywania dekoracyjnych pokryć lakierowych na
nowych wyrobach metalowych 24
4.3.1. Materiał nauczania 24
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 33
4.3.3. Ćwiczenia 34
4.3.4. Sprawdzian postępów 38
4.4. Technologie wykonywania dekoracyjnych pokryć lakierowych na
wyrobach z tworzyw sztucznych 39
4.4.1. Materiał nauczania 39
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 48
4.4.3. Ćwiczenia 48
4.4.4. Sprawdzian postępów 54
4.5. Wybrana technologia lakierowania elementów i całych pojazdów
użytkowych, maszyn i autobusów 55
4.5.1. Materiał nauczania 55
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 60
4.5.3. Ćwiczenia 51
4.5.4. Sprawdzian postępów 63
4.6. Szlifowanie 66
4.6.1. Materiał nauczania 66
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 69
4.6.3. Ćwiczenia 69
4.6.4. Sprawdzian postępów 73
4.7. Szpachlowanie 74
4.7.1. Materiał nauczania 74
4.7.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 75
4.7.3. Ćwiczenia 75
4.7.4. Sprawdzian postępów 78
5. Sprawdzian osiągnięć 79
6. Literatura 85
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiadomości i umiejętności o nakładaniu
powłok malarsko - lakierniczych. Poradnik zawiera:
1) Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiadomości, które
powinieneś mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji jednostki modułowej.
2) Cele kształcenia jednostki modułowej, czyli wykaz wiedzy i umiejętności które powinieneś
posiadać po zrealizowaniu jednostki modułowej.
3) Materiał nauczania umożliwiając samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń
i zaliczenia sprawdzianów. Jest to fotograficzny skrót wiadomości teoretycznych
/kompendium/ niezbędnych do opanowania treści jednostki modułowej. Rozdział zawiera
także:
- pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń,
- ćwiczenia, opis ich wykonania wraz z wykazem materiałów, narzędzi i sprzętu
potrzebnych realizacji,
- sprawdzian postępów pozwalający ocenić stopień opanowania materiału.
4) Sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań i pytań. Pozytywny wynik sprawdzianu
potwierdzi, że dobrze pracowałeś podczas zajęć i że posiadłeś odpowiednią wiedzę
i umiejętności z zakresu tej jednostki modułowej.
5) Literaturę uzupełniającą.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela
lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po opanowaniu materiału spróbuj samodzielnie zaliczyć sprawdzian z zakresu tej jednostki
modułowej.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie ćwiczeń w pracowni lub zakładzie lakierniczym musisz przestrzegać regulaminów,
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających
z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
714[03].Z1
Podstawowe technologie
lakiernicze
714[03].Z1.01
Stosowanie przepisów BHP
ochrony ppoż. i ochrony
środowiska przy
wykonywaniu prac
lakierniczych
714[03].Z1.02 714[03].Z1.03
Przygotowanie powierzchni Nakładanie powłok lakierniczych
wyrobów do lakiernictwa
714[03].Z1.04 714[03].Z1.06
Wytwarzanie powłok malarsko- Wykonywanie napraw i renowacji
pokryć lakierniczych
lakierniczych na wyrobach
powszechnego użytku
714[03].Z1.05 714[03].Z1.07
Znakowanie pokryć lakierniczych Nanoszenie pokryć ochronnych
i ochronno-dekoracyjnych
714[03].Z1.08
Ocena jakości powłok
lakierniczych
714[03].Z1.09
Organizowanie
i wyposażanie lakierni
Schemat jednostek modułowych
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
 2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
- dobierać przybory i materiały do wykonania rysunku,
- stosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska przy wykonywaniu prac
lakierniczych,
- eksploatować maszyny znajdujące się w lakierni,
- rozróżniać materiały konstrukcyjne przedmiotów lakierowanych,
- stosować technologie przygotowania powierzchni do wykonania powłok lakierowych,
w tym ręczne i mechaniczne,
- rozróżniać materiały lakiernicze i pomocnicze,
- stosować technologie nakładania powłok lakierowych,
- wykonywać podstawowe pomiary stosowane w lakierniach,
- posługiwać się podstawowymi pojęciami fizyko-chemicznymi,
- posługiwać się dokumentacją techniczną,
- stosować technologię informacyjną.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- nałożyć powłoki lakiernicze zgodnie z przepisami bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska,
- dobrać materiały powłokowe w zależności od warunków eksploatacyjnych przedmiotu
lakierowanego,
- dobrać materiały powłokowe w zależności od technik nakładania powłok lakierowych,
- dobrać sposób przygotowania powierzchni dla przedmiotu lakierowanego,
- użytkować urządzenia do mechanicznego i chemicznego przygotowania powierzchni
lakierowanego przedmiotu,
- użytkować urządzenia do nakładania powłok lakierniczych,
- wykonać lakierowanie przykładowych wyrobów powszechnego użytku,
- wykonać operacje pomocnicze w obróbce lakierniczej,
- dokonać kontroli parametrów przebiegu procesu lakierniczego,
- ocenić jakość wykonanych powłok malarsko - lakierniczych i prac pomocniczych,
- skorzystać z literatury technicznej drukowanej i zamieszczonej w internecie.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Przygotowanie powierzchni wyrobu do wykonania pokrycia
lakierowego
4.1.1. Materiał nauczania
1. Materiały konstrukcyjne wyrobów powszechnego użytku
Wyroby powszechnego użytku to często bardzo skomplikowane produkty, których elementy
wykonane są z różnorakich materiałów spełniających na etapie określone kryteria konstrukcyjne,
technologiczne, estetyczne i ekonomiczne. Materiały z których są one wykonane, ogólnie zalicza
się do następujących grup materiałowych 1):
- Metale i ich stopy: żeliwa, staliwa i stale, aluminium i stopy aluminium, miedz
i stopy
miedzi, magnez i stopy magnezu, cynk i stopy cynku, nikiel i stopy niklu, ołów stopy
ołowiu, srebro i stopy srebra, tytan i stopy tytanu;
- Szkła i ceramiki: krzemionki, szkła i krzemiany, tlenki glinu, tlenki magnezu;
- Polimery: termoplasty, duroplasty, elastomery, nylon i guma;
- Kompozyty: drewno, materiały metalowo  ceramiczne /cermetale/, polimery zbrojone
/włóknem szklanym, włóknem węglowym, włóknami naturalnymi/, polimery
z wypełniaczami.
Rys. 2. Materiały
wykorzystanych w produkcji
maszyn i urządzeń [1]
Aktualnie są produkowane i użytkowane wyroby powszechnego użytku wykonane
z następujących konstrukcyjnych materiałów metalowych:
1. Żeliwa.
2. Stali czarnej niestopowej i stali stopowej.
3. Stali ocynkowanej jednostronnie lub dwustronnie metodą ogniową /błyszczące  kwiaty
z cynku/, metodą Sędzimira /srebrnoszare  kwiaty cynku/, elektrolitycznie /jasnoszara
równomierna powierzchnia/.
4. Stali ocynkowanej (wstępnie fosforanowanej) i stali powlekanej.
5. Stopów aluminium i aluminium z powłoką konwersyjną.
6. Stopów miedzi i magnezu.
Odrębne grupy materiałów konstrukcyjnych wykorzystywane coraz powszechniej
w produkcji przedmiotów codziennego użytku, to również:
- tworzywa polimerowe, zwane potocznie plastikami lub tworzywami sztucznymi,
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
- kompozyty, w tym drewno, materiały metalowo - polimerowe, materiały metalowo -
ceramiczne lub polimerowo - ceramiczne, polimerowo - szklane, nazywane również
potocznie tworzywami sztucznym.
2. Rodzaje zanieczyszczeń powierzchni wyrobów
Najlepsze i prawidłowo dobrane pokrycie lakierowe nie spełni swojego zadania, jeżeli
zostanie nałożone na zanieczyszczoną powierzchnię wyrobu, nie zapewniającą bezpośredniego
styku powłoki z podłożem. Do podstawowych zanieczyszczeń podłoża wyrobów, mających swe
z
ródło również w procesach technologicznych produkcji nalezą:
- zgorzeliny - powstające na powierzchniach metali w wyniku działania wysokich temperatur
w procesach walcowania, kucia, odlewania, obróbki cieplnej, spawania. Zgorzelina jest
jednak krucha i łatwo pęka lub odspaja się od materiału pod działaniem temperatur
i naprężeń,
- grafity - jako pozostałość po trawieniu szczególnie odlewów żeliwnych,
- opiłki, pasty i materiały ścierne  jako pozostałość po mechanicznej obróbce wyrobu,
- oleje, smary, sole nieorganiczne  jako pozostałość po ochronie czasowej materiału
z którego wykonany jest wyrób,
- tlenki metali  jako produkty korozji materiału z którego wykonany jest wyrób,
- wilgoć, elektrolity i inne zanieczyszczenia - jako osady atmosferyczne w miejscu
produkcji wyrobu.
3. Mechaniczna obróbka powierzchni wyrobów powszechnego użytku przed lakierowaniem
Przygotowanie powierzchni wyrobu do wykonania pokrycia lakierowego obejmuje
następujące czynności: usunięcie zanieczyszczeń, usuniecie zadziorów i nierówności, nadanie
powierzchni odpowiedniej gładkości.
Zasadniczą metodą przygotowania powierzchni podłoża wyrobu do lakierowania jest jej
oczyszczenie przy pomocy obróbki mechanicznej. Obróbka mechaniczna powierzchni wyrobu
może być wykonana przy pomocy:
- narzędzi ręcznych  młotków /młotkowanie/, skrobaków /skrobanie/, szczotek
/szczotkowanie/,
- narzędzi mechanicznych  szlifierek /szlifowanie/, polerek /polerowanie/,
- obróbki strumieniowo  ciernej, podczas której ziarna materiału ściernego kierowane na
przedmiot oczyszczany z dużą prędkością oczyszczają jego powierzchnię z zanieczyszczeń.
Jako materiały cierne podczas tej obróbki stosuje się śruty stalowe i żeliwne /śrutowanie/,
piasek kwarcowy /piaskowanie/, korund lub żużle,
- obróbki strumieniowo  pneumatycznej, podczas której sprężone powietrze lub woda pod
ciśnieniem zawierająca ziarna czyściwa kierowane na wyroby z dużą prędkością
oczyszczają powierzchnię wyrobów z zanieczyszczeń,
- obróbki luz
nym ścierniwem  małe wyroby umieszcza się wraz ze ścierniwem
w ruchomych pojemnikach /najczęściej bębnach/, które wprawione w ruch obrotowy lub
wibracyjny przemieszczając się wzajemnie oczyszczają wyroby z zanieczyszczeń.
Dobór metod mechanicznych do czyszczenia powierzchni wyrobów zależy głównie od
rodzaju materiału konstrukcyjnego wyrobu, masowości produkcji, rodzaju zanieczyszczeń,
niezbędnej wydajności, dostępności narzędzi i każdorazowo odbywa się przed podjęciem prac
przygotowawczych.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
4. Chemiczna lub elektrochemiczna obróbka powierzchni wyrobów powszechnego użytku
przed lakierowaniem
W produkcji wielkoseryjnej bardzo często po etapie procesu oczyszczania powierzchni
wyrobu metodami mechanicznymi następuje etap chemicznego lub elektrochemicznego
oczyszczenia powierzchni wyrobu w następujących procesach prowadzonych po sobie lub
Å‚Ä…cznie:
- odtłuszczania  którego zadaniem jest usunięcie z powierzchni wyrobu zanieczyszczeń
pochodzenia głównie organicznego,
- trawienia  którego zadaniem jest usunięcie z powierzchni wyrobu przy pomocy
odpowiednich roztworów kwasów, wodorosoli lub alkaliów ze wspomaganiem przez
przepływ prądu elektrycznego,
- polerowania  którego zadaniem jest uzyskanie powierzchni oczyszczanego wyrobu
o odpowiedniej czystości i gładkości.
5. Termiczna obróbka powierzchni wyrobów metalowych powszechnego użytku przed
lakierowaniem
Jako jedna z metod wspomagających czyszczenie powierzchni wyrobów metalowych
stosowanych wraz z innymi metodami, w tym głównie mechanicznymi jest być metoda
płomieniowego oczyszczanie powierzchni.
6. Fosforanowanie wyrobów metalowych w procesie produkcji
Po fizycznym wykonaniu wyrobu metalowego i jego oczyszczeniu następuje najczęściej
kolejny etap zabezpieczania antykorozyjnego, głównie wyrobów stalowych, który nazywany jest
powszechnie fosforanowaniem. Przykładowy proces fosforanowania nowych nadwozi
i oryginalnych części zamiennych do nadwozi samochodów osobowych wykonanych ze
stalowych blach czarnych i ocynkowanych składa się z następujących faz:
- płukania po czyszczeniu - płukanie całych nadwozi oraz części zamiennych do nadwozi
przeprowadza się w celu usunięcia produktów czyszczenia.
Rys 3. Symbol procesu fosforanowania nowych nadwozi
samochodów osobowych w dokumentacji technologicznej
procesu produkcji wg GM [17]
- fosforanowania właściwego  wykonywanego metodą natryskową lub zanurzeniową.
Materiałem fosforanującym są najczęściej fosforany metali. Podczas tego procesu powstaje
fosforanowa powłoka metaliczna antykorozyjna, której zadaniem jest poprawa właściwości
ochronnych fosforanowanych przedmiotów oraz zwiększenie przyczepności kolejnych
warstw lakieru do podłoża.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Rys. 4. Masa jednostkowa fosforanów na elementach pojazdów uzyskiwana w produkcyjnym procesie
fosforanowania jako antykorozyjnego podkładu pod pokrycie lakierowe
- pasywacji  w celu dodatkowego uszczelnienia kryształków fosforanów metali osadzonych
na wyrobie przeprowadza się pasywację fosforanowanych wyrobów;
- płukania po fosforanowaniu  płukanie wyrobów po fosforanowaniu przeprowadza się
wodÄ… zdemineralizowanÄ…;
- ociekania i suszenia po fosforanowaniu. Suszenie wyrobów po fosforanowaniu czasami
przeprowadzane jest w temperaturze ok. 140 oC w czasie ok. 20 minut.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń:
1. Jakich materiałów konstrukcyjnych używa się na wykonanie wyrobów powszechnego
użytku?
2. Przy pomocy jakich metod zabezpieczone są wstępnie powierzchnie produktów stalowych
przed korozjÄ… w procesach hutniczych?
3. Jakie rodzaje zanieczyszczeń wyrobów można spotkać na wyrobach powszechnego użytku?
4. Jakie czynności składają się na proces przygotowania powierzchni wyrobu do lakierowania
w procesie produkcji?
5. Jakie narzędzia służą do ręcznego oczyszczani powierzchni wyrobów przez lakierowaniem?
Nazwij czynności wykonywane tymi narzędziami?
6. Jakie narzędzia użyłbyś do zmechanizowania ręcznych prac związanych z oczyszczeniem
powierzchni przed lakierowaniem?
7. Jaki piasek jest stosowany w procesie piaskowania powierzchni wyrobu?
8. Jak nazywa się oczyszczanie powierzchni przy pomocy wody pod ciśnieniem?
9. Z jakich procesów składa się chemiczna obróbka powierzchni?
10. Jakich środków używa się podczas chemicznej obróbki powierzchni wyrobu?
11. Na czym polega trawienie w chemicznej obróbce powierzchni wyrobu?
12. Jaka jest funkcja prÄ…du w chemicznym procesie oczyszczania powierzchni wyrobu?
13. W jakim celu wykonuje się fosforanowanie wyrobów stalowych w procesie produkcji?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określić rodzaje materiałów konstrukcyjnych użytych do wykonania następujących
przedmiotów powszechnego użytku na:
- narzędzia ogrodnicze (ręczne),
- metalowe drzwi wejściowe do budynków,
- ramy do rowerów,
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
- części nadwozi samochodów osobowych i pochodnych,
- części nadwozia ciężarówek i autobusów,
- obudowy komputerów, chłodziarek i pralek,
- elementy kute i spawane ogrodzeń
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z materiałami konstrukcyjnymi z jakich wykonane są przedmioty
powszechnego użytku.
3) Zapoznanie się z podłożami i wymogami technologicznymi jakie muszą spełniać, aby mogły
być pokryte wyrobami lakierowymi.
4) Dobrać obróbkę powierzchni narzędzia ogrodniczego.
5) Dobrać obróbkę powierzchni stalowej ramy do roweru.
6) Dobrać obróbkę powierzchni aluminiowej ramy do roweru.
7) Dobrać obróbkę powierzchni elementu nadwozia samochodu osobowego wykonanego
z blachy stalowej ocynkowanej.
8) Dobrać obróbkę powierzchni elementu naczepy ciężarowej wykonanej ze stali nierdzewnej.
9) Dobrać obróbkę powierzchni elementu autobusu turystycznego wykonanego z tworzywa
sztucznego.
10) Dobrać obróbkę powierzchni elementu ogrodzenia.
11) Zaprezentować efekty swojej pracy.
12) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna,
- wykaz sprzętu do malowania w warsztatach szkolnych.
Ćwiczenie 2
Wybrać sposoby przygotowania powierzchni przedmiotów powszechnego użytku do
lakierowania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową przykładowych wyrobów.
3) Zapoznać się z wymogami bhp przy czyszczeniu powierzchni wyrobów.
4) Opowiedzieć na pytania prowadzące.
5) Dobrać narzędzia do ręcznego czyszczenia powierzchni nowego elementu ogrodzenia.
6) Dobrać narzędzia do mechanicznego oczyszczenia powierzchni ramy do roweru.
7) Dobrać narzędzia i środki do chemicznego oczyszczenia farby podkładowej
z nieoryginalnego błotnika samochodu.
8) Dobrać środki i narzędzia do zmycia i pasywacji powierzchni po oczyszczeniu.
9) Odpowiedzieć na pytania prowadzące.
10) Wypełnić tabele prowadzące.
11) Zaprezentować efekty swojej pracy.
12) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
13) Wynotować wady i zalety wykonanych prac.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Wyposażenie stanowiska pracy:
- katalog narzędzi do przygotowania powierzchni,
- katalog środków do przygotowania powierzchni,
- pytania prowadzÄ…ce i tabele prowadzÄ…ce,
- przybory kreślarskie,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna,
Pytania prowadzÄ…ce
Jak przygotowuje siÄ™:
1) ręcznie do lakierowania powierzchnię wyrobu ze stali czarnej?
2) mechanicznie powierzchniÄ™ wyrobu ze stali ocynkowanej?
3) chemicznie powierzchniÄ™ wyrobu z aluminium?
4) mechanicznie powierzchniÄ™ wyrobu ze znanego tworzywa sztucznego?
Formularze do ćwiczeń
Wypisz podstawowe materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia. Wypełnij tabelę
podstawowych czynności przygotowania ręcznego powierzchni elementu ogrodzenia
wykonanego ze stali czarnej.
Nr Czynność Narzędzia Uwagi
Wypełnij tabelę podstawowych czynności przygotowania mechanicznego powierzchni ramy
aluminiowej roweru.
Nr Czynność Narzędzia Uwagi
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania przygotowania powierzchni
przedmiotu do lakierowania? ðð ðð
2) Rozróżniać zanieczyszczenia na przedmiotach do lakierowania?
ðð ðð
3) Zaplanować proces oczyszczenia powierzchni przedmiotu do lakierowania?
ðð ðð
4) Dobierać narzędzia do mechanicznego czyszczenia powierzchni
przedmiotów? ðð ðð
5) Dobierać środki do chemicznej obróbki powierzchni?
ðð ðð
6) Wykonywać czyszczenie mechaniczne przy pomocy ręcznych narzędzi?
ðð ðð
7) Zmywać podkład o nieustalonym składzie z przedmiotu do lakierowania ?
ðð ðð
8) Przygotowywać element z tworzywa sztucznego do lakierowania ?
ðð ðð
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
4.2. Gruntowanie, zabezpieczanie i podładowanie wyrobów
4.2.1. Materiał nauczania
1. Elektrochemiczne gruntowanie zanurzeniowe w procesie produkcji na przykładzie
przemysłu motoryzacyjnego
Po fosforanowaniu nowych wyrobów metalowych następuje kolejny etap ich zabezpieczania
antykorozyjnego. Dotyczy to w szczególności nowych wyrobów wykonanych ze stali czarnej,
stali fosforanowanej, stali ocynkowanej i z aluminium. Procesem tym jest elektrochemiczne
gruntowanie nowych nadwozi i oryginalnych części zamiennych. Proces gruntowania
elektrochemicznego /elektroforetycznego/ wykonywany jest zawsze zanurzeniowo
i w zależności od zakładu wykonującego ma jeden z następujących przebiegów:
- Anaforetyczny - najczęściej przy zabezpieczaniu nowych nadwozi i części zamiennych
w starszych zakładach. Grunt nakładany jest metodą pełnego zanurzenia w rozcieńczonej
farbie anaforetycznej. Pomiędzy elementy gruntowane a zbiornik zanurzeniowy lakierni
przykłada się napięcie stałe prądu elektrycznego o wielkości 190-210V. Elementy
lakierowane /gruntowane/ są anodami, a ściany zbiornika katodami. Przepływ prąd
pomiędzy ścianami zbiornika zanurzeniowego /katoda/, a elementami gruntowanymi
/anody/, cząstki podkładowej farby z zasadowej kąpieli anaforetycznej ładują się w polu
elektrycznym i jako aniony są przyciągane przez powierzchnię elementów gruntowanych.
W wyniku czego równomiernie się na nich osadzają, przechodząc z postaci rozpuszczalnej
w postać nierozpuszczalną.
- Kataforetyczny  aktualnie najczęściej stosowany przy zabezpieczaniu całych nadwozi
samochodów oraz oryginalnych części do nich w nowszych zakładach produkcyjnych.
Grunt nakładany jest metodą pełnego zanurzenia elementów w farbie. Pomiędzy elementy
gruntowane, a zbiornik zanurzeniowy lakierni przykłada się napięcie stałe o wielkości 240-
300V. Elementy gruntowane są katodami, a ściany zbiornika wanny lakierniczej anodami.
W wyniku reakcji elektrochemicznych zachodzących na elektrodach, którymi są gruntowane
wyroby, a ściankami zbiornika lakierni następuje koagulacja farby i utworzenie hydrofobowej,
nierozpuszczalnej w wodzie warstwy powłoki lakierowej z farby gruntującej.
Rys 5 - 6 Symbol procesu gruntowania elektroforetycznego nadwozi samochodów osobowych w dokumentacji
technologicznej procesu produkcji samochodu [17] oraz grubość gruntu kataforetycznego
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Etapami procesu lakierowania elektrochemicznego sÄ…:
- elektrozanurzeniowe gruntowanie wyrobów,
- płukanie wyrobów po gruntowaniu w zdemineralizowanej wodzie, którego zadaniem jest
zmycie tych cząstek farby, które nie uległy rozładowaniu i które w dalszym ciągu są
rozpuszczalne w wodzie;
- suszenie w temperaturze ok. 180o C przez ok. 25  30 min. Po procesie mycia i ociekania
następuje wygrzewanie polakierowanych wyrobów w piecach, powodujące sieciowanie
składników farby gruntującej skutkujące utworzeniem twardej powłoki malarskiej;
Wiele wyrobów metalowych powszechnego użytku /obudowy metalowe chłodziarek,
kuchenek domowych, komputerów/, części maszyn oraz części pojazdów /obręcze kół, elementy
zawieszeń/ w których wystarczającym zabezpieczeniem jest powłoka lakierowa
jednowarstwowa, w procesie lakierowania elektroforetycznego uzyskuje końcową warstwę
pokrycia lakierowego nawierzchniowego. Nowe nadwozia  jako części zamienne oraz elementy
składowe do nadwozi i kabin pojazdów w procesie lakierowania elektroforetycznego uzyskują
warstwÄ™ zabezpieczajÄ…cÄ… na czas magazynowania i transportu.
Niektóre nowe wyroby metalowe, np. części maszyn lub części do nadwozi samochodów
osobowych, tzw. zamienniki zamiast pokrywania warstwÄ… gruntu w procesach
elektroforetycznych sÄ… pokrywane lakierem gruntujÄ…cym przez polewanie, natryskiwanie lub
malowanie narzędziami ręcznymi. Grunt taki ma nie tylko  nieustalony skład chemiczny, ale
często koliduje z materiałami lakierniczymi służącymi do nakładania kolejnych warstw pokrycia
lakierowego na wyrobie.
2. Uszczelnianie miejsc połączeń w procesie produkcji wyrobów metalowych na
przykładzie elementów nadwozi samochodów
Na zawinięciach blach, spoinach i zgrzeinach wyrobów metalowych bardziej
skomplikowanych wykonuje się utwardzane cieplnie i pozbawione rozpuszczalników dodatkowe
uszczelnienia miejsc połączeń elementów tworzywami polimerowymi. W nadwoziach
samochodów osobowych i pochodnych uszczelnienia te wykonuje się w następujących
miejscach:
- w komorze silnika, takich jak wzmocnienia boczne i przegroda czołowa,
- we wnętrzu nadwozia lub kabiny,
- w komorze bagażnika, takich jak wzmocnienia boczne i elementy podłogi,
- na zawinięciach blach poszyć drzwi i pokryw.
Rys 7. Symbol procesu dodatkowego uszczelniania miejsc połączeń elementów nowych nadwozi samochodów w
dokumentacji technologicznej procesu produkcji w GM [17]
Dodatkowe zabezpieczenie miejsc zgrzewania i spawania wykonuje się również
w produkowanych na oryginalne części zamienne stalowych drzwiach oraz pokrywach /komory
silnika i bagażnika/ u wielu producentów pojazdów. W procesie produkcji nowych nadwozi
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
i części montażowych /przykręcanych/ do nadwozi /drzwi i pokrywy/ uszczelnienie to wykonuje
się środkami na bazie PCV.
Część producentów oryginalnych nowych nadwozi produkowanych jako części zamienne
lub nowych drzwi i pokryw do tych nadwozi nie pokrywa na nich dodatkowym środkiem spoin,
zgrzewów i zawinięć. Czynności te powinny być wykonane w zakładzie naprawczym podczas
procesu lakierowania nadwozia lub części.
Części nieoryginalne, czyli tzw. stalowe zamienniki najczęściej nie posiadają dodatkowo
zabezpieczonych spoin, zgrzewów lub zawinięć i dlatego zabezpieczenia te muszą być zawsze
wykonane w zakładzie naprawczym jako jedna z operacji lakierniczych.
Zabezpieczenia pokryć lakierowych wyrobów na przykładzie spodu nadwozi i kabin
pojazdów
W wielu wyrobach powszechnego użytku w procesie produkcji wykonuje się lokalne
dodatkowe zabezpieczenie wyrobu przed wilgociÄ…, uderzeniami kamieni i wypiaskowaniem.
Najpowszechniej występującym przykładem takich działań jest zabezpieczenie w procesie
produkcji spodu nowych nadwozi lub kabin samochodów. Na wyschniętą powłokę gruntu
elektrozanurzeniowego nadwozia lub kabiny nakłada się w miejsca szczególnie narażone na
uderzenia i korozję dodatkowe warstwy środków na bazie PCV.
Rys 8. Symbol procesu dodatkowego zabezpieczenia spodu nowych nadwozi samochodów środkami na bazie PCV
w dokumentacji technologicznej procesu produkcji wg GM [17]
Warstwa tego dodatkowego środka zabezpieczajacego pokrycie lakierowe ma za zadanie
chronić elementy spodu nadwozia lub kabiny przed mechanicznymi uszkodzeniami od uderzania
piasku i kamieni wyrzucanych podczas ruchu spod kół pojazdu. Warstwa ta stanowi również
dodatkowe pokrycie antykorozyjne miejsc wyjątkowo narażonych na agresywne oddziaływanie
czynników mechaniczno  chemicznych podczas eksploatacji samochodu. Warstwa tych
zabezpieczeń również dodatkowo pełni w samochodzie funkcje tłumiące i powoduje skuteczne
wyeliminowanie zjawisk rezonansu akustycznego powstajÄ…cego od drgajÄ…cych metalowych
elementów podłogi i wnęk kół samochodów podczas ruchu.
Nakładanie środka zabezpieczającego na spód nadwozia i kabiny pojazdów podczas
produkcji wykonywane jest w wielu zakładach produkcyjnych przy użyciu automatów
natryskowych. Jedynie w tych zakładach poprawki w trudnodostępnych miejscach nadwozi
wykonywane są ręcznie. W starszych zakładach czynności te z reguły wykonują w całości
ręcznie lakiernicy przy użyciu pistoletów natryskowych lub nawet jeszcze pędzli.
Nowe metalowe części zamienne do napraw spodów nadwozi i kabin pojazdów, tj. zarówno
części oryginalne oraz nieoryginalne /zamienniki/, nie posiadają fabrycznie nałożonej takiej
warstwy zabezpieczenia. Dlatego podczas naprawy powypadkowej nadwozi lub kabin pojazdów
polegającej na wymianie lub renowacji blacharskiej części, po wykonaniu gruntowania
antykorozyjnego, należy zawsze wykonać dodatkowo to zabezpieczenie.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Kolejnym przykładem zabezpieczenia środkami na bazie PCV są progi i dolne części drzwi
i oraz elementów poszyć nadwozi i kabin samochodów. Środki te również nakłada się
bezpośrednio na wyschniętą powłokę gruntu elektrozanurzeniowego w miejscach  widocznych
krawędzi elementów nadwozi i kabin  jak pokazano na przekroju progu A-A. A następnie po
wyschnięciu tej warstwy środków pokrywa się je kolejnymi warstwami lakieru dekoracyjnego.
Rys 9. Symbol procesu dodatkowego zabezpieczenia środkami na bazie PCV progów nowych nadwozi
samochodów w dokumentacji technologicznej procesu produkcji wg GM
Nowe części zamienne do naprawy samochodów /progi, drzwi i błotniki/ zarówno
oryginalne jak i zamienniki nie posiadają fabrycznie nałożonej takiej warstwy zabezpieczenia.
Dlatego podczas naprawy nadwozia samochodu polegającej na wymianie elementu, który
posiadał fabrycznie wykonane takie zabezpieczenie lub polegającej na jego renowacji
blacharskiej, zawsze należy dodatkowo odtworzyć warstwę zabezpieczenia środkami PCV
powierzchni tych elementów.
Podkładowanie wypełniające wyrobów metalowych na przykładzie wyrobów przemysłu
motoryzacyjnego
Nowe wyroby metalowe posiadajÄ…ce dekoracyjne pokrycie lakierowe, posiadajÄ… pod
warstwami lakierów dekoracyjnych warstwy podkładów wypełniających wykonane z lakierów
podkładowych. Bardzo reprezentatywnym przykładem wykonania takich pokryć są wyroby
przemysłu motoryzacyjnego takie jak nadwozia i kabiny samochodów oraz części zamienne do
nich. W zdecydowanej większości zakładów produkujących nadwozia i kabiny do nowych
samochodów oraz na części zamienne, a także produkujących nowe oryginalne części zamienne
do nadwozi i kabin stosowany jest do wykonania podładowania ze względów ekologicznych
wodorozcieńczalny podkład wypełniający. Nanoszony on jest najczęściej za pomocą
elektrostatycznych instalacji natryskowych.
W starszych zakładach produkcyjnych oraz w zakładach produkujących elementy pojazdów
jako oryginalne części zamienne lub na zamienniki, do pokrywania tych elementów podkładem
wypełniającym stosuje się bądz
techniki zanurzeniowe bÄ…dz
jeszcze ręczne nakładanie farb
podkładowych. Rozpowszechnione jest jeszcze stosowanie podkładów rozpuszczalnikowych lub
rozcieńczalnikowych. W nowszych zakładach spotyka już wyłącznie lakiernie stosujące
podkłady wypełniające wodorozcieńczalne.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Rys. 10. Symbol procesu nanoszenia podkładu wypełniającego /gruntującego/ na nowe nadwozia samochodów
w dokumentacji technologicznej procesu produkcji wg GM [17]
Podkład wypełniający o doskonałej przyczepności do nałożonych wcześniej warstw powłok
elektroforetycznych oraz położonej warstwy zabezpieczającej PCV pełni funkcję warstwy
tłumiącej, wyrównującej i łączącej pomiędzy dotychczas położonymi warstwami pokrycia
/elektrochemicznym i dodatkowo zabezpieczajÄ…cym/, a warstwami dekoracyjnego lakieru
nawierzchniowego.
Proces nakładania podkładu wypełniającego w procesie produkcji wielkoseryjnej wyrobów
powszechnego użytku ma najczęściej następujący przebieg:
- przegląd, usuniecie zabezpieczeń i czyszczenie pokrywanej powierzchni wyrobu po
poprzednich operacjach,
- natryskowe lub zanurzeniowe nakładanie podkładu wypełniającego,
- suszenie lakierowanych wyrobów po aplikacji podkładu wypełniającego w temperaturze ok.
160 -165 oC przez ok. 35 minut.
Elementy nadwozi i kabin samochodów wykonane jako oryginalne części zamienne,
posiadają z reguły warstwę podkładu wypełniającego jako zewnętrzną, ostatnią /handlową/
warstwÄ™ pokrycia lakierowego.
Sprawdzanie rodzaju gruntu/podkładu na metalowym półprodukcie
Elementy metalowe nadwozi i kabin występujące jako części zamienniki z reguły nie mają
wykonanych kolejnych warstw zabezpieczenia antykorozyjnego, tj. fosforanów, gruntu
elektrochemicznego czy podkładu wypełniającego. Ze względów oszczędnościowych najczęściej
są polakierowane jedynie jedną warstwą podkładu o najczęściej nieznanym składzie
chemicznym. Stąd bardzo często zachodzi niezgodność składu chemicznego tego podkładu z
kolejnymi warstwami pokrycia lakierowego nakładanymi w zakładzie naprawczym. Dlatego
podstawową czynnością prac lakierniczych z wykorzystaniem takich części zamiennych
w zakładzie naprawczym staje się sprawdzenie zgodności podkładu zastosowanego na użytej
części z linią używanych materiałów lakierniczych. Jest to fundamentalna zasada pracy każdego
lakiernika.
Sprawdzanie wykonywane jest ściereczką nasączoną mocnym rozpuszczalnikiem,
najczęściej nitro lub mocnym rozpuszczalnikiem do wyrobów dwuskładnikowych z linii
materiałów lakierniczych, które planuje się użyć do położenia kolejnych warstw na
sprawdzanym przedmiocie. Ściereczkę należy położyć na kilkadziesiąt sekund na polakierowany
niewiadomym podkładem przedmiot a następnie lekko pocierać. Pomarszczona powierzchnia
lakieru na sprawdzanym elemencie potwierdza, że podkład jest syntetyczny. Gdy rozpuszczalnik
rozpuści podkład /zabarwi się ściereczka/, to otrzymuje się potwierdzenie, że podkład wykonany
jest lakierem nitro. Brak jakichkolwiek objawów potwierdza, że mamy do czynienia
z podkładem dwuskładnikowym utwardzonym.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
W przypadku stwierdzenia występowania niezgodności, niezbędne jest usunięcie chemiczne
/zmywaczem/  fabrycznej warstwy gruntu/podkładu oraz nałożenie nowej warstwy gruntu
zabezpieczającego /antykorozyjnego/, zgodnej materiałowo z linią lakieru nawierzchniowego.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń:
1) Z jakich materiałów konstrukcyjnych mogą być wykonane wyroby w których wykonuje się
elektroforetyczne gruntowanie?
2) W jaki sposób przebiega gruntowanie anaforetyczne wyrobów?
3) W jaki sposób przebiega gruntowanie kataforetyczne wyrobów?
4) Z jakich etapów składa się przemysłowe gruntowanie elektrochemiczne?
5) W jakim urządzeniu odbywa się przemysłowe suszenie wyrobów po gruntowaniu
elektroforetycznym?
6) Dla jakich wyrobów powszechnego użytku warstwa gruntu elektrochemicznego jest
końcową warstwą pokrycia lakierowego?
7) Czy wyroby z tworzyw sztucznych lakierowane sÄ… w procesach elektrochemicznych?
8) W jakim celu zabezpiecza się dodatkowo miejsca połączenia elementów wyrobów oraz
niektóre ich powierzchnie?
9) Jakie środki stosuje się na zabezpieczanie dodatkowe miejsc połączenia elementów
wyrobów?
10) Czy zabezpieczone środkami miejsca i powierzchnie wyrobów mogą być lakierowane?
11) Jakimi metodami wykonuje się dodatkowe zabezpieczenie miejsc i powierzchni wyrobów w
procesach produkcyjnych?
12) Czy wszystkie nowe części zamienne do napraw pojazdów posiadają wykonane w procesie
produkcji dodatkowe zabezpieczenia?
13) Jakie wyroby powszechnego użytku posiadają wykonaną lakierową warstwę podkładu
wypełniającego?
14) Jakimi technikami wykonywane jest podkładowanie wypełniające w procesach
produkcyjnych wyrobów?
15) Z jakich operacji składa się wielkoprzemysłowe nakładania podkładu wypełniającego na
wyrobach?
16) Dlaczego sprawdza się zgodność składu gruntu/podkładu z linią nakładanych na podkład
kolejnych warstw pokrycia lakierowego?
17) Jakimi metodami usuwa się kolidującą z linią materiałów lakierniczych warstwę
gruntu/podkładu z wyrobu?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ocenić jakość przygotowania powierzchni nowego wyrobu do wykonania pokrycia
lakierowego na następujących przedmiotach powszechnego użytku:
- narzędziu ogrodniczym ręcznym,
- stalowych drzwiach wejściowych do budynku,
- stalowej ramie do roweru,
- aluminiowej ramie do roweru,
- stalowej części oryginalnej nadwozia samochodu osobowego /drzwi/,
- stalowej części zamienniku do nadwozia samochodu osobowego /błotnik/,
- aluminiowej części nadwozia samochodu ciężarowego /burta/,
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
- rynny dachu wykonanej z blachy ocynkowanej.
- stalowych elementów kutych i spawanych ogrodzenia /furtka/.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z materiałami konstrukcyjnymi z jakich wykonane są oceniane przedmioty
powszechnego użytku.
3) Zapoznać się z podłożami i wymogami technologicznymi jakie muszą spełniać przedmioty,
aby mogły być pokryte materiałami lakierowymi.
4) Ocenić jakość przygotowania powierzchni do lakierowania narzędzia ogrodniczego.
5) Ocenić jakość przygotowania powierzchni do lakierowania stalowej ramy do roweru.
6) Ocenić jakość przygotowania powierzchni do lakierowania aluminiowej ramy do roweru.
7) Ocenić jakość przygotowania powierzchni nowego elementu nadwozia samochodu
osobowego wykonanego z blachy stalowej ocynkowanej.
8) Ocenić jakość przygotowania powierzchni elementu naczepy wykonanej z aluminium.
9) Ocenić jakość przygotowania powierzchni rynny dachu wykonanej z blachy ocynkowanej.
10) Ocenić jakość przygotowania powierzchni stalowych elementach kutych i spawanych
ogrodzenia /furtka/.
11) Zaprezentować efekty swojej pracy.
12) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
13) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
14) Wynotować wady i zalety stanu powierzchni przedmiotów do wykonania prac lakierowych.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- narzędzie ogrodnicze ręczne,
- stalowe drzwi wejściowe do budynku,
- stalowa rama do roweru,
- aluminiowa rama do roweru,
- stalowa część oryginalnej nadwozia samochodu osobowego /drzwi/,
- stalowa część zamiennik do nadwozia samochodu osobowego /błotnik/,
- aluminiowa część nadwozia samochodu ciężarowego /burta/,
- rynna dachowa wykonana z blachy ocynkowanej.
- stalowy element kutych i spawanych ogrodzenia /furtka/.
- literatura techniczna,
- instrukcja bhp i ppoż.
Ćwiczenie 2
Przeprowadzić przygotowanie podłoża do malowania dekoracyjnego na nowym
nieoryginalnym stalowym błotniku samochodowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technicznymi błotnika.
3) Ocenić rodzaj zabezpieczenia podłoża na błotniku.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
4) Dobrać środek do chemicznego usunięcia powłoki  niewiadomego pokrycia
zabezpieczajÄ…cego.
5) Dobrać narzędzia do zmycia pokrycia zabezpieczającego,
6) Dobrać środki i narzędzia do zmycia i pasywacji podłoża po usunięciu pokrycia.
7) Wykonać usunięcie pokrycia zabezpieczającego na błotniku.
8) Wykonać zmycie i pasywację błotnika.
9) Ocenić jakość wykonanych prac.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zeszyt i długopis,
- nowy nieoryginalny stalowy błotnik samochodu osobowego/zamiennik/,
- odzież i maska ochronna,
- stanowisko do zamocowanie błotnika do pracy ,
- środki do zmywania, i pasywacji,
- środki do gruntowania,
- narzędzia malarskie do wykonania prac,
- literatura techniczna,
- instrukcja bhp i ppoż.
Ćwiczenie 3
Zaplanować i wykonać gruntowanie stalowych drzwi wejściowych do budynku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową drzwi.
3) Ustalić rodzaj materiału z którego wykonane są drzwi.
4) Dobrać farbę do gruntowania.
5) Dobrać metodę i narzędzia do wykonania gruntowania.
6) Zapoznać się z wymogami bhp przy gruntowaniu.
7) Wykonać lakierowanie gruntem.
8) Wykonać suszenie gruntu.
9) Ocenić jakość wykonanego gruntowania.
10) Zaprezentować efekty swojej pracy.
11) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
12) Wynotować wady i zalety wykonanych prac.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- przygotowane do lakierowania stalowe drzwi wejściowe do budynku,
- literatura techniczna,
- materiały lakiernicze do gruntowania, rozpuszczalniki,
- narzędzia lakiernicze,
- kabina lakiernicza, promiennik,
- środki ochrony osobistej,
- instrukcja bhp i ppoż.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Ćwiczenie 4
Zaplanować i wykonać gruntowanie ramy aluminiowej do roweru.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z dokumentacją techniczno - ruchową roweru.
3) Ustalić rodzaj materiału z którego wykonana jest rama.
4) Dobrać farbę do gruntowania.
5) Dobrać metodę i narzędzia do wykonania gruntowania.
6) Zapoznać się z wymogami bhp przy gruntowaniu.
7) Wykonać lakierowanie gruntem.
8) Wykonać suszenie gruntu.
9) Ocenić jakość wykonanego gruntowania.
10) Zaprezentować efekty swojej pracy.
11) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
12) Wynotować wady i zalety wykonanych prac.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- przygotowana do lakierowania rama aluminiowa do roweru,
- literatura techniczna,
- materiały lakiernicze do gruntowania, rozpuszczalniki,
- narzędzia lakiernicze,
- kabina lakiernicza, promiennik,
- środki ochrony osobistej,
- instrukcja bhp i ppoż.
Ćwiczenie 5
Zaplanować i wykonać gruntowanie rynny lub elementu pokrycia dachu ze stali
ocynkowanej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Ustalić rodzaj materiału z którego wykonana są elementy dachu.
3) Dobrać farbę do gruntowania.
4) Dobrać metodę i narzędzia do wykonania gruntowania.
5) Zapoznać się z wymogami bhp przy gruntowaniu.
6) Wykonać lakierowanie gruntem.
7) Wykonać suszenie gruntu.
8) Ocenić jakość wykonanego gruntowania.
9) Zaprezentować efekty swojej pracy.
10) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
11) Wynotować wady i zalety wykonanych prac.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Wyposażenie stanowiska pracy:
 zeszyt do ćwiczeń i długopis,
 rynna lub element poszycia dach z blachy stalowej ocynkowanej
 literatura techniczna,
 materiały lakiernicze do gruntowania, rozpuszczalniki,
 narzędzia lakiernicze,
 kabina lakiernicza, promiennik,
 środki ochrony osobistej,
 instrukcja bhp i ppoż.
Ćwiczenie 6
Zaplanować i wykonać przygotowanie do lakierowania i gruntowanie stalowego zderzaka
samochodu ciężarowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Ustalić rodzaj materiału z którego wykonany jest zderzak samochodu ciężarowego.
3) Ustalić warunki procesu technologicznego produkcji zderzaka.
4) Dobrać i przeprowadzić operacje przygotowania powierzchni.
5) Dobrać środki do gruntowania zderzaka.
6) Zapoznać się z wymogami bhp przy gruntowaniu.
7) Dobrać metodę i narzędzia do wykonania gruntowania.
8) Wykonać lakierowanie gruntem zderzaka.
9) Dobrać parametry i narzędzia oraz wykonać suszenie gruntu na zderzaku.
10) Ocenić jakość wykonanego gruntowania.
11) Zaprezentować efekty swojej pracy.
12) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
13) Wynotować wady i zalety wykonanych prac.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- zderzak samochodu ciężarowego ze stali konstrukcyjnej,
- literatura techniczna,
- materiały lakiernicze do gruntowania, rozpuszczalniki,
- narzędzia lakiernicze,
- kabina lakiernicza, promiennik,
- środki ochrony osobistej,
- instrukcja bhp i ppoż.
Ćwiczenie 7
Zaplanować i wykonać uszczelnienie zawinięć blachy na nowych oryginalnych drzwiach
samochodu osobowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Ustalić rodzaj gruntu jakim pokryte są drzwi samochodu.
3) Rozpoznać warunki procesu technologicznego produkcji drzwi.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
4) Dobrać i przeprowadzić operacje przygotowania powierzchni do wykonania uszczelnień.
5) Dobrać środek do wykonania uszczelnienia oraz kształt paska uszczelniającego.
6) Zapoznać się z wymogami bhp przy uszczelnianiu.
7) Dobrać metodę i narzędzia do wykonania uszczelnienia.
8) Wykonać uszczelnienia na całych drzwiach.
9) Dobrać parametry i narzędzia oraz wykonać suszenie uszczelnienia.
10) Ocenić jakość wykonanego uszczelnienia.
11) Zaprezentować efekty swojej pracy.
12) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
13) Wynotować wady i zalety wykonanych prac uszczelniających.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- oryginalne nowe drzwi samochodu osobowego,
- literatura techniczna,
- materiały lakiernicze do uszczelniania,
- narzędzia do uszczelniania,
- kabina lakiernicza, promiennik,
- środki ochrony osobistej,
- instrukcja bhp i ppoż.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczeń?
ðð ðð
2) Rozpoznawać materiały z których wykonane są wyroby?
ðð ðð
3) Oceniać stan przygotowania powierzchni wyrobów do dalszych prac
lakierniczych? ðð ðð
4) Dobierać materiały na powłoki gruntowe na różne materiały?
ðð ðð
5) Dobierać narzędzia do wykonania powłok gruntowych?
ðð ðð
6) Wykonywać zdejmowanie nieodpowiedniego gruntu i wykonywać nowe
powÅ‚oki gruntowe? ðð ðð
7) Dobierać materiały, narzędzia i wykonywać uszczelnienia trwałych połączeń
elementów wyrobów ? ðð ðð
8) Dobierać materiały, narzędzia i wykonywać zabezpieczenie płaskich
powierzchni wyrobów ? ðð ðð
9) Wykonywać maskowanie nielakierowanych /niepokrywanych/ powierzchni
wyrobów? ðð ðð
10) Przygotowywać materiały do gruntowania, uszczelniania, zabezpieczania?
ðð ðð
11) Obsługiwać urządzenia do wykonywania pokryć gruntowych, uszczelnień
i zabezpieczeÅ„? ðð ðð
12) Obsługiwać urządzenia do suszenia pokryć ?
ðð ðð
13) Oceniać stan powierzchni gruntowania, uszczelniania i zabezpieczania
pÅ‚askich powierzchni ? ðð ðð
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
4.3. Technologia wykonywania dekoracyjnych pokryć lakierowych
na nowych wyrobach metalowych
4.3.1. Materiał nauczania
1. Lakierowanie nawierzchniowe wyrobów metalowych na przykładzie nadwozi
samochodów osobowych
Natryskowe nałożenie zewnętrznych warstw lakieru nawierzchniowego i dekoracyjnego na
nowych metalowych nadwoziach samochodów osobowych i użytkowych tworzy ostatnie ogniwo
bariery antykorozyjnej tych wyrobów oraz stanowi zakończenie procesu wytwarzania ochronnej
powłoki lakierowej. Powłoka ta w przypadku pojazdów jest równocześnie powłoką dekoracyjną
wyrobu.
W prawie wszystkich wytwórniach nadwozi samochodów osobowych oraz kabin
samochodów ciężarowych zewnętrzne powierzchnie pokryć lakierowych elementów nadwozi
i kabin wykonywane sÄ… technikami natrysku w elektrostatycznych automatycznych instalacjach
lakierniczych z równoczesnym rozpylaniem rotacyjnym. Wnętrza i miejsca trudno dostępne oraz
możliwe poprawki pokryć wykonywanych automatycznie w dalszym ciągu wykonują lakiernicy
ręcznie metodami natrysku.
Rys. 11. Symbol procesu nanoszenia lakieru dekoracyjnego na nadwozia w dokumentacji technologicznej procesu
produkcji samochodu osobowego wg GM [17]
Proces nakładania lakieru dekoracyjnego zależy od rodzaju lakieru dekoracyjnego i ma
z reguły następujący przebieg:
- w przypadku lakierowania termoutwardzalnymi lakierami 1 - warstwowymi:
- przegląd, usuniecie zabezpieczeń i czyszczenie nadwozia po pokryciu podkładem,
- natryskowe nakładanie lakieru dekoracyjnego,
- suszenie w temperaturze ok. 130 -180 oC przez ok. 30 -40 minut.
- w przypadku lakierowania termoutwardzalnymi lakierami 2 warstwowymi:
- przegląd, usuniecie zabezpieczeń i czyszczenie po pokryciu podkładem,
- jednokrotne lub kilkakrotne natryskowe nakładanie warstwy bazowej barwnej i z efektami,
- natryskowe nakładanie warstwy lakieru bezbarwnego,
- suszenie w temperaturze ok. 130 -180 oC przez ok. 30 - 40 minut.
Części pojazdów wykonane z tworzyw polimerowych /sztucznych/ są zawsze lakierowane
w innych procesach niż metalowe części maszyn, nadwozi i kabin. Najczęściej są to
lakierowania niskotemperaturowe i z wykorzystaniem specjalnych dodatków
przyczepnościowych i uelastyczniających dodawanych jako międzywarstwy lub jako składniki
pokrycia lakierowego elementu z tworzywa sztucznego (analogiczne do technologii opisanej
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
w p. 4.4. Te czynniki mogą powodować, że bardzo często elementy z tworzyw sztucznych
chociaż polakierowane są w kolorze nadwozia, to mogą posiadać inny odcień lakieru
dekoracyjnego niż całe nadwozie lub kabina.
2. Dodatkowe zabezpieczenie warstw lakierowych wyrobów w procesie produkcji na
przykładzie spodu nadwozia lub kabiny
Po zakończeniu nakładania warstw pokrycia dekoracyjnego następują kolejne etapy prac
lakierniczych, tj. dodatkowe zabezpieczenia nadwozi i kabin przeznaczonych na pierwszy
montaż pojazdów lub części zamienne. Zabezpieczenia to nakłada się w dwóch etapach:
I etap  to dodatkowe zabezpieczenie, najczęściej wykonywane metodami ręcznymi,
środkami na bazie wosku tzw. przestrzeni zamkniętych;
II etap  to dodatkowe zabezpieczenie, najczęściej wykonywane metodami automatycznymi,
środkami na bazie wosku całego spodu nadwozia lub kabiny wraz ze zbiornikiem paliwa /jeżeli
jest metalowy/, wnękami kół i elementami zawieszeń.
Rys 12. Symbol procesu dodatkowego zabezpieczania pokryć lakierowych spodu nadwozia w dokumentacji
technologicznej procesu produkcji samochodu osobowego GM [17]
3. Zabezpieczenia pokryć lakierowych wyrobów na czas transportu i magazynowania
Aktualnie preferuje się system produkcji nadwozi, kabin i całych pojazdów na określone
zamówienie. W sytuacjach transportu produkowanego pojazdu, nadwozia lub kabiny na znaczne
odległości lub potrzeby dłuższego ich magazynowania, na zewnętrzne elementy lakierowane
nadwozi natryskuje się dodatkowo środki zabezpieczające na bazie wosku. Chronią one
dekoracyjne pokrycie lakierowe przed takimi czynnikami jak: pył i kurz podczas
magazynowania i transportu, przed zanieczyszczeniami atmosferycznymi, np.: sadza, pyłki
roślin.
Zabezpieczenie to ma charakter czasowy i jest usuwane w ramach specjalnego przeglÄ…du
przedsprzedażnego nowego pojazdu. Nieumiejętne usuwanie znajdujących się na tym
zabezpieczeniu zanieczyszczeń lub samego zabezpieczającego środka może być przyczyną
często zdarzających się uszkodzeń dekoracyjnego pokrycia lakierowego. Należą do nich:
porysowania i zmatowienia zewnętrznej warstwy pokrycia, odbarwienie elementów z tworzyw
sztucznych lub gumy, deformacje i pofałdowania wkładek, pasków ozdobnych, listew, uszczelek
i opraw szyb.
Coraz więcej nowych pojazdów zabezpieczanych jest na czas magazynowania i transportu
/od wytwórcy do odbiorcy/ przed dodatkowe naklejenie foli na elementy szczególnie narażone
na uszkodzenia podczas transportu. Podczas nieumiejętnego zdejmowania folii zabezpieczającej
zdarzają się mechaniczne uszkodzenia zewnętrznej warstwy pokrycia lakierowego.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Rys.13. Symbol procesu nanoszenia dodatkowego zabezpieczenia dekoracyjnego pokrycia lakierowego nadwozia
w dokumentacji technologicznej procesu produkcji samochodu osobowego wg GM [17]
W produkcji samochodów wszystkie procesy powiązane są w ciąg technologiczny.
Aktualnie w nowych lakierniach produkcji nadwozi samochodów osobowych i pochodnych jest
lakierowanie w jednym ciągu technologicznym dotyczy ono różnych typów nadwozi oraz
równoczesne lakierowanie na tej samej linii technologicznej nadwozi. Szkic graficznie
przedstawiający proces technologiczny lakierowania nadwozi samochodów osobowych
w zakładach przedstawiono na poniższym rysunku 14:
Rys.14. Przebieg procesu technologii zabezpieczania i lakierowania nowych nadwozi samochodów osobowych
w procesie produkcji [7] 1 - magazyn wieżowy, 2  czyszczenie, 3 - płukanie, 4  fosforanowanie, 5  pasywacja, 6
 płukanie, 7  obciekanie, 8  wanna kataforezy, 9  płukanie, 10  płukanie zanurzeniowe, 11  obciekanie, 12 
suszenie, 13  szlifowanie, 14  zabezpieczenie elementów nie malowanych, 15  przenośnik portalowy, 16 
automatyczne zabezpieczania podwozia (PCV), 17  zmiana podnośnika, 18  zdjęcie osłon, 19  automatyczne
uszczelniania połączeń, 20  ułożenie płyt głuszących, 21  ręczne uszczelnianie szwów, 22  czyszczenie, 23 
farba podkładowa, 24  suszenie, 25  szlifowanie, 26  czyszczenie, 27  farba bazowa  nakładanie ręczne, 28 
farba bazowa  nakładanie automatyczne elektrostatyczne, 29  poprawianie efektu metalicznego (perłowego), 30 
suszenie w podczerwieni, 31  nakładanie ręczne lakieru nawierzchniowego (bezbarwnego), 32  nakładanie
automatyczne lakieru nawierzchniowego, 33  podsuszanie w podczerwieni, 34  suszenie piecowe, 35  kontrola
pokrycia lakierowego, 36  magazyn nadwozi gotowych.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
4. Technologia lakierowania dekoracyjnego nowych części metalowych w warunkach
warsztatowych
4.1. Zalecenia ogólne
1. Prace lakiernicze przy elementach wspawywanych /zgrzewanych/ oraz naprawianych
blacharsko na gorąco o określonym czasie schnięcia /nawet 24 godziny/, mogą być podjęte
dopiero po całkowitym wyschnięciu tych środków antykorozyjnych.
2. Materiały lakiernicze /środki czyszczące, grunty, podkłady, lakiery, rozpuszczalniki/
powinny być używane tylko w dobrze przewietrzanych pomieszczeniach.
3. Prace lakiernicze powinny być prowadzone po wcześniejszym zasłonięciu obszarów
sÄ…siadujÄ…cych z elementem lakierowanym oraz specjalnym zamaskowaniu obszaru
lakierowanego.
4. Prace natryskowe gruntami, podkładami i lakierami powinny być przeprowadzane
w kabinach lakierniczych.
5. Prace szlifierskie i polerskie powinny być przeprowadzone na elemencie posiadającym
temperaturÄ™ otoczenia /ok. 20oC/ poza kabinami lakierniczymi.
6. Nałożenie lub odnowienie uszczelnień zawinięć na odejmowalnych elementach /pokrywy
przednia i tylna, drzwiach/ lub połączeń blach /miejsca spawane lub zgrzewane/ powinno
być wykonane na warstwie podkładu po wymyciu miejsc położenia w sposób zbliżony do
stosowanych w naprawianym pojez
dzie. Środki należy przygotować metodami zalecanymi
przez producentów tych środków.
7. Warstwy środków uszczelniających, chroniących przed uderzeniami oraz tłumiących
pokrywanych lakierem, powinny być przygotowane przed naniesieniem odpowiedniej
warstwy lakieru na wysuszony lub podsuszony środek  zgodnie z zaleceniami producentów
tych środków.
8. Warstwy środków uszczelniających, chroniących przed uderzeniami oraz tłumiących na
pokrycie lakierowe, mogą być przygotowane po wykonaniu wszystkich warstw pokrycia
lakierowego na wysuszoną zewnętrzną warstwę lakieru  zgodnie z zaleceniami producenta
środków i materiałów lakierniczych.
9. Zalecenia producentów materiałów lakierniczych i środków mogą odbiegać od wzorcowych
zawartych w niniejszym materiale szkolenia. Wtedy obowiÄ…zujÄ… zalecenia producenta.
10. Urządzenia i narzędzia lakiernicze powinny być czyszczone rozpuszczalnikiem lub specjalnym
środkiem czyszczącym (zawierającym minimalne ilości szkodliwych substancji).
4.2. Lakierowanie nowego wyrobu metalowego na przykładzie oryginalnej części nadwozia
lub kabiny
Aktualnie materiały lakiernicze stosowane w lakiernictwie produkcyjnym i renowacyjnym
produkuje duża liczba producentów. Najczęściej każdy z nich zaleca jedynie dla produkowanych
przez siebie materiałów lakierniczych technologie ich nakładania. Odrębności produkowanych
materiałów powodują, że jest prawie niemożliwe podanie jednolitej szczegółowej technologii dla
wszystkich używanych materiałów. Dlatego w niniejszym opracowaniu zawarto wzorcowe
technologie, które w łatwy sposób mogą być dostosowane do danych lakierni.
Technologia lakierowania akrylowym lakierem (jednowarstwowym)
Technologia wykonywania prac lakierniczych:
1. Nowa część zamienna (oryginalna) z nieuszkodzoną powloką gruntu zamontowana na
pojez
dzie lub umieszczona na stojaku powinna być sprawdzona w aspekcie występowania
uszkodzeń mechanicznych i zarysowań.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
2. Sprawdzony element powinien być oczyszczony /umyty/ środkiem chemicznym o niskiej
zawartości lotnych związków organicznych (zgodnym z używanymi materiałami do
wykonania kolejnych warstw pokrycia lakierowego /zmywaczem/).
3. Jeżeli element posiada uszkodzenia gruntu, to należy w miejscach uszkodzeń zeszlifować na
sucho papierem P220 grunt (do warstwy fosforanów lub nawet gołego materiału elementu).
Gdy posiada nieuszkodzoną warstwę wykonać lekkie szlifowanie na sucho papierem P220.
4. Przeprowadzić oczyszczenie /zmycie/ powierzchni oszlifowanej środkiem chemicznym
o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym z używanym zmywaczem;
5. Dodatkowo oczyścić i wysuszyć zmytą powierzchnię sprężonym powietrzem.
6. Zastosować na przygotowana powierzchnię natryskiem pneumatycznym w jednym przejściu
roboczym warstwę dwukomponentowego podkładu, najlepiej reaktywnego zgodnego
materiałowo z materiałem nawierzchniowym. Zaleca się grubość podkładu ok. 5 - 10
mikrometrów.
7. Nałożyć uszczelnienie połączeń blach z miejscach łączenia nowego elementu z pozostałymi
komponentami pojazdu. Na elementach odejmowalnych /drzwi, pokrywy/ nie posiadajÄ…cych
fabrycznego zabezpieczenia zawinięć blach, wykonać uszczelnienia kształtem analogiczne
do uszczelnień zawinięć zgodnych z technologią producenta.
8. Zaaplikować natryskiem pneumatycznym dwie warstwy dwukomponentowego podkładu
wypełniającego, zgodnie zalecanego przez producenta czasu odparowania. Najczęściej 10 
15 minut.
9. Przeprowadzić suszenie warstwy podkładu w suszarce w temperaturze 40 - 60oC przez 30
do 40 minut. Zalecana grubość warstwy podkładu po wysuszeniu 70 - 80 mikrometrów.
Zalecana twardość warstwy podkładu F-H.
10. Przeprowadzić szlifowanie powierzchni warstwy podkładu na sucho papierem P400.
11. Oczyścić sprężonym powietrzem oszlifowaną powierzchnię elementu.
12. Oczyścić powierzchnię elementu zmywaczem o niskiej zawartości lotnych związków
organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia
dekoracyjnego przy użyciu ściereczki antystatycznej.
13. Zaaplikować dobrany kolorystycznie dwukomponentowy dekoracyjny lakier akrylowy:
- Przy zastosowaniu lakieru linii MS: najpierw natrysnąć równomiernie cienką
warstwę/kontaktową/, a następnie nanieść krzyżowo dwie lub trzy kolejne warstwy w
odstępie kilku minut po sobie,
- Przy zastosowaniu lakieru linii HS lub UHS: najpierw natrysnąć równomiernie cienką
warstwę/kontaktową/, a następnie nanieść pełną warstwę w odstępie kilku minut. Przy
małych powierzchniach elementu natrysnąć cienką warstwę /kontaktową/ a następnie
bez odparowania drugą pełną warstwę lakieru dekoracyjnego.
14. Przeprowadzić suszenie lakieru w suszarce w temperaturze 60oC przez ok. 40 minut.
Zalecana maksymalna grubość warstwy lakieru dekoracyjnego po wysuszeniu 70-80
mikrometrów. Zalecana twardość warstwy lakieru dekoracyjnego HB  F.
15. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i osłon,
przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu z
uwzględnieniem obszaru przyległego pokrytego z użyciem miałkiej pasy polerskiej lub
politury.
Technologia lakierowania akrylowym lakierem dwuwarstwowym
Wzorcowa technologia wykonywania prac lakierniczych:
1. Nowa cześć zamienna oryginalna z nieuszkodzoną powloką gruntu elektroforetycznego
zamontowana na pojez
dzie części lub umieszczona na stojaku /element odejmowalny/
powinna być sprawdzona w aspekcie uszkodzeń mechanicznych i zarysowań pokrycia
gruntowego.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
2. Sprawdzony element powinien być oczyszczony /umyty/ środkiem chemicznym o niskiej
zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi
materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/.
3. Jeżeli element posiada uszkodzenia gruntu, to należy w miejscach uszkodzeń zeszlifować na
sucho papierem P220 grunt do warstwy fosforanów lub gołego materiału elementu. Gdy
posiada nieuszkodzoną warstwę pokrycia elektroforetycznego wykonać lekkie szlifowanie
na sucho papierem P220.
4. Przeprowadzić oczyszczenie /zmycie/ powierzchni oszlifowanej środkiem chemicznym
o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi
materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/.
5. Dodatkowo oczyścić i wysuszyć zmytą powierzchnię sprężonym powietrzem.
6. Zaaplikować na przygotowana powierzchnię natryskiem pneumatycznym w jednym
przejściu roboczym warstwę dwukomponentowego podkładu, najlepiej reaktywnego
bezchromianowego zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym. Zaleca się
grubość podkładu 5-10 mikrometrów.
7. Ewentualnie nałożyć uszczelnienie połączeń z miejscach łączenia nowego elementu
z pozostałymi komponentami pojazdu zgodnie z technologią wykonywania zabezpieczeń.
8. Zaaplikować krzyżowo natryskiem pneumatycznym dwie warstwy dwukomponentowego
podkładu wypełniającego o dużej zawartości ciał stałych lub koloryzującego, zgodnego
materiałowo z materiałem nawierzchniowym, z zachowaniem zalecanego przez producenta
czasu odparowania odpowiedniego do grubości natrysniętej warstwy. Najczęściej 10  15
minut.
9. Przeprowadzić suszenie warstwy podkładu w suszarce w temperaturze 40-60oC przez 30 do
40 minut. Zalecana grubość warstwy podkładu po wysuszeniu 70-80 mikrometrów.
Zalecana twardość warstwy podkładu F-H.
10. Przeprowadzić szlifowanie powierzchni podkładowanego elementu na sucho papierem P400.
11. Oczyścić sprężonym powietrzem oszlifowaną powierzchnię elementu.
12. Oczyścić powierzchnię elementu zmywaczem o niskiej zawartości lotnych związków
organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia
dekoracyjnego przy użyciu ściereczki antystatycznej.
13. Zaaplikować dobraną kolorystycznie warstwę lakieru bazowego uni, przez natrysnięcie
najpierw cienkiej warstwy na cały lakierowany element a następnie krzyżowe natrysnięcie
kolejnych warstw w odstępie kilku minut.
14. Przeprowadzić suszenie lakieru bazowego w temperaturze otoczenia 20oC przez ok. 15 - 20
minut. Zalecana maksymalna grubość warstwy po wysuszeniu 15-30 mikrometrów.
15. Zaaplikować dwukomponentowy lakier bezbarwny akrylowy normalny (MS) lub
z podwyższona zawartością ciał stałych (HS lub UHS). Przy lakierze MS natrysnąć
najpierw cienką warstwę, a następnie kolejne warstwy w odstępie kilku minut. Przy lakierze
HS/UHS na cały lakierowany element natrysnąć cienką warstwę, a następnie natrysnąć
pełną warstwę w odstępie kilku minut.
16. Przeprowadzić suszenie przez 15-20 minut w temperaturze otoczenia (ok.20oC), a następnie
suszyć w temperaturze 60oC przez 40 minut. Zalecana wysuszona grubość warstwy lakieru
bezbarwnego powinna wynosić ok. 40-50 mikrometrów. Zalecana twardość HB-F.
17. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i osłon,
przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu
z uwzględnieniem obszaru przyległego pokrytego z użyciem miałkiej pasy polerskiej lub
politury.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Technologia lakierowania lakierem dwuwarstwowym (metalizowanym)
Wzorcowa technologia wykonywania prac lakierniczych:
1. Nowa cześć zamienna oryginalna z nieuszkodzoną powloką gruntu elektroforetycznego
zamontowana na pojez
dzie części lub umieszczona na stojaku /element zdejmowalny/
powinna być sprawdzona w aspekcie uszkodzeń mechanicznych i zarysowań pokrycia
gruntowego.
2. Sprawdzony element powinien być oczyszczony /umyty/ środkiem chemicznym o niskiej
zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi
materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/.
3. Jeżeli element posiada uszkodzenia gruntu, to należy w miejscach uszkodzeń zeszlifować na
sucho papierem P220 grunt do warstwy fosforanów lub gołego materiału elementu. Gdy
posiada nieuszkodzoną warstwę pokrycia elektroforetycznego wykonać lekkie szlifowanie
na sucho papierem P220.
4. Przeprowadzić oczyszczenie /zmycie/ powierzchni oszlifowanej środkiem chemicznym
o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi
materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/.
5. Dodatkowo oczyścić i wysuszyć zmytą powierzchnię sprężonym powietrzem.
6. Zaaplikować na przygotowana powierzchnię natryskiem pneumatycznym w jednym
przejściu roboczym warstwę dwukomponentowego podkładu, najlepiej reaktywnego
bezchromianowego zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym. Zaleca się
grubość podkładu 5-10 mikrometrów.
7. Ewentualnie nałożyć uszczelnienie połączeń z miejscach łączenia nowego elementu
z pozostałymi komponentami pojazdu zgodnie z technologią wykonywania zabezpieczeń.
8. Zaaplikować krzyżowo natryskiem pneumatycznym dwie warstwy dwukomponentowego
podkładu wypełniającego o dużej zawartości ciał stałych lub koloryzującego, zgodnego
materiałowo z materiałem nawierzchniowym, z zachowaniem zalecanego przez producenta
czasu odparowania odpowiedniego do grubości natrysniętej warstwy. Najczęściej 10  15
minut.
9. Przeprowadzić suszenie warstwy podkładu w suszarce w temperaturze 40 - 60oC przez 30
do 40 mikrometrów. Zalecana grubość warstwy podkładu po wysuszeniu 70 - 80
mikrometrów. Zalecana twardość warstwy podkładu F - H.
10. Przeprowadzić szlifowanie powierzchni podkładowanego elementu na sucho papierem P400.
11. Oczyścić sprężonym powietrzem oszlifowaną powierzchnię elementu;
12. Oczyścić powierzchnię elementu zmywaczem o niskiej zawartości lotnych związków
organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia
dekoracyjnego przy użyciu ściereczki antystatycznej.
13. Zaaplikować dobraną kolorystycznie warstwę lakieru bazowego z dodatkiem metali, przez
natrysnięcie podwójnej normalnej warstwy na cały lakierowany element w odstępie kilku
minut. W razie potrzeby należy stosować technikę cieniowania na sąsiednich elementach,
tak aby niewidoczne dla oka było połączenie elementów.
14. Przeprowadzić suszenie lakieru bazowego w temperaturze otoczenia 20oC przez ok. 20 - 30
minut. Zalecana maksymalna grubość warstwy po wysuszeniu 15-30 mikrometrów.
15. Zaaplikować dwukomponentowy lakier bezbarwny akrylowy normalny (MS) lub
z podwyższona zawartością ciał stałych (HS lub UHS). Przy lakierze MS natrysnąć
najpierw cienką warstwę, a następnie kolejne warstwy w odstępie kilku minut. Przy lakierze
HS/UHS na cały lakierowany element natrysnąć cienką warstwę, a następnie natrysnąć
pełną warstwę w odstępie kilku minut.
16. Przeprowadzić suszenie przez 15-20 minut w temperaturze otoczenia (ok.20oC), a następnie
suszyć w temperaturze 60oC przez 40 minut. Zalecana wysuszona grubość warstwy lakieru
bezbarwnego powinna wynosić ok. 40-50 mikrometrów. Zalecana twardość HB - F.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
17. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i zabezpieczeń,
przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu
z uwzględnieniem obszaru przyległego pokrytego z użyciem miałkiej pasy polerskiej lub
politury.
Technologia lakierowania lakierem trzywarstwowym perłowym
Wzorcowa technologia wykonywania prac lakierniczych:
1. Nowa cześć zamienna oryginalna z nieuszkodzoną powloką gruntu elektroforetycznego
zamontowana na pojez
dzie części lub umieszczona na stojaku /element zdejmowalny/
powinna być sprawdzona w aspekcie uszkodzeń mechanicznych i zarysowań pokrycia
gruntowego.
2. Sprawdzony element powinien być oczyszczony /umyty/ środkiem chemicznym o niskiej
zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi
materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/.
3. Jeżeli element posiada uszkodzenia gruntu, to należy w miejscach uszkodzeń zeszlifować na
sucho papierem P220 grunt do warstwy fosforanów lub gołego materiału elementu. Gdy
posiada nieuszkodzoną warstwę pokrycia elektroforetycznego wykonać lekkie szlifowanie
na sucho papierem P220.
4. Przeprowadzić oczyszczenie /zmycie/ powierzchni oszlifowanej środkiem chemicznym
o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi
materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/.
5. Dodatkowo oczyścić i wysuszyć zmytą powierzchnię sprężonym powietrzem.
6. Zaaplikować na przygotowana powierzchnię natryskiem pneumatycznym w jednym
przejściu roboczym warstwę dwukomponentowego podkładu, najlepiej reaktywnego
bezchromianowego zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym. Zaleca się
grubość podkładu 5-10 mikrometrów.
7. Ewentualnie nałożyć uszczelnienie połączeń z miejscach łączenia nowego elementu
z pozostałymi komponentami pojazdu zgodnie z technologią wykonywania zabezpieczeń;
8. Zaaplikować krzyżowo natryskiem pneumatycznym dwie warstwy dwukomponentowego
podkładu wypełniającego o dużej zawartości ciał stałych lub koloryzującego, zgodnego
materiałowo z materiałem nawierzchniowym, z zachowaniem zalecanego przez producenta
czasu odparowania odpowiedniego do grubości natrysniętej warstwy. Najczęściej 10  15
minut.
9. Przeprowadzić suszenie warstwy podkładu w suszarce w temperaturze 40-60oC przez 30 do
40 mikrometrów. Zalecana grubość warstwy podkładu po wysuszeniu 70-80 mikrometrów.
Zalecana twardość warstwy podkładu F-H.
10. Przeprowadzić szlifowanie powierzchni podkładowanego elementu na sucho papierem P400.
11. Oczyścić sprężonym powietrzem oszlifowaną powierzchnię elementu.
12. Oczyścić powierzchnię elementu zmywaczem o niskiej zawartości lotnych związków
organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia
dekoracyjnego przy użyciu ściereczki antystatycznej.
13. Zaaplikować dobraną kolorystycznie warstwę lakieru bazowego w kolorze lakieru
dekoracyjnego, przez natrysnięcie krzyżowe podwójnej normalnej warstwy na cały
lakierowany element w odstępie kilku minut.
14. Przeprowadzić suszenie lakieru bazowego w temperaturze otoczenia 20oC przez ok. 15 - 20
minut.
15. Zaaplikować warstwę podkładową warstwę lakieru perłowego lub mica, przez natrysnięcie
jednej cienkiej, a następnych kolejnych normalnych warstw lakieru perłowego lub mica na
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
cały lakierowany element w odstępie kilku minut. W razie potrzeby cieniować na sąsiednich
elementach.
16. Przeprowadzić suszenie lakieru bazowego perły lub mica w temperaturze otoczenia 20oC
przez ok. 15 - 20 minut.
17. Zaaplikować dwukomponentowy lakier bezbarwny akrylowy normalny (MS) lub
z podwyższona zawartością ciał stałych (HS/UHS). Przy lakierze MS natrysnąć najpierw
cienką warstwę, a następnie kolejne warstwy w odstępie kilku minut. Przy lakierze HS na
cały lakierowany element natrysnąć cienką warstwę, a następnie natrysnąć pełną warstwę
w odstępie kilku minut.
18. Przeprowadzić suszenie przez 15-20 minut w temperaturze otoczenia (ok.20oC), a następnie
suszyć w temperaturze 60oC przez 40 minut. Zalecana wysuszona grubość warstwy lakieru
bezbarwnego powinna wynosić ok. 40-50 mikrometrów. Zalecana twardość HB-F.
19. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i osłon,
przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu
z uwzględnieniem obszaru przyległego pokrytego z użyciem miałkiej pasy polerskiej lub
politury.
4.3. Lakierowane nowego wyrobu na przykładzie nowej części nieoryginalnej /zamiennika/
W przypadkach najczęstszych - stwierdzenia występowania niezgodności podkładu
 fabrycznego na nowej części nieoryginalnej, niezbędne jest usunięcie chemiczne
/zmywaczem/  fabrycznej warstwy podkładu oraz nałożenie nowej warstwy podkładu
zabezpieczającego /antykorozyjnego/, zgodnej materiałowo z linią materiałową lakieru
nawierzchniowego stosowanego do lakierowania wg następującej wzorcowej technologii:
1. Usunąć środkami chemicznymi na całej powierzchni wyrobu zabezpieczenie do gołego
metalu.
2. Wyczyścić element środkiem czyszczącym z niewielką zawartością składników
organicznych.
3. Osuszyć i odmuchać sprężonym powietrzem.
4. Zaaplikować w jednym przejściu roboczym dwukomponentowy podkład antykorozyjny
epoksydowy o grubości ok. 5 - 10 mikrometrów.
5. Ewentualnie szpachlować nierówności dwukomponentową szpachlą poliestrową
o pokojowej temperaturze schnięcia.
6. Wysuszyć szpachlę w temperaturze otoczenia.
7. Wyszlifować szpachlę wyrównującą papierem P80-P120.
8. Odmuchać sprężonym powietrzem.
9. Umyć miejsce szlifowania i cały element środkiem o niskiej zawartości składników
organicznych.
10. Zaaplikować krzyżowo 2-4 warstwy dwukomponentowego podkładu wypełniającego z dużą
zawartością ciał stałych lub podkład koloryzujący przezroczysty w kilkuminutowych
odstępach w zależności od wymaganej grubości warstwy.
11. Suszyć nałożony podkład w temperaturze otoczenia ok. 20 oC przez ok. 10-15 minut.
12. Suszyć warstwę podkładu wypełniającego.
13. Promieniami podczerwieni z odległości 50-60 cm przez 5 minut. Następnie z odległości 35 -
45 cm przez 15 minut.
14. Lub alternatywnie w temperaturze 60 oC /suszarnia/ przez 40 minut.
15. Szlifować na sucho podkład wypełniający papierem P400 w temperaturze otoczenia.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
W przypadku lakierowania elementu lakierem akrylowym jednowarstwowym - kolejne
operacje wykonuje siÄ™ wg zasad opisanych w p. 11 - 15 technologii lakierowania lakierem
akrylowym  opisanej dla nowej oryginalnej części.
W przypadku lakierowania elementu lakierem akrylowym dwuwarstwowym - kolejne
operacje wykonuje siÄ™ wg zasad opisanych w p. 11 - 17 technologii lakierowania lakierem
akrylowym dwuwarstwowym - opisanej dla nowej oryginalnej części.
W przypadku pokrywania elementu lakierem metalicznym dwuwarstwowym - kolejne
operacje wykonuje siÄ™ wg zasad opisanych w p. 11 - 17 technologii z lakierem metalizowanym
dwuwarstwowym - opisanej dla nowej oryginalnej części.
W przypadku pokrywania elementu lakierem perłowym trójwarstwowym - kolejne
operacje wykonuje się wg zasad opisanych w p. 11 - 19 technologii z lakierem perłowym
trójwarstwowym - opisanej dla nowej oryginalnej części.
W przypadku potwierdzenia występowania zgodności podkładu  fabrycznego na nowej
części nieoryginalnej, nie ma potrzeby usuwania  fabrycznej warstwy podkładu oraz nakładania
nowej warstwy podkładu zabezpieczającego /antykorozyjnego/ - wtedy technologie lakierowania
takiego elementu przeprowadza się identycznie jak nowej oryginalnej części metalowej, tj.
głównie wg zasad wynikających z rodzaju lakieru znajdującego się na pozostałych elementach
pojazdu.
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń:
1. Z jakich materiałów, w sensie sposobu suszenia, wykonane są dekoracyjne warstwy
pokrycia lakierowego nowych samochodów?
2. W jakiej temperaturze suszone sÄ… nowe polakierowane nadwozia?
3. Dlaczego zabezpiecza się dodatkowymi środkami dekoracyjne pokrycia lakierowe nowych
samochodów?
4. Jakim lakierem zabezpieczona jest na czas transportu i magazynowania nowa oryginalna
część metalowa do nadwozia pojazdu ?
5. Jakim lakierem zabezpieczona jest na czas transportu i magazynowania nowa nieoryginalna
część metalowa /zamiennik/ do nadwozia pojazdu ?
6. W jakim celu i w sposób wykonuje się próbę jakości gruntowego pokrycia lakierowego na
częściach?
7. Jakim papierem i w jaki sposób przeprowadza się szlifowanie nieuszkodzonego gruntu
fabrycznego na nowej oryginalnej części metalowej do nadwozia samochodu osobowego?
8. Jaki środek i jakie narzędzie stosuje się do zmycia powierzchni nowej oryginalnej części
metalowej do nadwozia samochodu osobowego?
9. Jak nazywa się warstwa podkładu aplikowana na oszlifowany grunt fabryczny oryginalnej
części metalowej?
10. W jaki sposób aplikuje się podkład wypełniający?
11. Jakim papierem i w jaki sposób przeprowadza się szlifowanie podkładu wypełniającego?
12. W jaki sposób i jakimi narzędziami przeprowadza się czyszczenie lakierowanego elementu
po szlifowaniu podkładu wypełniającego?
13. W jaki sposób aplikuje się jednowarstwowe lakiery: akrylowy uni lub metalic na
przygotowanÄ… powierzchniÄ™ elementu?
14. W jaki sposób aplikuje się dwuwarstwowe lakiery: akrylowy, metalic i perłę na
przygotowana powierzchniÄ™?
15. W jaki sposób aplikuje się trzywarstwowe lakiery perłowe?
16. Po jakim czasie i jakimi narzędziami i środkami można polerować dekoracyjne lakiery
nawierzchniowe?
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
17. Jaki podkład należy położyć na nowy element nieoryginalny do nadwozia samochodu
osobowego?
18. Ile warstw podkładu i jakiego należy zaaplikować na nowy element nieoryginalny do
nadwozia samochodu osobowego?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotować podłoże i położyć podkład reaktywny na nowej oryginalnej pokrywie komory
silnika samochodu osobowego:
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać podkład reaktywny na
pokrywie.
3) Sprawdzić jakość stanu podkładu fabrycznego na nowej oryginalnej pokrywie.
4) Dobrać środek i narzędzia do oczyszczenia powierzchni nowej oryginalnej pokrywy.
5) Dobrać narzędzia i wykonać zmatowanie powierzchni do położenia podkładu reaktywnego
na nowej oryginalnej pokrywie.
6) Dobrać środek i narzędzie do zmycia zmatowanej powierzchnię pokrywy.
7) Dobrać narzędzia do położenia podkładu i wykonać natryskiem pneumatycznym warstwę
podkładu reaktywnego.
8) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko.
9) Zaprezentować efekty swojej pracy.
10) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
11) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
12) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- nowa oryginalna pokrywa silnika samochodu osobowego,
- farby podkładowe, rozpuszczalniki, utwardzacze,
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- narzędzia do szlifowania, papiery ścierne,
- pistolet do podładowania,
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 2
Przygotować podłoże i położyć podkład wyrównujący na nowej oryginalnej pokrywie
komory silnika samochodu osobowego:
Sposób wykonania ćwiczenia
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać podkład wyrównujący na
pokrywie.
3) Sprawdzić jakość stanu podkładu reaktywnego na pokrywie.
4) Dobrać środek i narzędzia do uszczelnienia zawinięć blachy poszycia na pokrywie.
5) Wykonać uszczelnienie zawinięć.
6) Dobrać narzędzia do położenia podkładu i wykonać natryskiem pneumatycznym warstwę
podkładu wyrównującego.
7) Wysuszyć warstwę podkładu wyrównującego.
8) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko.
9) Zaprezentować efekty swojej pracy.
10) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
11) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
12) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- pokrywa silnika samochodu osobowego z naniesioną warstwą podkładu reaktywnego
- farby podkładowe, rozpuszczalniki, utwardzacze,
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- narzędzia do szlifowania, papiery ścierne,
- pistolet do podładowania,
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 3
Przeprowadzić przygotowanie podkładu wyrównującego do wykonania lakierowania
dekoracyjnego na pokrywie komory silnika.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie podkładem
wyrównującym na pokrywie.
3) Sprawdzić jakość stanu podkładu wyrównującego na pokrywie.
4) Wybrać metodę szlifowania i dobrać narzędzia do szlifowania podkładu.
5) Wykonać szlifowanie warstwy podkładu wyrównującego.
6) Dobrać metody i oczyścić element po szlifowaniu.
7) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko.
8) Zaprezentować efekty swojej pracy.
9) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
10) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
11) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- pokrywa silnika samochodu osobowego z naniesiona warstwą podkładu wyrównującego,
- farby podkładowe, rozpuszczalniki, utwardzacze,
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- narzędzia do szlifowania, papiery ścierne,
- pistolet do podładowania,
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 4
Przeprowadzić lakierowanie dekoracyjne pokrywy komory silnika lakierem
jednowarstwowym akrylowym
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie dekoracyjne na
pokrywie.
3) Sprawdzić jakość stanu podkładu wyrównującego na pokrywie.
4) Dobrać metody i środki oraz oczyścić element przed nałożeniem lakieru dekoracyjnego.
5) Przygotować materiał lakierniczy oraz pistolet do wykonania lakierowania.
6) Wykonać lakierowanie.
7) Przygotować kabinę lakierniczo - suszarniczą do suszenia i wykonać suszenie pokrywy.
8) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko.
9) Zaprezentować efekty swojej pracy.
10) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
11) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem
12) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- pokrywa silnika samochodu osobowego z przygotowaną /oszlifowaną/ warstwą podkładu
wyrównującego,
- lakiery akrylowe jednowarstwowe, rozpuszczalniki, utwardzacze,
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- pistolet lakierniczy,
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 5
Przeprowadzić przelakierowanie dekoracyjne pokrywy komory silnika lakierem
dwuwarstwowym akrylowym
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie dekoracyjne
dwuwarstwowe akrylowe na pokrywie.
3) Sprawdzić jakość stanu lakieru dekoracyjnego na pokrywie.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
4) Dobrać metody i środki oraz zmatowić podłoże przed nałożeniem lakieru bazowego.
5) Dobrać metody i środki oraz oczyścić element przed nałożeniem lakieru bazowego.
6) Przygotować materiał lakierniczy oraz pistolety do wykonania lakierowania.
7) Wykonać natrysk lakieru bazowego.
8) Wykonać suszenie lakieru bazowego.
9) Wykonać natrysk lakieru bezbarwnego.
10) Przygotować kabinę lakierniczo- suszarniczą do suszenia i wykonać suszenie pokrywy.
11) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko.
12) Zaprezentować efekty swojej pracy.
13) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
14) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
15) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- pokrywa silnika samochodu osobowego z polakierowana lakierem akrylowym
jednowarstwowym,
- narzędzia do szlifowania, papiery ścierne,
- lakiery akrylowe dwuwarstwowe, lakier bezbarwny, rozpuszczalniki, utwardzacze,
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- pistolet lakierniczy,
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 6
Przeprowadzić przelakierowanie dekoracyjne pokrywy komory silnika lakierem
dwuwarstwowym metalizowanym
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie dekoracyjne
dwuwarstwowe metalizowane na pokrywie.
3) Sprawdzić jakość stanu lakieru dekoracyjnego na pokrywie.
4) Dobrać metody i środki oraz zmatowić podłoże przed nałożeniem lakieru dekoracyjnego.
5) Dobrać metody i środki oraz oczyścić element przed nałożeniem lakieru dekoracyjnego.
6) Przygotować materiał lakierniczy oraz pistolety do wykonania lakierowania.
7) Wykonać natrysk lakieru bazowego.
8) Wykonać suszenie lakieru bazowego.
9) Wykonać natrysk lakieru bezbarwnego.
10) Przygotować kabinę lakierniczo - suszarniczą do suszenia i wykonać suszenie pokrywy.
11) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko.
12) Zaprezentować efekty swojej pracy.
13) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
14) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
15) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Wyposażenie stanowiska pracy:
- pokrywa silnika samochodu osobowego polakierowana lakierem akrylowym
dwuwarstwowym;
- narzędzia do szlifowania, papiery ścierne,
- lakiery akrylowe dwuwarstwowe, lakier bezbarwny, rozpuszczalniki, utwardzacze,
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- pistolet lakierniczy,
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 7
Przeprowadzić konserwację przestrzeni zamkniętych pokrywy komory silnika.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać zabezpieczenie przestrzeni
zamkniętych na pokrywie.
3) Dobrać metody i środki do nałożeniem zabezpieczenia przestrzeni zamkniętych.
4) Wykonać maskowania niezbędne do aplikacji środków konserwacyjnych.
5) Wykonać aplikację środka zabezpieczającego.
6) Oczyścić pokrywę po aplikacji środka zabezpieczającego.
7) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko.
8) Zaprezentować efekty swojej pracy.
9) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
10) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
11) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- pokrywa silnika samochodu osobowego z polakierowana lakierem dwuwarstwowym
metalizowanym;
- środek do konserwacji i narzędzia do konserwacji,
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczeń?
ðð ðð
2) Rozpoznawać materiały lakiernicze?
ðð ðð
3) Oceniać stan przygotowania powierzchni nowego wyrobu do dalszych prac
lakierniczych? ðð ðð
4) Dobierać materiały na powłoki gruntowe oraz narzędzia do ich wykonania?
ðð ðð
5) Wykonywać powłoki gruntowe?
ðð ðð
6) Dobierać materiały, narzędzia i wykonywać szlifowanie powłok gruntowych
ðð ðð
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
elementów wyrobów ?
7) Wykonywać nanoszenie pokryć dekoracyjnych jedno i dwuwarstwowych
wyrobów? ðð ðð
8) Przygotowywać powierzchnie wyrobów do przelakierowania?
ðð ðð
9) Obsługiwać urządzenia do suszenia pokryć ?
ðð ðð
10) Oceniać stan powierzchni gruntowanych, podładowanych i lakierowanych
powierzchni ? ðð ðð
11) Wykonywać dodatkowe zabezpieczanie przestrzeni zamkniętych ?
ðð ðð
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
4.4. Technologia wykonywania dekoracyjnych pokryć lakierowych
na wyrobach z tworzyw sztucznych
4.4.2. Materiał nauczania
1. Informacje wstępne
Istnieje bardzo wiele rodzajów materiałów polimerowych. Potocznie nazywane one są
tworzywami sztucznymi. Wiele przedmiotów codziennego użytku wykonanych jest z tworzyw
sztucznych. Najlepiej obrazują to przykłady wyrobów przemysłu motoryzacyjnego, gdzie
z tworzyw sztucznych wykonuje się następujące elementy zewnętrzne pojazdów:
- zderzaki,
- spoilery,
- kraty wlotu powietrza,
- listwy ochronne,
- obudowy lusterek.
Aktualnie, prawie wszystkie elementy pojazdów są dla celów estetycznych i ochrony
z tworzyw sztucznych. W celu ochrony przez promieniowaniem słonecznym UV pokrywane są
materiałami lakierowymi. Jest to o tyle łatwiejsze, że aktualnie stosowane materiały lakiernicze
są również w sensie materiałowym bardzo często  tworzywami sztucznymi lub kompozytami.
Ze względu na to, że przy produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych używa się środków
antyadhezyjnych w celu łatwego odspajania wyrobów od form, które ułatwiają produkcję, ale
utrudniają przyczepność do nich materiałów lakierniczych. Stąd podstawową czynnością
przygotowawczÄ… do lakierowania wyrobu z tworzywa sztucznego jest odpowiednie
przygotowanie powierzchni plastikowego wyrobu do lakierowania. W praktyce każdy lakiernik
ma do czynienia z następującymi przypadkami w lakierowaniu nowego wyrobu wykonanego
z tworzywa sztucznego:
- Wyrób nowy z tworzywa sztucznego nie jest w zasadzie przeznaczony do lakierowania
 wyrób ten ma kształt i strukturę nadane w procesie produkcji, tj. powierzchnię  baranka ,
co pokazano na poniższych rysunkach:
Rys 15-16. Struktura powierzchni elementu z tworzyw sztucznych nie przeznaczonego do lakierowania [foto
własne]
- Wyrób nowy z tworzywa sztucznego jest przeznaczony do lakierowania
/niegruntowany/  wyrób taki w procesie produkcji poza procesem nadania mu
odpowiednich kształtów przechodzi dodatkowo u producenta wyrobu część procesu
przygotowania do lakierowania, polegajÄ…cy na:
1. Wygrzewaniu wyrobu w temperaturze ok. 80o C, w celu odparowania wszystkich
rozpuszczalników i substancji użytych w procesie produkcji, w tym preparatów użytych
w celu zapobiegania przywierania elementów do formy.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
2. Wytrawianiu wyrobu w specjalnych kąpielach, w celu usunięciu wszystkich substancji
i preparatów zmniejszających przyczepność kolejnych warstw materiału lakierniczego.
3. Zmyciu z wyrobu wszystkich substancji i preparatów zmniejszających przyczepność
kolejnych warstw materiału lakierniczego.
4. Stan powierzchni wyrobu przeznaczonego do lakierowania  niegruntowanego pokazano na
poniższych rysunkach.
Rys 17-18. Struktura elementu z tworzyw sztucznych przeznaczonego do lakierowania  niegruntowanego [foto
własne]
- Wyrób nowy z tworzywa sztucznego jest przygotowany do lakierowania -
zagruntowany - wyrób taki w procesie produkcji poza procesem nadania im odpowiednich
kształtów przechodzi dodatkowo u producenta wyrobu cały proces przygotowania do
lakierowania, polegajÄ…cy na:
1. Wygrzewaniu wyrobu w temperaturze ok. 80o C, w celu odparowania wszystkich
rozpuszczalników i substancji użytych w procesie produkcji, w tym preparatów użytych
w celu zapobiegania przywierania elementów do formy.
2. Wytrawianiu wyrobu w specjalnych kąpielach, w celu usunięciu wszystkich substancji
i preparatów zmniejszających przyczepność kolejnych warstw materiału lakierniczego.
3. Zmyciu z wyrobu wszystkich substancji i preparatów zmniejszających przyczepność
kolejnych warstw materiału lakierniczego.
4. Szlifowaniu wyrównującemu powierzchni elementu z tworzywa sztucznego.
5. Aplikacji 2 komponentowego podkładu wypełniającego do podkładowania tworzyw
sztucznych z dodatkiem środka uelastyczniającego /plastyfikatora/.
6. Stan elementu z tworzywa sztucznego zagruntowanego pokazano na rysunku 19.
Rys 19. Stan powierzchni nowego elementu z tworzyw sztucznych
przygotowanego do lakierowania [foto własne]
- Wyrób nowy z tworzywa sztucznego jest polakierowany  częstym przypadkiem
w praktyce jest sytuacja, że element nowy jest już polakierowany lakierem dekoracyjnym
w kolorze lub odcieniu innym niż pożądany. Wtedy wystarczy pozostaje taki wyrób jedynie
polakierować. Przykład wyrobu polakierowanego przedstawia rys. 20:
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
Rys 20. Stan nowego elementu z tworzyw sztucznych lakierowanego [foto własne]
Kolejnym zadaniem w lakierowaniu wyrobów z tworzyw sztucznych jest wykonanie
właściwej struktury powierzchni lakierowanego wyrobu. W praktyce lakiernik spotyka
następujące rodzaje powierzchni wyrobów z tworzyw sztucznych:
- Powierzchnia na wysoki połysk, jak pokazano na rys. 21:
Rys 21. Stan nowego elementu z tworzyw sztucznych lakierowanego na wysoki połysk [foto wlasne]
- Powierzchnia półmatowa, jak pokazano na rys. 22:
Rys 22. Stan nowego elementu z tworzyw sztucznych lakierowanego na półmat [foto własne]
- Powierzchnia strukturalna, jak pokazano na rysunku 23.
Rys 23. Stan nowego elementu z tworzyw sztucznych lakierowanego o strukturze grubej lub drobnej [foto własne]
Powyższe czynniki oraz duża liczba produkowanych aktualnie materiałów lakierniczych
przez różnych producentów, stosowanych w lakiernictwie produkcyjnym powodują, że
najczęściej każdy z producentów zaleca dla produkowanych przez siebie materiałów
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
lakierniczych właściwe technologie ich nakładania na tworzywa sztuczne. Odrębności
produkowanych materiałów lakierniczych powodują, że podobnie jak przy podłożach
metalowych jest prawie niemożliwe podanie jednolitej szczegółowej technologii lakierowania
tworzyw sztucznych dla wszystkich używanych materiałów lakierniczych. Dlatego w niniejszym
opracowaniu zawarto jedynie wzorcowe technologie, które w łatwy sposób mogą być
każdorazowo dostosowane do stosowanych w lakierni narzędzi i materiałów lakierniczych.
2. Lakierowanie nowych wyrobów z twardego tworzywa sztucznego /niegruntowanych
fabrycznie/
Technologia trójwarstwowa lakierowania lakierem jednowarstwowym typu uni lub
konwencjonalnym metalizowanym na wysoki połysk.
Wszystkie nowe wyroby z twardych tworzyw sztucznych przeznaczone do lakierowania,
które nie posiadają przygotowanej w procesie produkcji powierzchni należy lakierować
wg następującej wzorcowej technologii:
1. Przeprowadzić wygrzewanie elementu w temperaturze 60oC przez co najmniej 60 minut.
2. Wykonać kilkukrotne zmywanie powierzchni elementu duża ilością czystego specjalnego
zmywacza.
3. Szlifować powierzchnię elementu ręcznie z użyciem specjalnej włókniny ściernej.
4. Oczyścić powierzchnię elementu po szlifowaniu z użyciem specjalnego środka do
zmywania tworzywa sztucznego.
5. Wysuszyć element w podwyższonej temperaturze przez 30-40 minut /do 60oC / lub
w temperaturze otoczenia /ok 20oC/ przez kilka godzin lub noc.
6. Zaaplikować w jednym przejściu natryskiem pneumatycznym warstwę jednoskładnikowego
gruntu zwiększającego przyczepność.
7. Pozostawić do odparowania w temperaturze otoczenia /20oC/ przez ok. 10 minut.
8. Zaaplikować w jednym przejściu natryskiem pneumatycznym warstwę jednoskładnikowego
gruntu wypełniającego.
9. Suszyć grunt wypełniający w temperaturze podwyższonej lub otoczenia /20oC/ przez
odpowiedni czas.
10. Szlifować powierzchnię gruntu ręcznie lub mechanicznie z użyciem papieru ściernego P400.
11. Oczyścić powierzchnię elementu po szlifowaniu sprężonym powietrzem.
12. Zmyć powierzchnię oszlifowaną z użyciem specjalnego środka ściereczka antystatyczną.
13. Zaaplikować w dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę dwuskładnikowego
lakieru dekoracyjnego zmieszanego z plastyfikatorem, z zachowaniem 3-5 minutowego
czasu odparowania między warstwami.
14. Odparować lakier przez 10-15 minut w temperaturze otoczenia / /20oC/.
15. Suszyć alternatywnie:
- w suszarce w temperaturze 60oC przez 30-40 minut,
- w temperaturze otoczenia /20oC/ przez kilka godzin lub przez noc.
16. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i osłon,
przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu z użyciem
miałkiej pasy polerskiej lub politury.
Technologia trójwarstwowa lakierowania lakierem dwuwarstwowym na wysoki połysk
Wszystkie nowe wyroby z twardych tworzyw sztucznych przeznaczone do lakierowania,
które nie posiadają przygotowanej w procesie produkcji powierzchni należy lakierować
wg następującej wzorcowej technologii:
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
1. Przeprowadzić wygrzewanie elementu w temperaturze 60oC przez co najmniej 60 minut.
2. Wykonać kilkukrotne zmywanie powierzchni elementu duża ilością czystego specjalnego
zmywacza.
3. Oszlifować powierzchnię ręcznie z użyciem specjalnej włókniny ściernej.
4. Oczyścić z użyciem specjalnego środka do zmywania tworzywa sztucznego.
5. Suszyć w podwyższonej temperaturze przez 30-40 minut /do 60oC / lub w temperaturze
otoczenia /ok 20oC/ przez kilka godzin lub noc.
6. Zaaplikować w jednym przejściu natryskiem pneumatycznym warstwę jednoskładnikowego
gruntu zwiększającego przyczepność.
7. Pozostawić do odparowania w temperaturze otoczenia /20oC/ przez ok. 10 minut.
8. Zaaplikować w jednym przejściu natryskiem pneumatycznym warstwę jednoskładnikowego
podkładu wypełniającego.
9. Suszyć podkład wypełniający w temperaturze podwyższonej otoczenia /20oC/ przez 20
minut.
10. Zaaplikować w dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę lakieru bazowego
akrylowego, z dodatkiem składników metalicznych lub perłowych, zmieszanego
z plastyfikatorem, z zachowaniem 5 minutowego czasu odparowania między warstwami;
11. Odparować przez 10 - 15 minut w temperaturze otoczenia / /20oC/.
12. Zaaplikować w dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę dwuskładnikowego
lakieru bezbarwnego zmieszanego z plastyfikatorem, z zachowaniem 5 minutowego czasu
odparowania między warstwami.
13. Odparować przez 10-15 minut w temperaturze otoczenia / /20oC/.
14. Suszyć alternatywnie:
- w suszarce w temperaturze 60oC przez 30 - 40 minut,
- w temperaturze otoczenia /20oC/ przez kilka godzin lub przez noc.
15. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i osłon,
przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu z użyciem
miałkiej pasy polerskiej lub politury.
3. Lakierowanie nowych wyrobów z miękkiego tworzywa sztucznego /pianki
poliuretanowej  PUR/ - niegruntowany fabrycznie
Technologia trójwarstwowa lakierowania lakierem jednowarstwowym typu uni lub
konwencjonalnym metalizowanym na wysoki połysk
Wszystkie nowe wyroby z miękkich tworzyw sztucznych przeznaczone do lakierowania,
które nie posiadają przygotowanej w procesie produkcji powierzchni należy lakierować
wg następującej wzorcowej technologii:
1. Przeprowadzić wygrzewanie elementu w temperaturze 60oC przez co najmniej 60 minut.
2. Wykonać kilkukrotne zmywanie powierzchni elementu dużą ilością czystego
antystatycznego specjalnego zmywacza z użyciem szczotki lub gąbki.
3. Wygrzewać ponownie element w temperaturze 60oC przez co najmniej 30 minut.
4. Nałożyć jednoskładnikowy wypełniacz do porów na miękkie tworzywa sztuczne.
5. Zaaplikować w jednym przejściu natryskiem pneumatycznym warstwę gruntu
zwiększającego przyczepność.
6. Pozostawić do odparowania w temperaturze otoczenia /20oC/ przez ok. 10 minut.
7. Zaaplikować w dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę gruntu
wypełniającego z dodatkiem plastyfikatora.
8. Suszyć grunt wypełniający w temperaturze podwyższonej lub otoczenia /20oC/.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
9. Zaaplikować w dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę dwuskładnikowego
lakieru dekoracyjnego zmieszanego z plastyfikatorem, z zachowaniem 3-5 minutowego
czasu odparowania między warstwami.
10. Odparować przez 10-15 minut w temperaturze otoczenia / /20oC/.
11. Suszyć alternatywnie:
- w suszarce w temperaturze 60oC przez 30-40 minut,
- w temperaturze otoczenia /20oC/ przez kilka godzin lub przez noc.
12. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i osłon,
przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu z użyciem
miałkiej pasy polerskiej lub politury.
Technologia trójwarstwowa lakierowania lakierem dwuwarstwowym na wysoki połysk
Wszystkie nowe wyroby z tworzyw sztucznych przeznaczone do lakierowania, które nie
posiadają przygotowanej w procesie produkcji powierzchni należy lakierować wg następującej
technologii:
1. Przeprowadzić wygrzewanie elementu w temperaturze 60oC przez co najmniej 60 minut.
2. Wykonać kilkukrotne zmywanie powierzchni elementu dużą ilością czystego
antystatycznego specjalnego zmywacza z użyciem szczotki lub gąbki.
3. Wygrzewać ponownie element w temperaturze 60oC przez co najmniej 30 minut.
4. Nałożyć jednoskładnikowy wypełniacz do porów na tworzywach sztucznych.
5. Zaaplikować w jednym przejściu natryskiem pneumatycznym warstwę gruntu
zwiększającego przyczepność.
6. Pozostawić do odparowania w temperaturze otoczenia /20oC/ przez ok. 10 minut.
7. Zaaplikować w jednym przejściu natryskiem pneumatycznym warstwę jedno lub
dwuskładnikowego gruntu wypełniającego.
8. Wysuszyć grunt wypełniający w temperaturze otoczenia /20oC/ przez 20 minut.
9. Zaaplikować w dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę lakieru bazowego
akrylowego, z dodatkiem składników metalicznych lub perłowych, zmieszanego
z plastyfikatorem, z zachowaniem 5 minutowego czasu odparowania między warstwami.
10. Odparować przez 10-15 minut w temperaturze otoczenia / /20oC/.
11. Zaaplikować w dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę dwuskładnikowego
lakieru bezbarwnego akrylowo-uretanowego zmieszanego z plastyfikatorem,
z zachowaniem 5 minutowego czasu odparowania między warstwami.
12. Odparować przez 10 - 15 minut w temperaturze otoczenia / /20oC/.
13. Suszyć alternatywnie:
- w suszarce w temperaturze 60oC przez 30-40 minut,
- w temperaturze otoczenia /20oC/ przez kilka godzin lub przez noc.
14. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i osłon,
przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu z użyciem
miałkiej pasy polerskiej lub politury.
4. Lakierowanie nowych wyrobów z twardego tworzywa sztucznego gruntowanego
fabrycznie
Wszystkie wyroby z twardych tworzyw sztucznych gruntowane - przeszły w procesie
produkcji proces przygotowania do lakierowania, i posiadajÄ… zaaplikowany 2 komponentowy
podkład wypełniający do tworzyw sztucznych.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
Technologia lakierowania lakierem jednowarstwowym typu uni lub konwencjonalnym
metalizowanym na wysoki połysk
Lakierowanie takiego wyrobu przeprowadza się wg następującej wzorcowej technologii:
1. Sprawdzenie stanu podkładu wypełniającego;
2. W razie uszkodzeń podkładu należy:
- wykonać szlifowanie powierzchni podkładu papierem P 400,
- oczyścić powierzchnię elementu po szlifowaniu sprężonym powietrzem,
- zmyć powierzchnię oszlifowaną z użyciem specjalnego środka ściereczka antystatyczną,
- zaaplikować w jednym lub dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę
podkładu wypełniającego,
- suszyć grunt wypełniający w temperaturze podwyższonej lub otoczenia /20oC/ przez
odpowiedni czas.
3. W razie dobrego stanu podkładu wypełniającego należy zmatowić jego powierzchnię
papierem P400.
4. Zmyć powierzchnię oszlifowaną z użyciem specjalnego środka ściereczką antystatyczną.
5. Zaaplikować w dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę dwuskładnikowego
lakieru dekoracyjnego zmieszanego z niewielką ilością plastifikatora, z zachowaniem 3 - 5
minutowego czasu odparowania między warstwami.
6. Odparować lakier przez 10-15 minut w temperaturze otoczenia / /20oC/.
7. Suszyć alternatywnie:
- w suszarce w temperaturze 60oC przez 30-40 minut,
- w temperaturze otoczenia /20oC/ przez kilka godzin lub przez noc.
8. W razie potrzeby najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń
i maskowań, przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu
z użyciem miałkiej pasy polerskiej lub politury.
Technologia lakierowania lakierem dwuwarstwowym na wysoki połysk
Lakierowanie takiego wyrobu przeprowadza się wg następującej wzorcowej technologii.
1. Sprawdzenie stanu podkładu wypełniającego.
2. W razie uszkodzeń podkładu należy:
- wykonać szlifowanie powierzchni podkładu papierem P 400,
- oczyścić powierzchnię elementu po szlifowaniu sprężonym powietrzem,
- zmyć powierzchnię oszlifowaną z użyciem specjalnego środka ściereczka antystatyczną,
- zaaplikować w jednym lub dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę
podkładu wypełniającego,
- suszyć grunt wypełniający w temperaturze podwyższonej lub otoczenia /20oC/ przez
odpowiedni czas.
3. W razie dobrego stanu podkładu wypełniającego należy zmatowić jego powierzchnię
papierem P400.
4. Zmyć powierzchnię oszlifowaną z użyciem specjalnego środka ściereczką antystatyczną.
5. Zaaplikować w dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę lakieru bazowego
akrylowego, z dodatkiem składników metalicznych lub perłowych, zmieszanego z niewielką
ilością plastyfikatora, z zachowaniem 5 minutowego czasu odparowania między warstwami.
6. Odparować przez 10-15 minut w temperaturze otoczenia / /20oC/.
7. Zaaplikować w dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę dwuskładnikowego
lakieru bezbarwnego zmieszanego z niewielką ilością plastyfikatora, z zachowaniem 5
minutowego czasu odparowania między warstwami.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
8. Odparować przez 10-15 minut w temperaturze otoczenia / /20oC/.
9. Suszyć alternatywnie:
- W suszarce w temperaturze 60oC przez 30-40 minut,
- W temperaturze otoczenia /20oC/ przez kilka godzin lub przez noc.
10. W razie potrzeby najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń
i maskowań, przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu
z użyciem miałkiej pasy polerskiej lub politury.
5. Lakierowanie nowych wyrobów z elastycznego lub miękkiego tworzywa sztucznego
gruntowanego fabrycznie /PUR/
Wszystkie wyroby z elastycznych i miękkich tworzyw sztucznych gruntowane - przeszły w
procesie produkcji proces przygotowania do lakierowania, i posiadajÄ… zaaplikowany 2
komponentowy podkład wypełniający do tworzyw sztucznych z dodatkiem środka
uelastyczniajÄ…cego /plastyfikatora/.
Technologia lakierowania lakierem jednowarstwowym typu uni lub konwencjonalnym
metalizowanym na wysoki połysk
Lakierowanie takiego wyrobu przeprowadza się wg następującej wzorcowej technologii:
1. Sprawdzenie stanu podkładu wypełniającego;
2. W razie uszkodzeń podkładu należy:
- wykonać szlifowanie powierzchni podkładu papierem P 400,
- oczyścić powierzchnię elementu po szlifowaniu sprężonym powietrzem,
- zmyć powierzchnię oszlifowaną z użyciem specjalnego środka ściereczka
antystatycznÄ…,
- zaaplikować w jednym lub dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę
podkładu wypełniającego zmieszanego z dodatkiem plastifikatora,
- suszyć podkład wypełniający w temperaturze podwyższonej lub otoczenia /20oC/ przez
odpowiedni czas.
3. W razie dobrego stanu podkładu wypełniającego należy zmatowić jego powierzchnię
papierem P400.
4. Zmyć powierzchnię oszlifowaną z użyciem specjalnego środka ściereczką antystatyczną;
5. Zaaplikować w dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę dwuskładnikowego
lakieru dekoracyjnego zmieszanego z plastifikatorem, z zachowaniem 3-5 minutowego
czasu odparowania między warstwami.
6. Odparować lakier przez 10-15 minut w temperaturze otoczenia / /20oC/.
7. Suszyć alternatywnie:
- W suszarce w temperaturze 60oC przez 30-40 minut,
- W temperaturze otoczenia /20oC/ przez kilka godzin lub przez noc.
8. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i osłon,
przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu z użyciem
miałkiej pasy polerskiej lub politury.
Technologia lakierowania lakierem dwuwarstwowym na wysoki połysk
Lakierowanie takiego wyrobu przeprowadza się wg następującej wzorcowej technologii:
1. Sprawdzenie stanu podkładu wypełniającego.
2. W razie uszkodzeń podkładu należy:
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
- wykonać szlifowanie powierzchni podkładu papierem P 400,
- oczyścić powierzchnię elementu po szlifowaniu sprężonym powietrzem,
- zmyć powierzchnię oszlifowaną z użyciem specjalnego środka ściereczka antystatyczną,
- zaaplikować w jednym lub dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę
podkładu wypełniającego,
- uszyć grunt wypełniający w temperaturze podwyższonej lub otoczenia /20oC/ przez
odpowiedni czas.
3. W razie dobrego stanu podkładu wypełniającego należy zmatowić jego powierzchnię
papierem P400.
4. Zmyć powierzchnię oszlifowaną z użyciem specjalnego środka ściereczką antystatyczną.
5. Zaaplikować w dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę lakieru bazowego
akrylowego, z dodatkiem składników metalicznych lub perłowych, zmieszanego
z plastyfikatorem, z zachowaniem 5 minutowego czasu odparowania między warstwami.
6. Odparować przez 10 - 15 minut w temperaturze otoczenia / /20oC/.
7. Zaaplikować w dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę dwuskładnikowego
lakieru bezbarwnego zmieszanego z plastyfikatorem, z zachowaniem 5 minutowego czasu
odparowania między warstwami.
8. Odparować przez 10 - 15 minut w temperaturze otoczenia / /20oC/.
9. Suszyć alternatywnie:
- w suszarce w temperaturze 60oC przez 30 - 40 minut,
- w temperaturze otoczenia /20oC/ przez kilka godzin lub przez noc.
10. W razie potrzeby najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń
i osłon, można przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego
elementu z użyciem miałkiej pasy polerskiej lub politury.
6. Uzyskiwanie na lakierowanych wyrobach plastikowych połysku jedwabistego
/półmatu/
W celu uzyskania na lakierowanym wyrobie zamiast wysokiego połysku - połysku
jedwabistego, zwanego półmatem, należy do przygotowywanego do lakierowania lakieru
nawierzchniowego i lakieru bezbarwnego dodać w odpowiedniej proporcji środka matującego.
Wtedy zmienia się również ilość dodawanego środka uelastyczniającego. Zewnętrznych warstw
lakieru dekoracyjnego o połysku półmatowym w ogóle się nie poleruje.
7. Uzyskiwanie na lakierowanych wyrobach plastikowych barwnej warstwy struktury
W celu uzyskania na lakierowanym wyrobie zamiast pokrycia lakierowego na wysoki
polysk struktury plastyku, należy do przygotowywanego do lakierowania lakieru
nawierzchniowego i lakieru bezbarwnego dodać w odpowiedniej proporcji środka do uzyskania
struktury. Stosowane są środki dające bardzo drobną, drobną lub grubą strukturę. Stosując
środek do uzyskania struktury plastyku, należy zmienić ilość dodawanego środka
uelastyczniającego. Zewnętrznych warstw lakieru dekoracyjnego o strukturze plastiku w ogóle
siÄ™ nie poleruje.
4.4.3. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na poniższe pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania
ćwiczeń:
1) Jak wygląda nowy wyrób z tworzywa sztucznego w pełni przygotowany do lakierowania?
2) W jaki sposób przygotowuje się element z twardego tworzywa nieprzygotowanego do
lakierowania?
3) W jaki sposób przygotowuje się element z miękkiego tworzywa nieprzygotowanego do
lakierowania?
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
4) Jaki podkład natryskuje się bezpośrednio na powierzchnię elementu z twardego tworzywa
sztucznego i w jakim celu?
5) Jaki podkład natryskuje się bezpośrednio na powierzchnię elementu z miękkiego tworzywa
sztucznego i w jakim celu?
6) Jaką warstwę lakierową posiadają elementy z twardych i miękkich tworzyw gruntowane?
7) Jakie środek dodaje się do materiałów lakierniczych przy lakierowaniu tworzyw sztucznych
elastycznych i miękkich?
8) W jaki sposób uzyskuje się zewnętrzną powierzchnię lakierniczą na tworzywie sztucznym
o półmatowym połysku?
9) W jaki sposób uzyskuje się zewnętrzne powierzchnie elementów z tworzyw sztucznych
o różnorodnej strukturze?
4.4.4. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotować wyrób z twardego tworzywa niegruntowanego do lakierowania na przykładzie
nowego oryginalnego zderzaka przedniego samochodu osobowego:
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać powierzchnia elementu
z tworzywa sztucznego, aby mogła być prawidłowo polakierowana.
3) Zidentyfikować rodzaj tworzywa z jakiego jest wykonany zderzak.
4) Zidentyfikować prawdopodobny proces technologiczny produkcji zderzaka.
5) Dobrać urządzenia i parametry wygrzewania zderzaka i przeprowadzić wygrzewanie.
6) Dobrać środek i narzędzia do zmycia wygrzanego zderzaka i wykonać umycie.
7) Dobrać narzędzia i wykonać zmatowanie powierzchni zderzaka do położenia gruntu.
8) Dobrać środek i narzędzie do zmycia zmatowanej powierzchnię zderzaka.
9) Dobrać urządzenia i parametry suszenia zderzaka i przeprowadzić suszenie.
10) Dobrać metodę i narzędzia do położenia gruntu przyczepnościowego i wykonać warstwę
gruntu przyczepnościowego.
11) Dobrać metodę i narzędzia do położenia podkładu wyrównującego i wykonać warstwę
podkładu wyrównującego.
12) Dobrać narzędzia i wykonać suszenie podkładu.
13) Umyć narzędzia, posprzątać stanowisko.
14) Zaprezentować efekty swojej pracy.
15) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
16) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
17) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu wyrównującego na zderzaku.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- nowy zderzak przedni samochodu osobowego z twardego tworzywa sztucznego
niegruntowany,
- materiały do obróbki powierzchni z tworzyw sztucznych,
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- narzędzia do szlifowania, papiery ścierne,
- narzędzia i materiały do gruntowania i podkładowania tworzyw sztucznych,
- suszarka lub kabina lakierniczo - suszarnicza
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 2
Przygotować wyrób z twardego tworzywa niegruntowanego do lakierowania na przykładzie
nowego oryginalnego zderzaka przedniego samochodu osobowego:
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać powierzchnia elementu
z tworzywa sztucznego, aby mogła być prawidłowo polakierowana.
3) Zidentyfikować rodzaj tworzywa z jakiego jest wykonany zderzak.
4) Zidentyfikować prawdopodobny proces technologiczny produkcji zderzaka.
5) Dobrać urządzenia i parametry wygrzewania zderzaka i przeprowadzić wygrzewanie.
6) Dobrać środek i narzędzia do zmycia wygrzanego zderzaka i wykonać umycie.
7) Dobrać narzędzia i wykonać zmatowanie powierzchni zderzaka do położenia gruntu
uszczelniajÄ…cego.
8) Dobrać środek i narzędzie do zmycia zmatowanej powierzchnię zderzaka.
9) Dobrać urządzenia i parametry suszenia zderzaka i przeprowadzić suszenie.
10) Dobrać metodę i narzędzia do położenia gruntu uszczelniającego pory i wykonać warstwę
gruntu uszczelniajÄ…cego.
11) Dobrać metodę i narzędzia do położenia gruntu przyczepnościowego i wykonać warstwę
gruntu przyczepnościowego.
12) Dobrać metodę, narzędzia i środki do położenia podkładu wyrównującego i wykonać
warstwę podkładu wyrównującego.
13) Dobrać narzędzia i wykonać suszenie podkładu.
14) Umyć narzędzia, posprzątać stanowisko.
15) Zaprezentować efekty swojej pracy.
16) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
17) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
18) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- nowy zderzak przedni samochodu osobowego z miękkiego tworzywa sztucznego
niegruntowany,
- materiały do obróbki powierzchni z tworzyw sztucznych,
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- narzędzia do szlifowania, papiery ścierne,
- narzędzia i materiały do gruntowania i podkładowania tworzyw sztucznych
- suszarka lub kabina lakierniczo - suszarnicza
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
Ćwiczenie 3
Przygotować wyrób z twardego tworzywa gruntowanego do lakierowania na przykładzie
nowego oryginalnego zderzaka przedniego samochodu osobowego:
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać powierzchnia elementu
z tworzywa sztucznego, aby mogła być prawidłowo polakierowana.
3) Zidentyfikować rodzaj tworzywa z jakiego jest wykonany zderzak.
4) Ocenić stan powierzchni podkładu na zderzaku.
5) Dobrać narzędzia i wykonać matowanie powierzchni podkładu zderzaka.
6) Dobrać środek i narzędzie do zmycia zmatowanej powierzchnię zderzaka.
7) Dobrać urządzenia i parametry suszenia zderzaka i przeprowadzić suszenie.
8) Dobrać metodę i narzędzia do położenia podkładu wyrównującego i wykonać warstwę
podkładu wyrównującego.
9) Dobrać narzędzia i wykonać suszenie podkładu.
10) Umyć narzędzia, posprzątać stanowisko.
11) Zaprezentować efekty swojej pracy.
12) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
13) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
14) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu wyrównującego na zderzaku.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- nowy zderzak przedni samochodu osobowego z twardego tworzywa sztucznego
gruntowany,
- materiały do obróbki powierzchni z tworzyw sztucznych,
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- narzędzia do szlifowania, papiery ścierne,
- narzędzia i materiały podkładowania tworzyw sztucznych,
- suszarka lub kabina lakierniczo - suszarnicza,
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 4
Przygotować wyrób z twardego tworzywa gruntowanego do lakierowania na przykładzie
nowego oryginalnego zderzaka przedniego samochodu osobowego:
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać powierzchnia elementu
z tworzywa sztucznego, aby mogła być prawidłowo polakierowana.
3) Zidentyfikować rodzaj tworzywa z jakiego jest wykonany zderzak.
4) Zidentyfikować prawdopodobny proces technologiczny produkcji zderzaka.
5) Ocenić stan powierzchni podkładu wypełniającego na zderzaku.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
6) Dobrać narzędzia i wykonać matowanie powierzchni podkładu zderzaka.
7) Dobrać środek i narzędzie do zmycia zmatowanej powierzchnię zderzaka.
8) Dobrać urządzenia i parametry suszenia zderzaka i przeprowadzić suszenie.
9) Dobrać metodę, narzędzia i środki do położenia podkładu wyrównującego i wykonać
warstwę podkładu wyrównującego.
10) Dobrać narzędzia i wykonać suszenie podkładu.
11) Umyć narzędzia, posprzątać stanowisko.
12) Zaprezentować efekty swojej pracy.
13) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
14) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
15) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- nowy zderzak przedni samochodu osobowego z miękkiego tworzywa sztucznego
niegruntowany,
- materiały do obróbki powierzchni z tworzyw sztucznych,
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- narzędzia do szlifowania, papiery ścierne,
- narzędzia i materiały do gruntowania i podkładowania tworzyw sztucznych,
- suszarka lub kabina lakierniczo - suszarnicza
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 5
Przeprowadzić lakierowanie dekoracyjne zderzaka z twardego tworzywa lakierem
jednowarstwowym akrylowym na wysoki połysk.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z rodzajem tworzywa zderzaka.
3) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie dekoracyjne na
zderzaku.
4) Sprawdzić jakość stanu podkładu wyrównującego na zderzaku.
5) Dobrać metody i środki oraz oczyścić element przed nałożeniem lakieru dekoracyjnego.
6) Przygotować materiał lakierniczy oraz pistolet do wykonania lakierowania.
7) Wykonać lakierowanie.
8) Przygotować kabinę lakierniczo - suszarniczą do suszenia i wykonać suszenie zderzaka.
9) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko.
10) Zaprezentować efekty swojej pracy.
11) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
12) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
13) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zderzak z twardego tworzywa samochodu osobowego z warstwą podkładu wyrównującego,
- lakiery akrylowe jednowarstwowe, rozpuszczalniki, utwardzacze,
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- pistolet lakierniczy,
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 6
Przeprowadzić lakierowanie dekoracyjne zderzaka z tworzywa miękkiego lakierem
dwuwarstwowym akrylowym w połysku półmatowym
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie dekoracyjne
dwuwarstwowe akrylowe na zderzaku miękkim.
3) Sprawdzić jakość stanu podkładu na zderzaku.
4) Dobrać metody i środki oraz zmatowić podłoże przed nałożeniem lakieru bazowego.
5) Dobrać metody i środki oraz oczyścić element przed nałożeniem lakieru bazowego.
6) Przygotować materiał lakierniczy oraz pistolety do wykonania lakierowania.
7) Wykonać natrysk lakieru bazowego.
8) Wykonać suszenie lakieru bazowego.
9) Wykonać natrysk lakieru bezbarwnego.
10) Przygotować kabinę lakierniczo - suszarniczą do suszenia i wykonać suszenie zderzaka.
11) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko.
12) Zaprezentować efekty swojej pracy.
13) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
14) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
15) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zderzak samochodu osobowego z tworzywa twardego z warstwą podkładu,
- narzędzia do szlifowania, papiery ścierne,
- lakiery akrylowe dwuwarstwowe, lakier bezbarwny, rozpuszczalniki, utwardzacze,
plastifikatory,
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- pistolet lakierniczy,
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
Ćwiczenie 7
Przeprowadzić lakierowanie dekoracyjne pokrywy komory silnika z miękkiego tworzywa
lakierem dwuwarstwowym metalizowanym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie dekoracyjne
dwuwarstwowe metalizowane na zderzaku.
3) Sprawdzić jakość stanu warstwy podkładu wyrównującego na zderzaku.
4) Dobrać metody i środki oraz zmatowić podłoże przed nałożeniem lakieru bazowego.
5) Dobrać metody i środki oraz oczyścić element przed nałożeniem lakieru bazowego.
6) Przygotować materiał lakierniczy oraz pistolety do wykonania lakierowania.
7) Wykonać natrysk lakieru bazowego.
8) Wykonać suszenie lakieru bazowego.
9) Wykonać natrysk lakieru bezbarwnego.
10) Przygotować kabinę lakierniczo- suszarniczą do suszenia i wykonać zderzaka.
11) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko.
12) Zaprezentować efekty swojej pracy.
13) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
14) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem,
15) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zderzak przedni samochodu osobowego z twardego tworzywa gruntowany;
- narzędzia do szlifowania, papiery ścierne,
- lakiery metalizowane dwuwarstwowe, lakier bezbarwny, rozpuszczalniki, utwardzacze,
plastyfikatory;
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- pistolet lakierniczy,
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 8
Przeprowadzić lakierowanie dekoracyjne pokrywy komory silnika z miękkiego tworzywa
lakierem trójwarstwowym perłowym
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie dekoracyjne
trójwarstwowe perłowe na zderzaku.
3) Sprawdzić jakość stanu warstwy podkładu wyrównującego na zderzaku.
4) Dobrać metody i środki oraz zmatowić podłoże przed nałożeniem warstw lakieru bazowego.
5) Dobrać metody i środki oraz oczyścić element przed nałożeniem lakieru bazowego.
6) Przygotować materiał lakierniczy oraz pistolety do wykonania lakierowania.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54
7) Wykonać natrysk lakieru bazowego.
8) Wykonać suszenie lakieru bazowego.
9) Wykonać natrysk lakieru bezbarwnego.
10) Przygotować kabinę lakierniczo - suszarniczą do suszenia i wykonać zderzaka.
11) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko.
12) Zaprezentować efekty swojej pracy.
13) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
14) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
15) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zderzak przedni samochodu osobowego z twardego tworzywa gruntowany;
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna,
- narzędzia do szlifowania, papiery ścierne,
- lakiery metalizowane dwuwarstwowe, lakier bezbarwny, rozpuszczalniki, utwardzacze,
plastyfikatory;
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- pistolet lakierniczy,
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
4.4.5. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczeń?
ðð ðð
2) Rozpoznawać materiały lakiernicze?
ðð ðð
3) Rozpoznawać tworzywa sztuczne?
ðð ðð
4) Oceniać stan przygotowania powierzchni nowego wyrobu z tworzywa
sztucznego do dalszych prac lakierniczych? ðð ðð
5) Dobierać materiały na powłoki gruntowe do tworzyw sztucznych?
ðð ðð
6) Dobierać narzędzia do wykonania powłok gruntowych na tworzywach?
ðð ðð
7) Wykonywać powłoki podkładowe na tworzywach sztucznych?
ðð ðð
8) Dobierać materiały, narzędzia i wykonywać szlifowanie powłok gruntowych
i podkÅ‚adowych na elementach z tworzyw sztucznych? ðð ðð
9) Dobierać materiały, narzędzia oraz wykonywać czyszczenie powierzchni
wyrobów z tworzyw sztucznych po szlifowaniu? ðð ðð
10) Wykonywać nanoszenie pokryć dekoracyjnych jedno, dwuwarstwowych
i trójwarstwowych na wyrobach z tworzyw sztucznych? ðð ðð
11) Obsługiwać urządzenia do suszenia pokryć ?
ðð ðð
12) Oceniać stan powierzchni gruntowanych, podładowanych i lakierowanych na
wyrobach z tworzyw sztucznych ? ðð ðð
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
55
4.5. Wybrane technologie lakierowania elementów i całych
pojazdów użytkowych
4.5.1. Materiał nauczania
1. Informacje wstępne
Pojazdy użytkowe przeważnie produkowane są na indywidualne zamówienia i ze względu
na ich nie wielkoseryjną produkcję, lakierowane są w technologiach zasadniczo zbliżonych do
technologii wykorzystywanych w przypadku samochodów osobowych i pochodnych podczas
renowacji pokryć lakierowych. Pojazdy użytkowe i autobusy wykonywane są również
z analogicznych materiałów konstrukcyjnych. Jedynie ich wielkość jest okolicznością
wymagającą zastosowania dostosowanych do tej okoliczności narzędzi.
Wśród materiałów metalowych w produkcji samochodów użytkowych i autobusów
przeważają: stale konstrukcyjne, stale karoseryjne czarne, stale konstrukcyjne ocynkowane, stale
stopowe nierdzewne i kwasoodporne, stopy aluminium. Są to więc identyczne materiały
metalowe jak na wykonanie samochodów osobowych i ich części.
Wśród materiałów z tworzyw sztucznych w produkcji samochodów użytkowych
i autobusów występują identyczne jak w samochodach osobowych materiały polimerowe
i kompozytowe. Najistotniejszym dla lakiernika i prowadzonej przez niego obróbki lakierniczej
wyróżnikiem jest czy element pojazdu wykonany jest z tworzywa wzmocnionego /twardego/ czy
miękkiego spienionego /PUR/. Oraz czy element z tworzywa sztucznego jest przygotowany do
lakierowania w procesie produkcji czy nie. Są to więc również identyczne materiały z tworzyw
sztucznych jak w przypadku produkcji elementów plastikowych samochodów osobowych.
2. Technologie przygotowania powierzchni do lakierowania.
Przygotowanie powierzchni elementu stalowego
Powierzchnie wyrobów ze stali konstrukcyjnej, karoseryjnej oraz stopowych do
lakierowania przygotowuje się wg następującego wzorcowego procesu:
1. Oczyszczenie powierzchni metodÄ… piaskowania na mokro lub sucho,
2. Wyrównanie powierzchni ręcznie lub szlifierkami mechanicznymi z użyciem papierów
ściernych P40-P180,
3. Oczyszczenie obrobionej powierzchni nadmuchem pneumatycznym,
4. Zmycie oczyszczonej powierzchni z użyciem środka do zmywania.
Przygotowanie powierzchni elementu stalowego (ocynkowanego)
Powierzchnie wyrobów ze stali konstrukcyjnej, karoseryjnej oraz stopowych do
lakierowania przygotowuje się wg następującego wzorcowego procesu:
1. Elementy ocynkowane elektrolitycznie /ok. 5 µm cynku/
a zmycie powierzchni środkiem do zmywania;
b oczyszczenie powierzchni nadmuchem pneumatycznym,
c odtłuszczenie oczyszczonej powierzchni z użyciem środka do odtłuszczania.
2. Elementy ocynkowane ogniowo /ok. 15  20 µm cynku/
a odtłuszczenie powierzchni środkiem do odtłuszczania,
b czyszczenie powierzchni /ścięcie wykwitów cynku/ matą szlifierską z dodatkiem
zmywacza,
c zmycie powierzchni gorÄ…cÄ… wodÄ…,
d czyszczenie powierzchni nadmuchem pneumatycznym,
e odtłuszczenie oczyszczonej powierzchni z użyciem środka do odtłuszczania.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
56
Przygotowanie powierzchni elementu z tworzywa sztucznego
Wyrób nowy z tworzywa sztucznego w zasadzie nie przeznaczony do lakierowania -
przygotowanie takiego wyrobu do lakierowania polega na:
1. Wygrzewaniu wyrobu w temperaturze ok. 80o C, w celu odparowania wszystkich
rozpuszczalników i substancji użytych w procesie produkcji, w tym preparatów użytych
w celu zapobiegania przywierania elementów do formy.
2. Wytrawianiu wyrobu w specjalnych kąpielach, w celu usunięciu wszystkich substancji
i preparatów zmniejszających przyczepność kolejnych warstw materiału lakierniczego.
3. Zmyciu z wyrobu wszystkich substancji i preparatów zmniejszających przyczepność
kolejnych warstw materiału lakierniczego.
4. Szlifowaniu powierzchni elementu ręcznie z użyciem specjalnej włókniny ściernej.
5. Oczyszczeniu powierzchni elementu po szlifowaniu z użyciem specjalnego środka do
zmywania tworzywa sztucznego.
6. Wysuszeniu element w podwyższonej temperaturze przez 30-40 minut /do 60oC / lub
w temperaturze otoczenia /ok 20oC/ przez kilka godzin lub noc.
Wyrób nowy z tworzywa sztucznego przeznaczony do lakierowania /nie gruntowany/-
przygotowanie takiego wyrobu do lakierowania polega na:
1. Przeprowadzeniu wygrzewania elementu w temperaturze 60oC.
2. Wykonaniu kilkukrotnego zmywania powierzchni elementu duża ilością czystego
specjalnego zmywacza.
3. Szlifowaniu powierzchni elementu ręcznie z użyciem specjalnej włókniny ściernej.
4. Oczyszczeniu powierzchni elementu po szlifowaniu z użyciem specjalnego środka do
zmywania tworzywa sztucznego.
5. Wysuszeniu element w podwyższonej temperaturze przez 30-40 minut /do 60oC / lub
w temperaturze otoczenia /ok 20oC/ przez kilka godzin lub noc.
Wyrób nowy z tworzywa sztucznego przeznaczony do lakierowania /gruntowany/-
przygotowanie takiego wyrobu do lakierowania polega na:
1. Sprawdzeniu stanu podkładu wypełniającego.
2. W razie uszkodzeń podkładu należy:
a wykonać szlifowanie powierzchni podkładu papierem P 400,
b oczyścić powierzchnię elementu po szlifowaniu sprężonym powietrzem,
c zmyć powierzchnię oszlifowaną z użyciem specjalnego środka ściereczka
antystatycznÄ…,
d zaaplikować w jednym lub dwu przejściach natryskiem pneumatycznym warstwę
podkładu wypełniającego,
e suszyć podkład wypełniający w temperaturze podwyższonej lub otoczenia /20oC/ przez
odpowiedni czas,
3. W razie dobrego stanu podkładu wypełniającego należy:
a zmatowić jego powierzchnię papierem P400,
b zmyć powierzchnię zmatowioną z użyciem specjalnego środka ściereczką
antystatycznÄ…,
c osuszyć powierzchnię sprężonym powietrzem.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
57
Przygotowanie powierzchni elementu aluminiowego
Powierzchnię wyrobów ze stopów aluminium zwanych dalej powierzchniami aluminiowymi
do lakierowania przygotowuje się wg następującego wzorcowego procesu:
1. Oczyszczenie powierzchni metodą chemiczną z użyciem myjki parowej z dodatkiem
środków do zmywania.
2. Zmycie po czyszczeniu myjkÄ… parowÄ… gorÄ…cÄ… wodÄ….
3. Wyrównanie powierzchni aluminiowej ręcznie lub szlifierkami mechanicznymi z użyciem
papierów ściernych P80-P150.
4. Oczyszczenie obrobionej powierzchni nadmuchem pneumatycznym.
5. Zmycie oczyszczonej powierzchni z użyciem środka do zmywania.
6. Osuszenie powierzchni sprężonym powietrzem.
3. Wybrane technologie lakierowania
WYROBY ZE STALI, STALIWA I ŻELIWA
1. Technologia lakierowania lakierami 1 warstwowymi
Lakierowanie nowych wyrobów ze stali, staliwa lub żeliwa, tym elementów nadwozi
pojazdów użytkowych (cystern, nadbudów, ściany skrzyń ładunkowych, elementów poszyć)
przeprowadza się głównie z użyciem materiałów do gruntowania, podkładowania oraz
dekoracyjnych jednowarstwowych, głównie wg następującego wzorcowego procesu:
1. Aplikacja gruntu przeznaczonego na wyroby ze stali, staliwa i żeliwa w następujący sposób:
- nałożenie przy pomocy natrysku hydraulicznego, pneumatycznego lub technikami
tradycyjnymi warstwy gruntu antykorozyjnego na całej powierzchni,
- ewentualne nałożenie przy pomocy dowolnej techniki na elementy położone do
wysokości 1/3 powierzchni nadwozia pojazdu użytkowego lub autobusu w celu
zwiększenia odporności w miejscach uderzeń kamieni i piasku,
- aplikacja przy pomocy natrysku pneumatycznego warstwy gruntu na całym wyrobie o
gruboÅ›ci ok. 15-20 µm,
- podsuszenie gruntu w temperaturze otoczenia /ok. 20o C/ przez min 20 minut.
2. Aplikacja podkładu wypełniającego metodą natrysku hydraulicznego lub pneumatycznego
w następujący sposób:
- nałożenie natryskiem w 1  2 przejściach warstwy podkładu wypełniającego na całym
wyrobie o gruboÅ›ci ok. 35-50 µm, z zastosowaniem czasu podsuszania,
- suszenie w temperaturze otoczenia / ok. 20oC / przez min. 5 godzin lub w temperaturze
obiektu ok. 60oC w czasie 30-40 min,
- w razie potrzeby przeprowadzić szlifowanie mechaniczne podkładu na sucho papierem
P 400, czyszczenie powierzchni podkładu.
3. Aplikacja lakieru nawierzchniowego metodÄ… natrysku hydraulicznego lub pneumatycznego
w następujący sposób:
- nałożenie natryskiem lakieru dekoracyjnego w 1 przejściu na całym wyrobie warstwy
wstępnej,
- nałożenie natryskiem lakieru dekoracyjnego w 1 przejściu na całym wyrobie na gotowo.
4. Suszenie lakieru dekoracyjnego w temperaturze otoczenia / ok. 20oC / przez min. 5 godzin
lub w temperaturze obiektu ok. 60oC w czasie 30-40 min;
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
58
2. Technologia lakierowania lakierami 2 warstwowymi akrylowymi
Lakierowanie nowych elementów nadwozi pojazdów użytkowych ze stali (cystern,
nadbudów, ściany skrzyń ładunkowych, elementów poszyć) lakierem dekoracyjnym 2
warstwowym przeprowadza się wg następującego wzorcowego procesu:
1. Aplikacja gruntu i podkładu jak w technologii dla lakierów 1 warstwowych przeznaczonej
na wyroby ze stali.
2. Aplikacja lakieru bazowego akrylowego metodą natrysku pneumatycznego w następujący
sposób:
- nałożenie natryskiem pneumatycznym wstępnej warstwy lakieru bazowego w 1
przejściu na całym wyrobie,
- podsuszenie warstwy lakieru bazowego przez ok. 30 min w temperaturze otoczenia,
- nałożenie natryskiem pneumatycznym lakieru bazowego w na całym wyrobie na
gotowo.
3. Aplikacja lakieru bezbarwnego metodą natrysku pneumatycznego w następujący sposób
- Nałożenie natryskiem pneumatycznym wstępnej warstwy lakieru bezbarwnego w 1
przejściu na całym wyrobie z czasem odparowania;
- Nałożenie natryskiem pneumatycznym lakieru bazowego w na całym wyrobie na
gotowo o gruboÅ›ci ok. ok. 50-60 µm
4. Suszenie lakieru dekoracyjnego w temperaturze otoczenia / ok. 20oC / przez min. 5 godzin
lub w temperaturze obiektu ok. 60oC w czasie 30-40 min.
3. Technologie lakierowania lakierami 2 warstwowymi metalizowanymi
Lakierowanie nowych elementów nadwozi pojazdów użytkowych ze stali (cystern,
nadbudów, ściany skrzyń ładunkowych, elementów poszyć) dekoracyjnym lakierem
metalizowanym przeprowadza się wg następującego wzorcowego procesu:
1. Aplikacja gruntu i podkładu jak w technologii dla lakierów 1 warstwowych przeznaczonej
na wyroby ze stali.
2. Aplikacja lakieru bazowego z dodatkiem składnika metalicznego metodą natrysku
pneumatycznego w następujący sposób:
- nałożenie natryskiem pneumatycznym wstępnej warstwy lakieru bazowego w 1
przejściu na całym wyrobie,
- podsuszenie warstwy lakieru bazowego przez ok. 30 min w temperaturze otoczenia,
- nałożenie natryskiem pneumatycznym lakieru bazowego w na całym wyrobie na
gotowo grubości ok. 20-30.
3. Aplikacja lakieru bezbarwnego metodą natrysku pneumatycznego w następujący sposób
- nałożenie natryskiem pneumatycznym wstępnej warstwy lakieru bezbarwnego w 1
przejściu na całym wyrobie z czasem odparowania,
- nałożenie natryskiem pneumatycznym lakieru bazowego w na całym wyrobie na
gotowo o gruboÅ›ci ok. ok. 50-60 µm.
4. Suszenie lakieru dekoracyjnego w temperaturze otoczenia / ok. 20oC / przez min. 5 godzin
lub w temperaturze obiektu ok. 60oC w czasie 30-40 min;
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
59
WYROBY Z ALUMINIUM
1. Technologia lakierowania lakierem jednowarstwowym 2 komponentowym
Lakierowanie nowych wyrobów ze stopów aluminium, w tym stosowanych w pojazdach
użytkowych (cysterny, silosy, nadbudowy, ściany skrzyń ładunkowych, poszycia autobusów
i inne) przeprowadza się wg następującego wzorcowego procesu:
1. Aplikacja gruntu przeznaczonego na wyroby z aluminium w następujący sposób:
- ewentualne nałożenie przy pomocy natrysku pneumatycznego lub technikami
tradycyjnymi warstwy gruntu na elementy położone do wysokości 1/3 powierzchni
nadwozia pojazdu w celu zwiększenia odporności w miejscach uderzeń kamieni
i piasku,
- aplikacja przy pomocy natrysku pneumatycznego warstwy gruntu na całym wyrobie
o gruboÅ›ci ok. 15-20 µm,
- podsuszenie gruntu w temperaturze otoczenia /ok. 20o C/ przez min 20 minut.
2. Aplikacja podkładu metodą natrysku hydraulicznego lub pneumatycznego w następujący
sposób:
- nałożenie natryskiem w 1  2 przejściach warstwy podkładu wypełniającego na całym
wyrobie o gruboÅ›ci ok. 35-50 µm, z zastosowaniem czasu odparowania,
- suszenie podkładu w temperaturze otoczenia / ok. 20oC / przez min. 5 godzin lub
w temperaturze obiektu ok. 60oC w czasie 30-40 min,
- w razie potrzeby przeprowadzić szlifowanie mechaniczne podkładu na sucho papierem
P 400, czyszczenie powierzchni oszlifowanej.
3. Aplikacja lakieru nawierzchniowego metodą natrysku hydraulicznego lub częściej
pneumatycznego w następujący sposób:
- nałożenie natryskiem lakieru dekoracyjnego wstępnie 1 przejściu na całym wyrobie
warstwy wstępnej,
- nałożenie natryskiem lakieru dekoracyjnego w 1 przejściu na całym wyrobie na gotowo,
4. Suszenie lakieru dekoracyjnego w temperaturze otoczenia / ok. 20oC / przez min. 5 godzin
lub w temperaturze obiektu ok. 60oC w czasie 30-40 min.
2. Technologia lakierowania lakierami 2 warstwowymi akrylowymi
Lakierowanie nowych wyrobów ze stopów aluminium stosowane w pojazdach użytkowych
(cysterny, silosy, nadbudowy, ściany skrzyń ładunkowych, poszycia autobusów i inne)
przeprowadza się wg następującego wzorcowego procesu:
1. Aplikacja gruntu i podkładu jak w technologii dla lakierów 1 warstwowych przeznaczonej
na wyroby z aluminium.
2. Aplikacja lakieru bazowego akrylowego metodą natrysku pneumatycznego w następujący
sposób:
- nałożenie natryskiem pneumatycznym wstępnej warstwy lakieru bazowego w 1
przejściu na całym wyrobie,
- podsuszenie warstwy lakieru bazowego przez ok. 30 min w temperaturze otoczenia,
- nałożenie natryskiem pneumatycznym lakieru bazowego w na całym wyrobie na
gotowo.
3. Aplikacja lakieru bezbarwnego metodą natrysku pneumatycznego w następujący sposób
- nałożenie natryskiem pneumatycznym wstępnej warstwy lakieru bezbarwnego w 1
przejściu na całym wyrobie z czasem odparowania,
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
60
- nałożenie natryskiem pneumatycznym lakieru bezbarwnego na całym wyrobie na
gotowo o gruboÅ›ci ok. ok. 50-60 µm.
4. Suszenie lakieru dekoracyjnego w temperaturze otoczenia / ok. 20oC / przez min. 5 godzin
lub w temperaturze obiektu ok. 60oC w czasie 30-40 min.
3. Technologia lakierowania lakierami 2 warstwowymi metalizowanymi
Lakierowanie nowych wyrobów ze stopów aluminium stosowane w pojazdach użytkowych
(cysterny, silosy, nadbudowy, ściany skrzyń ładunkowych, poszycia autobusów i inne) lakierem
metalizowanym przeprowadza się wg następującego wzorcowego procesu:
1. Aplikacja gruntu i podkładu jak w technologii dla lakierów 1 warstwowych przeznaczonej
na wyroby z aluminium.
2. Aplikacja lakieru bazowego z dodatkiem składnika metalicznego metodą natrysku
pneumatycznego w następujący sposób:
- nałożenie natryskiem pneumatycznym wstępnej warstwy lakieru bazowego w 1
przejściu na całym wyrobie,
- podsuszenie warstwy lakieru bazowego przez ok. 30 min w temperaturze otoczenia,
- nałożenie natryskiem pneumatycznym lakieru bazowego w na całym wyrobie na
gotowo grubości ok. 20-30.
3. Aplikacja lakieru bezbarwnego metodą natrysku pneumatycznego w następujący sposób
- nałożenie natryskiem pneumatycznym wstępnej warstwy lakieru bezbarwnego w 1
przejściu na całym wyrobie z czasem odparowania,
- nałożenie natryskiem pneumatycznym lakieru bezbarwnego na całym wyrobie na
gotowo o gruboÅ›ci ok. ok. 50-60 µm.
4. Suszenie lakieru dekoracyjnego w temperaturze otoczenia / ok. 20oC / przez min. 5 godzin
lub w temperaturze obiektu ok. 60oC w czasie 30-40 min.
WYROBY Z TWORZYW SZTUCZNYCH
Wszystkie nowe wyroby z tworzyw sztucznych stosowane w pojazdach użytkowych (nie
przeznaczone lub przeznaczone do lakierowania) należy lakierować wg wzorcowych
technologii, identycznych jak dla samochodów osobowych, opisanych rozdziale 4.4.
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na poniższe pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania
ćwiczeń:
1. Z jakich materiałów konstrukcyjnych wykonane są części i nadwozia maszyn, pojazdów
użytkowych i autobusów?
2. W jaki sposób przygotowuje się powierzchnię wyrobu ze stali stopowej do lakierowania?
3. W jaki sposób przygotowuje się powierzchnię wyrobu ze stali ocynkowanej do
lakierowania?
4. W jaki sposób przygotowuje się powierzchnię wyrobu z aluminium do lakierowania?
5. Jakim papierem i w jaki sposób przeprowadza się szlifowanie wyrobu ocynkowanego
ogniowo przed lakierowaniem?
6. Jaki środek i jakie narzędzia stosuje się do zmycia powierzchni wyrobu po obróbce
powierzchni przez lakierowaniem?
7. Jak nazywa się warstwa gruntu aplikowana na przygotowaną powierzchnię części metalowej
a jaki na części z tworzyw sztucznych?
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
61
8. W jaki sposób aplikuje się grunt na wyroby metalowe?
9. W jaki sposób aplikuje się podkład na wyroby metalowe?
10. W jaki sposób aplikuje się grunt na wyroby z tworzyw sztucznych?
11. W jaki sposób aplikuje się podkład na wyroby z tworzyw sztucznych?
12. W jaki sposób aplikuje się jednowarstwowe lakiery: akrylowy uni lub metalic na
przygotowanÄ… powierzchniÄ™ elementu?
13. W jaki sposób aplikuje się dwuwarstwowe lakiery: akrylowy, metalic i perłę na
przygotowana powierzchniÄ™?
14. Jaki składnik dodaje się do nakładanych materiałów lakierniczych na elastyczne i miękkie
wyroby z tworzyw sztucznych?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotować podłoże i położyć grunt i podkład na nowym elemencie z aluminium.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1. Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2. Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać grunt i podkład na
elemencie z aluminium.
3. Dobrać środek i narzędzia do przygotowania powierzchni elementu.
4. Dobrać środek i narzędzia do oczyszczenia powierzchni elementu.
5. Dobrać narzędzia do położenia gruntu i wykonać natryskiem pneumatycznym warstwę
gruntu.
6. Dobrać narzędzia do położenia podkładu i wykonać natryskiem pneumatycznym warstwę
podkładu.
7. Umyć narzędzia posprzątać stanowisko.
8. Zaprezentować efekty swojej pracy.
9. Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
10. Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
11. Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- nowa element aluminiowy,
- farby do gruntowania i podkładowania, rozpuszczalniki, utwardzacze,
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- narzędzia do szlifowania, papiery ścierne,
- pistolety do lakierowania,
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
62
Ćwiczenie 2
Przygotować podkład wyrównujący na elemencie z dowolnego materiału metalowego do
położenia lakieru dekoracyjnego.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać podkład wyrównujący na
elemencie.
3) Sprawdzić jakość stanu podkładu wyrównującego na pokrywie.
4) Dobrać metodę i narzędzia do szlifowania podkładu wyrównującego.
5) Oczyścić i wysuszyć warstwę podkładu wyrównującego po szlifowaniu.
6) Umyć narzędzia, posprzątać stanowisko.
7) Zaprezentować efekty swojej pracy.
8) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
9) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
10) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- element z dowolnego materiału konstrukcyjnego polakierowany podkładem wyrównującym,
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- narzędzia do szlifowania, papiery ścierne,
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 3
Przeprowadzić lakierowanie dekoracyjne elementu pojazdu użytkowego z dowolnego
materiału metalowego lakierem jednowarstwowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać element w pojez
dzie
użytkowym.
3) Sprawdzić jakość stanu podkładu wyrównującego na elemencie.
4) Dobrać metody i środki oraz oczyścić element przed nałożeniem lakieru dekoracyjnego.
5) Przygotować materiał lakierniczy oraz pistolet do wykonania lakierowania.
6) Wykonać lakierowanie.
7) Wykonać suszenie elementu.
8) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko.
9) Zaprezentować efekty swojej pracy.
10) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
11) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
12) Wynotować wady i zalety stanu nałożonego lakieru dekoracyjnego.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
63
Wyposażenie stanowiska pracy:
- dowolny element metalowy pojazdu użytkowego z przygotowaną /oszlifowaną/ warstwą
podkładu wyrównującego,
- lakiery jednowarstwowe do lakierowania pojazdów użytkowych i maszyn, rozpuszczalniki,
utwardzacze,
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- pistolet lakierniczy,
- środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 4
Przeprowadzić lakierowanie dekoracyjne zderzaka autobusu z tworzywa sztucznego
/gruntowanego/ lakierem dwuwarstwowym perłowym.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie dekoracyjne
elementu w autobusie.
3) Sprawdzić jakość stanu gruntu na elemencie.
4) Dobrać metody i środki oraz oczyścić grunt przed nałożeniem podkładu.
5) Wykonać natrysk podkładu wyrównującego.
6) Dobrać metody i środki oraz wyszlifować podkład przed nałożeniem lakieru dekoracyjnego.
7) Dobrać metody i środki oraz oczyścić element po szlifowaniu przed nałożeniem lakieru
dekoracyjnego.
8) Wykonać natrysk lakieru bazowego perłowego.
9) Wykonać suszenie lakieru bazowego perłowego.
10) Wykonać natrysk lakieru bezbarwnego.
11) Wykonać suszenie elementu po lakierowaniu.
12) Umyć narzędzia, posprzątać stanowisko.
13) Zaprezentować efekty swojej pracy.
14) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
15) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem.
16) Wynotować wady i zalety stanu warstwy lakieru dekoracyjnego po wysuszeniu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zderzak gruntowany autobusu,
- narzędzia do szlifowania, papiery ścierne,
- lakiery do gruntowania tworzyw sztucznych, plastyfikatory,
- lakiery perłowe, lakier bezbarwny, rozpuszczalniki, utwardzacze,
- narzędzia do zmywania, środki do zmywania,
- pistolety lakiernicze, środki i urządzenia do mycia narzędzi,
- odzież i środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
64
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczeń?
ðð ðð
2) Rozpoznawać materiały lakiernicze do lakierowania maszyn, pojazdów
użytkowych i autobusów? ðð ðð
3) Oceniać stan przygotowania powierzchni nowego wyrobu do dalszych prac
lakierniczych? ðð ðð
4) Dobierać materiały na powłoki gruntowe i podkładowe?
ðð ðð
5) Dobierać narzędzia do wykonania powłok gruntowych i podkładowych?
ðð ðð
6) Wykonywać powłoki gruntowe i podkładowe ?
ðð ðð
7) Dobierać materiały, narzędzia i wykonywać szlifowanie powłok gruntowych
i podkÅ‚adowych elementów wyrobów? ðð ðð
8) Dobierać materiały, narzędzia oraz wykonywać czyszczenie powierzchni
wyrobów po szlifowaniu? ðð ðð
9) Wykonywać nanoszenie pokryć dekoracyjnych jedno i dwuwarstwowych na
metalowe elementy pojazdów użytkowych? ðð ðð
10) Wykonywać nanoszenie pokryć dekoracyjnych jedno i dwuwarstwowych na
elementy z tworzyw sztucznych pojazdów użytkowych? ðð ðð
11) Oceniać stan powierzchni gruntowanych, podkładowanych i lakierowanych
dekoracyjnie? ðð ðð
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
65
4.6. Szlifowanie
4.6.1. Materiał nauczania
Informacje podstawowe
Szlifowanie jest podstawową czynnością lakiernika stosowaną na wszystkich etapach
przygotowania powierzchni przedmiotu do lakierowania jak również do pielęgnacji pokrycia
lakierowego. Szlifowanie odbywa się ręcznie z użyciem tzw. klocków szlifierskich lub
mechanicznie z użyciem szlifierek elektrycznych lub pneumatycznych oraz z wykorzystaniem
do szlifowania materiałów ściernych odpowiednich do obrabianej powierzchni przedmiotu.
Szlifowanie może być wykonywane na sucho, najczęściej z odciągiem produktów
szlifowania lub na mokro z płukaniem produktów szlifowania przez wodę.
Szlifowanie ręczne polega na wykonywaniu ruchów klocka z miękką podkładką
i materiałem ściernym po obrabianym elemencie.
Aktualnie przy większości prac szlifierskich preferuje się szlifowanie mechaniczne, które
wykonuje się głównie szlifierkami z napędem pneumatycznym lub elektrycznym z użyciem
nałożonych na części robocze szlifierek materiałów ściernych w postaci arkuszy lub tarcz.
Zestaw stosowanych podczas prac lakierniczych narzędzi oraz materiałów ściernych bywa
nazywany systemem szlifierskim. Każda profesjonalna lakiernia najczęściej dysponuje
sprawdzonym systemem szlifierskim obejmującym posiadane narzędzia oraz używane środki do
wykonywania tych bardzo pracochłonnych prac lakierniczych.
Opis szczegółowy rodzajów narzędzi oraz materiałów szlifierskich zawarty jest w module
714[03].Z1.02 - przygotowanie powierzchni wyrobów do lakiernictwa. W tabeli 1 zestawiono
ogólne zasady doboru narzędzi oraz materiałów szlifierskich do typowych prac lakierniczych.
Typowe prace szlifierskie na przykładzie branży motoryzacyjnej
Szlifowanie miejsc spawania/zgrzewania oraz po naprawie blacharskiej
Miejsca spawów, zgrzewów oraz nierówności po naprawie narzędziami blacharskimi
wyrównuje się na sucho przy pomocy szlifierek kątowych rotacyjnych. Wielkość ściernicy
tarczy szlifierskiej dobiera w zależności od wielkości i ukształtowania powierzchni obrabianej.
Szlifowanie wykonuje się zastosowaniem materiałów ściernych o gradacji: spawy i zgrzewy
P24-P60. Powierzchnie po naprawie blacharskiej P40-80.
Szlifowanie miejsc skorodowanych
Miejsca skorodowane czyści się na sucho przy pomocy szlifierek kątowych. Wielkość
ściernicy tarczy szlifierskiej dobiera w zależności od wielkości i ukształtowania powierzchni
obrabianej.
Mocno skorodowane powierzchnie czyści się z zastosowaniem materiałów ściernych
o gradacji P40-P60. Na powierzchniach narażonych na przeszlifowanie używa się elastyczne
materiały szlifierskie o gradacji K 60- k 150.
Lekko skorodowane powierzchnie zaleca się szlifować materiałami o gradacji P80-P100 lub
odpowiednimi materiałami elastycznymi.
Szlifowanie zgrubne szpachli wyrównującej
Miejsca szpachlowane szpachlą wyrównującą oraz zarysowania i odpryski pokrycia
lakierowego można szlifować ręcznie na sucho z użyciem odpowiedniego do tego klocka lub
kostki szlifierskiej oraz papieru ściernego, ale najlepiej szlifuje się również na sucho przy
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
66
pomocy mechanicznych szlifierek kątowych rotacyjno-oscylacyjnych z materiałem ściernym
wyposażonym w otwory odpylające.
Materiały ścierne dobiera w zależności od rodzaju obróbki, wielkości i ukształtowania
powierzchni obrabianej oraz od zaawansowania obróbki. Należy stosować materiały o gradacji
P40-P80. Materiałem P80 kończy się obróbkę szpachli wyrównującej.
Tabela 1. Rodzaje prac szlifierskich oraz przykładowy dobór narzędzi i materiałów ściernych /7/
Szlifowanie szpachli wykończeniowych i natryskowych
Miejsca oszlifowane zgrubnie szpachli wykończeniowej oraz miejsca oszlifowane zgrubnie
zarysowań, wyszpachlowane szpachlą wykończeniową lub pokryte szpachlą natryskową szlifuje
się ręcznie na sucho lub na sucho przy pomocy mechanicznych szlifierek kątowych rotacyjno-
oscylacyjnych z materiałem ściernym wyposażonym w otwory odpylające.
Materiały ścierne dobiera w zależności od rodzaju obróbki, wielkości i ukształtowania
powierzchni obrabianej oraz od zaawansowania obróbki. Należy stosować materiały o gradacji
P12-P240z podziałem na etapy:
I  szlif maszynowy i ręczny szpachli wykończeniowej materiałami o gradacji P120-P180,
II  szlif maszynowy i ręczny wykończeniowy materiałami o gradacji P180-240.
Szlifowanie powłoki gruntu kontrolnego
Miejsca zaszpachlowane i oszlifowane wykończeniowo, oczyszczone z produktów
szlifowania oraz odtłuszczone gruntuje się jednokomponentowym gruntem kontrolnym. Miejsca
aplikacji gruntu kontrolnego w procesie przygotowania do lakierowania zaleca się szlifować
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
67
szlifem wykończeniowym ręcznie na sucho z użyciem klocków, klocków z podkładkami oraz
zużytych na tarczach szlifierskich papierów P180- P240. Przy dokładnej obróbce stosowane
powinny być papiery na gąbce o gradacji do P400 lub włókniny do gradacji K800.
Szlifowanie powłoki podkładu wypełniającego
Na obrobiona warstwę gruntu kontrolnego najczęściej aplikowany jest grunt/podkład
wypełniający. Miejsca aplikacji gruntu/podkładu wypełniającego w procesie przygotowania do
lakierowania zaleca się szlifować w następującym systemie:
I  wygładzanie podkładu  szlif maszynowy na sucho z użyciem szlifierek oscylacyjnych
lub oscylacyjno-rotacyjnych i materiałów o gradacji P180-P240,
II  szlif wykończeniowy podkładu - szlif maszynowy na sucho z użyciem szlifierek
oscylacyjno-rotacyjnych i materiałów o gradacji P280-P500, i/lub szlif ręczny na sucho
materiałami o gradacji P280-400 lub ręczny na mokro w z użyciem papierów P600- P1000.
Matowanie powłok lakierniczych
Podczas prac lakierniczych wielokrotnie zachodzi potrzeba szlifować już istniejącą warstwę
pokrycia lakierowego w celu uzyskania lepszej przyczepności aplikowanych na niej następnych
warstw pokrycia lakierowego. Proces taki nazywa matowaniem powłok lakierowych. Do
najczęściej wykonywanych zaliczyć należy:
- matowanie gruntu/podkładu fabrycznego nowej części - wykonuje się go w systemie
złożonym z następujących rodzajów szlifowania:
- szlifu maszynowego lub ręcznego na sucho z użyciem papieru ściernego o gradacji P120-
P240,
- szlifu ręcznego na mokro z użyciem papieru ściernego o gradacji P240-P400;
- matowanie starego lakieru nawierzchniowego - wykonuje się go w systemie złożonym
z następujących rodzajów szlifowania:
- szlifu maszynowego lub ręcznego na sucho z użyciem papieru ściernego o gradacji P80-
P400,
- szlifu ręcznego na mokro z użyciem papieru ściernego o gradacji P400-P1000;
- Na dobranie gradacji materiału ściernego ma wpływ jakość powierzchni matowanej powłoki
nawierzchniowej;
- matowanie nowego lakieru nawierzchniowego - wykonuje się go w systemie złożonym
z następujących rodzajów szlifowania:
- szlifu maszynowego lub ręcznego na sucho z użyciem papieru ściernego o gradacji P320-
P500,
- szlifu ręcznego na mokro z użyciem papieru ściernego o gradacji P500-P1000;
Szlifowanie wykończeniowe powłok dekoracyjnych
Podczas prac lakierniczych wielokrotnie zachodzi potrzeba szlifować już istniejącą warstwę
dekoracyjnego pokrycia lakierowego w celu jej korekty po wykonaniu lub jej odnowienia.
Proces takiego szlifowania wykonuje się nazywa się czasami mylne polerowaniem powłok
lakierowych. Do najczęściej wykonywanych szlifowań powłok dekoracyjnych zaliczyć należy:
- szlifowanie nowej warstwy lakieru dekoracyjnego, stosowane najczęściej w celu
skorygowania wad lakierniczych lub przygotowania go do polerowania. Wykonuje siÄ™ to
najczęściej ręcznie na mokro z użyciem papieru o gradacji P100-P1200 lub włókniny
o gradacji K1700;
- szlifowanie starej warstwy lakieru dekoracyjnego, w celu przygotowania go do
polerowania. Przygotowanie starego lakieru do polerowania może być wykonane przy
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
68
pomocy szlifu maszynowego lub ręcznego na mokro lub sucho z użyciem papieru ściernego
o gradacji P1200-P2000 lub włóknin o odpowiedniej gradacji.
Polerowanie powłok dekoracyjnych
Polerowanie polega na wygładzaniu powierzchni lakieru dekoracyjnego przy pomocy
narzędzi mechanicznych z krążkami z sukna lub filcu z dodatkowym użyciem pasty lub płynów
polerskich w celu nadania jej odpowiedniej gładkości i połysku. Niekiedy w celu poprawienia
skuteczności polerowania stosuje się zwilżanie powłoki rozpuszczalnikiem. Po wykonaniu
polerowania należy bezzwłocznie usunąć produkty obróbki i umyć powierzchnie w przeciwnym
przypadku mogą powstać przebarwienia. Każda lakiernia najczęściej dysponuje sprawdzonym
systemem polerskim obejmującym narzędzia i środki do polerowania. Na rysunku pokazano
przykładowy zestaw polerski do polerowania powłok dekoracyjnych:
Rys. 24. Przykładowy zestaw tarcz i środków do
polerowania jednego z producentów
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaki jest cel szlifowania powłok?
2. Jakie znasz rodzaje szlifowania?
3. Na czym polega szlifowanie ręczne na sucho i na mokro?
4. Na czym polega szlifowanie maszynowe na sucho?
5. Jakie narzędzia i materiały ścierne zastosujesz do mechanicznego szlifowania na sucho
warstwy szpachli?
6. Jakie narzędzia i materiały ścierne zastosujesz do mechanicznego szlifowania na sucho
warstwy gruntu?
7. Jakie narzędzia materiały ścierne zastosujesz do mechanicznego szlifowania na sucho
warstwy podkładu?
8. Co to jest matowanie?
9. Na czym polega szlifowanie dekoracyjnych powierzchni lakierowanych?
10. Co to jest polerowanie?
11. Na czym polega zabezpieczanie powłok lakierowanych?
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonać szlifowanie szpachli wyrównującej na naprawianym elemencie stalowym na
przykładzie pokrywy komory silnika samochodu osobowego
Sposób wykonania ćwiczenia:
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
69
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją bhp na stanowisku do szlifowania,
3) zapoznać się z instrukcjami obsługi szlifierek mechanicznych stosowanych w lakierni,
4) zidentyfikować rodzaj szpachli na naprawianym elemencie,
5) dobrać narzędzia i środki ścierne do wykonania szlifowania szpachli,
6) wykonać szlifowanie powierzchni szpachli,
7) wykonać oczyszczenie, zmycie i osuszenie obrabianej powierzchni,
8) ocenić stan wyszlifowanej powierzchni,
9) wyłowić braki i usterki szlifowania,
10) zaproponować sposoby naprawy braków,
11) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- pokrywa komory silnika samochodu osobowego z poszpachlowanym miejscem naprawy,
- instrukcja bhp na stanowisku,
- instrukcje obsługi szlifierek,
- szlifierki i materiały szlifierskie,
- materiały i narzędzia do oczyszczenia powierzchni po szlifowaniu,
- środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 2
Wykonać szlifowanie szpachli wykończeniowej na naprawianym elemencie stalowym na
przykładzie pokrywy komory silnika samochodu osobowego
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją bhp na stanowisku do szlifowania,
3) zapoznać się z instrukcjami obsługi szlifierek mechanicznych stosowanych w lakierni,
4) zidentyfikować rodzaj szpachli na naprawianym elemencie,
5) dobrać narzędzia i środki ścierne do wykonania szlifowania szpachli,
6) wykonać szlifowanie powierzchni szpachli,
7) wykonać oczyszczenie, zmycie i osuszenie obrabianej powierzchni,
8) ocenić stan wyszlifowanej powierzchni ,
9) wyłowić braki i usterki szlifowania,
10) zaproponować sposoby naprawy braków,
11) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- pokrywa komory silnika samochodu osobowego z poszpachlowanym miejscem naprawy,
- instrukcja bhp na stanowisku,
- instrukcje obsługi szlifierek,
- szlifierki i materiały szlifierskie,
- materiały i narzędzia do oczyszczenia powierzchni po szlifowaniu,
- środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
70
Ćwiczenie 3
Wykonać podkładu wypełniającego na naprawianym elemencie stalowym na przykładzie
pokrywy komory silnika samochodu osobowego
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją bhp na stanowisku do szlifowania,
3) zapoznać się z instrukcjami obsługi szlifierek mechanicznych stosowanych w lakierni,
4) zidentyfikować rodzaj i ocenić stan gruntu na naprawianym elemencie,
5) dobrać narzędzia i środki ścierne do wykonania szlifowania gruntu wyrównującego,
6) wykonać szlifowanie powierzchni,
7) wykonać oczyszczenie, zmycie i osuszenie obrabianej powierzchni,
8) ocenić stan wyszlifowanej powierzchni gruntu wyrównującego,
9) wyłowić braki i usterki szlifowania,
10) zaproponować sposoby naprawy braków,
11) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- pokrywa komory silnika samochodu osobowego z polakierowanym gruntem wyrównującym
miejscem naprawy,
- instrukcja bhp na stanowisku,
- instrukcje obsługi szlifierek,
- szlifierki i materiały szlifierskie,
- materiały i narzędzia do oczyszczenia powierzchni po szlifowaniu,
- środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 4
Wykonać matowanie gruntu fabrycznego na nowym stalowym elemencie do nadwozia
samochodu osobowego na przykładzie drzwi samochodu osobowego
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją bhp na stanowisku do szlifowania,
3) zapoznać się z instrukcjami obsługi szlifierek mechanicznych stosowanych w lakierni,
4) zidentyfikować rodzaj materiału na lakierowanym elemencie,
5) dobrać narzędzia i środki ścierne do wykonania matowania gruntu,
6) wykonać matowanie,
7) wykonać oczyszczenie, zmycie i osuszenie obrabianej powierzchni,
8) ocenić stan zmatowania powierzchni gruntu,
9) wyłowić braki i usterki matowania,
10) zaproponować sposoby naprawy braków,
11) zaprezentować efekty swojej pracy.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
71
Wyposażenie stanowiska pracy:
- nowe oryginalne drzwi samochodu osobowego,
- instrukcja bhp na stanowisku,
- instrukcje obsługi szlifierek,
- szlifierki i materiały szlifierskie,
- materiały i narzędzia do oczyszczenia powierzchni po matowaniu,
- środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 5
Wykonać szlifowanie wykończeniowe na polakierowany lakierem dwuwarstwowym
elemencie do nadwozia samochodu osobowego na przykładzie pokrywy komory silnika
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją bhp na stanowisku do szlifowania,
3) zapoznać się z instrukcjami obsługi szlifierek mechanicznych stosowanych w lakierni,
4) zidentyfikować rodzaj materiału na polakierowanym elemencie,
5) dobrać narzędzia i środki ścierne do wykonania szlifowania wykańczającego,
6) wykonać szlifowanie wykańczające,
7) wykonać oczyszczenie, zmycie i osuszenie obrabianej powierzchni,
8) ocenić stan wykończenia powierzchni lakieru dekoracyjnego,
9) wyłowić braki i usterki szlifowania,
10) zaproponować sposoby naprawy braków,
11) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy
- pokrywa komory silnika samochodu osobowego polakierowana dwuwarstwowym lakierem
dekoracyjnym,
- instrukcja bhp na stanowisku,
- instrukcje obsługi szlifierek,
- szlifierki i materiały szlifierskie,
- materiały i narzędzia do oczyszczenia powierzchni po szlifowaniu,
- środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 6
Wykonać polerowanie samochodu osobowego z zestarzałym lakierem dekoracyjnym
jednowarstwowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją bhp na stanowisku do szlifowania,
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
72
3) zapoznać się z instrukcjami obsługi szlifierek mechanicznych stosowanych w lakierni,
4) zidentyfikować rodzaj materiału o ocenić jego stan na samochodzie osobowym,
5) dobrać narzędzia i środki do wykonania szlifowania polerowania,
6) wykonać polerowania,
7) wykonać oczyszczenie, zmycie i osuszenie polerowanej powierzchni,
8) ocenić stan spolerowanej powierzchni lakieru dekoracyjnego,
9) wyłowić braki i usterki szlifowania,
10) zaproponować sposoby naprawy braków,
11) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- samochód osobowy z zestarzałym lakierem dekoracyjnym jednowarstwowym,
- instrukcja bhp na stanowisku,
- instrukcje obsługi szlifierek,
- szlifierki i materiały polerskie,
- materiały i narzędzia do oczyszczenia powierzchni po polerowaniu,
- środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) scharakteryzować proces szlifowania ręcznego?
ðð ðð
2) scharakteryzować proces szlifowania maszynowego?
ðð ðð
3) przygotować sprzęt do szlifowania powłok?
ðð ðð
4) dobrać materiały i narzędzia do szlifowania materiałów konstrukcyjnych,
szpachli, gruntów, podkÅ‚adów i lakierów nawierzchniowych? ðð ðð
5) szlifować materiały konstrukcyjne?
ðð ðð
6) szlifować szpachle?
ðð ðð
7) szlifować powłoki gruntowe?
ðð ðð
8) szlifować powłoki podkładowe?
ðð ðð
9) szlifować powłoki nawierzchniowe?
ðð ðð
10) wykonać wykończenia powłok nawierzchniowych?
ðð ðð
11) wykonać polerowanie?
ðð ðð
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
73
4.8. Szpachlowanie
4.8.1. Materiał nauczania
Informacje podstawowe
Oczyszczone i obrobione powierzchnie nowego wyrobu lub wyszlifowane powierzchnie
elementów po wykonanych naprawach ich powierzchni posiadają najczęściej nierówności, które
muszą być przed położeniem pokrycia lakierowego. W krańcowych przypadkach nierówności te
mogą zawierać w sobie wady wyprodukowanych wyrobów lub wady napraw powierzchni
elementów naprawianych. Wyrównywanie nierówności elementu lakierowanego w procesie
lakierowania nazywa się szpachlowaniem. Materiały wykorzystywane do tego wyrównywania
szpachlówkami, a narzędzia do aplikacji szpachli szpachelkami lub szpachetkami.
Szpachlowanie wykonywane jest przez lakiernika dwoma metodami: ręcznie przy pomocy
szpachli /materiał/ oraz szpachelek /narzędzie/ lub natryskiem szpachlą natryskową /materiał/
i pistoletu /narzędzie/. Opis szczegółowy rodzajów narzędzi oraz materiałów do szpachlowania
zawarty jest w module 714[03].Z1.02 - przygotowanie powierzchni wyrobów do lakiernictwa.
Rodzaje szpachlowania na przykładzie branży motoryzacyjnej
Szpachlowanie zgrubne /wypełniające/
Nie zaleca się stosowania szpachli wypełniającej bezpośrednio na powierzchnię
obrobionego przedmiotu lakierowania, tj. na gołą powierzchnię metalu lub tworzywa
sztucznego, niezależnie iż wielu producentów materiałów do szpachlowania w swoich
reklamowych materiałach takie postępowanie polecają. Najbardziej prawidłowym
postępowaniem jest aplikacja szpachli na wyschnięty i przygotowany do szpachlowania grunt
antykorozyjny, w przypadku elementów metalowych lub grunt przyczepnościowy w przypadku
szpachlowania powierzchni elementów z tworzyw sztucznych.
Rodzaj szpachli wyrównującej do szpachlowania zgrubnego należy dobrać w zależności od
roli jaka pełni element szpachlowany, wielkości powierzchni do wyrównania oraz rodzaju
materiału konstrukcyjnego z jakiego jest wykonany szpachlowany element. Producenci
szpachlówek najczęściej mają w swojej ofercie szpachlówki wyrównujące z przeznaczeniem na:
- podłoża stalowe  gołe ,
- podłoża ocynkowane i aluminiowe,
- podłoża z tworzyw sztucznych.
Przygotowana do użycia szpachlę wyrównującą lub uniwersalną /najczęściej
dwukomponentową/ nakłada się na wyschniętą powłokę gruntu szpachelką rozcierając po
wyrównywanej powierzchni cienkimi warstwami w celu odpowiedniego odparowania
składników i utwardzenia. Wielkość zastosowanej szpachelki zależy od wielkości szpachlowanej
powierzchni. Prace należy rozpocząć od najbardziej nierównych powierzchni. Szczególnie
starannie należy nakładać kolejne warstwy szpachli, aby nie pozostały pory i nie wypełnione
wolne miejsca. Podczas szpachlowania zgrubnego należy wykonać wyrównanie powierzchni
szpachlowanej z niewielkim naddatkiem na szlifowanie szpachli. Zbyt duży naddatek zwiększy
pracochłonność prac szlifowania szpachli wyrównującej.
Szpachlowanie wykończeniowe
Powierzchnie przeszlifowane i oczyszczone warstwy szpachli wyrównującej na wyrobie
szpachluje się drobnoziarnistą szpachlą wykończeniową. Szpachlowaniu wykończeniowemu
podlegają również przeszlifowane powierzchnie w miejscach rys i odprysków lakieru.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
74
Najbardziej sprawdza się w praktycznym użyciu szpachlówka wykończeniowa z płytkami
aluminium, która charakteryzuje się dobrą ciągliwością, wysokim współczynnikiem tiksotropii
umożliwiającym nakładanie jej stosunkowo grubymi warstwami, łatwością w obróbce.
Technika nakładania szpachlówki wykończeniowej jest analogiczna jak w przypadku
szpachlówki wyrównującej.
Szpachlowanie natryskowe
Niektóre lakierowane wyroby niezależnie ze względu na stan i wielkość nierówniej
powierzchni muszą być poszpachlowane tzw. szpachlą natryskową, aplikowaną na powierzchnie
przeszlifowane i oczyszczone warstwy szpachli wykończeniowej lub przeszlifowaną
powierzchnię farby/lakieru przy pomocy natrysku pistoletem. Wielu producentów materiałów
lakierniczych ma w swojej ofercie tego typu szpachle.
4.8.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaki jest cel szpachlowania wyrobów przed lakierowaniem?
2. Jakie znasz rodzaje szpachli w zależności od miejsca jej położenia miedzy warstwami
pokryć lakierowych?
3. Na czym polega szpachlowanie zgrubne?
4. Jaką szpachlę wyrównującą dobierzesz na różne rodzaje podłoży?
5. Na czym polega szpachlowanie wykończeniowe?
6. Jakie znasz rodzaje szpachli wykończeniowych?
7. Na czym polega szpachlowanie szpachlÄ… natryskowÄ…?
8. Jakimi narzędziami aplikuje się szpachlę natryskową?
9. Jakie znasz sposoby suszenia poszczególnych rodzajów szpachli?
10. Jakimi narzędziami i środkami wykonuje się szlifowanie poszczególnych rodzajów
szpachli?
4.8.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonać szpachlowanie zgrubne stalowego błotnika samochodowego po naprawie
blacharskiej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją bhp na stanowisku prac przygotowawczych,
3) ocenić jakość prac blacharskich i wykonać czyszczenie uzupełniające podłoża,
4) wykonać gruntowanie i suszenie obrobionego podłoża,
5) dobrać szpachlę wypełniającą i narzędzia do jej położenia,
6) wykonać szpachlowanie zgrubne miejsca naprawionego,
7) wykonać suszenie szpachli,
8) dobrać narzędzia i wykonać szlifowanie obszaru szpachlowanego,
9) ocenić stan powierzchni szpachlowanej,
10) wyłowić braki szpachlowania, suszenia i szlifowania szpachli wypełniającej,
11) zaproponować sposoby usunięcia braków,
12) zaprezentować efekty swojej pracy.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
75
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stalowy /nieocynkowany/ błotnik samochodu osobowego po naprawie blacharskiej
- instrukcja bhp na stanowisku,
- instrukcja obsługi narzędzi do gruntowania, szpachlowania, suszenia i szlifowania szpachli,
- grunty, szpachle, rozpuszczalniki, utwardzacze,
- środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 2
Wykonać szpachlowanie zgrubne aluminiowej pokrywy komory silnika samochodu po
naprawie blacharskiej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją bhp na stanowisku prac przygotowawczych,
3) ocenić jakość prac blacharskich i wykonać czyszczenie uzupełniające podłoża,
4) wykonać gruntowanie i suszenie obrobionego podłoża,
5) dobrać szpachlę wypełniającą i narzędzia do jej położenia,
6) wykonać szpachlowanie zgrubne miejsca naprawionego,
7) wykonać suszenie szpachli,
8) dobrać narzędzia i wykonać szlifowanie obszaru szpachlowanego,
9) ocenić stan powierzchni szpachlowanej,
10) wyłowić braki szpachlowania, suszenia i szlifowania szpachli wypełniającej,
11) zaproponować sposoby usunięcia braków,
12) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy
- aluminiowa pokrywa silnika samochodu osobowego po naprawie blacharskiej
- instrukcja bhp na stanowisku,
- instrukcja obsługi narzędzi do gruntowania, szpachlowania, suszenia i szlifowania szpachli,
- grunty, szpachle, rozpuszczalniki, utwardzacze,
- środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 3
Wykonać szpachlowanie zgrubne zderzaka z miękkiego tworzywa sztucznego samochodu
osobowego po naprawie pęknięcia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją bhp na stanowisku prac przygotowawczych,
3) ocenić jakość prac blacharskich i wykonać czyszczenie uzupełniające podłoża,
4) wykonać gruntowanie i suszenie obrobionego podłoża,
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
76
5) dobrać szpachlę wypełniającą i narzędzia do jej położenia,
6) wykonać szpachlowanie zgrubne miejsca naprawionego,
7) wykonać suszenie szpachli,
8) dobrać narzędzia i wykonać szlifowanie obszaru szpachlowanego,
9) ocenić stan powierzchni szpachlowanej,
10) wyłowić braki szpachlowania, suszenia i szlifowania szpachli wypełniającej,
11) zaproponować sposoby usunięcia braków,
12) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zderzak samochodu osobowego z miękkiego tworzywa po naprawie pęknięcia
- instrukcja bhp na stanowisku,
- instrukcja obsługi narzędzi do gruntowania, szpachlowania, suszenia i szlifowania szpachli,
- grunty, szpachle, rozpuszczalniki, utwardzacze, plastyfikatory,
- środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
Ćwiczenie 4
Wykonać szpachlowanie wykończeniowe elementu metalowego po szpachlowaniu
zgrubnym na przykładzie pokrywy komory silnika lub błotnika
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją bhp na stanowisku prac przygotowawczych,
3) ocenić jakość szpachlowania zgrubnego,
4) dobrać szpachlę wykończeniową i narzędzia do jej położenia,
5) wykonać szpachlowanie wykończeniowe miejsca naprawionego,
6) wykonać suszenie szpachli wykończeniowej,
7) dobrać narzędzia i wykonać szlifowanie obszaru szpachlowanego szpachla wykończeniową,
8) ocenić stan powierzchni szpachlowanej,
9) wyłowić braki szpachlowania, suszenia i szlifowania szpachli wykończeniowej,
10) zaproponować sposoby usunięcia braków,
11) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy
- pokrywa silnika lub błotnik samochodu osobowego po szpachlowaniu zgrubnym,
- instrukcja bhp na stanowisku,
- instrukcja obsługi narzędzi do szpachlowania, suszenia i szlifowania szpachli,
- szpachle, rozpuszczalniki, utwardzacze,
- środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
77
Ćwiczenie 5
Wykonać szpachlowanie natryskowe zderzaka z miękkiego tworzywa sztucznego
samochodu osobowego po naprawie
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją bhp na stanowisku prac przygotowawczych,
3) ocenić jakość szpachlowania zgrubnego,
4) wykonać poprawki w szlifowaniu obrobionej szpachli wyrównującej,
5) dobrać szpachlę natryskową i narzędzia do jej położenia,
6) wykonać szpachlowanie natryskowe miejsca obrabianego,
7) wykonać suszenie szpachli natryskowej,
8) dobrać narzędzia i wykonać szlifowanie obszaru szpachlowanego,
9) ocenić stan powierzchni szpachlowanej,
10) wyłowić braki szpachlowania, suszenia i szlifowania szpachli natryskowej,
11) zaproponować sposoby usunięcia braków,
12) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zderzak samochodu osobowego z miękkiego tworzywa po szpachlowaniu wyrównującym,
- instrukcja bhp na stanowisku,
- instrukcja obsługi narzędzi do szpachlowania, suszenia i szlifowania szpachli,
- szpachle, rozpuszczalniki, utwardzacze, plastyfikatory,
- środki ochrony osobistej,
- zeszyt do ćwiczeń i długopis,
- literatura techniczna.
4.8.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) uzasadnić znaczenie różnych rodzajów szpachli na elemencie
lakierowanym? ðð ðð
2) dobrać rodzaj szpachli do wykonania szpachlowania wyrównującego na
różnych podÅ‚ożach konstrukcyjnych elementów? ðð ðð
3) dobrać rodzaj szpachli do wykonania szpachlowania wykończeniowego na
różnych podÅ‚ożach? ðð ðð
4) dobrać rodzaj szpachli do wykonania szpachlowania natryskowego na
różnych podÅ‚ożach? ðð ðð
5) wykonać szpachlowanie wyrównujące ?
ðð ðð
6) wykonać szpachlowanie wykończeniowe ?
ðð ðð
7) wykonać szpachlowanie natryskowe ?
ðð ðð
8) dobierać materiały, narzędzia i wykonywać prace szlifierskie na różnych
rodzajach szpachli? ðð ðð
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
78
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wytwarzania powłok malarsko - lakierniczych na
różnych wyrobach. Zadania: 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14 są to zadania wielokrotnego
wyboru i tylko jedna odpowiedz
jest prawidłowa; pytanie 15 to zadanie z luką
w odpowiedzi; zadanie 12 polega na opisaniu rysunku; w zadaniach: 5, 17, 18, 19 i 20
należy udzielić krótkiej odpowiedzi pisemnej; zadanie 16 to zadanie rysunkowe.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:
- w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz
znakiem X
(w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową),
- w zadaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedz
w wyznaczone pole,
- w zadaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy,
- w zadaniu 16, narysuj rysunek w wyznaczonym polu.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego testu.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie tego
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 16 - 20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 90 minut.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
79
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Powłoka cynkowa chroni materiały stalowe przed korozją dzięki:
a) pasywacji,
b) izolacji materiału,
c) ochronie katodowej,
d) wiązaniu czynników korozyjnych.
2. Fosforanowanie to pokrywanie związkami metali elementów:
a) drewnianych,
b) stalowych,
c) szklanych,
d) plastykowych.
3. Elektroforeza to metoda wykonywania pokryć lakierowych:
a) gruntowych z użyciem pędzli i wałków,
b) podkładowych przez polewanie,
c) gruntowych wspomagana przez przepływ prądu w metodach zanurzeniowych,
d) dekoracyjnych w lakierniach proszkowych.
4. Lakierowanie lakierami podkładowymi pokrywa się wyroby:
a) bezpośrednio na przygotowane podłoże konstrukcyjne,
b) na podłoża zagruntowane jako podkład pod szpachlowanie
c) na podłoża pokryte lakierami dekoracyjnymi jako podkład pod lakier bezbarwny
d) na podłoża przygotowywane do pokrycia dekoracyjnym lakierem nawierzchniowym
5. Pokrycie antykorozyjno - lakierowe nowego oryginalnego elementu samochodu osobowego
wykonane jako część zamienna z karoseryjnej blachy ocynkowanej składa się
z następujących warstw:
1) & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
2) & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
3) & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
4) & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
5) & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
6) & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
6. Do malowania elektroforetycznego w procesach produkcji wielkoseryjnej stosuje farby:
a) nitrocelulozowe,
b) epoksydowe,
c) alkidowe,
d) wodorozcieńczalne.
7. Kity szpachlowe to materiały lakiernicze do:
a) gruntowania podłoży podczas lakierowania,
b) wyrównywania nierówności pokrycia lakierowego,
c) szpachlowania warstwy pokrycia dekoracyjnego
d) polerowania.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
80
8. Do wyrównywania głównych nierówności na naprawianym elemencie stosuje się:
a) szpachlówkę wypełniająca,
b) szpachlówkę wykończeniową,
c) szpachlówkę natryskową,
d) podkład wyrównujący.
9. Do uszczelniania zawinięć blach i miejscach ich połączenia stosuje się:
a) szpachlówkę wypełniająca,
b) silikony przeznaczone do lakierowania,
c) środki na bazie PCV,
d) środki na bazie wosku.
10. Szlifowanie wykończeniowe to:
a) szlifowanie powierzchni materiału konstrukcyjnego do położenia lakieru,
b) szlifowanie warstwy gruntu,
c) szlifowanie szpachlówki wykończeniowej,
d) szlifowanie zewnętrznej warstwy pokrycia dekoracyjnego.
11. Polerowanie zewnętrznej warstwy pokrycia lakierowego przeprowadza się przy pomocy:
a) kostki szlifierskiej i papieru o gradacji P18-P240,
b) szlifierki oscylacyjno - rotacyjnej i papieru o gradacji P800-P1200,
c) narzędzia mechanicznego z obrotową tarczą z krążkami filcowo - sukiennimi i środka
do polerowania,
d) szlifierki zaopatrzonej w tarcie z papierem o gradacji P 2000.
12. Nazwij poszczególne warstwy pokrycia lakierowego elementu lakierem dwuwarstwowym
po naprawie lakierniczej :
8
5
4
3
6
1
2 7
13. W kabinach lakierniczo - suszarniczych wykonuje się przeważnie :
a) przygotowanie powierzchni wyrobu do lakierowania,
b) szpachlowanie,
c) szlifowanie,
d) aplikacjÄ™ wszystkich warstw pokrycia lakierowego.
14. Materiały lakiernicze linii UHS to materiały:
a) lakiernicze o normalnej zawartości składników stałych,
b) lakiernicze o podwyższonej zawartości składników stałych,
c) lakiernicze o średniej zawartości składników stałych,
d) wodorozcieńczalne.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
81
15. Przy malowaniu natryskiem pneumatycznym przygotowane materiały lakiernicze nalewamy
do & & & & & & & & & & & & & .pistoletu i aplikujemy na & & & & & & & & & & &
regulujÄ…c & & & & & & & & & & & ..
16. Narysuj i opisz kolejne warstwy pokrycia lakierowego nanoszone na element z miękkiego
tworzywa sztucznego w procesie lakierowania dwuwarstwowym lakierem metalizowanym.
17. Opisz nazwami operacje przygotowania do wykonania pokrycia lakierowego na nowej
części metalowej nieoryginalnej /zamienniku/ pokrytej warstwa gruntu:
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
18. Opisz nazwami operacje przygotowania elementu z tworzywa sztucznego w zasadzie nie
przeznaczonego do lakierowania do wykonania pokrycia lakierowego:
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
19. Opisz nazwami operacje wykonania pokrycia lakierowego na nowym oryginalnym
elemencie metalowym do nadwozia samochodu osobowego
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
20. Opisz nazwami operacje wykonania pokrycia lakierowego na nowym oryginalnym
elemencie aluminiowym samochodu ciężarowego i autobusu
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
82
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
Nakładanie powłok lakierniczych.
Zakreśl lub wpisz poprawną odpowiedz
, wpisz brakujące części zdania, wykonaj rysunek
lub opisz proces
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
1.
2.
3.
5. 4.
5.
6.
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9 a b c d
10. a b c d
11. a b c d
1.
2.
3.
4.
12.
5.
6.
7.
14. a. b c d
15. a b c d
15.
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
83
1.
2.
3.
4.
5.
16.
6.
7.
8.
9.
1.
2.
3.
4.
17. 5.
6.
7.
8.
9.
1.
2.
3.
4.
5.
18.
6.
7.
8.
9.
1.
2.
3.
4.
5.
19.
6.
7.
8.
9
1.
2.
3.
4.
5.
20.
6.
7.
8.
9.
Razem:
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
84
6. LITERATURA
1. Ashby M.F, Jones D.R.H  Materiały inżynierskie, WNT, Warszawa 1995 r.
2. Buryk M.: Ochrona przeciwpożarowa w zapleczu technicznym motoryzacji, IWZW,
Warszawa 1984 r.
3. Francuz W. M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w rzemiośle. WSiP,
Warszawa 1996 r.
4. Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych. WSiP, Warszawa
1998 r.
5. Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy, WSiP, Warszawa 1998 r.
6. JarzÄ…bek G., Neuman Zb.: Lakiernictwo samochodowe, SIMP-ZORPOT, Szczecin 2006 r.
7. Klownowski Z., Knopf M., Lichecki J.: Przeciwrdzewna ochrona malarska konstrukcji
stalowych. Poradnik. WNT, Warszawa 1983 r.
8. Kwiatkowski M.: Wprowadzenie do eksploatacji urządzeń technicznych. WSiP, Warszawa
1990 r.
9. Praca zbiorowa. Technika przeciwkorozyjna. Część I. WSiP, Warszawa 1977 r.
10. Praca zbiorowa. Ochrona przed korozją w pojazdach. PWr., Wrocław 1996 r.
11. Praca zbiorowa. Zabezpieczenie przed korozją pojazdów Opel/Vauhall. Wyd. GM,
Warszawa 2001 r.
12. Zawadzki J.: Lakierowanie samochodów, WNT, Warszawa 1978 r.
13. Czasopisma techniczne:
- Ochrona przed korozjÄ…,
- Lakiernictwo Przemysłowe,
- Lakiernik,
- Auto Moto  Sewis, Poradnik serwisowy, Wszystko o& klejeniu, uszczelnianiu
i antykorozji, 3/2002 r.
- Auto Moto  Sewis, Poradnik serwisowy, Technologie napraw elementów z tworzyw
sztucznych 2/2006 r.
14. Informatory o produktach i technologiach:
- Informator o produktach do wymalowań przemysłowych, Nobiles, Włocławek,
- Informator o produktach do renowacji powłok z efektami, Nobiles, Włocławek,
- Informator o produktach Glasurit, Webolit Polska, Spies Hecker, PPG, R-M, Standox,
Sikkens, Debeer,
- Informator techniczno-handlowy. Urządzenia do nakładania powłok ochronnych.
Technozbyt, A
ódz
1972
- Lakierowanie nowych i używanych pojazdów samochodowych produktami Glasurit,
Webolit Polska,
- Lakierowanie pojazdów użytkowych produktów produktami Glasutrit, Webolit Polska,
- Profesjonalne lakierowanie z zastosowaniem produktów Standox,
- Lakierowanie z zastosowaniem produktów PPG,
- Lakierowanie tworzyw sztucznych Standox,
- Lakierowanie tworzyw sztucznych Spies Hecker,
_________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
85