W. IV. Budowa i rola układu immunologicznego: narządy i komórki układu limfatycznego, układ odpornościowy błon
śluzowych i skóry. Podstawowe reakcje obronne organizmu. Odporność nieswoista - naturalne mechanizmy obronne
miejscowe (skóra, śluzówki, jelito), mechanizmy układowe (gorączka, odczyn zapalny, fagocytoza, interferony, komórki
NK). Swoista odpowiedz
humoralna (przeciwciała) i komórkowa. Odpowiedz
immunologiczna w eliminacji
drobnoustrojów oraz w diagnostyce chorób infekcyjnych. Badania serologiczne  wykrywanie przeciwciał lub antygenów
w surowicy. Testy skórne. Odpowiedz
pierwotna i wtórna. Immunoprofilaktyka zakażeń  szczepienia profilaktyczne i
lecznicze, surowice odpornościowe. Pierwotne i wtórne zaburzenia odporności i ich konsekwencje. Reakcje z
nadwrażliwości, autoimmunizacja, podstawowe problemy transplantologii.
Układ immunologiczny - odpornościowy
" powstał jako ochrona przed patogenami (antygenami)
" ma zdolność rozpoznawania antygenów własnych (self) od obcych (non self)
" podstawowe cechy: (podstawa stosowania szczepień ochronnych)
* swoistość rozpoznania antygenu
a następnie
* wytworzenia swoistej odpowiedzi immunologicznej:
komórkowa, humoralna (klucz-zamek)
* pamięć immunologiczna
szybsza i bardziej efektywna odpowiedz
po powtórnym zetknięciu się z antygenem
Układ immunologiczny - odpornościowy
" niepożądane (niekorzystne dla organizmu) konsekwencje:
* autoimmunizacja  niewłaściwa/niepotrzebna odpowiedz
immunologiczna na własne antygeny, spowodowana przez
brak rozróżniania self od non self
* nadwrażliwość (alergia)  nadmierna odpowiedz
immunologiczna na nieszkodliwe antygeny (tzw. alergeny), np.
pokarmowe, pyłki...
* niedobory immunologiczne  niedostateczna odpowiedz
immunologiczna na zakażenie
* układ odpornościowy działa prawidłowo ale odpowiedz
jest niepożądana w świetle współczesnej medycyny 
przetoczenie krwi, odrzucenie przeszczepu
Odporność  pojęcie ogólne
zdolność do reakcji (celem eliminacji) na obce czynniki (antygeny)
* komórkowa - związana z odpowiednimi komórkami układu immunologicznego
(komórki immunokompetentne)
* humoralna  związana z czynnikami rozpuszczalnymi, możemy je wykryć w surowicy krwi
 nieswoista  skierowana przeciwko różnym antygenom  kilka godzin
 swoista  skierowana przeciwko konkretnemu antygenowi (determinanta antygenowa  epitop)
jest to odpowiedz
immunologiczna !!! kilka dni,tygodni
- czynna  wytworzona przez daną osobę, np. po przechorowaniu, szczepieniu
- bierna  organizm otrzymuje gotowe przeciwciała lub komórki, np. płód od matki otrzymuje swoiste IgG
. wrodzona  układ odpornościowy u noworodka jest niedojrzały ( przeciwciała matki)
. nabyta  pełna kompetencja 7-10 rok, maksymalna ok. 18 roku (odpowiedz
immunologiczna - swoistość, pamięć)
na co dzień mechanizmy nieswoiste i swoiste ściśle kooperują ze sobą w reakcjach (walce)
z antygenami drobnoustrojów, przeszczepu, nowotworu...
Wrodzona - nabyta odporność
Antygen  każda cząsteczka rozpoznawana przez limfocyty T lub B: bakteria, wirus, pasożyt..., komórka nowotworowa,
przeszczepu, pyłek, związek chemiczny
Epitop  pojedyncza determinanta antygenu, łączy się z paratopem przeciwciała, na jednej cząsteczce antygenu może
znajdować się wiele epitopów
Cechy antygenu:
" Immunogenność  zdolność wywołania odpowiedzi komórkowej lub humoralnej
" Swoistość  zdolność przeciwciał lub uczulonych limfocytów do selektywnego reagowania z epitopem antygenu, który
wywołał odpowiedz

Hapten  może łączyć się z przeciwciałem, ale nie może go wytworzyć, o ile nie połączy się z białkiem (nośnik
immunogenności)  kwasy nukleinowe, lipidy, chrom, nikiel, leki (penicylina)
Budowa układu limfatycznego (1-2% masy ciała)
" narządy pierwotne (centralne):
* grasica  rozwój i dojrzewanie limfocytów T, selekcja limfocytów pod względem tolerancji na autoantygeny
* szpik kostny  rozwój i dojrzewanie limfocytów B
" narządy wtórne (obwodowe): zasiedlanie przez dojrzałe T i B, kooperacja T i B z antygenem, współdziałanie z
fagocytami i komórkami pomocniczymi
* śledziona  rozpoznanie antygenów krwiopochodnych
* węzły chłonne  antygeny krążące w chłonce absorbowane przez skórę, trzewia
* tkanki  śluzówkowe - MALT (GALT, BALT), SALT, kępki Peyera..  antygeny, które przekroczyły bariery
powierzchniowe
Układ odpornościowy związany z błonami śluzowymi MALT  mucosa-associated lymphoid tissue
" tkanka limfatyczna błony podśluzówkowej i śluzowej jelit - GALT
" skupiska tkanki limfatycznej na poziomie oskrzeli  BALT
" tkanka limfatyczna: * gruczołów sutkowych * łzowych * ślinianek * szyjki macicy * nosa i gardła (NALT)
- pierścień Waldeyera (migdałek gardłowy, językowy, podniebienne, trąbkowe)
Funkcja MALT
" bariera ochronna
" miejsce pierwotnej immunizacji
" miejscowe komórki plazmatyczne - sIgA
" sIgA w wydzielinach  odporność miejscowa (wycięcie migdałków zmniejsza sIgA w wydzielinie nosa i gardła)
" regulacja odpowiedzi immunologicznej
SIS (skin immune system) = SALT (skin-associated lymphoid tissue)
skóra  bariera nieswoista
- narząd immunologicznie czynny
" komórki naskórka i skóry właściwej:
*dendrytyczne (k. Langerhansa) komórki T, komórki śródbłonka naczyniowego , makrofagi, granulocyty, k. tuczne
" odpowiedz
na antygeny wprowadzone miejscowo, nadwrażliwość kontaktowa na hapteny
Komórki układu immunologicznego
Pochodzą od komórki macierzystej (progenitorowej szpiku)
Poszczególne komórki w wyniku pobudzenia przez antygen wytwarzają różne rozpuszczalne mediatory, które wykrywamy
w surowicy krwi
Każda komórka wydziela specyficzny zestaw cytokin lub mediatorów
" Limfocyty - odporność nabyta
limfocyty - T - cytokiny
Limfocyty B - przeciwciała
" Makrofagi - fagocytoza, prezentacja antygenu - dopełniacz
" Monocyty - fagocytoza
" Neutrofile - fagocytoza
" Eozynofile - odporność przeciw pasożytom
" Bazofile, mastocyty - ochrona błon śluzowych - mediatory
" Komórki dendrytyczne - rozpoznanie antygenu
Odporność nieswoista  bardzo ważna, szybka
" zewnętrzna obrona organizmu
mechaniczna bariera skóry i błon śluzowych, niskie pH skóry, pochwy, żołądka, flora fizjologiczna
ruch rzęsek, wytwarzanie śluzu,  spłukiwanie (łzy, ślina, mocz, wydzielina z nosa), lizozym, kwas solny, spermina,
nienasycone kwasy tłuszczowe..
kaszel, kichanie, katar, perystaltyka jelit... reakcje obronne !!!
w tkankach i płynach ustrojowych
* humoralna:
-układ dopełniacza (komplement, określamy: C - complement)
- lizozym, białko C-reaktywne i inne białka ostrej fazy (amyloid A, fibrynogen, haptoglobina), transferyna, laktoferryna,
fibronektyna, białka wiążące mannozę, białka szoku termicznego HSP...
- interferony INF : - leukocytarny, - fibroblastyczny, wytwarzane w odpowiedzi na zakażenie wirusowe
* komórkowa:
- komórki fagocytujące: granulocyty obojętnochłonne, makrofagi !!!
w małym stopniu komórki naskórka, śródbłonka naczyń, enterocyty
- komórki NK  naturalnie cytotoksyczne: atakują komórki nowotworowe, przeszczepu, zakażone wirusem
Dopełniacz  komplement - C
" Układ ok. 30 białek, C1  C9, syntetyzowanych gł. przez komórki wątroby, makrofagi, aktywowanych w określonej
kolejności drogą klasyczną, alternatywną, lektynową (tzw. reakcja kaskadowa)
" Działanie biologiczne:
- rozszerzenie naczyń i zwiększenie przepuszczalności C2a (kinina)
- anafilatoksyna - uwolnienie mediatorów z komórek tucznych i bazofilów C5a C4a C3a
- chemotaksja  przyciąganie granulocytów i makrofagów w kierunku bodz
ca C3a C5a
- chemokineza  zwiększenie ruchliwości fagocytów C5c
- adherencja immunologiczna (opsonizacja)  ułatwienie fagocytozy C3b iC3b C4b
- uszkodzenie błony  C5b-9  kompleks MAC, powstaje hemoliza krwinek, uszkodzenie komórki bakteryjnej
Zapalenie  reakcja, która prowadzi do nagromadzenia leukocytów i cząsteczek rozpuszczalnych w miejscu zakażenia
lub uszkodzenia tkanek
Powstaje zaczerwienienie, często odczyn ropny
Pomagają w migracji: dopełniacz, cząsteczki adhezyjne, czynniki chemotaktyczne, mediatory zapalenia
Fagocytoza
Bakterie są zabijane lub degradowane przez komórki żerne  w wyniku napływu fagocytów, gł. granulocytów
obojętnochłonnych do ogniska zapalnego, w efekcie powstaje o d c z y n r o p n y !!!
" Etapy fagocytozy:
* chemotaksja  ukierunkowany ruch fagocytów w gradiencie stężeń
* opsonizacja  opłaszczenie bakterii pw. przez przeciwciała, dopełniacz
* pochłanianie  tworzenie fagosomu, potem fagolizosomu
* zabijanie  różne mechanizmy:
1. zależne od tlenu
2. tlenek azotu (NO) - bakterie, kom. nowotworowe
3. niezależne od tlenu - białka lizosomalne
Limfocyty - różne morfologicznie
" T - odpowiedzialne za swoistą odpowiedz
komórkową
posiadają receptor TCR wiążący antygen
Th 1, Th 2  pomocnicze (CD4  MHC-II)
Tc  cytotoksyczne (CD8 - MHC-I)
Treg  regulatorowe, supresorowe (CD8 ale i CD4)
" NK - naturalnie cytotoksyczne
" B - wytwarzają przeciwciała
receptory immunoglobulinowe IgM, IgD, MHC-II, CD19 CD20 CD21,
Fazy odpowiedzi immunologicznej:
" indukcyjna - rozpoznanie antygenu przez limfocyt, proliferacja klonu limfocytów T lub B swoiście rozpoznających
antygen - tzw. selekcja klonalna
" efektorowa  eliminacja antygenu, patogenu  różne możliwości:
* neutralizacja przez swoiste przeciwciała - wirusy, toksyny bakteryjne, enzymy
* fagocytoza immunologiczna  opsonizacja bakterii zewnątrzkomórkowych przez przeciwciała  kooperacja
odpowiedzi swoistej z nieswoistą
* aktywacja makrofagów przez cytokiny (IFN )  niszczenie bakterii wewnątrzkomórkowych, np. prątki gruz
licy
* reakcje cytotoksyczne  skierowane przeciwko całym komórkom, zbyt dużym do sfagocytowania, np. komórki
zakażone wirusem, nowotworowe, przeszczepu..
* apoptoza  komórki cytotoksyczne przekazują sygnał komórce docelowej do samozniszczenia
" pamięć immunologiczna  długo żyjące T i B, posiadające tą samą swoistość w wiązaniu antygenu
Przeciwciała - w surowicy krwi w klasie globulin, - swoiście rozpoznają antygeny
" IgG  70% Ig w surowicy, przeciwciała wtórnej odpowiedzi, przechodzą przez łożysko, w naczyniach i tkankach
" IgM  10%, pentamer, śródnaczyniowe, w pierwotnej odpowiedzi
" IgA  15-20% w surowicy, w przewlekłym zakażeniu
sIgA  w wydzielinach: ślina, siara, mleko, oskrzela, układ moczowo-płciowy
" IgD  1% w surowicy, głównie na powierzchni limfocytów B
" IgE  śladowe ilości u zdrowych osób, w alergii
Odpowiedz
immunologiczna -udział przeciwciał
" Główna funkcja efektorowa - wiązanie antygenu, różne możliwości:
* neutralizacja toksyn, enzymów, wirusów...
 * blokowanie penetracji wirusa do komórki
* fagocytoza immunologiczna  opsonizacja bakterii
zewnątrzkomórkowych  kooperacja odpowiedzi swoistej z nieswoistą
* reakcje cytotoksyczne  skierowane przeciwko całym komórkom, zbyt dużym do sfagocytowania, np. komórki
zakażone wirusem, nowotworowe, przeszczepu.. biorą w nich udział TcCD8, aktywowane NK,
mechanizm ADCC
" Po pierwszym kontakcie z antygenem występuje wstępna faza opóz
nienia, gdy nie wykrywa się przeciwciał.
" Powstają IgM (5-7 dzień), potem IgG (10-14dzień)  szybko spadają (wiązanie z Ag).
" Odpowiedz
wtórna ma krótką fazę opóz
nienia (komórki pamięci), powstają gł. IgG
" IgG u płodu i noworodka pochodzi wyłącznie od matki  zanika ok. 6-9 miesiąca życia.
" W tym czasie noworodek produkuje własne IgM i IgA  nie przechodzą przez łożysko oraz własne IgG.
" Około roku IgG  80%, IgM  75%, IgA  20% poziomu wieku dojrzałego
" Przeciwciała wykrywamy odczynami serologicznymi: aglutynacja, precypitacja, immunofluorescencja, Elisa,
westernbloting
Odporność w zakażeniach bakteryjnych
toksyczność bez inwazyjności inwazyjność bez toksyczności mieszany najczęstszy
Clostridium tetani,C.botulinum prątki gruz
licy, trądu - większość bakterii
Corynebacterium diphteriae zmiany są wynikiem różne typy odpowiedzi
odporność: przeciwciała odpowiedzi komórkowej, humoralna-swoiste pc.
neutralizujące toksynę; nacieki zapalne komórek fagocytoza immunolog.
fimbrie adhezyjne (paciorkowce) gł. limfocyty, makrofagi, aktywowane
-przeciwciała blokujące makrofagi
Odporność w zakażeniach wirusowych
Odporność nieswoista sIgA-hamuje wnikanie do komórki różne typy cytotoksyczności
NK  cytotoksyczność inne PC. neutralizują zakaz
ność wolnych Tc CD8 (MHC I) !!!
interferony- stymulują wirusów, najważniejsze  przeciw ADCC  Fc receptor
hamowanie replikacji białkom powierzchniowym różne komórki,
dopełniacz mniej istotny CD4 - IFN , TNF - makrofag
Odporność w zakażeniach grzybiczych, generalnie mało inwazyjne, zakażenia oportunistyczne
szczególnie u chorych z neutropenią
" podobna do przeciwbakteryjnej
" fagocytoza nieswoista !!!
" swoiste przeciwciała  mniejszy udział, bardziej znaczenie diagnostyczne
" w zakażeniach systemowych odpowiedz
humoralna i komórkowa bardziej nasilona
Autoimmunizacja  występowanie odpowiedzi immunologicznej na własne antygeny  patogeneza wieloczynnikowa,
genetycznie uwarunkowana.
Poziom autoprzeciwciał wzrasta z wiekiem  starzenie się.
Dana osoba może mieć więcej niż jedną chorobę. Można wykryć kilka typów przeciwciał - ma to wartość diagnostyczną i
niekiedy prognostyczną. Choroby: tarczycy, nerek, nadnercza, skóry, stawów, mięśni, cukrzyca..
" Główny kompleks zgodności tkankowej MHC (major histocompatibility complex)  zespół ściśle sprzężonych genów
kodujących zestawy cząsteczek antygenowych na powierzchni komórek, zwanych MHC kl. I i MHC kl. II  u
człowieka HLA (human leucocyte antigen)
HLA  kl. I  na wszystkich komórkach jednojądrzastych i płytkach krwi
HLA  kl. II  na limfocytach, makrofagach, kom.dendrytycznych, aktywowanych T...
HLA  kl. III  kodują białka dopełniacza
" Jeden zestaw haplotypów dziecko otrzymuje od matki drugi od ojca
" Wiele chorób autoimmunizacyjnych ma związek z HLA
" Geny HLA I i II wykazują wysoki polimorfizm, istnieje wiele alleli jednego loci
Przykłady:
" A 2, 32; B 27, 44; DR 1, 13
" A 3, 31(19); B 27, 62 (15); DR 4, 11(5)
" A 25, -; B 8, 41; DR 4, -
" Obecnie polimorfizm ocenia się na więcej niż 600 możliwych alleli: 349 HLA-A, 626 HLA-B, 470 HLA DRB
Niedobory odporności  niewydolność mechanizmów immunologicznych
" Pierwotne  wewnętrzne defekty komórek układu odpornościowego na różnym poziomie  dojrzewanie, funkcja, w
większości uwarunkowane genetycznie, ujawniają się wcześnie, często prowadzą do śmierci
" Wtórne  w przebiegu chorób (nowotwory, ch.metaboliczne), działanie czynników zewnętrznych: leki (cytostatyki,
sterydy), radioterapia, zakażenia (HIV), niedożywienie (niedostateczna podaż białka), biegunki, oparzenia (utrata Ig) 
mają charakter przemijający i ustępują po usunięciu przyczyny
Ogólna cecha:
" obniżona odpowiedz
na antygeny lub jej brak i zwiększona wrażliwość na zakażenia bakteryjne, wirusowe, grzybicze
" rzadziej autoimmunizacja
" objawy kliniczne zakażeń ze strony układów stykających się z największą liczbą patogenów i antygenów
układ oddechowy, pokarmowy, skóra
Niedobory mogą być zależne od:
" limfocytów B (za mało przeciwciał  słaba opsonizacja) - nawracające zakażenia ropne
" limfocytów T (odpowiedz
komórkowa)  zakażenia pasożytami wewnątrzkomórkowymi
" złożony niedobór limfocytów B i T
" zaburzenia funkcji fagocytów
" składników dopełniacza
" cząstek adhezyjnych
" Immunoprofilaktyka  zapobieganie zakażeniom:
* szczepienia ochronne  podanie odpowiednich antygenów, wytworzenie czynnej odpowiedzi i komórek pamięci -
najskuteczniejszy sposób, wg kalendarza szczepień
* seroterapia, uodpornianie bierne - podanie gotowych przeciwciał
Typy drobnoustrojów (antygenów) w szczepionkach
* żywe naturalne  wirus krowianki - rzadko stosowane
* żywe odzjadliwione (atenuowane)  Polio  szczepionka doustna Sabina, odra, świnka, różyczka, BCG  możliwość
rewersji szczepu do zjadliwego, niebezpieczne dla osób z niedoborem odporności
* pełne, zabite  Polio  szczepionka Salka, wścieklizna, grypa, HAV, krztusiec, dżuma, cholera, dur brzuszny 
bezpieczne, ale wirusowe wywołują tylko odpowiedz
humoralną, a ważniejsza jest komórkowa
* toksoid (anatoksyna)  tężec, błonica
* fragmenty komórkowe  wielocukrowe: S.pneumoniae, H.influenzae b, N.meningitidis, antygen powierzchniowy:
HBsAg - swoiste przeciwciała blokują adherencję i wnikanie do komórki wrażliwej
* rekombinanty DNA  klonowanie i ekspresja genu  HbsAg u drożdży, wprowadzanie genów do obojętnych
wektorów, np. plazmidów, do produktów spożywczych (sałata  obiecujące w krajach afrykańskich)
" Adiuwanty  substancje zwiększające immunogenność lub spowolnienie rozkładu antygenu: wodorotlenek glinu
Kalendarz szczepień, obowiązkowe  2010 Dz.Urz.Min.Zdrowia Nr 10, poz.47 z 22 .10.2009
" <24 godz po urodzeniu  WZW B, gruz
lica  BCG
" 2 miesiąc (po 6-8 tyg.)  WZW B, DTP (błonica, tężec, krztusiec), Hib
" 3/4 miesiąc (po 6-8 tyg.) - DTP, PolioI, Hib
" 5/6 miesiąc (po 6-8 tyg.)  DTP, PolioI, Hib
" 7 miesiąc (po 6-8 tyg.)  WZW B
" 13-14 miesiąc  odra+świnka+różyczka
" 16/18 miesiąc  DTP, PolioI, Hib
" 6 rok  DTaP, PolioO
" 10 rok  odra+świnka+różyczka
" 11/12 rok  odra+świnka+różyczka - nie ma
" 14 rok  WZW B (u nieszczepionych, cykl - 0; 1; 6 miesięcy), Td
" 19 rok  Td
Szczepienia zalecane (niefinansowane przez MZ)
" RV - Rotawirusy
" Streptococcus pneumoniae
" WZW A
" WZV B
" grypa - przewlekle chorzy, > 55 lat, pracownicy służby zdrowia, szkół, transportu..
" odra, świnka, różyczka, ospa wietrzna
" Neisseria meningitidis
" Haemophilus influenzae b
" kleszczowe zapalenie mózgu
" błonica, tężcec - dorosłym co 10 lat
" różyczka - młodym kobietom nieszczepionym lub po 10 latach
" żółta gorączka
Szczepienia obowiązkowe osób narażonych w sposób szczególny - nieodpłatne
" WZW B  pracownicy służby zdrowia, studenci medycyny, uczniowie szkół medycznych, osoby z otoczenia chorych i
nosicieli WZW B (rodzina, opiekunowie), chorzy dializowani, z przewlekłym zapaleniem wątroby, zakażenie HIV,
przygotowywane do zabiegu w krążeniu pozaustrojowym
" Błonica  osoby z kontaktu, zagrożeni zawodowo (przejścia graniczne), wyjeżdżające do krajów, gdzie są
zachorowania, ustalenia w zależności od sytuacji epidemiologicznej
" Tężec  osoby zranione, ciężkie  uodpornienie czynno-bierne
" Wścieklizna  osoby pokąsane, ciężkie (twarz) + surowica
" Dur brzuszny  zależności od sytuacji epidemiologicznej (powódz
)
Dodano:
" Haemophilus influenzae b - do 2 r.ż. niezaszczepione
" Streptococcus pneumoniae - wybrane grupy
" Ospa wietrzna - wybrane grupy
Immunoterapia  immunostymulacja  immunomodulacja -swoiste lub nieswoiste podniesienie/modulacja odporności
" Szczepionki lecznicze  przewlekle, nawracające zakażenia bakteryjne dróg oddechowych, skóry, ran, kości, dróg
moczowych, drożdżyce...
* tzw. szczepionki nieswoiste  Broncho-Vaxom, IRS-19, Panodina, Delbeta, Polyvaccinum, Pseudovac, Acnevac,
Ribomunyl, Luivac...
* autoszczepionki  przygotowane z własnych bakterii wyizolowanych z ogniska zapalnego u chorego, podawane temu
samemu choremu  czyraczność, pyodermia, zakażenie rany, zapalenie kości, zatok, ucha...
" preparaty roślinne  Esberitox, Echinacea, Ginsana, Padma, Biostymina...
" Szczepionki odczulające  w chorobach alergicznych (anafilaksja)
Alavac  roztocza kurzu domowego, Pollinex, Catalet, Perosall  pyłki traw, drzew
" Stymulatory endogenne
IFN- , IFN- , Il-2, Il-10, G-CSF, TNF, hormony grasicze - TFX
" Stymulatory syntetyczne  lewamizol, cymetydyna, izoprinozyna
Uodpornianie bierne  profilaktyka/leczenie u osób potencjalnie zakażonych, u których brak jest czasu na wytworzenie
odporności (odpowiedzi) czynnej
" swoiste surowice odpornościowe (końskie, bydlęce, ludzkie)  niebezpieczeństwo wystąpienia choroby posurowiczej
(po pierwszym podaniu surowicy) lub wstrząs anafilaktyczny (po powtórnym podaniu tej samej surowicy
obcogatunkowej
" Surowicy odpornościowej nie powinno się podawać dożylnie  mogą występować zagregowane IgG, które aktywują
dopełniacz i wywołują objawy wstrząsowe
Stosujemy surowice odpornościowe:
* błonica, tężec, zgorzel gazowa, zatrucie jadem kiełbasianym
* wścieklizna, ospa wietrzna/półpasiec (u chorych z obniżoną odpornością)
HBV  noworodki od matek HBsAg (+)
* ukąszenie żmii, węża, skorpiona
Metody oceny sprawności układu immunologicznego
" fagocytoza: test pochłaniania bakterii przez granulocyty, test NBT  ocena zabijania wewnątrzkomórkowego, ocena
chemotaksji
" dopełniacz: oznaczanie składowych: C3, C4, C1 inhibitora, odpowiedz
humoralna: * poziom limfocytów B *test
transformacji blastycznej * poziom globulin, * poziom IgG, IgM, IGA, sIgA, * poziom swoistych przeciwciał  testy
serologiczne: aglutynacji, precypitacji, Elisa, IF, neutralizacji, OWD, RIA, hemaglutynacji
" odpowiedz
komórkowa: *poziom limfocytów T  markery CD4, CD8, * test transformacji blastycznej * testy skórne
póz
ne  test tuberkulinowy, naciek komórkowy (limfocyty, makrofagi), odczyt po 2  3 dniach
" reakcje nadwrażliwości  typ I anafilaktyczny: * poziom IgE całkowitego  * poziom swoistych IgE, * testy skórne
wczesne  testy śróskórne, testy prick  bąbel pokrzywkowy, odczyt po 15 min autoimmunizacja  wykrywanie
przeciwciał przeciwko własnym antygenom: przeciwciała przeciwjądrowe, przeciw różnych białkom komórkowym