�ż




ludowy. Podczas ślubu kościelnego właściwie nic się ciekawego nie działo. Po ślubie państwo młodzi rozchodzili si<; do swoich domów i. jak pisze Moszyński, aż do właściwego wesela, które odbywało sit* po tygodniu lub dwóch �" wstydzili sit; nawet ze sobą spotykać **.
Pisząc o tym �" Emma Jeleńska zauważa:
,,To może służyć za dowód, jak mało dotychczas lud nasz przejął się duchem kościelnym, jeżeli sakrament uważa tylko za formę konieczną, ale bynajmniej nie jako rzecz samą przez się ważną i znaczącą, i jak konserwatywnie trzyma się dawnych obyczajów. Zastępują mu one brak uczuciu religijnego, stały się jego wiarą i najwyższym prawem. Nie przyszłoby na myśl nikomu, nawet najbiedniejszemu człowiekowi, wydać córkę nie wyprawiwszy jej wesela. Uważano by ogólnie małżeństwo za nieważne �" gdyby poprzestano na jednym tylko sakramencie”
Szukając więc odpowiedzi na interesujące nas pytanie o światopogląd jako wyraz stosunku pomiędzy człowiekiem a jego światem w analizowanych społecznościach, szukać jej należy nie w filozoficznej treści doktryny oficjalnego Kościoła, ale w mitach i wyobrażeniach ludowych, jak również w tych elementach kultury i form życia społecznego, z którymi się wiążą pewne treści światopoglądowe.
REGUŁY MYŚLENIA W KULTURZE LUDOWEJ
74wróćmy najpierw uwagę na specyfikę myśli ludowej i jej wyrazu. Nie ulega wątpliwości, że myślenie w kulturze ludowej jest w stopniu o wiele mniejszym podporządkowane ścisłym rygorom logiki aniżeli myśle-
*« K. Moszyński: Potstts teaeftodnit. Op. rit., a. Ml. o F- JeWisfca: Wiei Kamerowtat w pawitcle Siosrfktm. Warszawa
im. *.�.
nie w kulturze industrialnej. Wolno sądzić, te całość dorobku naukowego L. Levp-Bruhla przedwcześnie została odesłana do lamusa myśli etnologicznej:r- Jak wiadomo etnologowi temu w związku z jego podziałem myślenia ludzkiego na logiczne i prelogiczne zarzucano, iż odmawia ludom pierwotnym zdolności myślenia logicznego, a w związku z tym. żc podtrzymuje w etnologii tendencje wręcz rasistowskie. Sam Levi-Bruhl stwierdza na ten temat wyraźnie: ..Ludzkość nie zna dwu odrębnych form myślenia �" prclogicznej i logicznej, oddzielonych od siebie murem: są natomiast różne struktury myślowe, które istnieją w jednym i tym samym społeczeństwie i często być może zawsze w jednej i tej samej świadomości” =\W polemice nad dorobkiem Lćvi-Bruhla przeoczono fakt, iż teza o zupełnej odrębności umysłowości pierwotnej nie da się utrzymać nie tylko dlatego, iż człowiek pierwotny jest w stanie myśleć i rzeczywiście myśli w większości wypadków wcale logicznie �"o czym doskonale pamiętali polemiści tego autora �" ale również dlatego, iż rygorów myślenia pojęciowo-logiczncgo nie zawsze przestrzega człowiek współczesny M �" o czym z kolei pamiętał Levi-Bruhl, ale zapominali jego polemiści. Do rygorów tych stosują się lub starają się stosować ludzie piszący rozprawy na temat myślenia, ale nawet wśród elity intelektualnej można znaleźć przykłady tolerowania zupełnie sprzecznych ze sobą elementów wiedzy
* W Związku Hadzieckim pojawiają sią ostatnio kloty postulujące ponowne przebadanie teorii L. L*rvł-Bruhl� t uznanie jego wkładu do nauki (J. I. Siemionów: Bo3*u*mi>mhup    oStąrrriru Kra
snojarsk IMS. s. 403-410; B. F. Porszniew: OAiĄtcrmeunan ntttsCJOfus u #opjtopoeoHue nrłoo.-o �óKMotnro w: ..KowMyaucr’* nr t, 1963).
° L. L*vl-Bruhl: La mentalltt primlilre. Parls IM. Cytują za wyd. roi.: IletmaGmHOi    Moskwa IWO, a. 4.
** Por. L. s. Wygotskl: Wybrane prace psycftotopłerne. warszawa 1*71, s. 260; J. a. Lewada: Społeczna natura roUglt. Warszawa IMS. *�ó 71 - 74: F. Bosa: The Młnd o/ Pri�nUłc* Man. New York �«. 9. 321 - m
69