�ż




wzajemne zharmonizowanie poszczególnych WYTWORÓW KULTUROWYCH
Zharmonizowanie to jest czynnikiem podtrzymującym spoistość danej kultury, jej odporność na tendencje dewiacyjne płynące zarówno od wewnątrz, rodzące się przede wszystkim z chęci zwiększenia efektywności pracy, jak i z zewnątrz �" rodzące się drogą naśladownictwa. Zharmonizowanie rozpatrywać można w wielu płaszczyznach. Tak na przykład Stefan Czarnowski, analizując odporność kultur na przyjmowanie narzędzi pracy z zewnątrz, widzi ją w tym, co można by nazwać harmonią funkcjonalną tych wytworów w obrębie danej kultury. Obce narzędzia, zdaniem Czarnowskiego. są przyjmowane z oporem lub odrzucane, ponieważ ich przyjęcie wprowadza dysharmonię w ustalonej przez daną kulturę organizacji pracy i organizacji grupy produkcyjnej e.
Kazimierz Dobrowolski harmonię wytworów kultury ludowej traktuje o wiele szerzej, włączając w to również jedność tej kultury w kwestiach postaw’, moralności, światopoglądu, stylu. Oto dość charakterystyczne zdania z pracy tego autora: �śSymbioza górskiej przyrody z człowiekiem ukształtowana w określonych warunkach środowiska fizjograficznego wyraża się jakby pewną jednorodnością stylu. Strzelistym szczytom gór-
kowakiej Rodrlna tr Irodourtzku wiejskim. Studium teri podkrakoio-sklej (Wrocław - Wamiwj - Kraków 1M4) ukazująca poprzez przemiany zachodzące w podkrakowskie) rodzinie wiejskiej proces dezintegracji tradycyjnej społeczności: praca B. Gałęsklego Chłopi I zawód rolnika. Studia z aocjolopłt u*** (Warszawa IMS), ukazująca ten sam proces od strony polaryzowania aią w Środowisku wiejskim wszechstronnych początkowo działań w pewne systemy działań przyporządkowane określonym grupom, powiązanym z pocawlejsklmi układami ekonomicznymi, polaryzowania ile �" zwanego profesjonalizacją pracy rolnika; praca W. Adamskiego Grupy in(«r*«óu> w społeczności miejskiej (Warszawa ittT) ukazująca powstawanie w oparciu o Inter** ekonomiczny zupełnie nowych wiązł wewnątrzgrupowyeh.
�ó S. Czarnowski- Studia z huiorli kultury. Dzieła L I. Warszawa ik*. t. m - m, skim. wysokim, prostym smrekom i jodłom odpowiadała architektura domów o wysokich spadzistych dachach, odpowiadali ludzie smukli, wysocy, odważni, o lekkich ruchach, o lotnej wyobraźni"7.
Tu przez zharmonizowanie wytworów kulturowych rozumieć będziemy zarówno �śdopasowanie” danej kultury do wymogów środowiska biocenotycznego. jak też wzajemną niesprzeczność tych wytworów tak w odniesieniu do ich funkcji organizacyjnych wobec działań ludzkich, jak w odniesieniu do ich funkcji światopoglądowych czy estetycznych.
WIKI.OFUNKCYJNOSC WYTWORÓW KULTURY
Etnografowie i socjologowie w odniesieniu do społeczności plemiennych i ludowych zwracają uwagę przede wszystkim na związek wszystkich wytworów kulturowych z religią, na przesiąknięcie ich treścią religijną lub magiczną. Stąd też wywodzi się prawdopodobnie Beckerowski podział społeczeństw na sakralne i świeckie, chociaż wyraz �śsakralny” ma tu nieco inne zabarwienie, aniżeli to, które mu nadajemy, mówiąc
0    sakralności religijnej 1 2. Można jednak wfskazać i na
*�ó 19
1
1 K. Dobrowolski: Trzy studia z teorii kultury ludowej w. Studia nad tyciem społecznym i kulturą. Wrocław - Warstwa - Kraków IMS. Ł. IM.
2
Sakralno3 więśe Becker t odpornością ns zmianą. Na miejscu tu będzie przytoczenie zwięzłej charakterystyki społeczeństwa sakralnego, która Jest niczym innym Jak charakterystykę tradycyjnych społeczności: ..Społeczeństwo sakralne Jest izolowane sęcicdzko. społecznie
3
1    umysłowo. Ta izolacja prowadzi do kostnienia obyczaju i neofobii. zamykania się w sobie, utrwalania się tradycyjnych postaw woboe grupy własnej ł grupy obcej. Konkret góruje nad abstrakcję; społeczne kontakty sę bezpośrednie; tradycja t rytuał graję wielką rolę w Życiu jednostki. Sakralno3 dominuje nawet w ekonomice, której zadaniem Jest zapewnienie społeczeństwu samowystarczalności l prze-azkodzeńie w rozwoju gospodarki pieniężnej. Podział pracy Jest prosty. Więzy pokrewieństwa sę mocne i znajduję wyrsx w stosunkach �ówielkiej rodziny2. Wszelkie formy działalności znajduję się pod sakralnymi sankcjami, przeto społeczna kontrola w formie zewnętrznego