renesans041aangelsa

Temat: Człowiek - główne hasło epoki renesansu, poezja o nim i dla niego
(Kochanowski).

Kochanowski poświęca swe utwory głównie postawie życiowej, filozofii przez
siebie wypracowanej, łączącej elementy filozofii antycznych i jemu
współczesnych. Jego utwory literackie są odbiciem wewnętrznych przeżyć autora,
są jego spojrzeniem na świat. Było to zgodne z duchem epoki, w której człowiek
stał się ośrodkiem zainteresowania. Kochanowski łączy więc filozofie starożytne
z renesansowym spojrzeniem na rolę człowieka w świecie. Taką postawę przyjął w
"Pieśniach", w których nie tylko chwali harmonię świata, ale również daje rady
dotyczące życia człowieka (np. "Pieśń IX"). "Miło szaleć kiedy czas po temu" -
należy cieszyć się życiem, bawić się przy suto zastawionym stole i pełnym
dzbanie wina. Zabawie należy oddać się całkowicie, zgodnie ze starożytną
horacjańską zasadą "carpe diem" (chwytaj dzień). Kochanowski pojmował
humanistyczny (patrz hasło: humanizm) ideał szczęścia jako możliwość oddawania
się ulubionym zajęciom, życzliwość wobec innych ludzi, możliwość osiągnięcia
wewnętrznej harmonii. Powtarza wciąż, że w życiu ludzkim najważniejsze są cnota
i czyste sumienie. Zaduma nad sensem życia, głęboka i filozoficzna - w dwóch
fraszkach pod tym samym tytułem "O żywocie ludzkim". W pierwszej z nich poeta
porównał życie ludzkie do teatru marionetek, w którym wszystko jest ulotne i
przemijające, nie warto więc o nic zabiegać, ponieważ każdego i tak czeka taki
sam koniec. Podobnie w drugiej. Poeta zwraca się tu do Boga, który obserwuje
ludzką walkę o dobra doczesne. Poeta odcina się od tego mówiąc: "Niech drudzy za
łby chodzą, a ja się dziwuję". Doktryny filozoficzne czerpie z antyku (głównie
stoicyzm i epikureizm). W pieśni "Nie porzucaj nadzieje" - pokrewieństwo z
filozofią stoicką, według której należy jednakowo przeżywać chwile radości, jak
i smutku.
Poza ukazaniem własnego światopoglądu, Kochanowski nie krył także swych uczuć,
często wyrażał podziw i uwielbienie dla ukochanej. Ale człowiek renesansu miał
być świadomy swoich uczuć i panować nad nimi. Należy rozumnie przeżywać
wszystko, co człowiekowi przyniesie los (Pieśń XI "Nie porzucaj nadzieje").
Kochanowski miał świadomość odrębności własnej twórczości. Z antyku zaczerpnął
przekonanie o wyjątkowości jednostki obdarzonej talentem poetyckim. Pozwala mu
to na osobiste, indywidualne podejście do wielu spraw. Poeta staje się
człowiekiem głębokiej świadomości społecznej (świadczą o tym pieśni "O dobrej
sławie", "O cnocie", traktujące o powinnościach wobec narodu). Jest człowiekiem
znającym wartość rozumu ludzkiego i mimo że często sugerował się starożytną
poezją Homera czy Cycerona, to ciągle był otwarty na wszelkie nowoczesne prądy
kulturowe. Potwierdzają to "Treny", ukazujące jednocześnie dramat filozofa.