renesans038aangelsa

Temat: Humanistyczne treści poezji Kochanowskiego.

Kochanowski poświęca swe utwory głównie postawie życiowej, filozofii przez
siebie wypracowanej, łączącej elementy filozofii antycznych i jemu
współczesnych. Jego utwory literackie są odbiciem wewnętrznych przeżyć autora,
są jego spojrzeniem na świat. Było to zgodne z duchem epoki, w której człowiek
stał się ośrodkiem zainteresowania. Kochanowski łączy więc filozofie starożytne
z renesansowym spojrzeniem na rolę człowieka w świecie. Taką postawę przyjął w
"Pieśniach", w których nie tylko chwali harmonię świata, ale również daje rady
dotyczące życia człowieka (np. "Pieśń IX"). "Miło szaleć kiedy czas po temu" -
należy cieszyć się życiem, bawić się przy suto zastawionym stole i pełnym
dzbanie wina. Zabawie należy oddać się całkowicie, zgodnie ze starożytną
horacjańską zasadą "carpe diem" (chwytaj dzień). Kochanowski pojmował
humanistyczny ideał szczęścia jako możliwość oddawania się ulubionym zajęciom,
życzliwość wobec innych ludzi, możliwość osiągnięcia wewnętrznej harmonii.
Powtarza wciąż, że w życiu ludzkim najważniejsze są cnota i czyste sumienie.
Zaduma nad sensem życia, głęboka i filozoficzna - w dwóch fraszkach pod tym
samym tytułem "O żywocie ludzkim". W pierwszej z nich poeta porównał życie
ludzkie do teatru marionetek, w którym wszystko jest ulotne i przemijające, nie
warto więc o nic zabiegać, ponieważ każdego i tak czeka taki sam koniec.
Podobnie w drugiej. Poeta zwraca się tu do Boga, który obserwuje ludzką walkę o
dobra doczesne. Poeta odcina się od tego mówiąc: "Niech drudzy za łby chodzą, a
ja się dziwuję". Doktryny filozoficzne czerpie z antyku (głównie stoicyzm i
epikureizm). W pieśni "Nie porzucaj nadzieje" - pokrewieństwo z filozofią
stoicką, według której należy jednakowo przeżywać chwile radości, jak i smutku.
Poza ukazaniem własnego światopoglądu, Kochanowski nie krył także swych uczuć,
często wyrażał podziw i uwielbienie dla ukochanej. Ale człowiek renesansu miał
być świadomy swoich uczuć i panować nad nimi. Należy rozumnie przeżywać
wszystko, co człowiekowi przyniesie los (Pieśń XI "Nie porzucaj nadzieje").
Kochanowski miał świadomość odrębności własnej twórczości. Z antyku zaczerpnął
przekonanie o wyjątkowości jednostki obdarzonej talentem poetyckim. Pozwala mu
to na osobiste, indywidualne podejście do wielu spraw. Poeta staje się
człowiekiem głębokiej świadomości społecznej (świadczą o tym pieśni "O dobrej
sławie", "O cnocie", traktujące o powinnościach wobec narodu). Jest człowiekiem
znającym wartość rozumu ludzkiego i mimo że często sugerował się starożytną
poezją Homera czy Cycerona, to ciągle był otwarty na wszelkie nowoczesne prądy
kulturowe. Potwierdzają to "Treny", ukazujące jednocześnie dramat filozofa.