renesans037aangelsa

Temat: Jaki wizerunek Jana Kochanowskiego wyłania się z jego fraszek i
pieśni?

Na treść zawartą we fraszkach i pieśniach wpłynęło znacznie spotkanie Jana
Kochanowskiego z dziełami Horacego, Owidiusza oraz Wergiliusza, a także dogłębne
poznanie filozofii starożytnej, głównie epikureizmu i stoicyzmu, której
wskazaniami starał się kierować w życiu. Duży wpływ na twórczość poety miało też
spotkanie z Ronsardem we Francji.
Najczęściej nazwisko Kochanowskiego kojarzone jest z postacią znakomitego
polskiego poety, który jako jeden z pierwszych tworzył literaturę narodową. Lecz
nawet on sam pisze w Pieśni XXIV, że jego dusza jest jak wolny ptak wzbijający
się w przestworza. Poza tym utwór ten jest nie tylko wyrazem uznania twórczości
za najgodniejszą pochwały formę aktywności ludzkiej, jest także uwidocznieniem
świadomości własnej wartości Kochanowskiego jako wspaniałego poety, którego
dzieła jeszcze długo po jego śmierci będą czytane i podziwiane przez wszystkie
narody.
W utworach swoich starał się poruszać wszystkie tematy z życia codziennego, co
było typowe dla ówczesnych humanistów, do których niewątpliwie należał.
Wielokrotnie Kochanowski zastanawiał się nad przemijalnością ludzkiego życia,
czego przykładami mogą być: Pieśń XXIII oraz fraszka "O żywocie ludzkim".
Zawarte w tej drugiej przemyślenia wskazują wyraźnie na znajomość i stosowanie
filozofii stoickiej, choć nie da się ukryć zawartej w niej nuty pesymizmu.
Janowi Kochanowskiemu, jako humaniście, nie było także obce rozpatrywanie
wartości cnót i moralności w życiu człowieka. Jego przemyślenia na ten temat
zostały zawarte między innymi w Pieśniach XII i XIX. Cnota, według poety, jest
największą wartością, która pielęgnowana w sercu człowieka może być dla niego
równocześnie "nagrodą i płacą" oraz swoistą ozdobą życia. Bezpośrednio z cnotą
związana jest tak zwana dobra sława, tzn. dobra opinia u współczesnych, a po
śmierci pamięć u potomnych.
Poeta, jak wiadomo, nie stronił od rozrywek, zabaw i biesiad, ale bardzo ganił
pijaństwo, które było dość powszechne wśród ówczesnej szlachty. Oczywiście jako
znawca i smakosz wina Jan Kochanowski pochwalał i namawiał do umiarkowanej
degustacji tego trunku (Pieśń IX).
W utworach wybitnego humanisty nie mogło też zabraknąć pochwały ludzkiego rozumu
i zaradności, czego dowodem jest fraszka "Na most warszawski". Innym wizerunkiem
Jana Kochanowskiego wyłaniającym się z jego utworów jest szlachcic - patriota,
czego wyraz mamy w "Pieśni o spustoszeniu Podola". Powstała ona pod wpływem
napaści Tatarów na Podole w 1575 r. Poeta zawarł w niej swoje przemyślenia i
sugestie, jak w przyszłości wzmocnić obronę granic, ale najbardziej emanuje z
tego utworu wzburzenie, żal oraz wściekłość na pogańskich napastników. Szlachcic
wciąż myśli o powetowaniu strat i stworzeniu nowej, silnej, zaciężnej armii
opłacanej z kieszeni współrodaków. Innym jeszcze utworem ukazującym patriotyzm
poety jest Pieśń XII. Wprawdzie Jan Kochanowski uważa, że wszystkie zalety
stanowiące cnotę są cenne, ale najbardziej ceni on służbę ojczyźnie, co
potwierdzają słowa:
"A jeśli komu otwarta droga do nieba,
Tym, co służą ojczyźnie".
Jak wiadomo, w późniejszym okresie swego życia Jan Kochanowski przeniósł się do
posiadłości rodowej w Czarnolesie, aby tam tworzyć i dożyć wieku starczego.
Pieśń Panny XII zawarta w "Pieśni świętojańskiej o Sobótce" wskazuje na
rozmiłowanie poety w życiu ziemianina. Pisarz opowiada o pobożnej i spokojnej
codzienności gospodarza. Dla porównania wspomina także o ludziach tułających się
po świecie w poszukiwaniu przygód i pieniędzy.
Jan Kochanowski twierdzi, że najlepiej jest żyć na roli, ponieważ ziemia
wynagradza człowiekowi jego trud. Ze zbiorów uzyskanych z ofiarnej pracy
gospodarz może wyżywić nie tylko rodzinę i dobytek, ale i służbę.
Kiedy nadejdzie odpowiedni moment, rolnik kosi łąki i pola, a następnie wszystko
znosi do stodoły. Wieczorem, po skończonej pracy zawsze znajdzie czas na rozmowy
i tańce przy kominku. Kiedy indziej bierze wędkę na ramię i idzie łowić ryby lub
w lesie zastawia sidła, dzięki czemu w domu nigdy nie brakuje jedzenia. W
zagrodzie oczywiście pomaga mu kochająca żona. Szlachcic wspomina także o
wychowaniu młodego pokolenia, kładąc największy nacisk na skromność i wstyd.
Poeta pragnie, aby jego wnuki były dobrze wychowane i żeby posiadały te zalety.
Czytając utwory Jana Kohanowskiego z pewnością każdy dojdzie do wniosku, że był
on nie tylko wspaniałym poetą i humanistą, ale także głębokim patriotą oraz
wzorowym gospodarzem.