renesans042aangelsa

Temat: Bóg w liryce Kochanowskiego i Sępa-Szarzyńskiego.

W twórczości M. Sępa-Szarzyńskiego doszła do głosu jego głęboka pobożność,
poczucie nietrwałości doczesnego życia oraz kult Matki Boskiej. Życie ludzkie
pojmował jako ustawiczny ból, ciągłą walkę ducha z Szatanem ("O wojnie naszej,
którą wiedziemy z szatanem, światem i własnym ciałem"). Sytuacja człowieka
ustawicznie doświadczanego hiobowym cierpieniem jest w istocie dramatyczna,
dlatego, aby przetrwać, należy zdobyć się na heroizm podjęcia walki z pokusami i
w pełni zaufać Bogu, którego wyroki są nieprzeniknione. W sonetach Szarzyńskiego
pojawiły się także skłonności mistyczne (spotęgowane przez chorobę), wyrażające
się w pragnieniu bezpośredniego obcowania z Bogiem. Tworzył w okresie późnego
renesansu, w stylu manierystycznym, lecz pewne cechy tych utworów są zwiastunami
baroku - m.in. zwrot ku potędze Boga (tu barok nawiązuje do średniowiecza).
Szarzyński pokazuje, że jedynym celem życia ludzkiego na ziemi jest zmierzanie
ku Bogu, że jest On jedyną nieprzemijającą wartością, w odróżnieniu od ludzkiego
ciała i dóbr doczesnych. Ciało ludzkie pojmuje - zgodnie ze średniowiecznymi
poglądami - jako siedlisko grzechu - pragnie ono dóbr doczesnych. Natomiast
celem duszy jest zjednoczenie z Bogiem.
Kochanowski w pieśni "Czego chcesz od nas Panie" ukazuje Boga jako Wielkiego
Demiurga, Architekta Świata, który konstruuje świat po to, aby jak najlepiej
służył on człowiekowi. Dlatego doskonałe są wszystkie zamysły Boże, a człowiek
powinien przyjmować je z wdzięcznością. "Treny" zawierają wizję Boga
miłosiernego, z którym załamany poeta - ojciec szuka pojednania po tym, jak
zwątpił w sprawiedliwość Bożą. Bóg wybacza mu wszystkie błędy i ofiaruje oparcie
w tej trudnej chwili. We fraszce "O żywocie ludzkim" I oraz w pieśni IX pojawia
się "Deus Ridens" - Bóg śmiejący się z teatru świata, w którym ludzie jak
kukiełki biją się zawzięcie o rzeczy błahe, a pozwalają umknąć sprawom naprawdę
istotnym, związanym z wiecznością duszy i zbawieniem. Bóg patrzy z góry na
żałosne widowisko świata i śmieje się pobłażliwie. Również w "Pieśniach" Bóg
pojawia się w postaci "Boskiej Opatrzności" czy też "Opiekuńczej Mocy". W pieśni
rozpoczynającej się od słów: "Jest kto, by wzgardziwszy te doczesne rzeczy..." -
Bóg jako Stwórca wyróżnił człowieka spośród innych stworzeń, obdarzył rozumem
oraz ustanowił dla niego drogę życiową. Tylko Bóg zna przyszłość człowieka -
takie widzenie rodzi postawę pełną ufności i zawierzenia Mu.