Globalizacja
wolny przepływ ludzi, towarów i usług na skalę światową
jest procesem ambiwalentnym, dla jednych proces pozytywny, dla innych negatywny
mcdonalizacja, cocacolanizacja, amerykanizacja
sugeruje, że coraz bardziej żyjemy w  jednym świecie - możliwość szybkich podróży, technologie,
dostępność
ten sam świat na własnym podwórku staje się niezrozumiały
panuje chaos
świat to globalna wioska  McLohan
Hiperglobaliści :
ć% najistotniejszy proces zmian w społeczeństwie
ć% technologia burzy mur
ć% świat bez granic
ć% pozorne państwo narodowe
ć% ruch cywilizacji doprowadzający do upadku
ª% ruch oddolny  narody korzystajÄ… z technologii
ª% ruch odgórny  instytucje ponadnarodowy
Sceptycy :
ć% pewne cechy są bardziej radykalne
ć% globalizacji nie ma
Zwolennicy koncepcji transformacji:
ć% hiperglobaliści mają rację, że globalizacja zmienia porządek życia na najważniejszych poziomach
ć% z drugiej strony, to nie jest tak, że globalizacja wszystko zmienia
ć% nie ma takiej organizacji, która mogłaby zarządzać całym społeczeństwem
ć% globalizacja - wypadkowa różnych procesów, które mogą się ze sobą kłócić
Zmiana społeczna
ć% przekształcenie się zasadniczej struktury społecznej (relacje międzyludzkie)
ć% np. państwo  kościół, państwo  rynek
Czynniki (wymiary)
ć% kulturowe  religijny, komunikacja, przywództwo
ć% środowisko fizyczne  Skandynawia a Włochy
ć% polityczne - pojawiają się z cywilizacją
Zwrot populacyjny (wybuch demograficzny)
ć% 1800 lat  podwojenie ludności
ć% 200 lat  5 razy więcej ludności
ć% w ciągu ostatnich lat liczba ludzi wzrosła 3-krotnie
Podział społeczeństw
1
ć% społeczeństwa łowców i zbieraczy
ª% pierwotne, prymitywne
ª% E. Wallenstein - faza mini-systemów
ª% brak zasad, praw, brak patologii
ª% natura ludzka nie jest drapieżna, egoistyczna  zmiany wynikajÄ… z uksztaÅ‚towania
cywilizacyjnego
ć% rolnicy i pasterze
ª% komorniczy tryb życia
ć% wielkie cywilizacje
ª% 8  6 tys. lat temu
ª% Wallenstein - rozwój imperiów Å›wiatowych
ª% Chiny póz
niej
ª% Rzym, Majowie
rozwój miast
powstało pismo, sztuka
kolebki nauk
ć% cywilizacja współczesna
ª% XVI  XVIII w.
ª% industrializacja  produkcja przy użyciu maszyn, napÄ™dzanych energiÄ… nieożywionÄ…
ª% wiejski sposób życia, ludzie zmuszeni do poszukiwania pracy w mieÅ›cie
ª% cechy:
ludzie są wytwórcami dóbr
większość ludzi żyje w miastach
życie zbiorowe staje się anonimowe
system polityczny jest bardziej skonsolidowany
tworzą się narody, które nie są narodami etnicznymi
rozwój sił zbrojnych
Wallenstein - rozwój światowy
ć% I świat
ć% II świat  rozpad ZSRR
ć% III świat  po rozpadzie ludności
ć% IV świat  kraje nowo uprzemysłowione (Meksyk, Brazylia Korea Północna)
Cechy globalizacji:
ć% globalizacja na poziomie kultury dąży do sekularyzacji
ª% koÅ›cioÅ‚y nie majÄ… wpÅ‚ywu na integracjÄ™ ludnoÅ›ci
ª% osÅ‚abienie autorytetu, tradycji
ć% akumulacja majątków  motywacja do gromadzenia dóbr materialnych
2
ć% demokratyzacja całego świata na wszystkich szczeblach
3
Globalizacja jako proces ambiwalentny
czynniki ekonomiczne globalizacji:
ć% wolna cyrkulacja czasu i pieniędzy, a także towarów
ć% od rolnictwa do usług (informacji, Internetu)
ć% wiedza przedmiotem urynkowionym
ć% korporacje odpowiadają za 2/3 światowego handlu - duże możliwości, ale brak
odpowiedzialności
czynniki kulturowe pozytywne i negatywne
ć% powiązania cywilizacyjne są niby podobne
ª% uniformizacja
ª% chaos - jakie naprawdÄ™ sÄ… normy, wzory, co obowiÄ…zuje a co nie?
ª% z jednej strony czÅ‚owiek jest obywatelem Å›wiata, a z drugiej coraz bardziej utożsamia siÄ™ z
kulturÄ… lokalnÄ…
ć% bunt wobec cywilizacji, globalizacji
ª% atak na WTC  pokazanie niechÄ™ci do zmian
ª% skrajne przywiÄ…zanie
ć% zmiana struktury komunikacji
ª% kompresja czasu i przestrzeni - wysÅ‚anie maila na drugi koniec Å›wiata (poczucie  bliskoÅ›ci
mimo odległości)
ć% człowiek innej kultury może być bliższy niż własny sąsiad - ludzie nie bronią się przed innymi
cywilizacjami
ć% uniformizacja kulturowa (głównie języka)
przemiany polityczne:
ć% od lat 90tych porządek przestał istnieć  upadek reżimu
ª% skutek czy poczÄ…tek globalizacji (efekt nie równa siÄ™ z
ródło)?
ć% podmiot stosujący monopol - tylko państwo mogło legalnie stosować przemoc
ª% + nie ma takiego podmiotu miÄ™dzynarodowego, który mógÅ‚by ograniczyć dziaÅ‚ania
ª% - ubóstwo - brak organizacji (brak instytucji pomocowych)
ć% polityk musi opierać się na zasadach panujących w świecie medialnym
ć% PANOPTIKON  Bentham
ª% wiÄ™zienie
ª% idealne narzÄ™dzie do sprawowania wÅ‚adzy - narzÄ™dzie dyscyplinarne
ª% l
u
d
z
i
e
s
Ä…
4
 w kręgu, nigdy nie wiedzą, kto na nich patrzy
ª% wÅ‚adza widzi jednostkÄ™, ale jednostka wÅ‚adzy nie widzi
ª% mniejszość przy wÅ‚adzy, nadzoruje wiÄ™kszość
ª% wiÄ™kszość przyglÄ…da siÄ™ mniejszoÅ›ci - sami z siebie chcÄ… być jak ich idole (pokazywani w
mediach)
ª% Foucault  Panoptikon - symbol permanentnej inwigilacji
ć% Baudrillard
ª% realne stosunki już nie istniejÄ…, sÄ… za to symulacje
ª% nie jest ważne czy dana osoba, polityka istnieje, czÅ‚owiek i tak wierzy w to, co zobaczy w
mediach
ª% czÅ‚owiek jest podmiotem cywilizacyjnym, który tworzy wÅ‚asne podejÅ›cie - wystarczy użyć
odpowiedniego środka
np. film
ludzie mają  wrażenie , że sami tego chcą
 władza elegancka - bez użycia siły
ª% wÅ‚adza ma dostarczać rozrywki
ª% czasem z poÅ›ród wiadomoÅ›ci trudno okreÅ›lić co jest ważne, a co nie
ª% Globalizacja  nie istotne, czy jest dobra czy zÅ‚a, istotne jest to, komu przynosi korzyść, a
komu nie
ć% Bauman
ª% turyÅ›ci
wygrani globalizacji
mogą podróżować
kupować ubrania
przemieszczać się tam, gdzie im lepiej
świat jest dla nich otwarty
są wszędzie
ª% włóczÄ™dzy
zmieniają miejsce zamieszkania, bo są do tego zmuszeni przez warunki zewnętrzne,
często nie mają pracy
często żyją na jednym terytorium. Włóczęgów
nikt nie chce ich widzieć
Każdy człowiek jest jednym i drugim
5
Socjologia edukacji i wychowania
próbuje patrzeć na wychowanie jako instytucję społeczną
wiedza i umiejętności
wartości i normy
wiedza jest jakimś sposobem wychowania człowieka
Wychowanie
ć% świadome i celowe próby wpłynięcia na kształtowanie osobowości
ć% wzory, zachowanie, normy, zasady
ć% asymetria: rodzice stoją wyżej, kształtują osobowość
ć% osobowość spełniająca pewne oczekiwania
Edukacja
ć% stawianie akcentu na chęci jednostki do samodoskonalenia
ć% motywacja do poszukiwania zdolności, talentów
ć% podmiotowość, indywidualność
ć% edukacja jest wartością samą w sobie -narzędzie do uzyskania pozycji społecznej
wychowanie + edukacja = harmonia
Paradygmat funkcjonalizmu
ć% mocny wpływ na socjologię, socjologię edukacji i wychowania
ć% panował do lat 60' XX wieku
ć% społeczeństwo jest całością składającą się z części, które muszą razem współdziałać i się
wspierać
ć% jeśli tak nie jest następuje KONFLIKT - zagraża działalności całości
ć% kultura - wskazówki, normy (jak dążyć?), wartości (cele)
ć% anomia społeczna
ª% brak jednoznacznych norm
ª% brak celów życiowych
ª% dziÅ› ludzie nie wiedzÄ… jak żyć
ª% drogÄ… edukacji można uchronić siÄ™ przed negatywnymi cechami nowoczesnoÅ›ci
ª% cele i funkcje szkoÅ‚y:
funkcja intelektualna
ć% wartości kognitywne (pisanie, czytanie, liczenie, krytyczne patrzenie)
polityczne cele edukacji
ć% lojalność do panującego porządku władzy
społeczne cele edukacji
ć% przekaz podstawowych wartości (moralne, etyczne)
ć% ogłada żyjącego w społeczeństwie człowieka
ekonomiczne
ć% człowiek osiąga wysoka pozycję
ć% im więcej mnie, tym wyższa pozycja społeczna
6
 Paradygmat konfliktu
ć% społeczeństwo jest z
ródłem, terenem wielkiego konfliktu
ć% wmówienie człowiekowi, że taki stan rzeczy jest harmonią
ć% Bowles, Gintis - między systemem edukacji a systemem politycznym panuje zasada
odpowiedniości:
ª% hierarchiczny podziaÅ‚ - w pracy mamy kogoÅ› nad sobÄ…
ª% asymetria wÅ‚adzy - możliwość oceny
ª% wdraża do ciÄ…gÅ‚ej konkurencji, przepychanie siÄ™
ć% Gatto
ª% szkoÅ‚a jest odpowiedzialna za ujarzmienie jednostki, aby przyjęła logikÄ™ systemu
społecznego
szkoła prowadzi do dezorientacji
uczy akceptować hierarchię społeczną
uczy obojętności /precyzyjna organizacja czasu/
uczy poczucia intelektualnego i emocjonalnego uzależnienia od władzy
uczy, że własne poczucie wartości zależy od opinii innych ludzi / konformizm/
uczy, że życie pod nadzorem to norma
ć% Illich
ª% uczymy siÄ™ rzeczy nieprzydatnych, tylko aby przypisać ludziom zawody
ª% usypia indywidualność czÅ‚owieka
ª% czÅ‚owiek byÅ‚by lepszy, gdyby sam wybieraÅ‚ to czego chce siÄ™ uczyć (dobrowolność)
Paradygmat komunikacyjny
ć% Bernstein
ª% nierównoÅ›ci w szkole reprodukuje siÄ™ na poziomie jÄ™zyka
sposób mówienia wpływa na ludność
zbadał dzieci pod względem języka:
ć% klasa robotnicza  kod ograniczony
ć% klasa średnia  kod rozwinięty
ª% nauczyciele czÄ™sto pochodzÄ… z klas Å›rednich i dzieci z klas robotniczych mogÄ… nie dawać
sobie rady
ª% sposób życia doprowadza do przejÅ›cia na margines
ć% Bourdieu
ª% spoÅ‚eczeÅ„stwo różnicuje nie tylko kapitaÅ‚ ekonomiczny, ale przede wszystkim kulturowy
pewne klasy społeczne utrzymują władzę
Paradygmat ponowoczesny
ć% nie ma wielkich narracji, np. określone religie, ideologie
ć% ma swoje narracje
ª% brak jednego tonu myÅ›lowego
7
ª% nie ma takich samych wartoÅ›ci
ć% szkoła:
ª% brak jednoznacznego kodu
ª% brak autorytetu dla wszystkich
ª% krytyka - niechęć do wyższoÅ›ci cywilizacji zachodniej
ª% nacisk - każda wiedza jest powiÄ…zana z wÅ‚adzÄ… i na odwrót
ª% uczyć siÄ™ żyć z różnorodnoÅ›ciÄ…, każdy jest sobÄ…, ale aby żyli w zgodzie?
Historyczne podejście
1890-1918
ć% Durkheim
ª% wychowanie jest to fakt spoÅ‚eczny
ª% podstawowe cechy:
zewnętrzny w stosunku do jednostki
potencjalnie jest zdolny wywierać przymus
ć% np., waluta, normy społeczne, prawo, kultura
sprawdzenie: wyobraz
sobie czy możesz działać inaczej? sankcje (fakt społeczny)
dziecko podlega faktom społecznym
ć% dochodzi do wniosku, że tylko dzięki dyscyplinie może stać się człowiekiem
społeczeństwo formuje naturę ludzką (nie ma naturalnego instynktu społecznego)
człowiek pozostawiony sam sobie jest otchłanią
natura ludzka zyskuje gdyby został obalony przez społeczeństwo
ć% Edukacja
ª% cechy wychowania
musi zostać człowiekowi dana różnorodność wiedzy
musi pomimo mnogości doprowadzić do jedności społecznej
ª% patologiczne formy życia spoÅ‚ecznego
socjologiczna analiza samobójstwa (Durkheim)  statystyki w społeczeństwach
typy samobójstwa
ć% altruistyczne
ª% mÄ™czennik
ª% odda życie za spoÅ‚eczeÅ„stwo
ª% on jako jednostka siÄ™ nie liczy
ª% za dużo integracji spoÅ‚ecznej
ª% terroryÅ›ci: oddanie Bogu
ć% egoistyczne
ª% za maÅ‚o integracji
ª% brak przywiÄ…zania do głównych idei spoÅ‚ecznych
ª% brak sensu życia
ª% najwiÄ™ksze zagrożenie we współczesnym Å›wiecie
ć% fatalistyczne
8
ª% za dużo norm spoÅ‚ecznych
ª% poczucie fatum
ª% systemy totalitarne
ª% brak autonomii
ć% anomia społeczna
ª% za maÅ‚o regulacji spoÅ‚ecznej
ª% ludzie nie wiedzÄ… jak żyć  brak norm i wzorów
ª% zagubienie
ª% najwiÄ™ksze zagrożenie we współczesnym Å›wiecie
9
 1918-1945
ć% kontrola
ć% Nazistowskie wychowanie
ć% brak jednoznacznego systemu jak wychowywać
ć% duża ilość niechęci0
ć% duża ilość oddania państwu
ć% podstawowe cechy wychowania (socjaliści nie chcieli tego przyjąć)
ª% uczyÅ‚o siÄ™ rozróżnienia ludzi na poziomie spoÅ‚ecznym i biologicznym
ª% najwyższym celem paÅ„stwa byÅ‚o stworzenie homogenicznego spoÅ‚eczeÅ„stwa - jedność
rasowa lepszych
ª% porzÄ…dek spoÅ‚eczny ma być hierarchiczny, a na czele autorytet, poziom spoÅ‚eczny i rodzinny
ª% nacisk na mocnÄ…, patriarchalnÄ… rodzinÄ™
ª% każdy czÅ‚owiek ma wiedzieć, że należy do ludu panów (może zabierać gorszym ziemiÄ™, ma
prawo do życia, gorszy nie ma tego prawa)
ć% Edukacja wychowanie młodego nazisty
ª% wychowanie zaczyna siÄ™ od domu
ª% wpÅ‚yw rodziców ograniczony
rodzice przekazujÄ… dobre geny
podległość ojcu
ª% po skoÅ„czeniu 10 lat mÅ‚odzież hitlerowska (Hitlerjugend)
podział na płeć
dużo  imprez integracyjnych, uroczystości
marsze aby poczuli wspólnotę (więz
)
szkoły mocno zhitleryzowane
dzieci nie były w stanie rozróżnić granicy między wierzą rzetelną a ideologią
 Jesteśmy urodzeni po to, aby umierać za ojczyznę.
1945-1969
ć% integracja
1970-1980
ć% Szkoła frankfurcka (Adorno)
ª% każda forma wychowania musi odnosić siÄ™ do zagÅ‚ady (np. Auschwitz)
ª% jak wychowywać po zagÅ‚adzie?
takie coś nie powinno się znowu wydarzyć
całe społeczeństwo musi działać, pomyśleć jak to jest, że w takiej cywilizacji, coś takiego
się stało
może sama logika procesu wychowania do tego doprowadziła
ludzie normalni brali udział w zagładzie  normalna forma życia społecznego
jeśli założymy, że zagłada wynikała z procesu wychowania, a to się nie zmieniło, to nadal
jest to możliwe
wychować człowieka, aby krytykował złe zachowanie
istotność wychowania
10
ć% materialnie nie można zmienić społeczeństwa, od podstaw się nie da
ć% na wychowanie można wpłynąć  tak aby człowiek mógł z tego wychowania
korzystać
ª% BA

DY:
wychowywać człowieka aby podlegał jednemu autorytetowi /autorytaryzm/ - uległość
myślenie, że powinno się wrócić do wspólnotowości
ć% silna wspólnota ma zawsze wrogów WOJNY
gloryfikacja pozamiejskiego stylu życia  ponowoczesny styl życia
ć% + coś, czego już nie ma
ć% - esesmani z wiejskich terenów
ª% najgorsze punkty nowoczesnoÅ›ci, którym trzeba zaradzić
rozwój języka
ć% pielęgnować język
ć% wykorzystywany by obrażać, głosić nienawiść, manipulować
kultura fizyczna  sport
ć% przybiera kształt pseudo wojny
ć% konflikt
zbiorowość ważniejsza niż jednostka
ć% utrata wyjątkowości
ć% wychowanie powinno dbać o autonomię
mężczyz
ni są wychowywani, aby być  męscy
ć% prawdziwy facet  brutal
gospodarka
ć% traktowanie ludzi względem kosztów i zysków
rozwój technologiczny
ć% podążanie za tym co nam jest niepotrzebne
ć% należy korzystać tylko z tego, co jest korzystne dla człowieka
1980  teraz
ć% refleksja
11
Społeczeństwo obywatelskie
do lat 70-tych, nie było potrzeby mówienia o społeczeństwie obywatelskim
od lat 80-tych społeczeństwo nie jest wynikiem praw, ale demokracja musi być wywalczona
ć% solidaryzacja, obrona, sprzeciw
ć% ciąg wydarzeń
duża ilość imigrantów  stan typowy dla zachodu
Kim jest obywatel?
ć% perspektywa polityczno - prawna
ª% formalny status bycia obywatelem danego paÅ„stwa
ª% prawa i obowiÄ…zki
ª% postaw moralna
ć% perspektywa społeczna
ª% relacje miÄ™dzyludzkie
ª% podejÅ›cie liberalne i republikaÅ„skie
ć% Summers  liczy się praktyczne działanie, nie tylko status
Bycie obywatelem daje
ć% poczucie bezpieczeństwa
ć% obywatel moralnie czuje się współodpowiedzialny za kondycję społeczną w której żyje
ć% zobowiązanie do dbałości o wspólnotę
Podejście historyczne
ć% Marshall - 3 składniki obywatelskości
ª% formalny (cywilny)
status obywatela
prawa niezbędne np. wolność
przełom XVIII  XIX wieku
ć% wielka Karta Wolności
ª% żaden wolny czÅ‚owiek (szlachcic) nie może być aresztowany bez wyroku
sÄ…dowego
ć% Polska, 1573  Akt Konfederacji Warszawskiej
ª% wolność sumienia
ª% zrównanie praw szlachty bez wzglÄ™du na wyznanie religijne
ć% 1790  Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela
ª% polityczny
obywatel ma te same prawa i obowiÄ…zki
obywatel bierze czynny udział w polityce
możliwość decydowania o prawie w danym narodzie
wielki ruch emancypacji
ª% spoÅ‚eczny
wychodzi ponad prawa podstawowe
np. do korzystania z własnych owoców, zabezpieczenie społeczne, uczestniczenie życiu
kulturowym, wyrażanie publicznej opinii
12
 Kontakty międzyludzkie
ć% Lock - liberalna koncepcja obywatelskości
ª% jednostka jest autonomiczna
ª% czÅ‚owiek kieruje siÄ™ wÅ‚asnymi potrzebami
ª% paÅ„stwo powinno gwarantować, że jednostki bÄ™dÄ… mogÅ‚y w peÅ‚ni speÅ‚niać swoje potrzeby
(bez szkody dla innych)
ª% paÅ„stwo musi być neutralne wobec dziaÅ‚aÅ„ ludzi
ª% powinno polegać na dobrowolnym poÅ‚Ä…czeniu siÄ™ autonomicznych jednostek
ć% republikańska koncepcja obywatelskości
ª% punkt wyjÅ›cia: dbanie o dobro wspólne
ª% jednostka nigdy nie jest caÅ‚kowicie autonomiczna
ª% jednostka ma odpowiedzialność pielÄ™gnacji paÅ„stwa, wspólnoty
ª% paÅ„stwo nie jest neutralne
powinno nakłaniać ludzi do umorzenia dobra wspólnego
ª% dobro wynika z życia kulturowego
ª% spoÅ‚eczeÅ„stwo liberalne nie może być w peÅ‚ni obywatelskie
13
Myśl społeczna o obywatelstwie
Arystoteles
ć%  Polityczna wspólnota
ª% obywatele bÄ™dÄ… w stanie wchodzić w relacje, ale potrzebujÄ… do tego cnót
polityka nie opiera siÄ™ o despotyzm
zabezpieczenie przed barbarzyństwem i despotyzmem
XVII wiek - Społeczeństwo obywatelskie jako umowa społeczna
ć% zdystansowanie się do
ª% religii
ª% tradycji
ª% natury
ć% Hobbs
ª% czÅ‚owiek z natury jest egoistÄ…, jest zÅ‚y i może robić co chce
ª% ludzie zobowiÄ…zujÄ… siÄ™ stworzyć umowÄ™ spoÅ‚eczeÅ„stwo  paÅ„stwo
dzięki temu będą mogli razem żyć
ć% koszt: oddanie dużej części naturalnej wolności
ª% silnÄ… rolÄ™ przypisywaÅ‚ paÅ„stwu
ć% Locke
ª% egoistyczna rywalizacja
ª% ludzie sÄ… wolni, ale chcÄ… ze sobÄ… współpracować
reguły współpracy powinny być zabezpieczone  prawo
ª% paÅ„stwo - instytucja pomocnicza
ª% spoÅ‚eczeÅ„stwo obywatelskie - wolni ludzie
ª% jednostka ma pierwszeÅ„stwo w odniesieniu do paÅ„stwa
ª% paÅ„stwo ma pierwszeÅ„stwo w odniesieniu do prawa
ć% Rousseau
ª% czÅ‚owiek z natury jest dobry i tylko z natury
cywilizacja jest jego największym nieszczęściem
ª% naturalna miÅ‚ość zostaÅ‚a zniszczona
ª% trzeba Å‚agodzić zÅ‚e skutki
ª% podstawÄ… umowy jest wola ogółu
ª% czÅ‚owiek ze swej natury bÄ™dzie siÄ™ dobrowolnie poddawaÅ‚ roli ogółu
ª% wola ogółu nie może siÄ™ mylić, daje czÅ‚owiekowi szczęście
człowieka trzeba zmusić do wolności
Szkockie oświecenie
14
ć% najważniejszym elementem są dobre maniery
ć% wysoki poziom etyki
ć% społeczeństwo cywilizowane
ª% wysoka ogÅ‚ada
ª% wolny rynek
ª% rozwój zasad moralnych
ª% wolność w praktyce
ª% handel uczy dobrych manier
ª% moje szczęście zależy od szczęścia innych
ć% społeczeństwo obywatelskie
ª% spoÅ‚eczeÅ„stwo kapitalistyczne
minimalna rola państwa
ª% ważne jest aby ludzie siÄ™ zrzeszali
nauka poprzez praktykÄ™
nauka jak współdziałać
XIX wiek
ć% Hegel
ª% widzialny Å›wiat jest rozwojem ducha (samoÅ›wiadomy rozwój)
ª% rozwój spoÅ‚eczeÅ„stwa rozwój ducha
społeczeństwo powinno stworzyć etyczne wspólnoty,
nie liczy się jednostka a społeczeństwo
etapy:
ć% rodzina
ª% stanowi jedność - niepodzielna
ª% rodzina = osobowy byt
ª% małżeÅ„stwo jak o podstawa
nie musi opierać się na miłości
nie ma indywidualnych potrzeb jednostki
ma tworzyć etyczną pełność
kobieta podległa mężowi
ª% gdy pojawia siÄ™ dziecko nastÄ™puje obiektywizacja stosunku miÄ™dzy rodzicami
złamanie oporu dziecka
zmuszenie do posłuszeństwa
ª% dochodzi tylko do sprzecznoÅ›ci koniecznej
każde dziecko musi wyjść z domu, usamodzielnić się, uwolnić się od rodziców
ć% społeczeństwo obywatelskie
ª% relacje ekonomiczne
ª% praca
wytwarzanie dóbr
wymiana
ª% dystans do rodziny
15
ª% ukierunkowanie na wÅ‚asne potrzeby
ª% zewnÄ™trzne czynniki ograniczajÄ…ce chaos
ograniczenie samowoli prawo
ć% instrumenty Państwa np. policja
ć% państwo
ª% najwyższy byt na poziomie spoÅ‚ecznym
ć% Marks
ª% bazowaÅ‚ na Heglu
ª% analizowaÅ‚ AngliÄ™
ª% to, co siÄ™ materializuje to siÅ‚y wytwórcze, a nie duch
ª% stosunki produkcji zależą od ogółu siÅ‚ wytwórczych
ª% spoÅ‚eczeÅ„stwo Hegla jest kapitalistyczne  wyzysk burżuazji
ª% zmiana spoÅ‚eczeÅ„stwa na komunistyczne  mniejsza rola paÅ„stwa (wyszÅ‚o odwrotnie)
ć% Tocqueville
ª% nawiÄ…zywaÅ‚ do tego jak sobie radzi USA - stworzenie spoÅ‚eczeÅ„stwa z niczego
amerykanie zdolni do swobodnej współpracy - na poziomie politycznym sami się
organizujÄ…
altruistyczny egoizm:
ć% czynienie dobra leży w jego własnym interesie
najpierw społeczeństwo obywatelskie potem Państwo
etos Amerykanów
ć% człowiek się spełnia całkowicie, gdy działa dla innych
wartości religijne, obyczaje centrum społeczeństwa obywatelskiego
Współczesność
ć% zdolność do samoorganizacji
ª% nie podlega bezpoÅ›redniej kontroli paÅ„stwa
ª% Dahrendorf
społeczeństwo tworzy się przez względnie autonomiczne organizacje i instytucje
(NGO'sy, 3 sektor)
ć% związki zawodowe
ć% przedsiębiorstwa
ć% ruchy społeczne
ć% uniwersytety prywatne
ć% kościół
ć% gdy brak podstawowych procedur komunikacyjnych samoorganizacja nie wystarczy
ª% gdy sÄ… na wysokim poziomie dziaÅ‚ania zgodne z konstytucjÄ…
ª% Habermas
oprócz III sektora, potrzeba komunikacji
16
 samoograniczenie
ć% zdolność do rywalizacji, ale też uznawania drugiego jako pełnoprawnego członka
tego samego społeczeństwa
ć% musimy mieć wspólnotę norm i wartości
ª% stabilność nie może opierać siÄ™ na przypisanych wartoÅ›ciach (np. religia)
to, co budowało się w oświeceniu powinno być teraz
ramy dla wszystkich
Typologie działań według Szackiego
ć% Państwo
ª% podmiot publiczny cele i dziaÅ‚ania sÄ… publiczne
ć% Rynek
ª% podmioty prywatne cele i dziaÅ‚ania prywatne
ć% Korupcja
ª% podmiot publiczny
ª% cele prywatne
ć% Społeczeństwo obywatelskie
ª% podmiot prywatny
ª% cele publiczne
ć% 3 możliwości stosunku społeczeństwa do państwa
ª% spoÅ‚eczeÅ„stwo bÄ™dzie siÄ™ przeciwstawiać wÅ‚adzy
ª% spoÅ‚eczeÅ„stwo jest dodatkiem do paÅ„stwa
ª% paÅ„stwo uzupeÅ‚nieniem spoÅ‚eczeÅ„stwa
Społeczeństwo obywatelskie w Europie
ć% solidarność - ruch oparty na zasadach moralnych, sprzeciw wobec władzy
ć% cechy
ª% antypolityka  obywatel ma przestać być pionkiem wÅ‚adzy
nie dla manipulacji
udział obywateli w życiu publicznym  współdziałanie z władzą
laicka alternatywa dla społeczeństwa totalitarnego
ć% wizyta JPII w Polsce:
ª% przeÅ‚amanie izolacji spoÅ‚ecznej obywateli
ª% przeÅ‚amanie dyskursu politycznego
ć% po 89 roku
ª% gdy spoÅ‚eczeÅ„stwo nie ma wroga to siÄ™ rozpada
ª% do dziÅ› mamy dyskurs polityczny
17
Ponowoczesność
Główne cechy życia społecznego
ć% jakościowe zmiany społeczno  kulturalne (upadek wielkich ideologii)
ć% kultura zachodnia straciła poczucie mesjanizmu
ć% aspekty życia społecznego ulegają urynkowieniu
ª% logika wymiany rynkowej  kalkulacja zysków i strat
ć% zmniejszenie siły kościołów jako instytucji
ć% wzrost fundamentalizmu religijnego  jednoznaczny bunt
ª% religia staje siÄ™ narzÄ™dziem walki
Szkic historyczny ponowoczesności
ć% nowoczesność
ª% zmiany gospodarcze XV, XVI, XVII wieku
ª% zmiany polityczne
demokracja i liberalizm
ª% zmiany kulturowe
większy zasięg edukacji
sekularyzacja
optymizm
ª% mania porzÄ…dkowania wszystkiego racjonalnie  daje poczucie kontroli
ć% przełom XIX i XX wieku
ª% kryzys nowoczesnoÅ›ci
ª% Nietzsche  myÅ›li filozoficzne obronÄ… dla nowoczesnoÅ›ci punkt wyjÅ›cia do nowego
kierunku
śmierć Boga  stan kultury w którym żadna idea nie jest w stanie wprowadzić porządku
społecznego
ª% Simmel  czasy przeÅ‚omowe
decentralizacja kultury
ć% kiedyś scentralizowana kultura stanowiła punt odniesienia
ć% wartości się zmieniały ale zawsze była centralna idea
ć% brak idei  czegoś najważniejszego dla społeczeństwa
ć% dzisiaj ludzie chcą udanego życia i ikt nie będzie im narzucał co mają robić
ć% decentralizacja = chaos
ª% brak jednolitego porzÄ…dku dla caÅ‚ego spoÅ‚eczeÅ„stwa (ale jest wiele maÅ‚ych
porządków, każdy ma swój)
ª% nie wiadomo co jest dobre a co zÅ‚e
Lyotard
ć% koniec wszelkich meta narracji  nie ma jednoznacznych pojęć
ć% mini narracje  jednostkowe narracje
ć% wiele historii na różnych poziomach
ć% każdy lubi żyć tak jak chce
18
ć% życie nie opiera się na wartościach i normach
Foucault
ć% społeczeństwo nigdy nie było porządkiem ale polem bitwy
ć% polityka to kontynuacja wojny innymi środkami
ª% w instytucjach wygra silniejszy, ten który ma prawo coÅ› gÅ‚osić
ć% w społeczeństwie nie ma jak załagodzić tego konfliktu  nikt nie może narzucać innym swojej
woli
ć% konflikt trwa nieprzerwanie  społeczeństwo nieustannego konfliktu
Postmoderniści
ć% stan chaosu jest dobry
ć% tak długo jak trwa konflikt nie ma kłamstwa  widać różnorodne podejście do życia
ª% konflikt = pluralizm
ª% wolna decyzja, dobrowolność
ć% poczucie bezpieczeństwa ontologicznego  brak poczucia zagubienia
ć% Bauman
ª% odnalezienie wÅ‚asnej osobowoÅ›ci jest trudne
ª% nie możemy czekać, aż ktoÅ› nam poda jakieÅ› wzorce, musimy sami szukać
ª% wzorce osobowoÅ›ci:
pielgrzym  poszukiwanie zmiennego celu (nie Boga)
ć% spacerowicz
ª% konsument
ª% rodzinna wycieczka do galerii
ª% istota tÅ‚umu
ª% anonimowość
ª% nakÅ‚adanie masek
ª% gra w teatrze
ć% włóczęga
ª% brak przywiÄ…zania do jednego miejsca
ª% nowe przygody  zatrzymanie jest nudne
ª% nieprzewidywalność  najwyższa wartość życia
ª% brak ryzyka przywiÄ…zania
ć% turysta
ª% kolekcjoner wrażeÅ„
ª% podróżuje ale zakorzeniony w jednym miejscu
ª% sam decyduje gdzie idzie (ma pieniÄ…dze)
ª% pÅ‚aci i wymaga
ª% nie jest moralnie obciążony
ª% sztuka życia pod wzglÄ™dem estetycznym
19
ć% gracz
ª% walczy o dobra pozycjÄ™ spoÅ‚ecznÄ…
ª% czÄ™sto o jego życiu decyduje traf
ª% posiada idoli
20
Socjologia wizualna
tworzenie obrazów stało się powszechną rozrywką
aparat fotograficzny, kamera, telefon komórkowy stały się najbardziej popularnymi gadżetami
obrazy nie wiążą się już tylko ze sztuką ale mają charakter bardziej prywatny i masowy  zdjęcia
rodzinne, albumy, fotoblogi, YouTube
patrzenie na obrazy staje się czynnością częstszą niż czytanie tekstów  jesteśmy otoczeni przez
obrazy (bierna percepcja)
Zjawiska:
ć% ikonosfera  różnego typu obrazy, które napotykamy w naszym otoczeniu, od dzieł malarskich
w muzeach po reklamowe billboardy na ulicach
ć% socjosfera  wszystko, co widzialne, związane z działaniami ludzi
ª% wizerunek
ª% cywilizacyjne otoczenie
ć% reżimy obrazowania  reguły, wzory, style tworzenia obrazów, kształtowania wizerunku czy
designu wytwarzanych przedmiotów albo obiektów (moda, styl malarski)
ć% reżimy patrzenia  reguły pozwalające na przyglądanie się lub zabraniające przyglądania się
pewnym osobom czy przedmiotom, utrwalania ich wizerunków (np. fotografowania)
Nasycenie wizualnością
ć% innowacje techniczne np. komórki, aparaty itp.
ć% logika ekonomiczna
ª% kapitalizm konsumpcyjny
ª% wyglÄ…d, forma, opakowanie
Społeczeństwo ekshibicjonizmu i podglądactwa
ć% manipulacje wizerunkiem
Wizualność staje się treścią międzyludzkiego komunikowania się !!!
Przejawy kultury wizualnej
ć% społeczeństwo ikon
ª% obrazy artystyczne, graffiti, szyldy, znaki drogowe, flagi, strony internetowe
ª% znaczenie nadanie przez autora
wywołanie przeżycia
przekazanie komunikatu
ć% społeczeństwo spektaklu
ª% życie to teatr, a my w nim gramy
ª% potrzeba istnienia audytorium np. mecz piÅ‚ki nożnej
ć% społeczeństwo autoprezentacji
ª% ludzie przywiÄ…zujÄ… uwagÄ™ do opinii innych na swój temat  chcÄ… stworzyć jak najlepsze
wrażenie
ª% zwierciadÅ‚o spoÅ‚eczne (interakcjonizm)
ª% jaz
Å„ odzwierciedlona (Cooley)
ª% metafora odgrywania ról w teatrze (Goffman)
21
ć% społeczeństwo designu
ª% zwracamy uwagÄ™ na kolor, ksztaÅ‚t, formÄ™, plastycznÄ… innowacyjność, opakowanie towarów
ª% strategia zdobywania uznania u innych
ć% społeczeństwo podglądactwa
ª% podpatrywanie celebrytów
ª% korzystanie z bogactwa impresji
Zwrot wizualny w naukach społecznych
ć% koniec XX wieku
ć% Boehm
ª% zwrot ikoniczny
zmiany w obrębie nauk humanistycznych
rozszerzenie tradycyjnej perspektywy historii sztuki na wszelkie rodzaje przedstawień
wizualnych np. graffiti (nauka o obrazach)
ć% Mitchell
ª% zwrot obrazowy
postulat uznania autonomicznego statusu obrazów w ramach kultury
ć% Sztompka
ª% zwrot wizualny
obejmuje dwa powyższe zwroty
przedmiotem badań powinny być wszystkie rodzaje obrazów i ich autonomiczny wpływ
na świadomość i działania odbiorców
ć% kultura jako obiekt badawczy  punt docelowy np. studia kulturowego
ć% kultura jako zasób badawczy  środek pomocny przy wyciąganiu wniosków na temat
cech i prawidłowości życia społecznego
22
Społeczeństwo a płeć
przynależność do płci jest najbardziej istotną przynależnością w życiu człowieka
pierwsza tożsamość
Historia
ć% od lat 60'-70'
ª% popularne staje siÄ™ badanie czy dane teorie wynikajÄ… z biologii, czy z kultury
ª% rola i znaczenie kobiety w życiu spoÅ‚ecznym
ª% pÅ‚eć biologiczna  sex, anatomia, fizjologia
ª% pÅ‚eć kulturowa  gender
zbiorowo konstruowana a jednostkowo przyswajana
ć% II fala komunizmu
ª% pÅ‚eć biologiczna nie ma znaczenia
ª% liczy siÄ™ tylko pÅ‚eć kulturowa
Obecne stanowiska
ć% dziś nie ma stanowiska że tylko biologia decyduje o płci
ª% pozycja biologiczna
kwestie kulturowe ograniczane przez ramy biologii (socjobiologia)
ª% pozycja interakcyjna
cechy biologiczne i kulturowe się uzupełniają
czynniki biologiczne dajÄ… predyspozycje
kultura decyduje o tym kim jesteśmy  pewne cechy są umacniane w ciągu życia, inne
nie
twórczy dialog z pozycją kulturową
ª% pozycja kulturowa
biologiczne czynniki istniejÄ…, ale to kultura decyduje (dominacja kultury nad biologiÄ…)
twórczy dialog z pozycją interakcyjną
ª% pozycja spoÅ‚eczna
neguje byt odrębnej płci biologicznej
kultura decyduje, biologia nie ma znaczenia
Modele podejścia do płci
ć% model psychoanalizy
ª% olbrzymi wpÅ‚yw na niezmienienie czÅ‚owieka
ª% na życie psychiczne oddziaÅ‚uje głównie podÅ›wiadomość
ª% rozwój czÅ‚owieka
ID - popędy
EGO  wola, która chce kontrolować popędy (godzi ID i SUPEREGO)
SUPEREGO  normy, nakazy, zasady
ª% rozwój seksualny dziecka
faza oralna  badanie ustami
faza analna  kończy się w wieku 4 lat - samokontrola
faza genitalna  utożsamianie z płcią
23
ć% behawioryzm
ª% czÅ‚owiek jest taki jaki zostaÅ‚ uwarunkowany
ª% reaguje na bodz
ce
ª% selektywne uczenie siÄ™
ª% bodziec reakcja (wzmacnianie przez nagrody)
ª% Bandura
uczymy siÄ™ na modelach
powielamy to co jest nagradzane
ć% perspektywa kognitywna
ª% polemika z behawioryzmem i psychoanalizÄ…
bodziec umysł reakcja
błędem jest myślenie, że człowiek to zlepek popędów
ª% czÅ‚owiek siÄ™ konstytuuje poprzez interakcje
ª% fazy:
sensoryczno  motoryczna (od urodzenia do 2 lat)
przedoperacyjna (2-7)
ć% aktywacja wyobraz
ni
ć% egocentryczne spojrzenie na światowego
operacji konkretnych (7-11)
ć% logiczne myślenie
ć% widzenie innych osób
ć% świadomość płci
operacje formalne (od 12)
ć% myślenie w pełni logiczne
24
Socjologia religii
bada jak religia wpływa na życie społeczne i odwrotnie
powstała w nowoczesności, gdy religia przestała integrować społeczeństwo
Durkheim
ć% społeczeństwo to Bóg
ć% 2 formy solidarności
ª% tradycyjne spoÅ‚eczeÅ„stwo
solidarność mechaniczna
wszyscy mają podobne obowiązki, uczestniczą w podobnych czynnościach
jednostka uzależniona od społeczeństwa
szczególne znaczenie religii
jednolita świadomość
religia jest wszystkim i wszystko obejmuje
wartości moralne uzależnione są od religii
ª% nowoczesne spoÅ‚eczeÅ„stwo
solidarność ograniczona
różnice między ludz
mi
podział pracy
oddzielenie prawa od religii
jednostka jest coraz bardziej refleksyjna
kontrola treści religii
brak głębszej więzi międzyludzkiej
Weber
ć% społeczeństwo - wypadkowe działania jednostek
ć% religia  nośnik dla zmian społecznych
ć% kapitalizm był współtworzony przez protestantyzm
ª% kalwiniÅ›ci  czÅ‚owiek z góry jest przeznaczony dla nieba lub piekÅ‚a
ć% świat traci uduchowienie  rozwój racjonalizmu
ć% religia to podmiot niezależny od społeczeństwa
Współczesność
ć% sekularyzacja od XX wieku
ª% Le Bras  wzrasta liczba nie wierzÄ…cych dlatego, że ludzie sÄ… konformistami, nie dlatego, że
nie wierzÄ…
ª%
ª% Berger
człowiek traci możliwość integracji na poziomie instytucjonalnym
zabójczy wpływ na religię:
ć% pluralizm światopoglądowy
ć% rozwój technologiczny
ć% natężenie procesów komunikacyjnych
sekularyzacja to nie przypadek
ć% bogowie niechrześcijańscy
25
ć% bóg to coś całkiem oderwanego od świata ludzkiego
ć% ludzie mają wrażenie, że nie podlegają bożym prawom
ć% świat jest bardziej racjonalny
ª% empiryczne wskaz
niki sekularyzacji:
systematycznie zmniejsza się liczba osób chodzących do kościoła
brak regularnego przyjmowania sakramentów
brak modlitwy
brak formalnego zwiÄ…zania z instytucjami religijnymi
ª% Luhmann
prywatyzacja religii  traci instytucjonalny charakter  podejście indywidualne każdego
człowieka
ć% religia pozbawiona kościoła
ć% indywidualna odpowiedniość religii
ć% religia oddzielona od moralności
ć% selektywność akceptacji prawd wiary
ludzie nie czuja siÄ™ ograniczeni robiÄ… co chcÄ…
ª% Bellah
analiza przemówień rezydentów
ć% różnice religijne nie grają istotnej roli , aby nikt nie czuł się pokrzywdzony 
neutralność
ć% religia jest instrumentem wykorzystywanym do zachęcenia do udziału w życiu
obywatelskim
ć% traci silne korzenie świadomości indywidualnej
26