ZARZ
DZANIE
WYKA
AD 5
Typy i ewolucja struktur organizacyjnych
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 1
wykład: Zarządzanie
STRUKTURA ORGANIZACYJNA
Struktura organizacyjna to zbiór różnych elementów
organizacyjnych, czyli pojedynczych stanowisk pracy, komórek
organizacyjnych i jednostek organizacyjnych oraz powiązań
między nimi.
Komórka organizacyjna to zespół ludzi składający się z kierownika
i podwładnych, realizujący cel działania, zharmonizowany z celem danej
organizacji. Komórka organizacyjna jest najmniejszą jednostką organizacyjną.
Zwykle jednostka organizacyjna jest zbiorem komórek organizacyjnych,
kierowanym przez jednego zwierzchnika.
Powiązania  występujące w definicji struktury organizacyjnej  nazywane są
więziami organizacyjnymi.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 2
wykład: Zarządzanie
1
TYPY STRUKTUR ORGANIZACYJNYCH
Dokonując typologii struktur organizacyjnych najczęściej
przyjmuje się następujące kategorie opisowe:
1. Rozpiętość i liczba szczebli kierowania.
2. Dominujące więzi organizacyjne.
3. Dominujące kryteria wyodrębniania podstawowych
jednostek organizacyjnych.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 3
wykład: Zarządzanie
ROZPI
TOŚĆ I LICZBA SZCZEBLI KIEROWANIA
Ze względu na rozpiętość kierowania i liczbę szczebli
kierowniczych wyróżniamy:
1. STRUKTURY PA
ASKIE
(MAA
E SPI
TRZENIE KIEROWANIA, MAA
A LICZBA SZCZEBLI KIEROWNIA PRZY
STOSUNKOWO DUŻEJ ROZPI
TOŚCI KIEROWANIA)
2. STRUKTURY SMUKA
E
(DUŻE SPI
TRZENIE KIEROWANIA, DUŻA LICZBA SZCZEBLI KIEROWNIA PRZY
STOSUNKOWO MAA
EJ ROZPI
TOŚCI KIEROWANIA)
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 4
wykład: Zarządzanie
2
STRUKTURY PA
ASKIE
KIEROWNIK NACZELNY
WYKONAWCY
KIEROWNICY POŚREDNI
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 5
wykład: Zarządzanie
ZALETY STRUKTUR PA
ASKICH
1. Krótsze drogi i czas przepływu informacji w kierunku pionowym.
2. Mniejsze zniekształcenie przekazywanych informacji.
3. Większa podatność na innowacje generowane na niższych
szczeblach.
4. Lepsze warunki do wyzwalania inicjatywy oddolnej.
5. Pełniejsze wykorzystanie możliwości kierowników.
6. Niższe koszty utrzymania kadry kierowniczej.
7. A
atwiejsza koordynacja pionowa.
8. Lepsze warunki do decentralizowania decyzji.
9. Sprzyja bardziej globalnemu postrzeganiu działalności
gospodarczej.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 6
wykład: Zarządzanie
3
WADY STRUKTUR PA
ASKICH
1. Trudności w koordynacji poziomej (nawet w ramach jednej
komórki organizacyjnej).
2. Brak większych rezerw kadry kierowniczej (ze względu na pełne
wykorzystanie kierowników), mniejsza elastyczność w ustalaniu
nietypowych zadań kierowniczych i terminów i realizacji.
3. Konieczność dokładnej regulacji zastępstw aktywnych
i pasywnych.
4. Mniejsze możliwości wykorzystania awansów pionowych jako
elementu motywacji.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 7
wykład: Zarządzanie
STRUKTURY SMUKA
E
KIEROWNIK NACZELNY
KIEROWNICY POŚREDNI WYKONAWCY
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 8
wykład: Zarządzanie
4
ZALETY STRUKTUR SMUKA
YCH
1. A
atwość koordynowania współdziałania niewielu podwładnych
w ramach jednej komórki organizacyjnej.
2. Występowanie pewnych rezerw kierowniczych, co zwiększa
elastyczność ustalania nietypowych zadań kierowniczych
i terminów ich realizacji.
3. Większa możliwość wykorzystania awansów pionowych jako
elementu motywacji.
4. A
atwiejsza koordynacja pozioma na poszczególnych szczeblach
zarządzania.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 9
wykład: Zarządzanie
WADY STRUKTUR SMUKA
YCH
1. Dłuższe drogi i czas przepływu informacji w kierunku pionowym.
2. Większe zniekształcenia przekazywanych informacji w kierunku
pionowym.
3. Mniejsze możliwości  przebicia innowacji generowanych na
niższych szczeblach.
4. Mniejsze możliwości wyzwalania inicjatywy podwładnych
i kształtowania ich samodzielności.
5. Niepełne wykorzystanie kierowników (rozpiętość rzeczywista
kierowania mniejsza od potencjalnej).
6. Wyższe koszty utrzymania kierowników.
7. Trudności koordynacji współdziałania licznych jednostek
organizacyjnych.
8. Sprzyja nadmiernej centralizacji decyzji.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 10
wykład: Zarządzanie
5
DOMINUJ
CE WI
ZI ORGANIZACYJNE
WI
ZI SA
UŻBOWE WI
ZI FUNKCJONALNE
PRZEA
OŻONY PRZEA
OŻONY
FUNKCJONALNY
PODWA
ADNY
PODWA
ADNY
FUNKCJONALNY
WI
ZI INFORMACYJNE
WI
ZI TECHNICZNE
NADAWCA
INFORMACJI
A B C D
KANAA
PRZEKAZU
ODBIORCA
WYKONAWCY CZ
STKOWI PROCESU
INFORMACJI
PRACY
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 11
wykład: Zarządzanie
RELACJE WI
ZI SA
UŻBOWYCH I FUNKCJONALNYCH
MISTRZ
WI
ZI SA
UŻBOWE I FUNKCJONALNE
POKRYWAJ
SI
I MAJ
TEN SAM
ZWROT (KIERUNEK UZALEŻNIENIA)
ROBOTNIK
DYREKTOR
WI
ZI SA
UŻBOWE I FUNKCJONALNE
POKRYWAJ
SI
, ALE MAJ

PRZECIWNY ZWROT (PRZECIWNE
KIERUNKI UZALEŻNIENIA)
RADCA PRAWNY
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 12
wykład: Zarządzanie
6
DOMINUJ
CE WI
ZI ORGANIZACYJNE
Ze względu na dominujące więzi organizacyjne wyróżniamy
następujące rodzaje struktur:
1. LINIOWE (SA
UŻBOWE)
2. FUNKCJONALNE
3. SZTABOWE
4. TECHNICZNE
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 13
wykład: Zarządzanie
STRUKTURY LINIOWE (SA
UŻBOWE)
DOMINUJ
WI
ZI SA
UŻBOWE, wszystkie pozostałe są do nich dostosowane,
silnie wyeksponowana jest zasada JEDNOOSOBOWEGO KIEROWNICTWA,
każdy podwładny ma JEDNEGO PRZEA
OŻONEGO, od którego otrzymuje
polecenia i przed którym odpowiada za realizację powierzonych zadań,
w strukturach tych mogą występować DORADCY FUNKCJONALNI na różnych
szczeblach zarządzania, jednak swoje role doradcze odgrywają ZAWSZE
wobec właściwych im PRZEA
OŻONYCH SA
UŻBOWYCH,
doradcy funkcjonalni niższego szczebla NIE POZOSTAJ
W ŻADNEJ
ZALEŻNOŚCI od doradców funkcjonalnych wyższego szczebla,
struktury te cechuje zwykle DUŻA CENTRALIZACJA UPRAWNIEC

DECYZYJNYCH, co wymaga od kadry kierowniczej dużej wiedzy oraz
zdyscyplinowania ze strony podwładnych,
widoczne jest również SILNE POWI
ZANIE PIONOWE (UZALEŻNIENIE
HIERARCHICZNE) pomiędzy najwyższymi a najniższymi szczeblami
zarządzania.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 14
wykład: Zarządzanie
7
STRUKTURY LINIOWE (SA
UŻBOWE)
KIEROWNIK NACZELNY WYKONAWCY
KIEROWNICY POŚREDNI
WI
ZI SA
UŻBOWE
DORADCY FUNKCJONALNI WI
ZI FUNKCJONALNE
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 15
wykład: Zarządzanie
ZALETY STRUKTUR LINIOWYCH
1. Jednoosobowe kierownictwo, łatwiejsze określenie
kompetencji i odpowiedzialności.
2. Sprzyja jednolitości kierowania (mniejsza sprzeczność zleceń
przekazywanych podwładnym).
3. Uniwersalizacja funkcji kierowniczych sprzyja globalizacji
myślenia kierowniczego i ułatwia politykę długofalowej obsady
stanowisk naczelnego kierownictwa.
4. Sprzyja szybkości podejmowanych decyzji (mniej uzgodnień
i mniej podmiotów zaangażowanych w procesy decyzyjne).
5. A
atwiejsza mobilność i zastępowalność kierowników liniowych
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 16
wykład: Zarządzanie
8
WADY STRUKTUR LINIOWYCH
1. Uniwersalizacja kwalifikacji osłabia ich jakość w warunkach
szybkiego postępu techniczno-organizacyjnego i dużych zmian
uwarunkowań zewnętrznych; odbija się to na jakości
podejmowanych decyzji.
2. Sprzyja dyrektywnemu stylowi kierowania i osłabia
innowacyjność i motywację pracowników niższych szczebli.
3. Długie drogi przepływu informacji, duża liczba tzw. punktów
zatrzymania.
4. Niebezpieczeństwo zniekształcenia informacji, szumy
informacyjne.
5. Utrudnienia w komunikacji poziomej.
6. Utrudnienia w integracji załogi i kształtowaniu właściwych
stosunków międzyludzkich (niebezpieczeństwo konfliktów
między pracownikami wyższych i niższych szczebli).
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 17
wykład: Zarządzanie
STRUKTURY FUNKCJONALNE
przeważają w nich WI
ZI FUNKCJONALNE nad więziami służbowymi,
cechą charakterystyczną tych struktur jest wyodrębnienie SPECJALISTYCZNYCH
(FUNKCJONALNYCH) STANOWISK KIEROWNICZYCH, którym przypisane są
określone uprawnienia (w ramach wyróżnionej specjalizacji funkcjonalnej) do
wydawania dyspozycji, doradzania i kierowania w stosunku do pracowników
zajmujących różne szczebla organizacyjne,
przykładowe funkcjonalne stanowiska kierownicze: specjalista ds. bhp i ppoż.,
specjalista ds. zarządzania jakością, specjalista ds. organizacji i zarządzania,
specjalista ds. controlingu,
Kierownicy funkcjonalni MAJ
PRAWO wydawać wiążące zalecenia
kierownikom i pracownikom niższych szczebli, co prowadzi do sytuacji, że
pracownicy podlegają większej liczbie ośrodków dyspozycyjnych (a nie
jednemu, jak w strukturach liniowych)
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 18
wykład: Zarządzanie
9
STRUKTURY FUNKCJONALNE
KIEROWNIK NACZELNY WYKONAWCY
KIEROWNICY POŚREDNI
WI
ZI SA
UŻBOWE
DORADCY FUNKCJONALNI WI
ZI FUNKCJONALNE
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 19
wykład: Zarządzanie
ZALETY STRUKTUR FUNKCJONALNYCH
1. Wysokie kompetencje kierowników funkcjonalnych sprzyjają
poprawności, szybkości i jakości podejmowanych decyzji.
2. Krótsze drogi przepływu informacji, mniej koniecznych
punktów zatrzymania informacji.
3. Większa elastyczność dostosowania się do szybkich zmian
wewnętrznych i zewnętrznych
4. Sprzyja integratywnemu stylowi kierowania i zespołowemu
podejmowaniu decyzji
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 20
wykład: Zarządzanie
10
WADY STRUKTUR FUNKCJONALNYCH
1. Naruszenie zasady jednoosobowego kierownictwa, mniej
klarowne określenie kompetencji i mniej jednoznaczne
egzekwowanie odpowiedzialności.
2. Niebezpieczeństwo niejednolitości kierowania (sprzeczność
zleceń różnych ośrodków dyspozycyjnych).
3. Wielość podmiotów zaangażowanych w podejmowanie decyzji
kompleksowych i konieczne uzgodnienia opóz
niają proces
decyzyjny.
4. Niebezpieczeństwo autonomizacji jednostek i stanowisk
funkcjonalnych.
5. Ścisła specjalizacja funkcji kierowniczych utrudnia politykę
długofalowej obsady stanowisk naczelnego kierownictwa.
6. Trudniejsza mobilność i zastępowalność kierowników
funkcjonalnych.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 21
wykład: Zarządzanie
STRUKTURY SZTABOWE
Istnieje w nich więz
SA
UŻBOWA, a na poszczególnych szczeblach
zarządzania występują doradcy funkcjonalni grupowani w SZTABY,
bezpośrednio podporządkowane tym organom, którym mają
doradzać.
Sztaby uzależniają funkcjonalnie oraz fachowo odpowiednie
organy doradcze na niższych szczeblach zarządzania.
Kierownicy konsultują się z doradcami, ale decyzje podejmują
sami.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 22
wykład: Zarządzanie
11
STRUKTURY SZTABOWE
KIEROWNIK NACZELNY
WYKONAWCY
KIEROWNICY POŚREDNI
WI
ZI SA
UŻBOWE
WI
ZI FUNKCJONALNE
DORADCY FUNKCJONALNI
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 23
wykład: Zarządzanie
ZALETY STRUKTUR SZTABOWYCH
1. Jednoosobowe kierownictwo - co sprzyja klarowności podziału
kompetencji i jednoznaczności w egzekwowaniu
odpowiedzialności oraz jednolitości kierowania .
2. Sprzyja sprawności podejmowania decyzji, łącząc zalety
szybkości i trafności.
3. Elastyczność w dostosowaniu się do zmian.
4. Kompetentna porada ze strony doradców.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 24
wykład: Zarządzanie
12
WADY STRUKTUR SZTABOWYCH
1. Możliwość wystąpienia konfliktu między stanowiskami
liniowymi i sztabowymi
2. Względnie długie drogi przepływu i przetwarzania informacji
3. Niebezpieczeństwo przekształcenia się więzi funkcjonalnych
w liniowe
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 25
wykład: Zarządzanie
STRUKTURY TECHNICZNE
Dominują więzi TECHNICZNE , a więzi służbowe i funkcjonalne
stanowią jedynie ich uzupełnienie.
Obowiązujący PODZIAA
PRACY narzuca sposoby przekazywania
i przetwarzania informacji oraz reguluje strukturę zasileń
materialnych.
Cechą tych struktur jest względnie niska formalizacja rozwiązań
organizacyjnych (ważniejsza rola norm i wzorców  pamięciowych )
Kierownicy wyższych szczebli koncentrują się na działaniach
taktycznych i strategicznych, w znikomy sposób angażując się
w działania bieżące.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 26
wykład: Zarządzanie
13
STRUKTURY TECHNICZNE
PRZEA
OŻONY
WI
y
SA
UŻBOWA
STANOWISKO
WI
y
TECHNICZNA
ORGANIZACYJNE
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 27
wykład: Zarządzanie
DOMINUJ
CE KRYTERIA WYODR
BNIANIA
PODSTAWOWYCH JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH
W tej klasyfikacji o typie struktur organizacyjnych decyduje
RODZAJ I LICZBA KRYTERIÓW, które są podstawą wyodrębniania
podstawowych części organizacji (pionów organizacyjnych,
zakładów). Większość spotykanych kryteriów wyodrębniania
podstawowych części organizacji można sprowadzić do trzech
grup:
1. FUNKCJONALNE  grupowanie i wyodrębnianie podstawowych
części organizacji na zasadzie podobieństwa czynności, zadań
lub stosowanych metod pracy.
2. OBIEKTOWE  grupowanie ze względu na podobieństwo
wyrobu bądz
grupy wyrobów czy grupy klientów.
3. PRZESTRZENNE  grupowanie ze względu na określony region,
rynek zbytu.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 28
wykład: Zarządzanie
14
DOMINUJ
CE KRYTERIA WYODR
BNIANIA
PODSTAWOWYCH JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH
Gdy w kształtowaniu struktury organizacyjnej danego
podmiotu przeważa jedno z wymienionych kryteriów,
to mamy do czynienia z tzw. JEDNOWYMIAROW

strukturą organizacyjną (funkcjonalną, obiektową, bądz

regionalną).
Z kolei gdy w strukturze dominują co najmniej dwa
kryteria grupowania (które dodatkowo są
równorzędne), to mamy wówczas do czynienia ze
strukturami WIELOWYMIAROWYMI (macierzowymi
i tenzorowymi)
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 29
wykład: Zarządzanie
STRUKTURY JEDNOWYMIAROWE
STRUKTURY FUNKCJONALNE
- Wyodrębnienia podstawowych jednostek organizacyjnych
dokonuje się na podstawie podobieństwa realizowanych przez
nie FUNKCJI.
- Podstawowe jednostki organizacyjne grupuje się w PIONY
FUNKCJONALNE (np. zaopatrzenie, produkcja, sprzedaż).
- Główna przesłanka kształtowania struktur funkcjonalnych
polega na tym, że wyodrębnienie kolejnych faz prowadzonej
działalności powinno ułatwić rozwiązywanie problemów
koordynacyjnych i integracyjnych całej firmy.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 30
wykład: Zarządzanie
15
JEDNOWYMIAROWA STRUKTURA FUNKCJONALNA
ZARZ
D FIRMY
TECHNICZNE
BADANIE I
ZAOPATRZENIE ZAPLECZE PRODUKCJA ZBYT FINANSE
ROZWÓJ
PRODUKCJI
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 31
wykład: Zarządzanie
STRUKTURY JEDNOWYMIAROWE
STRUKTURY OBIEKTOWE
- Dominującym kryterium strukturyzacji organizacyjnej jest
określony OBIEKT (np. wyrób, grupa wyrobów, klient).
- Takie podejście sprawia, że w strategii przedsiębiorstwa
priorytet zyskują kwestie integracyjno-koordynacyjne swoiste
dla poszczególnych  obiektów .
- Każdy wyodrębniony podsystem obiektowy ma własną
wewnętrzną strukturę organizacyjną (zwykle funkcjonalną),
względnie niezależną od pozostałych systemów obiektowych.
- W strukturach obiektowych występują także CENTRALNE
KOMÓRKI REGULACYJNE podporządkowane naczelnemu
kierownictwu, które realizują zadania wspólne dla wszystkich
podsystemów i reprezentują całościowe interesy organizacji.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 32
wykład: Zarządzanie
16
JEDNOWYMIAROWA STRUKTURA OBIEKTOWA
NADRZ
DNE KIEROWNICTWO
CENTRALNE
KOMÓRKI
KADRY FINANSE B+R STRATEGIA PRAWO
REGULACYJNE
Produkcja Produkcja Produkcja
PODSYSTEMY
OBIEKTOWE
wyrobu A wyrobu B wyrobu C
PIONY
ZAOPATRZENIE PRODUKCJA SPRZEDAŻ
FUNKCJONALNE
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 33
wykład: Zarządzanie
STRUKTURY OBIEKTOWE
- Charakteryzują się wyższym stopniem zdolności do absorpcji
zakłóceń zewnętrznych w porównaniu ze strukturą
funkcjonalną.
- Stwarzają większe możliwości decentralizacji decyzji oraz
motywowania i kontroli dzięki temu, że łatwiej jest w nich
określić związek między efektami a czynnikami pracy.
- Daleko posunięta decentralizacja odciąża kierownictwo
naczelne od spraw bieżących i ułatwia skoncentrowanie się na
problemach długofalowych i strategicznych.
- Sprzyjają systemowi awansów i dalekosiężnej polityki
kadrowej.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 34
wykład: Zarządzanie
17
STRUKTURY JEDNOWYMIAROWE
STRUKTURY REGIONALNE
- Dominującym kryterium wyodrębniania podstawowych
systemów organizacyjnych są SPECYFICZNE RYNKI ZBYTU.
- Każdy podsystem regionalny ma charakter względnie
autonomiczny i własną, niezależną strukturę organizacyjną
(funkcjonalną i/lub obiektową).
- W zależności od przyjętego stopnia centralizacji wyodrębnia się,
podobnie jak w strukturze obiektowej, CENTRALNE KOMÓRKI
REGULACYJNE - dotyczy to najczęściej takich funkcji, jak
badania i rozwój, finanse, polityka kadrowa, inwestycje itp.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 35
wykład: Zarządzanie
JEDNOWYMIAROWA STRUKTURA REGIONALNA
ZARZ
D FIRMY
CENTRALNE
KOMÓRKI
FINANSE B+R STRATEGIA PRAWO
REGULACYJNE
JEDNOSTKI
Region X Region Y Region Z
REGIONALNE
JEDNOSTKI
Wyrób A Wyrób B Wyrób C
ASORTYMENTOWE
ZAOPATRZENIE PRODUKCJA SPRZEDAŻ
JEDNOSTKI
FUNKCJONALNE
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 36
wykład: Zarządzanie
18
STRUKTURY REGIONALNE
- Charakteryzują się jeszcze wyższym stopniem uszczelnienia
systemu zabezpieczeń przed zakłóceniami zewnętrznymi.
- Oprócz absorpcji zakłóceń poprzez strukturyzację funkcjonalną
i obiektową dochodzi możliwość izolacji zakłóceń dotycząca
każdego podsystemu regionalnego oddzielnie.
- Stwarzają szerokie możliwości decentralizacji decyzji
- Daleko posunięta decentralizacja odciąża kierownictwo
naczelne od spraw bieżących i ułatwia skoncentrowanie się na
problemach długofalowych i strategicznych.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 37
wykład: Zarządzanie
DYWIZJONALIZACJA STRUKTUR ORGANIZACYJNYCH
DYWIZJONALIZACJA STRUKTUR ORGANIZACYJNYCH polega na
wyodrębnieniu wewnętrznych jednostek organizacyjnych
o względnie dużej AUTONOMII. Dotyczy to szczególnie struktur
OBIEKTOWYCH I REGIONALNYCH.
Dywizjonalizacja wynika z dążenia do decentralizacji
zarządzania i zmniejszania ryzyka działalności gospodarczej.
Tworzenie  dywizji w przedsiębiorstwie charakteryzują trzy
powiązane ze sobą elementy, są to:
1. Wielkość dywizji (zwykle są to większe jednostki wewnętrzne).
2. Redukcja powiązań poziomych występujących między
dywizjami.
3. Duża samodzielność dywizji.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 38
wykład: Zarządzanie
19
WIELOWYMIAROWE STRUKTURY ORGANIZACYJNE
Istota struktury wielowymiarowej polega na wyodrębnianiu
i grupowaniu podstawowych podsystemów organizacyjnych
z jednoczesnym wykorzystaniem dwóch (przy strukturze
macierzowej), a nawet większej liczby kryteriów specjalizacji, jako
dominujących i równoważnych.
Struktury wielowymiarowe zmieniają sposób zarządzania
przedsiębiorstwem.
Po pierwsze, równoważność dominujących kryteriów strukturyzacji
stanowi swoistą prowokację konfliktów i sprzeczności, które są
jednak rozwiązywane w sposób otwarty, poprzez wymianę
argumentów rzeczowych, merytorycznych, a nie z pozycji formalnej,
wynikającej z miejsca zajmowanego w hierarchii organizacyjnej.
U podstaw struktur wielowymiarowych leży przeświadczenie, że
otwartość i rzeczowość regulacji konfliktów z nadwyżką rekompensują
straty wynikające z niezbyt klarownego podziału kompetencji.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 39
wykład: Zarządzanie
WIELOWYMIAROWE STRUKTURY ORGANIZACYJNE
Po drugie, do tworzenia nowych rozwiązań i szybkiego
dostosowywania się do zmieniających się warunków przywiązuje się
w tych strukturach większą wagę niż do dokładnego wykonywania
narzuconych zadań wg przyjętych wzorców formalnych.
Strukturyzacja wielowymiarowa ustawia pracowników w różnych
rolach, zakładając znaczną zmienność zajmowanych stanowisk, co
usprawnia współdziałanie i przepływ informacji w interesie
przedsiębiorstwa. Zakłada się, że działania pracowników mają częściej
charakter wieloznaczny, zmienny i niepewny, rzadziej zaś stabilny,
przewidywalny i możliwy do zaprogramowania. Dlatego struktury
wielowymiarowe charakteryzują się względnie niższym stopniem
formalizacji zachowań organizacyjnych.
Po trzecie, w strukturach wielowymiarowych występuje orientacja na
pracę zespołową.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 40
wykład: Zarządzanie
20
WIELOWYMIAROWE STRUKTURY ORGANIZACYJNE
Ze względu na liczbę dominujących kryteriów
strukturyzacji wyróżnia się:
1. STRUKTURY MACIERZOWE
(DWUWYMIAROWE  DWA DOMINUJ
CE KRYTERIA)
2. STRUKTURY TENSOROWE
(TRZY- I WI
CEJWYMIAROWE)
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 41
wykład: Zarządzanie
WIELOWYMIAROWE STRUKTURY ORGANIZACYJNE
STRUKTURY MACIERZOWE
Przybierają różną formę w zależności od rodzaju
stosowanych kryteriów (wymiarów). Mogą to być:
- STRUKTURY FUNKCJONALNO-OBIEKTOWE,
- STRUKTURY FUNKCJONALNO-REGIONALNE,
- STRUKTURY REGIONALNO-OBIEKTOWE.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 42
wykład: Zarządzanie
21
WIELOWYMIAROWE STRUKTURY ORGANIZACYJNE
STRUKTURA MACIERZOWA FUNKCJONALNO-OBIEKTOWA
CENTRALNE JEDNOSTKI FUNKCJONALNE
WYRÓB A
WYRÓB B
WYRÓB C
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 43
wykład: Zarządzanie
WIELOWYMIAROWE STRUKTURY ORGANIZACYJNE
STRUKTURA MACIERZOWA FUNKCJONALNO-REGIONALNA
CENTRALNE JEDNOSTKI FUNKCJONALNE
RYNEK X
RYNEK Y
RYNEK Z
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 44
wykład: Zarządzanie
22
B+R
ZBYT
KADRY
FINANSE
TECHNIKA
ZAOPATRZENIE
JEDNOSTKI
SPECJALIZUJ


CE SI


W
OKRE
Ś
LONYM PRODUKCIE
B+R
ZBYT
KADRY
FINANSE
TECHNIKA
ZAOPATRZENIE
JEDNOSTKI
ZORIENTOWANE NA
OKRE
Ś
LONE RYNKI ZBYTU
WIELOWYMIAROWE STRUKTURY ORGANIZACYJNE
STRUKTURA MACIERZOWA REGIONALNO-OBIEKTOWA
JEDNOSTKI SPECJALIZUJ
CE SI
W
OKREŚLONYM PRODUKCIE
WYRÓB A WYRÓB B WYRÓB C
RYNEK X
RYNEK Y
RYNEK Z
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 45
wykład: Zarządzanie
WIELOWYMIAROWE STRUKTURY ORGANIZACYJNE
FUNKCJE  OŚRODEK
STRUKTURY TENSOROWE
KOSZTÓW
B+R
MARKETING
PRODUKCJA
FINANSE
AUSTRALIA
REGIONY 
AZJA
OŚRODKI ZYSKU
EUROPA
USA
BRANŻA 1
BRANŻA 2
BRANŻA 3
JEDNOSTKA
BRANŻA 4
ORGANIZACYJNA
dr Przemysław Wołczek
46
WSB Wrocław
wykład: Zarządzanie
23
JEDNOSTKI
ZORIENTOWANE NA
OKRE
Ś
LONE RYNKI ZBYTU
BRAN
Ż
E  O
Ś
RODKI ZYSKU
WIELOWYMIAROWE STRUKTURY ORGANIZACYJNE
W strukturach wielowymiarowych niższe jednostki organizacyjne
podlegają wielopunktowemu systemowi kierowania (np.
dualnemu w strukturach macierzowych i potrójnemu
w strukturach trójwymiarowych). Występujące problemy
i konflikty są rozstrzygane na zasadzie równego partnerstwa przez
kierowników reprezentujących różne wymiary organizacyjne.
W przypadkach, kiedy równoprawni kierownicy zajmują
w określonych sprawach odmienne stanowiska i nie mogą dojść
do porozumienia, wypracowuje się systemy rozwiązywania
konfliktów z udziałem komórek i jednostek naczelnego
kierownictwa. Znana metoda  zarządzania przez konflikty jest
silnie powiązana ze stosowaniem struktur wielowymiarowych.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 47
wykład: Zarządzanie
LITERATURA
1. W. Wudarzewski (red.), Materiały pomocnicze do przedmiotu  Podstawy
zarządzania , WSB we Wrocławiu, Wrocław 2006.
2. Organizacja i zarządzanie. Podstawy wiedzy menedżerskiej, red. M. Przybyła,
Wyd. AE we Wrocławiu, Wrocław 2003.
3. M. Przybyła, W. Wudarzewski, J. Koziński, Struktura organizacyjna jako narzędzie
zarządzania, Wyd. AE we Wrocławiu, Wrocław 1995.
4. J. Koziński, T. Listwan, Podstawy zarządzania organizacją, Wyd. Wyższej Szkoły
Zarządzania i Bankowości w Poznaniu, Wrocław-Poznań 2005.
5. Podstawy zarządzania, red. J. Fudaliński, M. Kwieciński, Wyd. ANTYKWA, Kraków
2006.
6. Struktury organizacyjne przedsiębiorstw i ich ugrupowań, red. R. Krupski i M.
Przybyła, Ossolineum, Wrocław 1996.
dr Przemysław Wołczek
WSB Wrocław 48
wykład: Zarządzanie
24