materiały do wykładów w 07 Style nauczania i oceniania

Wykład 7: Style nauczania i oceniania

Przygotowane przez M. Fankanowskiego na podstawie: W. Walczak , Jak oceniać ucznia?, wybrane fragmenty str. 7-17, 38-56, Galaktyka, Łódź 2001

W procesie oceniania uczniów przez nauczycieli

należy uwzględniać następujące kwestie:

PO CO SIĘ OCENIA?

CZYM SIĘ OCENIA? (Za pomocą jakich środków, in-

strumentów?)

KTO OCENIA? (Czy tylko nauczyciel, nauczyciel i

uczeń, sam uczeń, nauczyciel wraz z uczniem i jego

rodzicami?)

OCENIA?

(uczenie

się,

instytucjonalne

przystosowanie się, osobowość ucznia, treści kształcenia)

JAK OCENIA? (Czy ocenia – w sensie etycznym

rzetelnie i sprawiedliwie? Czy ocenia w sensie

psychopedagogicznym obiektywnie?).

Przygotowane przez M. Fankanowskiego na podstawie: W. Walczak, Jak oceniać ucznia?, wybrane fragmenty str. 7-17, 38-56, Galaktyka, Łódź 2001

Szkoła tradycyjna – Jan Fryderyk Herbart – aspekt

„wychowawczy” ocenienia instrumentalnego

Behawioryzm – B. F. Skinner – ocena szkolna jako rodzaj kary lub nagrody

Wzmocnienie pozytywne :

reakcja -> bodziec wzmacniający -> wzmocnienie reakcji Wzmocnienie negatywne :

reakcja -> wycofanie karzącego bodźca -> osłabienie reakcji Kara: reakcja -> bodziec karzący -> osłabienie reakcji Pierwotna

reakcja Działanie nauczyciela Konsekwencje

ucznia

zachowaniu ucznia

Uczeń, który nie odrabia Stawia ocenę bardzo Częściej oddaje

prac domowych, oddał dobrą.

poprawnie wykonane

poprawnie

wykonaną

prace domowe.

pracę domową.

raz

pierwszy Skreślił

ocenę Częściej

przychodzi

przyszedł

poprawić niedostateczną,

którą do

nauczyciela

(zaliczyć)

materiał uczeń

otrzymał

za poprawić

(zaliczyć)

sprawdzony na klasówce, pracę klasową.

materiał,

którego

z której otrzymał ocenę

wcześniej

nie

niedostateczną.

opanował.

Opuścił

bez Odejmuje pewną część Przestaje wagarować

usprawiedliwienia kilka punktów z liczby, która

dni w miesiącu

wyznacza

ocenę

sprawowania.

Przygotowane przez M. Fankanowskiego na podstawie: W. Walczak, Jak oceniać ucznia?, wybrane fragmenty str. 7-17, 38-56, Galaktyka, Łódź 2001

Psychologia humanistyczna — C.Rogers

„Otrzymujesz dwójkę, ponieważ nic nie napisałeś na zadany temat”

„Dobrze wykonałeś doświadczenie — piątka”.

informacja zwrotna: „Niepokoi mnie to, że nie wykonujesz prac pisemnych. Boję się, że na egzaminie zewnętrznym będziesz miał

kłopoty”.

„Widzę, że cieszysz się ze swej pracy przy przeprowadzaniu doświadczenia, ja również jestem zadowolony”

Zasady skutecznego sposobu udzielania informacji zwrotnych.

1. Powinna dotrzeć do ucznia najszybciej, jak to jest możliwe.

2. Informacja zwrotna powinna być bardzo konkretna.

Najlepiej, gdyby odnosiła się do jak najdrobniejszych faktów.

3. Jeżeli to możliwe, należy wskazać poprawne rozwiązanie wykonania czynności.

4. W dobrej informacji zwrotnej należy zawrzeć fakty, a nie ich interpretację.

5. Powinniśmy dostarczać tyle informacji, ile jest w stanie zrozumieć uczeń

6. Bardzo ważne jest wskazanie, co uczeń robi dobrze

Szkoła ukierunkowana na efekt kształcenia – nauczanie technologiczne

– opis umiejętności w kategoriach zachowań i czynności, które dadzą się zaobserwować i zmierzyć - ocena jest komunikatem, w jakiej sytuacji się znajdujemy

Przygotowane przez M. Fankanowskiego na podstawie: B. Krywult-Szczudło, Pułapki oceniania, str. 207-210 (wybrane fragmenty), w: Edukacja przyrodnicza w szkole podstawowej, Zeszyt 1-2/2001, B. Niemierko, Kształcenie szkolne, Podrę cznik skutecznej dydaktyki, Wyd. Akademickie I Profesjonalne 2007

PUŁAPKI OCENIANIA

• Widzenie świata przez różowe bądź przeciwnie, czarne okulary

• Efekt subiektywizmu w ocenianiu pracy (poziomu jakości )

• Oczekiwania egzaminatora

• Efekt samo spełniającej się przepowiedni

• Reglamentowanie czasu odpowiedzi i liczby pytań

naprowadzających na właściwy tok rozumowania

• „Efekt aureoli”

• Efekt diabelski

• Błąd atrybucji

• Tendencja do wyższego oceniania tych uczniów, których poglądy zgodne są z poglądami nauczyciela

• Efektu pierwszeństwa/ świeżości

• Błąd perspektywy i generalizacji

• Prawo kontrastu

• Błąd tendencji centralnej

• Błąd wzmacniania negatywnych stanów rzeczy

Efekty kulturowe

• Efekt płci

• Efekt etniczny

Przygotowane przez M. Fankanowskiego na podstawie: Fenstermacher Gary D., Soltis Jonas F ., Style nauczania, WSiP Warszawa 2000; (wybr. fragmenty ze stron: 12 - 19, 20 - 27, 30, 34 - 42, 46 - 55, 61 -

65, 67 - 78)

Style nauczania (ujęcie wg G.D.Fenstermachera, J.F.Soltisa) Styl kierowniczy : nauczyciel jako osoba zarządzająca czasem lekcyjnym (znawca przedmiotu, organizator procesu nauczania, dydaktyk + metodyk)

psychologia behawioralna, eksperymentalna

PLANOWANIE

1.Czego należy nauczyć ( starannie opracowane wytyczne programowe )

2.Jak wzbudzić motywację i zainteresować uczniów?

3. Jak zorganizować klasę ( praca zespołowa, grupowa, jednostkowa?)

NAUCZANIE:

- efektywne przerabianie materiału nauczania: transportowanie wiedzy ze źródła ( książka, nauczyciel, film) do umysłu uczniów

- wyższe wyniki w standaryzowanych testach osiągnięć

EWALUACJA ( czy osiągnęliśmy zamierzone cele?) – badania nad efektywnością nauczania ( style uczenia się )

PRZEBUDOWA PLANU

PONOWNE NAUCZANIE

! dostosowany do strukturalnych i organizacyjnych właściwości szkolnictwa

Nauczyciel naucza ucznia materiału, że by osiągnął cel (przyswoił

sobie określoną wiedzę)

65, 67 - 78)

Styl terapeutyczny : nauczyciel jako facylitator tj osoba podejmująca działania wspierające = pomoc w dokonywaniu wyborów jaką wiedzę poznawać, jak się uczyć a nie czego się uczyć (autentyczność, akceptacja, zaufanie, empatia, nagradzanie)

psychologia humanistyczna - C.Rogers, egzystencjalizm

SAMOROZWÓJ – uwalnianie potencjału uczniów, umożliwienie samopoznania

METODY:

1. Oparcie się na problemach postrzeganych jako prawdziwe (

motywacja wewnętrzna)

2. Dostarczanie materiałów ( źródła pisane, inni ludzie itp.) 3. Indywidualne konsultacje

4. Wykorzystanie wspólnie tworzonych kontraktów

5. Podział na grupy ( tradycyjne i samokierujące)

6. Samoocena i samodzielne odkrywanie

Nauczyciel pomaga uczniowi w wyborze i uczeniu się żeby uczeń stał

się autentyczną, samorealizującą się osobą

Styl wyzwalający: nauczyciel jako krytyczny badacz psychologia poznawcza J.S.Bruner

1. Jak ( przy pomocy jakiego materiału) wyzwolić umysłu ucznia z ograniczeń codziennych doświadczeń i stereotypów?

2. Nauczanie przez dawanie wzoru krytycznego, rozumiejącego myślenia ( rola nauczyciela)

3. Przedmioty nauczania, jako różne sposobu rozumienia świata 4. Nauczanie problemowe

5. Dialog hermeneutyczny, jako sposób rozumiejącego podejścia do rzeczywistości

Nauczyciel pomaga uczniowi w rozwijaniu krytycznego myślenia 6

65, 67 - 78)

NnUmc

Nauczyciel naucza Ucznia pewnego materiału w określonym celu.

STYLE

„kierowniczy"

„terapeutyczny"

„wyzwalający"

NAUCZA

-NIA

Nauczanie

wydajne,

terapeutyczne

oswobadzanie i

skuteczne

wspieranie

rozwijanie umysłu poprzez

kierowanie

rozwoju

wprowadzanie w sposoby

uczeniem się

osobowości

poznawania i rozumienia

Rola

aktywny szef

empatyczny

wyzwoliciel umysłu

nauczy-

menedżer

terapeuta

(doświadczenia, stereotypy),

ciela

zarządza czasem,

pomaga

w inżynier osobowości

podejmuje decyzje dokony-waniu

wszechstronnie rozwiniętej,

wyborów,

rozumnej, racjonalnej i

- wskazówki

- w procesie uczenia moralnej

naprowadzające

się

- korygująca

wykorzystywania

informacja zwrotna wiedzy

- wzmocnienia

- w kształtowaniu

tożsamości

Cele

- wyposażenie w

- autentyzm,

- myślenie krytyczne

umiejętności

samorealizacja,

potrzebne w

struktura materiału :

życiu i zrozumienie siebie,

w wiedz

opanowywanie głównych

akceptacja

przedmiotow

pojęć, zrozumienie

(efektywne

logicznej struktury,

przerobienie

przeprowadzanie badań

materiału nauczania)

według rygorów

metodologicznych,

rozpoznawanie wartości

własnych odkryć i

wytworów.

65, 67 - 78)

Metody

- wyraźna

- budowanie

- wyjście poza osobiste

struktura

perspektywy poznania

doświadczenia,

materiału

samych siebie - kim są - sięganie do źródeł

uczniowie, kim mogą się historycznych, opracowań,

stać;

- stawianie hipotez,

- dialog, pisanie

- krytyczne analizy

dzienników,

materiałów, lektura

dzielenie się

dzienników i listów,

doświadczeniami

oficjalnych sprawozdań

Badania badania typu

badania nad

nad

„ proces-produkt” uczeniem się przez

„manierą nauczania”

naucza-

nad

doświadczanie

niem

„doznawanie”

efektywnością

nauczania

Efektyw- zdolność

samorozwój

wyzwolony umysł

ność

doprowadzenia

[- zależy od dobrze dobranego

uczniów do jak

(zależy od odpowiedzial- materiału

Nauczy-

najwyższych

ności ucznia)

(opanowanie szerokich podstaw

cieli

wyników w

wiedzy – matematyka, nauki

standaryzowanych

fizyczne, nauki o człowieku,

testach osiągnięć

historia, religia, literatura i

sztuki piękne, filozofia)

(zależy od

i postawy nauczyciela: rozsądek,

umiejętności

brak uprzedzeń szacunek dla

nauczyciela)

dowodów,

ciekawość, refleksyjność,

rozumny sceptycyzm].

Powyższe materiały zostały opracowane przez mgr Marcina Fankanowskiego na podstawie literatury:

Fenstermacher Gary D., Soltis Jonas F ., Style nauczania, WSiP Warszawa 2000; (wybr.

fragmenty ze stron: 12 - 19, 20 - 27, 30, 34 - 42, 46 - 55, 61 - 65, 67 - 78) Walczak W. , Jak oceniać ucznia?, wybrane fragmenty ze stron: 7 - 17, 38 - 56, Galaktyka, Łódź 2001,

Krywult-Szczudło B., Pułapki oceniania, str. 207-210 (wybrane fragmenty), w: Edukacja przyrodnicza w szkole podstawowej, Zeszyt 1-2/2001

Niemierko B., Kształcenie szkolne, Podrę cznik skutecznej dydaktyki, Wyd. Akademickie i Profesjonalne 2007