nowotwó, który rozwija się w wyniku 2 mutacji to:
-pierwsza mutacja
-druga mutacja po kilku dziesięciu latach nawet p53

-> aby rozwinął sie proces notowtorowy musi rozwinąć się protoonkogen/supresorowy

gen c-myc, dochodzi do ekspresji, powstaje białko c-myc co napędza cykl komórkowy i jego ekspresja ulega obniżeniu. Pojawia sie wiele kopii tego genu w genomie. Poziom białka c-myc wzrasta. Amplifikacja jest związana z ekspresją. Powstanie białka powoduje, że komórki zaczynają proliferować. Poprzez czynnik ARF pobudza ekspresje genu supresorowego p53. Zwiększenie genu p53 to obrona przed nadmierna proflieracja. Powstaje bialko p53 - usuwa uszkodzenia DNA. Problem pojawia się jeżeli komórka z błędem proliferuje. Komórki z cmyc dzielą się b.szybko, jeżeli p53 nie daje rady to rozpoczyna apoptozę (nie dopuszcza do przekazania błędu). Białko p53 pobudza syntezę białek apoptozy i komórka umiera przed następnym podziałem. Byłoby wszystko ok gdyby nie drugie zaburzenie - nadmierna ekspresja Bcl2 (w wyniku amplifikacji). Produkt jest czynnikiem przyżyciowym, hamuje syntezę cholecytochromu C w mitochondriach (hamuje apoptozę) powodując, że komórka staje się nieśmiertelna. p53 w obecności bcl2 nie ma możliwości apoptozy! WTF?! <-

gen rb1 to gen supresorowy (retinoblastoma). Białko Rb1 to białko kontrolujące cykl komórkowy. Białko to hamuje przejście z fazy G1 do fazy S (zapobiegając nadmiernej proliferacji). Żeby białko Rb1 mogło zatrzymywać cykl nie może być ufosforylowane. Tylko w takiej formie zatrzymuje cykl komókowy (każda prawidłowa komórka raz na jakiś czas się dzieli, jeżeli dana komórka musi się podzielić wówczas kinazy fosforylują białko Rb1 i to jest pod ścisłą kontrolą). Jest grupa białek określany jako inhibitory kinaz cdc2 hamując aktywność tych kinaz i cykl boom.
-Może dochodzić do mutacji w genach inhibitorach kinaz cdc2 - delecje (cdc2 są aktywne, ciągle je fosforylują co napędza cykl komórkowy).
-Może również dochodzić do delecji w Rb1 - utrata całego allelu - w komórce nie ma białka Rb1, nad cyklem przejmują produkty protoonkogenów c-onc.
-na komórkę może zadziałać mitogen, połączyć się z receotorem i sygnał musi być przekazany dalej. Komóki same wytwarzają mitogen - dochodzi do mutacji. Samo wytwarzanie mitogenu nie wystary bo może być zatrzymane. Dochodzi do drugiej mutacji w protoonkogenach C-ras - grupa protoonkogenó odpowiedzialna za kodowanie, np p21ras, któy koduje GTP-aze. W przypadku mutacji p21ras powstaje białko a jest nieaktywne. Komórka sama wytwarza mitogen, nie reaguje na STOP i proliferacja nakurwia.

kancerogeneza chemiczna - proces od momentu zadziałania prokancerogenu do momentu rozwoju pełnoobjawowej choroby nowotworowej. Składa się z 3 faz:
1. inicjacja - faza decydująca o rozwoju choroby - jedyna faza odwracalna. Dochodzi tu do uszkodzenia DNA bądź uszkodzenia białek i przekazaniem go do komórek potomnych. Jeżeli pójdą dalej to ta pierwsza komórka potomna jest komóką zainicjowaną. Ze środowiska wnika prokancerogen (czynnik pośredni musi zostać zaktywowany, np. podłączenie grupy siarczaonowej, grupy metylowej etc), ulega akywacji i przekształca sięw kancerogen. Ulga metabolizmowi i zaczyna oddziaływać z DNA, RNA i z białkami. DOchodzi do powstania mutacji DNA. W wyniku tej mutacji, jeżeli zajdą w protoonkogenach albo genach supresorowych dochodzi do podziału i to uszkodzenie jest przekazywane dalej - komórka zainicjowana z trwałym uszkodzeniem DNA. Czasami zachodzi kilka mutacji. Komórka na tym etapie może zatrzymać ten etap - może dojść do detoksykacji, do zachamowania przekształcenia prokancerogenu w karcenogen. Jeżeli dojdzie już do uszkodzenia DNA/białka to te białka mogą zostać zdegradowane i mutacje naprawione. Jeżeli wszystko zawiedzie może dochodzić do apoptozy albo apoptoza komórki zainicjowanej
2. promocja - działają tutaj czynniki promocyjne - kokancerogeny, może tu dochodzić do kolejnych mutacji, działają następne kancerogeny
3. progresja - komórki ztransformowane nowotworowo ostatecznie przekształcają się w komórki nowotworowe, pojawiają się wszelkie objawy kliniczne
Aby zatrzymać ten proces może również zadziałać układ immunlogiczny - komórki NK, makrofagi i na pewnych etapach może dochodzić do zahamowania na drodze antyoksydantów.

nowotwór złośliwy!
Jeżeli rozwinie się guz pierwotny, mogą się szerzyć przede wszystkiem przez przerzuty (per metastases). Posiadają kilka różnych cech umożliwiające przerzuty:
1. wzrost nowotworów na dwa sposoby warunkujące zdolność do przerzutów:
I. wzrost przez naciekanie - infiltratio - komókri mogą wnikać pomiędzy sąsiednią, bądź mogą niszczyć komórki sąsiednie
II. wzrost przez permeatio - wnikanie do naczyń krwionosnych, limfatycznych i do jam ciała. pewne komórki w orębie guza mogą dostawać się do wnętrza naczyń
2. utrata hamowania kontaktowego (inhibicji kontaktowej) prawidłowe komórki ulegają adhezji i dzielą się do momentu kiedy zetkną się ze ściankami innych komórek. przestają prolifeorwać. Komórki noowtoworowe dzielą się dalej towrząc strukturę grzebienia tworząc guz.
3. ciągła proliferacja, tracą zdolność do apoptozy.
4. zdolność do angiogenezy - tworzenie naczyń, jak jest dużo komórek to dyfuzja nie starcza. Zaczyna być wytwarzany czynnik TAF - czynnik angiogenezy pochodzący z guza (tumor angiogenesis factor). Powstaje VEGF - naczyniowy endotelialny czynnik wzrostu. Pobudza rozwój naczyń przy pomocy angiopoetyny 1, A1 i 2, A2 - ich stosunek uzależnia od wytowrzenia naczyń, Dopóki A1A2 VEGF jest aktywny. A1 łączy się z receptorami TIE2 i w późniedzym etapie pobudza proliferacje pericytów - stabilizujących naczynie. Poza tym jest jeszcze EAF - śródbłonkowy czynnik angiogenezy, IL2, IL8, IL6, IL1beta, TNFalfa.

czynniki hamowania
1. TNFalfa - hamuje proliferację komórek śródbłonka
2. TGFbeta - metaloproteinaza 12
3. heparyny
4. białka TIN - białka hamujące metaloproteinazy 1,2,3 (angiostatyny)
5. prolaktyna

Proces tworzenia naczynia
1. formowanie fibronektyny - polega na tym, że komórki śródbłonka wytwarzają Ją i powstaje rusztowanie, siateczka.
2. migracja komórek śródbłonka
3. produkcja laminy
4. powstawanie mięśni gładkich

Wytworzenie przerzutyt polega na tym, że komórki guza odrywają się i przemieszczają na duże odległości tworzac ognisko przerzutowe - muszą pokonać kaskadę przerzutową. Muszą mieć:
1. zdolność oderwania się
2. muszą przeżyć mechanizmy obronne
3. muszę pokonać barierę naczyniową
Pierwszym etapem jest
1. selekcja komórek zdolnych do migracji, muszą być młode
2. wydzielenie tych komórek ze strusktury guza - enzymy proteolityczne aby się separować
3. penetracja komórek do płynów albo jam
Raki najczęściej szerzą się przez limfę, mięsaki przez krew. Często zatrzymują się w konkretnych miejscach, np rak płuc daje przerzuty najczęściej do mózgu (miejsce predylekcyjne). Są narządy:
-częstych przerzutów (wątroba, płuca, kości)
-rzadkich (serce, skóra, tarczyca i mózg)
-wyjątkowych (mięśnie poprzecznie prążkowane i ściana macicy)
W zależności od tego, do której żyły dostaną się przerzuty, jeżeli do głównej dolnej - płuca, jeżeli wrotnej - wątroba.

Transport - płyną spokojnie, nie przyczepiają się, muszą się gdzieś zatrzymać. W pewnym momencue wytwarzają czynniki krzepnięcia. Najwięcej wytwarzają PAF - taka komórka wytwarzająca PAF powoduje napływ płytek krwi, rozpoczyna się porces krzepnięcia. Komórka unieruchomiona przy ścianie naczynia zaczyna wytwarzać enzymy proteolityczne i trawi ściankę i idzie do tkanki i proliferuje, angiogenezuje itd.

Żeby wykryć nowotworu oznacza się markery nowotworowe - immunogenne, wytwarzane przez komórki nowotworowe, często są to białka prawidłowe a później ich produkcja zanika. Często markerami są
-hormony - ludzka gonadotropina kosmówkowa, marker nowotworów embiornalnych w rakach płuc.
-enzymy - kwaśna fosfataza gruczołu krokowego i zasadowa fosfataza - rak prostaty, częste przerzuty do kości, gonad
-białka nowotworowo-płodowe

Komórki złośliwe nie wchodzą w fazę G0, nie ulegają różnicowaniu, są większe i mają bardziej wydłużony kształt od komórki macierzystej. Większość komórek złośliwych nie ma możliwości adezji - nie wytwarzają fibrynektyny - jeżeli komórka odrywa się od guza, będzie swobodnie się przemieszczać. Mają zdolność podziałów bez konieczności adhezji - każda prawidłowa musi uledz adheji - ta nie. Wytwarzają szereg enzymów proteolitycznych (mogą wzrastać przez naciekanie,przez permeatio).

Jeżeli jest nowotwór - dochodzi do objawów
-kaheksja - wyniszczenie organizmu (rozwija się w zaawansowanej cukrzycy) - ubytek tkanki tłuszczowej i mięśniowej. W momencie zaaw choroby nowotworowej dochodzi do anoreksji, spada poziom glukozy (hipoglikemii) = spadek wydzielania insuliny (najsilniejszy inhibitor lipolizy) = nasilona jest lipoliza. W przebiegu kaheksji niemożliwa jest odbudowa. TNFalfa hamuje aktywność lipazy lipoproteinowej, znosi. Jest to istotne, bo lipidy są transportowane w postaci lipoprotein, musi zajść odcięcie przez lipazę, lipidy nie są przekazywane i tkanka zanika. Kolejnym źródłem wtedy są białka strukturalne mięśni - aktyna i miozyna. Glikokortykoidy pobudzają glukoneogenezę, glukoza powstaje z aminokwasów, glikokortykoidy działają na mięśnie pobudzając rozpad miozyny i aktyny. Aminokways z mięśni idą do krwi, wątroby (glukoneogeneza -> glukoza). Białka te nie mogą być odtworzone bo hamują dokomórkowy transport aminokwasów.
-functio lesae - upośledzenie funkcji tkanek i narządów - dochodzi do różnego rodzaju zaburzeń
-zapalenie - masa komórek guza ulega martwicy
-anemia, w momencie tworzenia się przerzutów dostają się do naczynia, uszkadzają ściany naczyń
-zaburzenia endokrynologiczne
-ból, ucisk, zapalenie, jatrogenny

nowotwory łagodne złośliwe
1. utkanie zróżnicowane niezróżnicowane
2. zmiany wsteczne zwyrodnienie martwica
3. szybkość wzrostu małe duża
4. przebieg wzrostu może STOP nieprzerwany
5. obecność tor łącz jest, otacza guz brak
6. typ wzrostu rozprężający infiltraje
7. przerzuty nie tak
8. wznowienie nie tak
9. szkodliwe działanie brak, ew.ucisk ucisk, functio lesae i zakażenia bakteryjne

nazewnictwo
-łagodny, do tkanki dodajemy OMA np. fibroma, retinobalstoma, adenoma
-złośliwe, do komórki dodajemy końcówkę oznaczącą konkretny nowotwór, np carcinoma, sarcoma, np. adenocarcinoma, osteosarcoma

stopniowanie
-I stopień - w obrębie guza jest od 0-20% komórek niezróżnicowanych
-II stopień - 26-50%
-III stopień - 51-75%
-IV stopień - 76-100%

skala TNM, np. T1N1M0
-T tumor,
-T1 guz o średnicy mniejszej niż 2cm
-T2 guz 2-5cm
-T3 średnica>5cm
-T4 guz na tkanki nacieka
-N noduli,
-N0, węzły niepowiększone
-N1, powiększone, ruchome
-N2, powiększone, nieruchoe
-N3, przerzut w węzłach chłonnych
-M metastases,
-M0, brak
-M1, obecne