Specyfikacja UE:
UE funkcjonuje dzięki temu, że państwa członkowskie przekazały część swoich praw instytucjom niezależnym, które mają reprezentować
wspólny interes. Instytucjami tymi są: Rada Europejska, Rada UE (Ministrów)  tworzy prawo UE, Komisja Europejska, Parlament
Europejski, EBC, Trybunał Sprawiedliwości.
Ponadnarodowość dotyczy:
·ð Części instytucji UE  Komisja Europejska, Parlament Europejski, TrybunaÅ‚ SprawiedliwoÅ›ci, EBC ( z zastrzeżeniem strefa euro)
·ð Części polityk, hymn, flaga, sÅ‚użba dyplomatyczna
Wartości w UE:
·ð PaÅ„stwo prawa jako wartość: poszanowanie wolnoÅ›ci, praw czÅ‚owieka, demokracja
·ð Zasada niedyskryminacji, zasada równoÅ›ci, zakaz dyskryminowania ze wzglÄ™du na rasÄ™, pÅ‚eć, wyznanie, wiek, orientacjÄ™, zakaz
dyskryminowania ze względu na zatrudnienie czy w przypadku zakładania firm, swobodny przepływ osób
·ð Zasada solidarnoÅ›ci  wspólna realizacja + solidarność finansowa
UE wprowadziła sankcje za nieprzestrzeganie tych zasad (Art. 7)- zwieszenie niektórych praw danego państwa,
Cele UE (art. 3):
·ð Wspieranie pokoju, wartoÅ›ci i dobrobytu
Jakie zasady rzÄ…dzÄ… UE (art. 5):
·ð Unia dziaÅ‚a wyÅ‚Ä…czenie w ramach przyznanych jej kompetencji
·ð Zasada subsydiarnoÅ›ci  UE nie może siÄ™ we wszystko wtrÄ…cać
·ð Zasada proporcjonalnoÅ›ci  Å›rodki podejmowane przez UE, powinny być adekwatne do podjÄ™tych zadaÅ„
Podejmowanie decyzji w UE zależy od filaru:
1 Filar  zasadniczą rolę odgrywają instytucje unijne, rządzi metoda wspólnotowa, decyzje podejmowane są głównie większości
kwalifikowanÄ…, proces decyzyjny: KE proponuje akt, a Rada i PE tworzÄ… prawo. Zajmuje siÄ™ sprawami gospodarczymi.
2 i 3. Filar  decydują rządy państw, a instytucje odgrywają role drugoplanową. Decyzje podejmowane są jednomyślnie. 2 filar zajmuje się
polityką zagraniczną i bezpieczeństwa, a 3 współpracą sądowniczą
2 i 4 filar  liczba instytucji które biorą udział w podejmowaniu decyzji jest ograniczona.
Procedury podejmowania decyzji w UE:
·ð Procedura prawodawcza  PE i Rada podejmujÄ… decyzjÄ™, stanowiÄ… prawo, EBC, TrybunaÅ‚ SprawiedliwoÅ›ci majÄ… inicjatywÄ™
ustawodawczÄ…
·ð Proces decyzyjny
·ð Procedura stanowienia prawa  Stanowi Rada UE z udziaÅ‚em PE (33 przypadki), PE z udziaÅ‚em Rady (3 przypadki)
·ð Procedura stanowienia budżetu  KE przygotowuje projekt budżetu, a Rada UE i PE uchwalajÄ… go.
Rada Europejska
Rada Unii Europejskiej
Trybunał
Komitet E-S
Obrachunkowy
Komitet Reg.
ETS- sÄ…d
PE
EBC
najwyższej
instancji
KE
1
Zasady:
·ð instytucje te muszÄ… uwzglÄ™dniać prawo wspólnotowe
·ð każda instytucja powinna dziaÅ‚ać w ramach swoich uprawnieÅ„  zasada równowagi instytucjonalnej
·ð zasada autonomii instytucjonalnej  niezależność wewnÄ™trznych instytucji
·ð zasada lokalnej współpracy
W UE funkcjonują 23 języki urzędowe, które obowiązują do wszystkich aktów prawnych. Języki robocze są stosowane zwyczajowo przez
pewne instytucje. Dokument PE są tłumaczone na angielski, francuski, niemiecki i włoski. Trybunał Sprawiedliwości  j. roboczy  francuski.
Rada Europejska  szczyty UE zwoływane w razie potrzeby od 1961 roku, natomiast od 1974 roku odbywają się one 3 razy w roku i
uczestniczą w nich szefowie rządów. Konkluzje Rady są przedstawiane w PE. Funkcjonowała na zasadach zwyczajowych, nie była formalnie
instytucją UE. Dopiero Traktat z Maastricht włączył ją do UE, określił jej kompetencje i częstotliwość. Traktat Lisboński uznał ją za instytucje.
Spotyka się 4 razy w roku i musi formalnie przedstawiać wszystkie swoje konkluzje.
Skład RE: szefowie państw lub rządów, przewodniczący RE, KE i wysoki przedstawiciel UE ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa,
minister ds. integracji i uczestnicy COREPEK
Obrady RE: 1 etap to sesja plenarna  cały skład, 2 etap sesja szefów rządów lub państw z przewodniczącym KE, 3 etap sesja ministrów.
Od 2004 roku wszystkie szczytu są w Brukseli. Kluczowe decyzje podejmowane są przez konsensus  jednomyślnie, inne decyzje większością
kwalifikowanÄ….
Kompetencje RE:
·ð ustalanie tempa rozwoju integracji
·ð wytyczanie kierunków rozwoju integracji i jej pogÅ‚Ä™biania
·ð nadaje UE impulsy niezbÄ™dne do jej rozwoju, wyznacza cele które UE ma osiÄ…gnąć
·ð nie peÅ‚ni funkcji prawodawczej
·ð wytyczanie kierunków polityki i bezpieczeÅ„stwa
·ð poszerzanie UE o nowe paÅ„stwa
·ð wytyczanie kierunków przemian instytucjonalnych w ramach UE
Rada UE (Ministrów)  składa się z ministrów państw członkowskich, odgrywa kluczową rolę w procesie integracji. Reprezentuje interesy
państw członkowskich ale również całej UE. Jest instytucją stanowiącą prawo UE, ale również realizującą politykę zagraniczną (realizuje
funkcje wykonawcze). Zatwierdza propozycje praw które formułuje KE. Rada pełni razem z PE funkcje prawodawczą i budżetową  pełni
funkcję określania polityki i koordynacji zgodnie z warunkami przewidzianymi w traktatach.
Skład Rady UE:
·ð Rada ds. ogólnych  ministrowie spraw zagranicznych, zbiera siÄ™ co miesiÄ…c
·ð Rada da stosunków zewnÄ™trznych  ministrowie spraw zagranicznych i ministrowie obrony
·ð ECOFIN  Rada ds. współpracy gospodarczej i finansowej - ministrowie finansowów
·ð Rada ds. sprawiedliwoÅ›ci i spraw wewnÄ™trznych
·ð Rada ds. zatrudnienia
·ð Rada ds. konkurencyjnoÅ›ci  ministrowie gospodarki
·ð Rada ds. ochrony Å›rodowiska
·ð Transport, telekomunikacja i energia
·ð Rolnictwo i ryboÅ‚ustwo
·ð Edukacja, mÅ‚odzież i kultura  spotyka siÄ™ 2 razy w roku
Rada UE ma swojÄ… strukturÄ™:
Ministrowie ->COREPER -> eksperci (krajowi urzędnicy uczestniczący w podejmowaniu decyzji)
COREPER - komitet stałych przedstawicieli, jego członkami są ambasadorowie i ich zastępcy
Co 6 miesięcy zmienia się przewodniczący Rada UE, bo co 6 miesięcy zmienia się prezydencja.
Prezydencja daje równe szanse krajom członkowskim. Kraj który sprawuje prezydencję nie powinien dbać tylko o swój interes, ale może go
promować.
Akty prawne Rady zależą od filaru:
2
1 filar
·ð rozporzÄ…dzenia  prawo paneuropejskie
·ð dyrektywy
·ð decyzja  wiążąca w stosunku do okreÅ›lonych podmiotów
·ð rekomendacje i opinie
2 filar
·ð wspólne dziaÅ‚ania  okreÅ›la cel, zakres, Å›rodki, czas obowiÄ…zywania, warunki realizacji
·ð wspólne stanowiska  okreÅ›la stosunek UE jako caÅ‚oÅ›ci do okreÅ›lonej kwestii. Stanowi wytyczne dla krajów czÅ‚onkowskich , które
muszą dostosować do tego swoje prawo.
Decyzje są podejmowane jednomyślnie lub :
·ð wiÄ™kszoÅ›ciÄ… gÅ‚osów w sprawach mniej ważnych (14 na 27)
·ð wiÄ™kszoÅ›ciÄ… kwalifikowanÄ…
·ð konsensus
Parlament Europejski  instytucja unijna. 1952 roku wraz z rozpoczęciem działalności europejskiej wspólnoty węgla i stali powołano
Wspólne Zgromadzenie, którego rolą było wydawanie opinii o niewiążącym charakterze. Składa się z przedstawicieli państw członkowskich,
którzy są wybierani z pośród posłów krajowych. Siedzibą jest w Sztrasburgu. W Brukseli obradują Komisje PE i częściowo w Luksemburgu.
Obecnie członków wybiera się w demokratycznych wyborach, ich liczba zmienia się ponieważ zmienia się liczba państw członkowskich.
736 posłów jest obecnie członkami PE, min 6 członków na państwo członkowskie, max 96. Traktat Lisboński przewiduje że po 2014 będzie
750 posłów+ przewodniczący.
Kompetencje PE:
·ð funkcje konsultacyjno- kontrolno  opiniodawcze  pierwotnie
·ð obecnie coraz wiÄ™kszÄ… role peÅ‚niÄ… funkcje prawodawcze (od 1987 roku).
·ð PeÅ‚ni wspólnie z Rada funkcje prawodawczÄ… i budżetowÄ…
·ð FunkcjÄ™ kontroli politycznej i konsultacyjne zgodnie z warunkami przewidzianymi w traktatach
·ð Wybiera przewodniczÄ…cego komisji
PE jest wybierany na 5  letnią kadencje. Wybory są bezpośrednie, powszechne, wolne i tajne.
Zakres funkcji PE: obejmuje ok połowy legislacji unijnych obejmuje ok połowy legislacji unijnych. Jeśli PE nie zaakceptuje budżetu to musi
być on zrobiony na nowo. PE kontroluje wydatkowanie pieniędzy przez Komisję, kontrola ta sprawowana jest na bieżąco i musi składać
sprawozdania parlamentowi. Zatwierdza przewodniczącego i skład KE. Przyjmuje sprawozdania od Rady i Rady Europejskiej.
Funkcjonowanie PE:
PE jest wielonarodowy, wielojęzyczny, wielopartyjny. W jego skład wchodzą głównie zawodowi politycy.
Powstają frakcje parlamentarne, które są oparte na podobnych poglądach. Obecnie 8 frakcji.
Struktura PE: parlament 2  izbowy. Głównym organem kierującym jest Komisja przewodniczących (przewodniczący i wice KE, szefowie
poszczególnych frakcji. Ustala harmonogram prac KE. PE składa się z ok 20 Komisji: Komisja spraw zagranicznych, komisja budżetowa,
komisja prawna, komisja rolnictwa i rozwoju wsi.
Organizacja prac PE:
·ð Sesje plenarne  wszyscy czÅ‚onkowie zbierajÄ… siÄ™ i gÅ‚osujÄ…
·ð Komisje  najważniejszy organ merytoryczny, miejsce podejmowania decyzji.
.
Pozycja PE: PE jest jedynym przejawem demokracji w UE, jednak kraje są reprezentowane przez rożną ilość przedstawicieli w PE  niektóre
państwa mają większy a inne mniejszy wpływ na decyzje.
Procedury podejmowania decyzji w PE są mało przejrzyste. Rola formalna PE zwiększa się jednak jego znaczenie społeczne maleje.
Komisja Europejska  funkcjonuje formalnie od 1967 roku w wyniku fuzji organów europejskich. Przeszła przemianę w 1990 roku (kwestie
organizacyjne i zasady funkcjonowania). Zajmuje się polityką i organizowaniem i administrowaniem. Ma swój wymiar ponadnarodowy i
narodowy.
Traktat Lisboński mówi że KE:
·ð Wspiera ogólny interes UE i podejmuje w tym celu odpowiednie inicjatywy.
·ð Czuwanie nad stosowaniem traktatów i Å›rodków przyjmowanych przez instytucje na ich podstawie.
3
·ð Nadzorowanie stosowania prawa UE pod kontrolÄ… TrybunaÅ‚u SprawiedliwoÅ›ci.
·ð Wykonuje budżet
·ð ZarzÄ…dza programami unijnymi
·ð Reprezentowanie UE na zewnÄ…trz  biura UE w różnych krajach
·ð Funkcja mediatora
·ð PeÅ‚ni funkcjÄ™ informacyjnÄ…
·ð Akty prawodawcze mogÄ… byÅ› przyjÄ™te tylko na wniosek KE
KE jest wybierana na 5 lat.
Wpływy KE:
Jest mocno ograniczona przez wpływy państw członkowskich. Jej wpływy zależą od jej członków. Rządy chcą zajmować jak najwyższe
stanowiska komisarzy.
Struktura KE:
Pracowników KE można podzielić na:
·ð PrzewodniczÄ…cego i komisarzy  ciaÅ‚o polityczne
·ð Pracownicy stanowiÄ…cy sÅ‚użbÄ™ publicznÄ…  departamenty. Funkcjonuje na poziomie funkcjonalnym lub gaÅ‚Ä™ziowym. Dyrekcje
generalne zajmują się przygotowywaniem decyzji. Funkcjonują też komitety ekspertów ( tymczasowe). KE współpracuje też z
lobbystami zasięgając ich rad.
Odpowiedzialność komisarzy ( jest ich 27) ma charakter polityczny, podejmują decyzje o charakterze politycznym, decyzje podejmowane są
przez konsens. Komisarze sprawują nadzór nad swoimi resortami. Komisja jest niezależna w podejmowanych decyzjach. Komisarze są
powoływani przez rządy państw członkowskich. Przewodniczący KE może zaakceptować lub odrzucić kandydatury. Gdy skład zostanie
ustalony musi go potwierdzić PE.
Komisarze działają dzięki gabinetom komisarzy. Gabinety te dbają o to by interes danego komisarza był respektowany. Koordynują prace
między komisarzami, oceniają propozycje innych służb KE, reprezentują na zewnątrz komisarzy.
Trybunał Sprawiedliwości (ETS)  bardzo duża rola w integracji europejskiej. UE jest ustanowiona pod rządami prawa, którego strażnikiem
jest ETS. ETS to instytucja ponadnarodowa. W traktatach jest zarówno ETS, jak i sąd pierwszej instancji. Ponadto są też tzw. sądy
wyspecjalizowane (mogą być powoływane przez Radę Europejską i Parlament Europejski w razie jakiejś sytuacji).
System sądowniczy UE obejmuje również sądy krajowe.
·ð Najwyższa instancja sÄ…downicza w UE
·ð Siedziba w Luksemburgu
Zadania TS:
·ð Dba o to aby prawo UE byÅ‚o przestrzegane i wÅ‚aÅ›ciwie interpretowane
·ð Może sprawdzić czy prawo europejskie zostaÅ‚o w wÅ‚aÅ›ciwy sposób wprowadzone do ustawodawstwa paÅ„stw czÅ‚onkowskich
Prawo europejskie składa się z rozporządzeń (prawo wtórne) i decyzji (precedensów).
Rodzaje decyzji TS:
·ð Rozstrzyga orzeczenia wstÄ™pne  TS dokonuje interpretacji prawa europejskiego  zapewnienie jednolitego zrozumienia prawa UE
·ð Skargi bezpoÅ›rednie  osoby fizyczne i prawne mogÄ… siÄ™ zwrócić ze skargÄ… do sÄ…du I instancji, a gdy wyrok ich nie satysfakcjonuje
to to TS
o Skargi o stwierdzenie uchybienia zobowiązania  KE może wnieść taką skargę
o Skarga o stwierdzenie nieważności  instytucje UE, państwa członkowskie przeciwko aktom pranym niezgodnym z
traktatami podstawowymi
o Skargi za bezczynność  przeciwko instytucją za zaniechanie działań
o Skargi bezpośrednie  wnoszone przez osoby fizyczne i prawne przeciwko działaniom lub decyzja UE
Trybunał Obrachunkowy  jest instytucją autonomiczną (powołaną przez RE, ale która otrzymała niezależność). Składa się z 27
przedstawicieli krajów członkowskich. Powołany w 1975 roku, ale dopiero traktat z Maastricht nadał mu miano instytucji UE. Ma duże
znaczenie kontrolne, kontroluje finanse UE- jak są one wydatkowane. Kontroluje instytucje UE, które mają dostęp do pieniędzy UE oraz
wszystkie osoby fizyczne i prawne mające do nich dostęp.
Formy kontroli:
4
1. Kontrola na podstawie dokumentów (desk control)
2. Kontrola przez wizytacjÄ™
Zadania:
·ð Kontrola
·ð Proponowanie zmian w przyznawaniu pieniÄ™dzy i ich zÅ‚ym wydatkowaniu
·ð Przedstawia raport PE
Europejski Bank Centralny  główna
EBC Rada prezesów (prezesi BC państw
instytucja zajmująca się polityką pieniężną
BC państw które wprowadziły które wprowadziły euro oraz prezes
UE.
euro EBC) + zarzÄ…d (prezes, wiceprezes + 4
osoby)
BC państw które nie wprowadziły euro
Zadania ESBC ( w praktyce EUROSYSTEM):
·ð Definiowanie i realizacja polityki pieniężnej
·ð Prowadzenie operacji bankowych
·ð Utrzymywanie i zarzÄ…dzanie terenami walutowymi
·ð Popieranie należytego funkcjonowania systemów pÅ‚atniczych
·ð Kontrola nad nadzorem finansowymi i instytucjami
EBC ma wyłączne prawo emisji euro, jest niezależny w swej działalności.
Kompetencje Rady Prezesów  przyjmuje wytyczne i zadania polityki pieniężnej, formułuje politykę pieniężną
Kompetencje zarzÄ…du EBC:
·ð Przygotowuje posiedzenia Rady Prezesów
·ð Realizuje politykÄ™ pieniężnÄ… i wykonuje bieżące zadania polityki pieniężnej
Kompetencje Rady Ogólnej:
·ð Uczestniczy w przygotowaniu paÅ„stw do przyjÄ™cia euro
·ð Dostarcza danych statystycznych
Główny cel EBC to utrzymanie stabilności cen
Organy pomocnicze:
1. Organy wspólne
2. Organy przypisane do konkretnej instytucji głównej
96% organów pomocniczych działa w I filarze i pomaga KE
Komitet Ekonomiczno  społeczny  działa od 1976 roku jako wspólny komitet. Pierwotnie doradzał KE i Radzie, póz
niej też PE.
Przedstawiciele reprezentują stanowisko ogólne, może z własnej inicjatywy prezentować opinie. Przedstawiciele są nominowani przez rząd.
Budżet UE  5% koszty administracyjne, 95% działania
1. Zasada jedności budżetu  budżet jest jeden (wyjątki Europejski Fundusz Rozwoju, Europejski Bank Inwestycyjny)
2. Zasada uniwersalności  dochody budżetowe pochodzą z różnych z
ródeł i nie można ich przypisywać do konkretnych działań
3. Zasada jednoroczności  budżet sporządzany jest na rok na dłuższą perspektywę (7 lat). Sporządzany w 2 ujęciach: środki na
zobowiązania i na płatności.
4. Zasada równowagi  budżet musi być zbilansowany (brak deficytu)
5. Zasada specjalizacji wydatków  wydatki muszą mieć przypisane cele
6. Budżet jest sporządzany w euro
Funkcje budżetu:
·ð Finansuje polityki UE
5
EUROSYSTEM
ESBC
Rada Ogólna
·ð Jest narzÄ™dziem spójnoÅ›ci ekonomicznej, spoÅ‚ecznej i terytorialnej
250 EUR per capita  2 % budżetów krajowych, 1% PNB państw członkowskich + środki własne  maksymalna wielkość budżetu 1,24%PNB.
y
ródła zasilania budżetu UE:
·ð Tradycyjne zasoby wÅ‚asne  cÅ‚a od wyrobów przemysÅ‚owych, cÅ‚a od produktów rolnych, opÅ‚ata cukrowa,
·ð VAT  wyliczamy zharmonizowanÄ… podstawÄ™ VAT dla wszystkich krajów, która nie może być wiÄ™ksza niż 50% dochodu narodowego
brutto. Jest ona póz
niej mnożona przez ustalony współczynnik, dzięki czemu wylicza się ile kraj ma wpłacić.
·ð W 1988 roku wprowadzono dochód narodowy brutto.
Udziały poszczególnych kategorii dochodów w budżecie UE:
·ð 60% to dochody z dochodu narodowego brutto
·ð 15-20% dochody z tytuÅ‚u VAT
·ð 15  20% dochody z tradycyjnych zasobów wÅ‚asnych
Rabat brytyjski  specjalna kategorii budżetowa, która mówi o tym że Wielka Brytania ma pewny rabat z tytułu wpłat do budżetu.
Udzielony Wielkiej Brytanii w 1984 roku. Wielka Brytania dostaje zwrot 66% swojej ujemnej pozycji netto.
Funkcjonowanie budżetu:
·ð Jest sprawny, system poboru pieniÄ™dzy jest efektywny
·ð Jest nieprzejrzysty i niezrozumiaÅ‚y
·ð MiaÅ‚ uniezależnić UE od paÅ„stw czÅ‚onkowskich
·ð IstniejÄ… pewne zasady ale istniejÄ… też wyjÄ…tki, poprzez co poszczególne paÅ„stwa sÄ… traktowane inaczej.
Struktura budżetu:
·ð TrwaÅ‚y wzrost
·ð Ochrona i zarzÄ…dzanie zasobami naturalnymi
·ð Obywatelstwo, wolność, bezpieczeÅ„stwo i sprawiedliwość
·ð UE jako partner globalny
·ð PÅ‚ace
·ð Wyrównania
Zmiany w budżecie zaczęły się pod koniec lat 90, ponieważ pojawiły się nowe pozycje w budżecie  pomoc przedakcesyjna. Gdy UE zaczęła
zajmować się polityką zagraniczną pojawiły się wydatki na wspólną politykę bezpieczeństwa. Jednak wraz z powstawaniem nowych pozycji
budżet nie zwiększał się w sensie relatywnym.
Znaczenie budżetu dla państw członkowskich jest różne, zależy to od ich wielkości, zamożności i struktury gospodarki. Dla państwa które
mają duży udział rolnictwa a także dla krajów mniejszych i biedniejszych znaczenie budżetu jest duże.
Największym beneficjentem netto jest w roku 2007 Grecja, a potem Polska.
Sprawiedliwy zwrot  podział tego kto ile płaci a kto ile dostanie, nie można dostawać tyle z budżetu ile się do niego wpłaci. Pieniądze
które są wydawane przez kraje bogatsze na kraje biedniejsze nie muszą być stracony, może się okazać że te bogatsze kraje też odnoszą z
tego tytułu korzyści.
Efekt Rotterdamski  Holandia zajmuje się handlem i mają największy port w UE, tak więc clą wszystkie produkty które przechodzą przez
ten port do całej UE, tak więc są krajem które dużo wpłacają do budżetu.
Proces stanowienia budżetu:
·ð W budżecie jest podziaÅ‚ na wydatki obligatoryjne (polityka rolna, dziaÅ‚ania zewnÄ™trzne, administracja i rezerwa budżetowa, decyduje
Rada) i wydatki nieobligatoryjne (polityka rolna w sensie orientacji czyli zmian strukturalnych, polityka strukturalna i polityki
wewnętrzne, decyduje tu Rada i PE).
·ð Komisja jest zobowiÄ…zana przedstawić projekt budżetu Radzie do 1.09, nastÄ™pnie trafia do PE, nastÄ™pnie jest uchwalany.
·ð JeÅ›li budżet nie zostanie uchwalony to jest tzw. prowizorium budżetowe i co miesiÄ…c wydawana jest 1/12 budżetu z tamtego roku.
Polityka konkurencji  polityka ochrony konkurencji, ograniczenie nieefektywności monopolu, nieefektywność mix, nieefektywność
dynamiczna  nie jest zainteresowany postępem. Ograniczenie konkurencji stanowi utrudnienie dla handlu międzynarodowego i integracji.
Krajowa ochrona konkurencji nie wystarcza, ponieważ instytucje krajowe są ograniczone do poszczególnych krajów a jest potrzebny organ
6
który będzie się tym zajmował na terenie całej wspólnoty. Potrzeba ta była zawarta w traktacie ustanawiającym EWG, nabrała szczególnego
znaczenie gdy powstał jednolity rynek europejski.
Cel wspólnej polityki konkurencji:
·ð Ochrona procesu konkurencji przed zakłóceniami ze strony podmiotów prywatnych i publicznych.
·ð Budowa rynku wewnÄ™trznego
·ð Wspieranie konkurencyjnoÅ›ci
·ð Ochrona Å›rodowiska
·ð Ochrona konsumenta
Zakres polityki konkurencji:
·ð Jest wyznaczony w traktatach, np. LisboÅ„skim, w prawie wtórnym (rozporzÄ…dzenia KE i Rady)
·ð Do podmiotów rynkowych odnoszÄ… siÄ™ art. 101-106, a art. 107-109 paÅ„stwa.
·ð ArtykuÅ‚y te dotyczÄ… porozumieÅ„ miÄ™dzy przedsiÄ™biorstwami, nadużywania pozycji dominujÄ…cej, pomocy publicznej, przedsiÄ™biorstw
publicznych i przedsiębiorstw posiadających specjalne prawa, kontroli przez KE koncentracji przedsiębiorstw.
·ð Stanowieniem prawa zajmuje siÄ™ Rada i PE (konsultacje).
·ð KE inicjuje stanowienie tego prawa, przedstawia projekty aktów prawnych, a także realizuje na bieżąco politykÄ™ ochrony konkurencji.
Czuwa też nad tym aby konkurencja nie była zagrożona.
·ð TrybunaÅ‚ SprawiedliwoÅ›ci interpretuje prawo i okreÅ›la pewne terminy, np. co to jest przedsiÄ™biorstwo. Weryfikuje też decyzje KE.
·ð Instytucje krajowe  krajowe ograny antymonopolowe współpracujÄ…ce z KE i miÄ™dzy sobÄ…. PowstaÅ‚Ä… Europejska Sieć Konkurencji.
·ð Krajowe sondy antymonopolowe współpracujÄ…ce z TS.
Elementy polityki ochrony konkurencji:
1. Reguły ochrony konkurencji dotyczące porozumień między przedsiębiorstwami - zakazuje ze skutkiem bezpośrednim wszelkich
porozumień, które ograniczają konkurencję i ograniczają handel na jednolitym rynku wewnętrznym. Wyjątki:
·ð ReguÅ‚a de minimis w kwestii wpÅ‚ywu na handel.
·ð Porozumienia korzystne ekonomicznie  wyÅ‚Ä…czenia indywidualne. JeÅ›li porozumienia sprzyjajÄ… postÄ™powi technicznemu, ale
ograniczają konkurencję, ale postęp techniczny jest ważniejszy to możemy to zaakceptować
·ð WyÅ‚Ä…czenia grupowe  usprawnienie procedury, dotyczÄ… niektórych rodzajów umów.
·ð Porozumienia bagatelne  z uwagi na maÅ‚Ä… skale obrotów KE siÄ™ tym nie interesuje.
Jeśli KE dojdzie do wniosku że reguły zostały naruszone to wszczyna postępowanie.
2. Pozycja dominująca  art. 102 zakazuje nadużywania pozycji dominującej, kryterium nadużywania pozycji dominującej to wpływ na
handel między państwami członkowskimi. Dotyczy to przedsiębiorstw nie tylko unijnych, ale także poza unijnych, np. chińskich.
Pozycja dominująca jest to sytuacja w której nie liczymy się z innymi uczestnikami rynku i uzależniamy od siebie innych uczestników
rynku. Zapobiega konkurencji i nie liczy siÄ™ z innymi podmiotami.
Rynek  może być zróżnicowany geograficznie i czasowo i przedmiotowo.
3. Kontrola koncentracji przedsiębiorstw  fuzje i połączenia, doprowadza do tworzenia się monopoli, a z drugiej strony pozwala
zmniejszyć koszty i zwiększyć potencjał. KE zajmuje się kontrolą fuzji i przejęć jeśli mają one wymiar unijny.
Pomoc publiczna  interwencja mająca na celu dążenie do realizacji różnych celów polityki społeczno  gospodarczej. Zniekształca alokacje
zasobów. Może prowadzić do tego że utrzymują się nieefektywne obszary gospodarki. Hamuje rozwój przedsiębiorstw efektywnych.
Art. 107 traktatu o funkcjonowaniu UE  kategorie pomocy publicznej:
·ð Pomoc niezgodna z reguÅ‚ami unijnymi  zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji przez sprzyjanie niektórym przedsiÄ™biorstwom lub
w produkcji niektórych produktów w zakresie w jakim wpływa na wymianę państw członkowskich.
·ð Pomoc zgodna :
o Pomoc socjalna  dla indywidualnych konsumentów
o Pomoc w związku z klęskami żywiołowymi
o Pomoc dla niektórych regionów Niemiec, jest zgodna do 2014 roku
·ð Pomoc dopuszczalna
o Pomoc dla regionów biednych
o Pomoc dla wspólnych projektów
o Wspieranie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów o ile nie zakłóca to warunków wymiany
handlowej
o Wspieranie kultury i dziedzictwa kulturowego o ile nie zakłóca to warunków wymiany handlowej
o Inne kategorie pomocy określne decyzją Rady na wniosek
7
Jak to się dzieje: Komisja Europejska ma tu główne pole do popisu. Działa we współpracy z państwami członkowskimi regularnie badając
programy pomocy publicznej i tworzy wytyczne tego dotyczące. Jeśli komisja stwierdzi w wyniku swoich badań, że pomoc publiczna jest
niezgodna z zasadami rynku wewnętrznego to podejmuje decyzje np. o zmianie zasad, zaniechaniu udzielaniu pomocy i wyznacza
odpowiedni termin. Jeśli państwo się nie dostosuje to sprawa ląduje w Trybunale. Na wniosek państwa członkowskiego Rada może uznać,
że dana pomoc jest zgodna, mimo decyzji Komisji. Jeśli jest udzielania nowa pomoc to państwo które chce jej udzielić musi zapytać się o
zgodę UE. Istnieje kategoria pomocy nielegalnej: bez notyfikacji lub wbrew Komisji. Komisja może zażądać zwrotu pomocy przez
beneficjenta (przedawnia siÄ™ po 10 latach).
Droga Polski do UE
W 1989 nastąpiła w Polsce reorientacja polityki ze Wschodu na Zachód. Formalnym sformułowaniem chęci wejścia do UE był Układ
Europejski  rodzaj umowy stowarzyszeniowej z UE. Doszło do liberalizacji wymiany handlowej i innych obszarów gospodarki.
UE podpisuje z państwami członkowskimi umowy stowarzyszeniowe  liberalizacja różnych obszarów współpracy gospodarczej.
Układ Europejski 1991 roku:
1. Części:
·ð Handlowa  utworzenie strefy wolnego handlu miÄ™dzy PolskÄ… a UE, rolnictwo byÅ‚o zostawione na marginesie, obejmowaÅ‚a głównie
wymianę przemysłową. Weszła szybko w życie, nie wymagał ratyfikacji,
·ð PrzepÅ‚yw osób, kapitaÅ‚u, pomoc finansowa. WeszÅ‚a w życie dopiero w 1994 roku po ratyfikacji przez paÅ„stwa czÅ‚onkowskie.
2. UE nie chciała włączyć do układu, obietnicy że Polska będzie państwem członkowskim.
3. UE sformułowała warunki członkostwa  kryteria Kopenhaskie. Przy wcześniejszych rozszerzeniach nie było żadnych kryteriów.
o Kryterium polityczne  przestrzeganie rządów prawa, zasad demokracji, przestrzeganie praw człowieka i ochrona
mniejszości.
o Kryterium gospodarczy  kraj których chce przystąpić do musi mieć funkcjonującą gospodarkę rynkową zdolną do sprostania
presji konkurencyjnej jednolitego rynku
o Kryterium administracyjne  zdolność do wprowadzenia systemu prawnego UE i stosowania go.
W 1997 roku KE została poproszona o sporządzenie opinii (avis) na temat stanu przygotowań Polski do członkostwa. Komisja przysłała
pytania dotyczące różnych zagadnień funkcjonowania kraju. Wydała pozytywną opinię.
W 1998r. rozpoczęto negocjacje członkowskie. Nie negocjowano  co , tylko  kiedy  kiedy przejmiemy dorobek prawny UE.
Następnie nastąpił okres przejściowy.
W 2002r. zakończono negocjacje. Wynegocjowano 40 okresów przejściowych. Pod względem liczby tych okresów byliśmy na drugim
miejscu po Malcie.
Okresy przejściowe  kraj kandydujący może nie spełniać jeszcze reguł wynikających z dorobku UE. W celu ocenienia tego przeprowadzane
są negocjacje z wszystkimi krajami członkowskimi. Polska wynegocjowała ok 40 okresów przejściowych. Okres przejściowy  dany kraj nie
jest gotów do funkcjonowanie w UE.
Zmiany dla Polski po wejściu do UE
1. PKB wzrastał, lecz nie tak bardzo jak w Czechach czy Słowacji. Nie wiadomo, czy wzrost był skutkiem wejścia do UE, czy też nie.
2. Stopa bezrobocia po wejściu do UE malała
3. Wydajność pracy odrobinę się zwiększyła
4. Dług publiczny nie zmienił się znacznie
5. Relacja importu i eksportu do PKB zwiększyła się
Rozliczenia budżetowe (finansowe) z UE
1. Okres 2000-2006
·ð DostaliÅ›my z UE 13 mld euro na pÅ‚atnoÅ›ci i 19 mld euro na zobowiÄ…zania
·ð Gdy wchodziliÅ›my do UE, to zapÅ‚aciliÅ›my skÅ‚adkÄ™ w peÅ‚nej wysokoÅ›ci.
·ð Otrzymane pieniÄ…dze poszÅ‚y na dziaÅ‚ania strukturalne, wspólnÄ… politykÄ™ rolnÄ….
·ð Polska dostaÅ‚a też pomoc przedakcesyjnÄ…
Problemy:
·ð skÅ‚adkÄ™ do budżetu UE wpÅ‚acaÅ‚ budżet paÅ„stwa, a transfery z UE trafiaÅ‚y nie do paÅ„stwa, a do innych podmiotów, m.in. osób fizycznych
, samorządów. Korzystanie ze środków unijnych wymaga własnego wkładu, co pogarszało finanse publiczne
·ð zmiana kursu walutowego. Po wstÄ…pieniu Polski do UE, zÅ‚oty zaczÄ…Å‚ siÄ™ aprecjonować, co ma wpÅ‚yw z punktu widzenia beneficjentów
środków unijnych
8
2. Okres 2007-2013
Wpłaty Polski  21 mld euro
Wypłaty  91 mld euro
Co oznacza 70 mld na plusie
Polska jest największym biorcą funduszy. Idą one na politykę spójności oraz na rolnictwo.
Zmiany w rolnictwie
1. Okres przedakcesyjny
·ð NastÄ…piÅ‚y dostosowania instytucjonalne (modernizacja rolnictwa, restrukturyzacja)
·ð przedsiÄ™biorstwa przemysÅ‚u spożywczego zaczęły siÄ™ dostosowywać do standardów unijnych
·ð przystosowania jeÅ›li chodzi o granicÄ™ (wschodnia granica miaÅ‚a stać siÄ™ granicÄ… UE)
2. Okres poakcesyjny
·ð nowe formy wsparcia  dopÅ‚aty bezpoÅ›rednie
·ð skup interwencyjny
·ð roÅ›nie produkcja rolna
·ð wzrost eksportu i importu produktów rolnych (saldo dodatnie-wiÄ™kszy eksport niż import)
·ð wzrost dochodów rolników spowodowany wyższymi cenami, wzrostem wolumenu produkcji, dopÅ‚atami bezpoÅ›rednimi
Konsekwencją członkostwa jest emigracja Polaków
Zalety emigracji:
·ð spadek bezrobocia, bo część bezrobotnych wyjechaÅ‚a
·ð budżet nie musi pÅ‚acić zasiÅ‚ków bezrobotnym
·ð emigracja jest dobra dla ludzi, którzy wyjechali i znalez
li pracÄ™
·ð wzrost wymiany handlowej miÄ™dzy PolskÄ… a krajami, do których wyemigrowali Polacy (bo Polacy za granicÄ… chcÄ… np. napić siÄ™ polskiego
piwa)
·ð przekazy pieniężne od emigrantów, jednak sÄ… one trudne do ocenienia, gdyż z jednej strony jest to pewien zastrzyk pieniÄ™dzy, ale z
drugiej wpływa na aprecjację zł.
·ð jeÅ›li emigranci wrócÄ… bogatsi o pieniÄ…dze i doÅ›wiadczenia, mogÄ… być koÅ‚em zamachowym dla gospodarki
Wady: zmniejszenie bazy podatkowej
Handel zagraniczny
Tempo wzrostu handlu przez wejściem do UE
- import: 7,8% eksport 13,6%
Tempo wzrostu handlu po wejściu do UE
-import przyspieszył do 18% eksport przyspieszył do 19,2%
Wartość eksportu i importu podwoiła się
Tendencje w handlu zagranicznym
·ð podwojenie siÄ™ obrotu handlu. Wzrost jego udziaÅ‚u w wymianie Å›wiatowej (?)
·ð szybciej niż handel ze starÄ… piÄ™tnastkÄ… rosÅ‚a wymiana z nowymi krajami czÅ‚onkowskimi
·ð wzrost handlu wewnÄ…trzgaÅ‚Ä™ziowego, który jest dowodem na to, że modernizuje siÄ™ struktura gospodarcza kraju
Cele polskiej polityki w UE
·ð Partnerstwo wschodnie  wÅ‚Ä…czenie Ukrainy do struktur unijnych poprzez zawarcie ukÅ‚adu stowarzyszeniowego
·ð ZwiÄ™kszenie bezpieczeÅ„stwa energetycznego
·ð ZwiÄ™kszenie bezpieczeÅ„stwa militarnego
·ð ZwiÄ™kszenie bezpieczeÅ„stwa spoÅ‚ecznego (zwalczanie przestÄ™pczoÅ›ci, wszelkich patologii)
·ð Budowanie mocnej gospodarki
·ð Rolnictwo  Polska jest przeciwko nacjonalizacji wspólnej polityki rolnej
·ð Polska jest za rozwiÄ…zaniami wspólnotowymi, czyli wzmocnieniem instytucji unijnych
9